سەنبى, 11 مامىر 2024
46 - ءسوز 6317 10 پىكىر 28 ماۋسىم, 2021 ساعات 14:10

سۇلتانبەك قوجانوۆ كىم؟

سۇلتانبەك قوجانوۆ اتىنداعى كوشەنى اۋىستىرىپ جىبەرۋ تۋرالى جازبا شىن بولسا، ارينە ودان وتكەن سوراقىلىق جوق شىعار.  قازاقتا "ارۋاق اتقىر" دەگەن جامان ءسوز بولۋشى ەدى. سۇلتانبەك قوجانوۆقا مۇنداي قاستىقتىڭ جاسالۋى، وتكەنىمىزگە قول سۇعۋ.

- 1918 جىلى اشتىق كەزىندە حالىققا استىقتى تەگىن ۇلەستىرىپ، تاماقتاندىرىپ، ىستىق تاماق بەرگىزدى.

- «سوعىس كوممۋنيزمى» ساياساتىنىڭ بەلەڭ الۋىنا شەك قويعىزدى.

- 1920-24 جىلداردا مەكتەپكە مۇعالىم دايىنداۋ ماسەلەسىمەن اينالىستى. تاشكەنتتەگى حالىق اعارتۋ ينستيتۋتىن اشۋعا اتسالىستى. مۇعالىم كادرلار قۇرامىن كوبەيتۋگە تىكەلەي باسشىلىق ەتتى.

- مەكتەپ وقۋشىلارىنا ارنالعان «ەسەپتانۋ قۇرالى» وقۋلىعىن جازدى.

- 1923 جىلى ماۋسىم ايىندا ورتالىق كوميتەتى ۇلت رەسپۋبليكالارى مەن وبلىستارىنىڭ جاۋاپتى قىزمەتكەرلەرىمەن باس قوسقان IV كەڭەسىندە كەڭەس ۇكىمەتىن سىناپ، حالىقتىڭ جاعدايىن جاقسارتۋ ماسەلەلەرىن اشىق تۇردە ءستاليننىڭ بەتىنە ايتتى.

- 1922-1924 جىلدارى ءمىرزاشولدى سۋلاندىرۋ، شىرشىق، انگرەن، كەلەس القاپتارىنداعى سۋ جۇيەلەرىن رەتتەۋ ارقىلى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ارتتىرۋ ماسەلەسىنە باسشىلىق جاسادى.

- بۇرىنعى اقمەشىتتى قىزىل-وردا دەپ اتاپ، قازاقستاننىڭ استاناسىنا اينالدىردى.

- قازاققا-قازاق دەگەن ءوز اتىن اپەرۋدە ۇلكەن ءرول اتقاردى.

- 1929 جىلى ورتا ازيا ماقتا، يرريگاتسيا، پوليتەحنيكا ينستيتۋتىنىڭ رەكتورى بولدى. ساحيپي-ءدىڭ ءۇش جاڭا تەحنيكالىق فاكۋلتەتى 15 كافەدراسى جۇمىس ىستەي باستادى. 1930 جىلى 3 فاكۋلتەت: ماقتا-اگرونوميا، تەحنولوگيا، كولحوز-سوۆحوزدار فاكۋلتەتىن ۇيىمداستىردى.

- 1930 جىلى ينستيتۋت بويىنشا 2300 ستۋدەنت وقىعان بولسا، 1931 جىلى ولاردىڭ سانى 6000 مىڭعا جەتتى.

- 1917 جىلى كوكتەمدە تاشكەنتتە مۇستافا شوقاي، ق.قوجىقوۆ، ق.بولعانباەۆ، س.اقاەۆپەن بىرگە “بىرلىك تۋى” گازەتىن شىعاردى.

- سۇلتانبەك قوجانوۆ احمەت بايتۇرسىنۇلىنا ء“تىل تازارتۋعا تىنباي ەڭبەك قىلىپ كەلە جاتقان، امال ماسەلەسىن ءىس جۇزىندە شەشىپ، ءتىل قۇرالدارىن جازىپ، قازاقتىڭ ۇلت مەكتەبىنە نەگىز قالاپ، ۇلت مادەنيەتىنىڭ ءتۇپ قازىعىن مىقتاپ قاعۋىنا ەڭبەگىمەن سەبەپ بولعان، قازاق ۇلت مادەنيەتىنىڭ ءبىرىنشى قايراتكەرى” دەپ جوعارى باعا بەرگەن («اق جول»، 1924 جىل، 3 ءساۋىر).

- ماعجان جۇماباەۆتىڭ ماسكەۋدە ءبىلىم الۋىنا تىكەلەي ارالاستى.

- ناۋرىز مەيرامىنا اراشا ءتۇستى.

- 16 شىلدەدە وتىرىك جالامەن «حالىق جاۋى» دەپ ۇستالىپ، 1938 جىلدىڭ 8 اقپانىندا اسكەري كوللەگيانىڭ ۇكىمىمەن 44 جاسىندا اتىلدى.

سايات ىبىرايدىڭ جازباسى

Abai.kz

10 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1931
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2102
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1745
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1528