1

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى (قازۇۋ)

2

ق.ي. ساتباەۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى (قازۇتۋ)

3

رەيتينگ.kz www. agencyrating. kz

جىل سايىن قازاقستاندىق جوعارى ءبىلىم بەرەتىن وقۋ وردالارىنا 100 مىڭنان استام مەكتەپ تۇلەكتەرى وقۋعا تۇسەدى. ولاردىڭ بارلىعى، ەڭ الدىمەن وزىنە قاجەت جوو ورنىن تاڭداۋ ماسەلەسىنە تاپ كەلەدى. ەكىنشىدەن، وقۋ ورنىن تامامداعان تۇلەك كاسىبى بويىنشا جۇمىس تابا المايدى. وسى ورايدا، «رەيتينگ.KZ» زەرتتەۋ اگەنتتىگىنىڭ 2012 جىلدىڭ مامىر-ماۋسىم ايلارىندا وتكىزگەن زەرتتەۋ جۇمىستارى، جوعارى وقۋ ورنىنا تۇسۋگە تالپىنعان ابيتۋريەنتتەرگە وزدەرىنە ساي جوعارى وقۋ ورنىن تاڭداۋعا كومەگىن تيگىزۋ ءۇشىن دايىندالعان.

زەرتتەۋ ادىستەمەسى

زەرتتەۋ جۇمىستارى وتاندىق جوعارى وقۋ ورنى تۇلەگىنىڭ جۇمىس تابۋ ماسەلەسى قانداي دەڭگەيدە دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرۋدى كوزدەگەن. وسىعان سايكەس زەرتتەۋ جۇمىستارى كەلەسى اتالعان ءۇش كەزەڭدە وتكىزىلدى.

1. ەڭ الدىمەن، قازاقستاننىڭ ءىرى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ءتىزىمى جاسالدى:

جوعارى وقۋ ورىندارىن ىرىكتەۋ «رەيتينگKZ» زا ماماندارىنىڭ پىكىرلەرى نەگىزىندە باعالاۋ ادىسىمەن جۇرگىزىلدى. تىزىمگە اسكەري وقۋ ورىندارى جانە ءبىر باعىتتاعى ارنايى ءبىلىم بەرەتىن وقۋ ورىندارى، مىسالى، مەديتسينالىق جوو ەنگىزىلگەن جوق.

2. وتاندىق جانە حالىقارالىق HR سالاسىندا قىزمەت ىستەيتىن 72 باسشىلار مەن مامانداردىڭ اراسىندا ارنايى ساۋالنامالار جاسالدى. ولاردىڭ ىشىندە، «قازاقمىس» كورپوراتسياسى، «ەۋرازيالىق بانك» اق، ۆتب بانكى اق ەۇ (قازاقستان), «31 كانال»، «DHL»، «Imperial Tobacco»، «Ernst & Young» جانە تاعى باسقا ءىرى ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى بار.

رەسپوندەنتتەرگە پەرسونال ىرىكتەۋ بارىسىنداعى ءوز تاجىريبەسىنە سۇيەنە وتىرىپ، ساپالى ءبىلىم بەرەتىن جوعارى وقۋ ورىندارىن اتاۋ، سونىمەن قاتار، اتالعان كومپانيانىڭ جوعارى وقۋ ورنى تۇلەكتەرىن جۇمىسقا قابىلداۋ ساياساتى تۋرالى بىرنەشە سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ تۋرالى ۇسىنىس جاسالدى.

كومپانيالار مەن ۇيىمدار باسشىلارىنىڭ جانە HR-مامانداردىڭ بەرگەن باعالارى نەگىزىندە وتاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ رەيتينگتەرى جاسالدى. رەيتينگتەگى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ باعاسى ونى بولە-جارعان ماماندار مەن باسشىلاردىڭ سانىنا قاراي ايقىندالدى.

3. زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ سوڭعى كەزەڭى - قازاقستاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىن 2007-2009 جىلدارى تامامداعان تۇلەكتەردىڭ اراسىندا وتكىزىلگەن ساۋالناما ناتيجەسى. رەسپوندەنتتەرگە وزدەرى العان ءبىلىم ساپاسىن، ءبىلىمى مەن ماشىقتارىن، ولاردىڭ كاسىبي سالادا جەتىستىكتەرگە جەتۋ بارىسىندا تيگىزگەن پايداسىن باعالاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن بىرنەشە سۇراقتار قويىلدى. عالامتوردىڭ الەۋمەتتىك جۇيەلەرىنىڭ كومەگىمەن اتالعان ساۋالناماعا 18 مىڭنان استام ادام قاتىسۋعا مۇمكىندىك تۋعىزعان ەرەكشە ىرىكتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. رەسپوندەنتتەردىڭ جالپى كوپشىلىگى بەلسەندىلىك تانىتپاعانمەن، اتالعان ساۋالناما بۇگىنگى كۇنى ورىن الىپ وتىرعان جالپى احۋالعا قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەردى.

ۇيىمداردىڭ باسشىلارى مەن HR-ماماندارىنىڭ باعالارى

تومەندە كورسەتىلگەن مالىمەتتەر 72 ءىرى كومپانيالاردىڭ باسشىلارى مەن HR بولىمدەرى ماماندارىنىڭ ساۋالناماعا بەرگەن جاۋاپتارى نەگىزىندە قۇرالعان. رەيتينگ قۇراستىرۋعا نەگىز بولعان باستى سۇراق مىناداي: «ءوز تاجىريبەڭىزدى نەگىزگە الا وتىرىپ، ءسىزدىڭ پىكىرىڭىزشە، تومەندە كورسەتىلگەن تىزىمدە اتالعان جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ قايسىسى ەڭ ساپالى ءبىلىم بەرەدى؟».

رەسپوندەنتتەر جاۋابى بويىنشا ەڭ كوپ اتالعان جوو كەستەدەن جوعارى ورىن الدى. ساراپشىلار پىكىرى تومەندەگىدەي:

ناتيجەسىندە، كومپانيالاردىڭ باسشىلارى مەن HR بولىمدەرىنىڭ ماماندارى كيمەپ ۋنيۆەرسيتەتى، قازاق-بريتان تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى (قبتۋ), ق.ي. ساتباەۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى، حالىقارالىق بيزنەس اكادەمياسى جانە ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى (قازۇۋ) باسقا جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ كوشىن باستاپ كەلەدى دەگەن پىكىردە.

ۇزدىك ۇشتىكتىڭ ەكەۋى جەكەمەنشىكتەگى وقۋ ورنى ەكەنىن، ولاردىڭ وقۋ اقىلارى ەلىمىز بويىنشا ەڭ قىمبات ەكەنىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. بۇل جوعارى وقۋ ورنىنا سالىناتىن قوماقتى قاراجاتتىڭ جاقسى جەرگە جۇمىسقا تۇرۋعا ارتىقشىلىق بەرەتىنىن بىلدىرەدى.

زەرتتەۋ ناتيجەلەرىنە كەلسەك، ول مەملەكەتتىك وقۋ ورىندارىنا قاراعاندا، جەكەمەنشىك وقۋ ورىندارىنىڭ جۇمىس بەرۋشىلەر اراسىندا ۇلكەن مارتەبەگە يە ەكەنىن كورسەتتى. بۇل قازاقستاندا قالىپتاسقان جوعارى ءبىلىمنىڭ مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ءمودۋلىنىڭ دۇرىس ەكەنىن كورسەتەدى.

كوپتەگەن وڭىرلىك جوو تۇلەكتەرى الەۋەتتى جۇمىس بەرۋشى بولىپ تابىلاتىن ءىرى كومپانيا وكىلدەرىنىڭ باسشىلارى اراسىندا سۇرانىسقا يە ەمەس. اتاپ ايتساق، ءتورت جوو (جاڭگىر حان اتىنداعى بقاتۋ، ش.ەسەنوۆ اتىنداعى كمتيۋ، وقمۋ جانە شقمۋ) ساۋالناما بارىسىندا ءبىر دە ءبىر داۋىسقا يە بولا المادى. مۇنى ءبىر جاعىنان العاندا، كوپتەگەن ءىرى كومپانيالاردىڭ ءوز كاسىبىن استانا جانە الماتى قالالارىندا جۇرگىزۋىمەن، وڭىرلىك جوو ورىندارىن تاماماداعان ۇمىتكەرلەرمەن كەزدەسە المايتىنىمەن تۇسىندىرۋگە بولادى.

كومپانيالاردىڭ باس­­شى­­لارى مەن HR ءبولىم­دەرى مامان­دارىنىڭ باسىم كوپشىلىگى (67%) وقۋ ورنىن ەندى عانا ءبىتىر­­گەن تۇلەكتەردى جۇمىسقا قابىلداۋدى ءتاجى­ريبەگە اينالدىرعان. كومپانيا­لاردىڭ ۇشتەن ءبىرى (30%) ءوز شتاتىن كاسىبي بىلىكتى مامانداردى تارتۋ ارقىلى جاڭارتۋ تاجىريبەسىن پايدالانادى.

اتالعان كورسەتكىشتەر جوو تامامداعان تۇلەكتەردىڭ العاش رەت جۇمىسقا ورنالاسۋ ماسەلەسىن تۇسىندىرە الادى. كوپتەگەن كومپانيالاردىڭ باسشىلارى ەڭبەك نارىعىن جاڭا بىلىكتى ماماندارمەن تولتىرۋ بارىسىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتەرىن سەزىنبەيدى.

رەسپوندەنتتەردىڭ باسىم كوپشىلىگى (53%) جۇمىسقا قابىلداۋ بارىسىندا جوو مارتەبەسىنىڭ باسقا وقۋ ورىندارىمەن سالىستىرعاندا ارتىقشىلىعى بار ەكەنىن اتاپ كورسەتتى. ساۋالناماعا جاۋاپ بەرۋشىلەردىڭ باسىم بولىگى (40%) العان بىلىمىنە قاراماستان جۇمىسقا قابىلداۋ بارىسىندا بارلىق ۇمىتكەرلەردىڭ مۇمكىندىكتەرى بىردەي دەپ سەندىردى.

رەسپوندەنتتەردىڭ باسىم كوپشىلىگى (69,4%) ءوز كومپانيالارىنىڭ مامانداردى دايىنداۋ بارىسىندا قازاقستاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىمەن قارىم-قاتىناس جاسامايتىنىن اتاپ كورسەتتى. اتالعان فاكتى قازاقستاندا جۇمىس ىستەيتىن كوپتەگەن كومپانيالاردىڭ كادرلىق الەۋەتىن ۇزاق مەرزىمگە دامىتۋعا قاراجات سالۋعا مۇددەلى ەمەس ەكەندىگىن دالەلدەيدى. مۇنى تاعى ءبىر قىرىنان الساق، جوعارى ءبىلىمدى جاس مامانداردىڭ تىم كوپتىگىمەن دە تۇسىندىرۋگە بولادى.

كيمەپ (13,9%) كومپانيالار وكىلدەرىنىڭ ساۋالناما ناتيجەلەرى بويىنشا جوو كوپشىلىگىمەن ءتيىمدى قارىم-قاتىناس ورناتقان جوو. اكىمشىلىگى ءپروفيلدى كومپانيالارمەن ءتيىمدى ارا-قاتىناس ورناتقان جوو بۇل تالاپ بويىنشا ۇزدىكتەر قاتارىندا ەكەنىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. بۇل جوو - ءبىلىم ساپاسىن جاقسى جاعىنان كورسەتەتىن ماڭىزدى كورسەتكىش.

رەسپوندەنتتەردىڭ باسىم كوپشىلىگىنىڭ پىكىرى بويىنشا (69,4%) ولاردىڭ كومپانيالارىنىڭ قىزمەت ىستەيتىن سالالارى بويىنشا ەڭ ساپالى ءبىلىم بەرۋشى رەسەيدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارى. مۇنى ەكى ەلدىڭ جاقىندىعىمەن، بيزنەس جۇرگىزۋ مودەلدەرىنىڭ ءوزارا ۇقساستىعىمەن تۇسىندىرۋگە بولاتىن سياقتى.

الىس شەتەلدەن وقىپ كەلگەن جاستاردىڭ جۇمىس تابۋى وڭاي دەپ قالىپتاسقان پىكىرگە جاۋاپ رەتىندە، ساۋالناماعا قاتىسۋشىلار شەتەلدىك وقۋ ساپاسىنا سالىستىرمالى تۇردە وتە جوعارى باعا بەرمەدى. ءبىلىم ساپاسى بويىنشا ەكىنشى ورىن بريتاندىق جوو (44,4%), ءۇشىنشى امەريكاندىق جوو (36,1%) بەرىلدى.

مۇنداي ناتيجەلەر وتاندىق ستۋدەنتتەردىڭ الىس شەتەلدەردە وقۋ تيىمدىلىگىن كۇمانعا كەلتىرىپ، قازىرگى كەزدە ورىن الىپ وتىرعان الىس شەتەلدەردە وقىپ كەلگەن قازاقستاندىق ستۋدەنتتەردىڭ اسىرەسە مەملەكەتتىك ەمەس كومپانيالارعا جۇمىسقا ورنالاسا الماۋىن تۇسىندىرەدى.

قازاقستاندىق جوعارى وقۋ ورىندارى تۇلەكتەرىنىڭ اراسىندا وتكىزىلگەن ساۋالناما

جوعارى وقۋ ورىندارىن سوڭعى جىلدارى بىتىرگەن تۇلەكتەردىڭ ىرگەلى ءبىلىم ساپاسىن باعالاۋ ءۇشىن ءتيىستى وقۋ ورىنداردا الەم كلاسسيكتەرىنىڭ شىعارمالارىن وقۋ تاجىريبەسى پايدالانۋى تۋرالى سۇراق قويىلدى. ساۋال ناتيجەسى جوو باسىم كوپشىلىگىنىڭ كەڭەستىك ءداستۇرى - ىرگەلى ءبىلىم بەرۋ تاجىريبەسىن جوعالتقانىن انىقتادى، رەسپوندەنتتەردىڭ تەك ۇشتەن ءبىرى (34%) تۇپدەرەكتەردى وقىتۋدى مىندەتتەگەن.

وسى تالاپ بويىنشا ەڭ ۇزدىك كورسەتكىشتەر ەكى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ۇلەسىندە: ە.ا. بوكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى، اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەدوگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتى. اتالعان وقۋ ورىندار تۇلەكتەرىنىڭ كوپشىلىگى بۇل سۇراققا دۇرىس جاۋاپ بەردى.

وقۋ ورنىندا العان ءبىلىمىن تاجىريبە جۇزىندە جالعاستىرۋ جاقسى ناتيجە بەرۋدە. ساۋالناماعا جاۋاپ بەرگەن تۇلەكتەردىڭ باسىم كوپشىلىگى (86%) وندىرىستىك تاجىريبەدەن وتكەنى تۋرالى حاباردار ەتتى.

سونىمەن قاتار، جوعارى وقۋ ورنىن بىتىرگەن ءاربىر جەتىنشى-سەگىزىنشى تۇلەكتىڭ (13%) تاجىريبەدەن وتپەگەنى قىنجىلتادى. بۇل جەردە تۇلەكتەرىنىڭ شامامەن العاندا ۇشتەن ءبىرى (30%-دايى) تاجىريبەدەن وتپەگەن ەكى جوو اتاپ وتۋگە بولادى: ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ جانە ە.ا. بوكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى (اتالعان جوو كەيبىر فاكۋلتەتىندە تاجىريبەن وتكىزۋ ماسەلەسى ءۇستىرت قارالعان نەمەسە تۇلەكتەر ونىڭ ساپاسىنا قاناعاتتانباعان.

وكىلەتتى ورگانداردىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا شەت تىلدەردى وقىتۋدى جاقسارتۋعا باعىتتاعان شارالارىنا قاراماستان، ساۋالناما ناتيجەلەرى بۇل ماسەلەنىڭ ءالى دە وزەكتى ەكەنىن كورسەتىپ وتىر. تۇلەكتەردىڭ تەك بەستەن ءبىرى (21%) جوعارى وقۋ ورنىندا شەت ءتىلىن جاقسى مەڭگەرگەنىن، ەركىن سويلەسە الاتىنىن اتاپ كورسەتكەن. قازاقستاندىق جوو تۇلەكتەرىنىڭ ۇشتەن ءبىرى (34%) عانا شەت تىلدە ءوز ويىن ەركىن جەتكىزە الادى، بۇعان وقۋ ورنىنىڭ قاتىسى بولماعان. جوعارى وقۋ ورنىن ءتامامداپ، شەت تىلدە ءوز ويىن ەركىن جەتكىزە المايتىن تۇلەكتەردىڭ سانىن (32%) كوپ دەۋگە نەگىز بار.

وقۋ ءتيىستى شەت تىلدەردە وتكىزىلەتىن كيمەپ، قبتۋ، سدۋ مەملەكەت مەنشىگىنە جاتپايتىن وقۋ ورىندارى، جوو اراسىندا شەت تىلدەردى وقىتۋ بويىنشا ۇزدىكتەر قاتارىندا. اتالعان وقۋ ورىندار تۇلەكتەرىنىڭ 69% - 81 % العان بىلىمدەرىنىڭ ارقاسىندا شەت تىلدە ءوز ويلارىن ەركىن جەتكىزە الادى.

زەرتتەۋ ناتيجەلەرى بويىنشا جوو تۇلەكتەرى ءوز ماماندىعى بويىنشا جۇمىس ىستەمەيدى دەگەن پىكىر راستالدى. ساۋالناماعا جاۋاپ بەرۋشىلەردىڭ تەك جارتىسى عانا قازىرگى ۋاقىتتا ءوز كاسىبي سالاسىندا جۇمىس ىستەۋدە. ءوز ماماندىعى بويىنشا جۇمىس ىستەۋگە قۇلشىنىس تانىتىپ، جۇمىس تابا الماي جۇرگەندەردىڭ باسىم كوپشىلىگى ت.رىسقۇلوۆ اتىنداعى قازەۋ تۇلەكتەرى (30%), ولار «جۇمىس ىزدەدىم، تابا المادىم» دەپ جاۋاپ بەردى.

زەرتتەۋ ناتيجەلەرى سونداي-اق، جوو ورنىن ءتامامداپ، العان ديپلومدارى ودان ارعى ومىرلەرىنە ايتارلىقتاي اسەرىن تيگىزبەگەن. جوو ورنى تۇلەكتەرىنىڭ تورتتەن بىرىنە العان ديپلومادارى بىردە ءبىر رەت كومەگىن تيگىزبەگەن.

]

كەيبىر جوو-دا بۇل كورسەتكىش 50%-عا جاقىن. ديپلومنىڭ كومەگى ءتيدى مە دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرگەن كومپانيالاردىڭ باسشىلارى مەن HR ماماندارىنىڭ باعالارىنا سۇيەنسەك، بۇل جەردە ەڭ ۇزدىك كورسەتكىش كيمەپ پەن قبتۋ (تيىسىنشە 90 جانە 86 %) ۇلەسىندە.

ساۋالناماعا قاتىسقان قازاقستاندىق جوو تۇلەكتەرىنىڭ كوپشىلىگىنىڭ العان ءبىلىم ساپاسى تومەن بولعانمەن، جەكە تابىسىن ايتارلىقتاي جوعارى دەپ ايتۋعا بولادى. اتاپ ايتساق، تورتتەن ءبىرىنىڭ ايلىق تابىسى 50 مىڭ تەڭگەدەن 100 مىڭ تەڭگەگە دەيىن جانە 100 مىڭنان 150 مىڭ تەڭگەگە دەيىن. رەسپوندەنتتەردىڭ 30% كىرىسى 150 مىڭ تەڭگەدەن ارتىق. ساۋالناماعا جاۋاپ بەرگەندەردىڭ اي سايىنعى تابىسى 50 مىڭ تەڭگەدەن كەم. شامامەن العاندا 10% اعىمداعى ۋاقىتتا تۇراقتى تابىسى بولماي وتىر.

قورىتىندىلار مەن ۇسىنىستار

وسى زەرتتەۋ جۇمىستارى قازاقستاننىڭ جوو الىنعان ءبىلىم ساپاسىنىڭ نەگىزگى قۇندىلىعى ونىڭ تۇلەكتەرىنىڭ جاقسى جۇمىسقا تۇرۋى ەكەندىگىن انىقتادى.

سونىمەن قاتار، جوو بەرگەن بىلىمىنە بەرەتىن باعاعا اتالعان وقۋ ورىندارىنىڭ كەڭەس ءداۋىرى كەزىنەن بەرى قالىپتاسقان مارتەبەسى ەمەس، الەۋەتتى جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ ءتيىستى جوو بەرگەن باعالارى ءوز اسەرىن تيگىزۋدە.

قازاقستاندىق جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ ءوز كومپانيالارىنا كيمەپ، قازاق-بريتان تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى جانە حالىقارالىق بيزنەس اكادەمياسىنىڭ تۇلەكتەرىن جۇمىسقا قۇلشىنا قابىلداۋى ولارعا تەك بەلگىلى ءبىر سالاداعى بىلىكتى مامان رەتىندە قاراۋى ەمەس، سونىمەن قاتار، ماتەريالدىق تۇرعىدان العاندا دا ءساتتى ازامماتتار دەپ قاراۋىنان دا بولسا كەرەك دەگەن تۇجىرىم جاساۋعا نەگىز بولادى.

باسقاشا ايتقاندا، ءتۇرلى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ تۇلەكتەرىن الەۋمەتتىك-پسيحولوگيالىق تۇرعىدان سيپاتتاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن فاكتورلار مارتەبەسى مەن ەڭبەكاقىسى جوعارى جۇمىس تابۋعا اسەرىن تيگىزە الادى.

وسى زەرتەۋ جۇمىستارىنىڭ تاعى ءبىر ماڭىزدى ناتيجەسى جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ ءتۇرلى تەحنيكالىق ماماندىقتار بويىنشا ءبىلىم العان تۇلەكتەرگە (قبتۋ، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ، د.سەرىكباەۆ اتىنداعى شقمتۋ، اتىراۋ مۇناي جانە گاز ينستيتۋتى، الماتى ەنەرگەتيكا جانە بايلانىس ينستيتۋتى) ارتىقشىلىقپەن قاراۋى. بۇل ەل ەكونوميكاسىنىڭ ءتۇرلى سالالارى ءۇشىن بىلىكتى ينجەنەرلىك-تەحنيكالىق كادرلاردى دايىنداۋ دەڭگەيىن كوتەرۋ كەرەكتىگىن دالەلدەيدى.

ە.ا. بوكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى، اتىر-اۋ مۇناي جانە گاز ينستيتۋتى، د.سەرىكباەۆ اتىنداعى شىعىس قازاقستان مەملەكەتتىك تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى، س.تورايعىروۆ اتىنداعى پاۆلودار مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى سياقتى وڭىرلىك وقۋ ورىندارىنىڭ رەيتينگتە تومەنگى ورىندا بولۋى ولاردىڭ باسقا جوعارى وقۋ ورىندارىمەن باسەكەلەستىككە تۇسە الماۋىندا ەمەس، اتالعان جوو تۇلەكتەرىنىڭ ءوز وڭىرلەرىندە وزدەرىنە قولايلى جۇمىس تاۋىپ الۋ مۇمكىنشىلىكتەرى بار دەۋگە بولادى.

دەسە دە، كوپتەگەن وتاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ باسشىلارى ءوز ستۋدەنتتەرى ساپالى ءبىلىم الۋى مەن كاسىبي بىلىكتىلىك دەڭگەيىنىڭ جوعارى بولۋى ءۇشىن جاۋاپتى ەكەنىن ەشكىم جوققا شىعارمايدى. وسى زەرتتەۋ ناتيجەلەرى اتالعان جوو اكىمشىلىكتەرىنىڭ ءوز جۇمىسىندا كەلەسى تالاپتارعا دەن قويۋ كەرەكتىگىن ايقىندادى:

- وقىتۋشىلار مەن ستۋدەنتتەرگە وزدەرى تاڭداپ العان كاسىپتەر بويىنشا الەمدىك كلاسسيكتەردىڭ تۇپدەرەكتەرىمەن مىندەتتى تۇردە تانىسۋ تۋرالى تالاپ قويۋ;

- ستۋدەنتتەردىڭ وزدەرى تاڭداپ العان ماماندىقتارى بويىنشا مەملەكەتتىك جانە مەملەكەتتىك ەمەس ۇيىمداردا وندىرىستىك تاجىريبەدەن ءوتۋىن قامتاماسىز ەتۋ;

- اتالعان جوعارى وقۋ ورىندارىندا شەت تىلدەرىن وقىتۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋ.

وتاندىق جوو تۇلەكتەرىنىڭ جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىن وڭتايلى شەشۋ ماقساتىندا:

1. جوو مەنشىك قۇقىعىنا قاراماستان كۆازيمەملەكەتتىك كومپانيالار جانە ۇيىمدارمەن (حولدينگتەر، ۇلتتىق كومپانيالار جانە ت.ب.) جانە جەكە سەكتورمەن، اتالعان كومپانيالار مەن ۇيىمداردىڭ جوو ورنىنداعى ستۋدەنتتەردى ءتيىستى سالالارداعى بىلىكتى مامان رەتىندە دايىنداۋعا قاتىسۋعا (مىسالى، قامقورىنا الۋى), كەيىن وقۋىن بىتىرگەن سوڭ مىندەتتى تۇردە جۇمىسقا قابىلداۋعا ىنتالاندىرۋ.

2. مەملەكەتتىك ورگانداردا، سونىمەن قاتار، مەملەكەتتىڭ قاتىسۋىمەن جۇمىس ىستەيتىن كاسىپورىندار مەن ۇيىمداردا مەملەكەتتىك جوعارى وقۋ ورگاندارى تۇلەكتەرىن جۇمىسقا قابىلداۋ كۆوتالارىن بەكىتۋ.

3. جوعارى وقۋ ورىندارىن ءوز تۇلەكتەرىنە وقىتۋشى رەتىندە جۇمىس بەرۋگە ىنتالاندىرۋ.

يرينا سميرنوۆا، «ار-نامىس» رقب الماتى قالالىق ءتورايىمى:

- بۇل زەرتتەۋلەر تالاپكەرلەرمەن قاتار جۋىردا دەڭگەيى تومەن جوعارعى وقۋ ورىندارىن جاباتىندىعىن حابارلاعان قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترىلىگى ءۇشىن دە وتە ماڭىزدى.

جالپى، مۇنداي زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلمەيدى دەسە دە بولادى. ال، وعان تالاپكەرلەر مەن ولاردىڭ اتا-انالارى قىزىعۋشىلىق تانىتۋدا. ءتىپتى، وزگە دە ەلدەردىڭ ستۋدەنتتەرى وسىنداي اقپاراتقا مۇقتاج. الەمدىك تاجىريبەگە قاراساق، ماسەلەن، يرلانديا مەن مالتا سەكىلدى ەلدەردە شەتەلدىك ستۋدەنتتەردى وقىتۋ ارقىلى كولەمدى قارجى تابۋ جولدارى بار. ءدال وسى ءادىستى ءبىزدىڭ ەلدە دە نەگە قولدانباسقا؟

بۇل زەرتتەۋ سونىمەن بىرگە، 29 جوعارعى وقۋ وردالارىن جاپقالى وتىرعان قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە جانە جوو-نىڭ وزدەرى ءۇشىن دە اسا قاجەت. «رەيتينگ.KZ» زەرتتەۋ اگەنتتىگىنىڭ وسى جانە بۇدان كەيىنگى زەرتتەۋلەرى قازاقستاندىق جوو-نىڭ ساپاسىنا باعا بەرىپ قانا قويماي، ستۋدەنتتەرگە ساپالى ءبىلىم بەرىپ جاتقان جوو-ىن جابىلۋدان ساقتاپ قالۋعا دا جاعداي تۋعىزادى.

وسىنداي زەرتتەۋ اگەنتتىگى قازاقستانداعى جوعارى ءبىلىم ساپاسىن قاداعالايتىن ازاماتتىق باقىلاۋ قۇرالى بولا الادى. ال، بۇل زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەلەرى مينيسترلىكتىڭ شەنەۋنىكتەرى مەن جوو-نىڭ وزدەرىنە جابىلۋعا ءتيىس وقۋ ورىندارىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

ماقپال سوتسيالقىزى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور:

- جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ اراسىندا مۇنداي زەرتتەۋدىڭ جۇرگىزىلىپ وتىرعانى وتە دۇرىس. كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ بۇگىنى مەن بولاشاعىن ايقىندايتىن سول ەلدىڭ جوو-سى دەسەك، ونداعى ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ، وقىتۋشى-پروفەسسورلىق قۇرامىنىڭ قانشالىقتى الەۋەتتى ەكەنىن انىقتاۋ ماڭىزدى. اسىرەسە، مەكتەپ بىتىرگەن جاستار وقۋ ورنىن تاڭداۋ كەزىندە كوپ ويلانادى. سوندىقتان مۇنداي زەرتتەۋ قورىتىندىسى ولارعا دۇرىس باعدار بولادى دەپ ويلايمىن. ەلىمىزدە جوو بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە سالىستىرمالى تۇردە قايسىسى №1, قايسىسى تالاپقا ساي ەمەستىگى تۋرالى جازىلىپ تا، ايتىلىپ تا كەلەدى. بىراق ولاردىڭ قانشالىقتى وبەكتيۆتى تۇردە رەيتينگ تۇزەتىنىن مەن بىلمەيمىن، حالىق تا بىلە بەرمەيدى.  رەيتينگ.kz  ورتالىعىندا مىقتى ساراپشىلار بولىپ،  ءوز ەڭبەگىنىڭ قورىتىندىسىن اشىق تۇردە قوعامعا جاريالايتىن بولسا، قۇبا-قۇپ. تاعى ءبىر ەسكەرەر ماسەلە - رەيتينگتى ەندى عانا مەكتەپ بىتىرگەن تالاپكەردەن گورى، 2-3-كۋرستىڭ ستۋدەنتتەرى جاقسى بىلەدى. ساۋالنامانى سولاردان باستاۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. سەبەبى، بۇگىنگى جاستاردىڭ قولىندا  ينتەرنەت، پوشتا بار، ءبىر-بىرىمەن ەلىمىزدىڭ بارلىق قالالارىندا وقىپ جاتسا دا وي ءبولىسىپ، پىكىر الىسىپ وتىرادى. قاي وقۋ ورنىنىڭ وقىتۋشى-پروفەسسورلارى جاقسى، وندا جەمقورلىق بار ما، جوق پا دەگەن ماسەلەنى سولاردان ارتىق ەشكىم ايتا المايدى.

ساعىمبەك التايۇلى،  ەۇۋ-دىڭ بيوتەحنولوگيا جانە ميكروبيولوگيا كافەدراسىنىڭ دوتسەنتى:

- رەيتينگ - جوو-نىڭ دەڭگەيىن انىقتايتىن كورسەتكىش. ارينە، رەيتينگ.kz زەرتتەۋ ورتالىعى جاقسى باستاما كوتەرىپ وتىر ەكەن. ماسەلەن، ءبىزدىڭ ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىمىز 2011 جىلى «Times Higher Education» دەپ اتالاتىن الەمدە بەدەلدى سانالاتىن بريتاندىق رەيتينگ اگەنتتىگىنىڭ ۇيعارىمى بويىنشا، əلەمدىك ەڭ ۇزدىك 500 جوو اراسىندا 431-ءشى ورىندى يەلەندى. بۇل - ءبىز ءۇشىن مارتەبە، بىراق، شەتەلدىڭ زەرتتەۋ اگەنتتىگىنىڭ قورىتىندىسى. ال، ەندى وتاندىق رەيتينگ اگەنتتىكتەرى ءوز ىشىمىزدە مۇنداي جوعارى دەڭگەيلى زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ونىڭ ناتيجەسىن ايقايلاتىپ تۇرىپ شىعاراتىن بولسا، نەگە قۇپتاماسقا؟! بۇل ەڭ الدىمەن، وقۋ ورىندارى اراسىنداعى جاقسى ماعىناداعى باسەكەلەستىكتىڭ ارتۋىنا جول اشادى. قازىر ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ جانىنان اشىلعان ۇلتتىق اككرەديتاتسيالىق ورتالىق جۇمىس ىستەيدى. ولار شەشىم شىعارار الدىندا ەڭ الدىمەن وقۋ ورنىنىڭ سايتىنا، عىلىمي-زەرتتەۋ بازاسىنا، كادر ماسەلەسىنە، ياعني وقىتۋشى-پروفەسسورلارىنىڭ عىلىمي دارەجەلەرى، وقۋ ساپاسى، شەتەلدەرمەن قارىم-قاتىناسىنا قارايدى. ەگەر رەيتينگ.kz مۇنان دا جوعارى دەڭگەيدە رەيتينگ جۇرگىزەتىن بولسا، مەن قولدايمىن.

«ۇلت TIMES» قوعامدىق-ساياسي اپتالىعى 21. 06. 2012

Мобильді қосымшаны жүктеп алыңыз!