دۇيسەنبى, 6 مامىر 2024
جاڭالىقتار 3011 0 پىكىر 2 ءساۋىر, 2012 ساعات 11:47

بۇركىت نۇراسىل. «ادىلەت» قايدا باراسىڭ؟ «نۇر وتانعا»...

سايلاۋدىڭ ىستىق-سۋىعى باسىلىپ، باز-باياعى بۇيىعى تىرلىگىمىزگە كىرىسكەندەي بولىپ ەدىك، ماقسۇت نارىكباەۆ «ادىلەت» دەگەن پارتيانىڭ بار ەكەنىنەن حابار بەرىپ، پارتيا توراعالىعىنان كەتەتىنىن جاريالاپ، ءدۇيىم جۇرتقا بولماسا دا، ساياسات ساحناسىندا جۇرگەن ازدى-كوپتى اتقامىنەرلەر ءۇشىن جاڭالىق جاسادى. «بار ەكەنىنەن حابار بەرىپ» دەۋىمىز تەگىن ەمەس، ءسىرا، «ادىلەتتىڭ» بيىلعى سايلاۋدا 0,66 پايىز داۋىس جيناپ اۋتسايدەر اتانعانى ەسىمىزدەن شىعا قويمادى. دەيتۇرعانمەن، سايلاۋ كەزىندە داۋ تۋدىرعان «رۋحانياتتىڭ» جانىندا، «ادىلەتتىڭ» باعىت-باعدارى الدەقايدا انىقتاۋ ما، دەيسىز. مامبەتالين مەن نارىكباەۆتى سالىستىرا المايسىز، ال جاعانوۆا جايلى ءسوز باسقا...
حوش سونىمەن، نارىكباەۆ مىرزا «ادىلەتتەن» نەگە كەتتى؟ ساياسي تارتىستاردىڭ بەلورتاسىندا جۇرگەن جوق، قوڭىرتوبەل عانا كۇن كەشىپ جاتقان پارتيانى ءالى دە باسقارا تۇرسا نەسى كەتتى؟
2004 جىلى جاڭا پارتيانىڭ نەگىزىن قالاپ،  ونى تابان اۋدارماستان سەگىز جىلعا جۋىق ۋاقىت باسقارعان ماقسۇت سۇلتانۇلى جاستارعا ورىن بوساتتىم دەپتى. ونىسى دا دۇرىس شىعار، كىم ءبىلسىن؟!

سايلاۋدىڭ ىستىق-سۋىعى باسىلىپ، باز-باياعى بۇيىعى تىرلىگىمىزگە كىرىسكەندەي بولىپ ەدىك، ماقسۇت نارىكباەۆ «ادىلەت» دەگەن پارتيانىڭ بار ەكەنىنەن حابار بەرىپ، پارتيا توراعالىعىنان كەتەتىنىن جاريالاپ، ءدۇيىم جۇرتقا بولماسا دا، ساياسات ساحناسىندا جۇرگەن ازدى-كوپتى اتقامىنەرلەر ءۇشىن جاڭالىق جاسادى. «بار ەكەنىنەن حابار بەرىپ» دەۋىمىز تەگىن ەمەس، ءسىرا، «ادىلەتتىڭ» بيىلعى سايلاۋدا 0,66 پايىز داۋىس جيناپ اۋتسايدەر اتانعانى ەسىمىزدەن شىعا قويمادى. دەيتۇرعانمەن، سايلاۋ كەزىندە داۋ تۋدىرعان «رۋحانياتتىڭ» جانىندا، «ادىلەتتىڭ» باعىت-باعدارى الدەقايدا انىقتاۋ ما، دەيسىز. مامبەتالين مەن نارىكباەۆتى سالىستىرا المايسىز، ال جاعانوۆا جايلى ءسوز باسقا...
حوش سونىمەن، نارىكباەۆ مىرزا «ادىلەتتەن» نەگە كەتتى؟ ساياسي تارتىستاردىڭ بەلورتاسىندا جۇرگەن جوق، قوڭىرتوبەل عانا كۇن كەشىپ جاتقان پارتيانى ءالى دە باسقارا تۇرسا نەسى كەتتى؟
2004 جىلى جاڭا پارتيانىڭ نەگىزىن قالاپ،  ونى تابان اۋدارماستان سەگىز جىلعا جۋىق ۋاقىت باسقارعان ماقسۇت سۇلتانۇلى جاستارعا ورىن بوساتتىم دەپتى. ونىسى دا دۇرىس شىعار، كىم ءبىلسىن؟!
الايدا جاسى جەتپىس ەكىگە كەلگەن قارت ساياساتكەردىڭ توراعالىق تىزگىننەن باس تارتىپ، كۇتپەگەن جەردەن «زەينەتكە» شىعىپ كەتۋىنە تاڭعالا قاراعاندار دا، جوق جەردەن ساياسي استار ىزدەۋشىلەر دە تابىلىپ جاتىر. سوڭعىلارىنىڭ سوزدەرىنە سەنسەك، ماقسۇت سۇلتانۇلىن بىرەۋلەر «ۇشىرىپ» جىبەرگەن-مىس. ارينە، ماقسۇت نارىكباەۆ  «كەت!» دەگەنگە كەتە سالاتىن ادام ەمەس. پرەزيدەنتتىڭ بىرگە وقىعان دوسى، باس پروكۋرور، جوعارعى سوتتىڭ توراعاسى، جوعارعى سوت كەڭەسىنىڭ توراعاسى سەكىلدى باسشىلىق قىزمەتتەر اتقارعان تۇلعا. رەتىن تاۋىپ، تىرپ ەتكىزبەيتىن كومپرومات تاۋىپ، تىزگىندەپ الماسا،  تاعىنان اۋىپ ءتۇسىپ قالاتىن رەتى جوق. بالكىم جاۋىرىنشىلاردىڭ بۇلايشا بال اشۋىنا نارىكباەۆتىڭ شەت ەلدە ەمدەلىپ جاتقان تۇستا پارتيانىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تولەگەن سىدىقوۆتىڭ ءبىراز وزگەرىستەر «جاساپ ۇلگەرۋى» سەبەپ بولعان بولار. سىدىقوۆ ەڭ الدىمەن پارتيانىڭ ورتالىق كەڭسەسىن الماتىدان استاناعا اۋىستىردى. ىلە-شالا 1 اقپان كۇنى شۇعىل تۇردە پارتيانىڭ ورتالىق كەڭەسىن وتكىزىپ، وتكەن جىلدىڭ قوڭىر كۇزىندە توراعانىڭ ورىنباسارلارى بولىپ تاعايىندالعان ءۋاليحان قايساروۆ پەن مۇساعالي دۋامبەكوۆتى قىزمەتىنەن بوساتتى. ونىمەن تىنباي «ادىلەتتىڭ» وتىمەن كىرىپ، كۇلىمەن شىعىپ جۇرگەن ەسكى كادرلاردىڭ ءبىرازى ارىق سويلەپ، سەمىز شىعا وتىرىپ، ورنىنان الىپ تاستادى. ولاردىڭ ىشىندە  پارتيا قۇرامىندا بۇرىننان كەلە جاتقان ەكى بىردەي ورىنباسار - ءمادي ارتىعاليەۆ پەن ارتىقباي ۇكىباەۆ جانە ساياسي ۇيىمنىڭ باس حاتشى مۇرات راەۆتار بار-تىن. بۇنداي قادامعا سىدىقوۆ توراعانىڭ كەلىسىمىن الماستان بارعان-مىس.
ءبىر قىزىعى، ماقسۇت نارىكباەۆتىڭ زەينەتكە كەتەتىنىن كۇنى بۇرىن «بولجاپ» بىلگەندەر بولدى. الدىمەن سەزگەندەردىڭ ءبىرى، وزگە ەمەس توراعانىڭ ورىنباسارى مۇساعالي دۋامبەكوۆ دەسەدى جۇرت. «جاقىن كۇندەرى نارىكباەۆ پارتيا باسشىلىعىنان كەتەدى!»، - دەپ ءسۇيىنشى سۇراعانعا ۇقسايدى. ءوزى ورىنباسارلىقتان بوساعان كۇنى دۋامبەكوۆ جۋرناليستەرگە سۇحبات بەرۋ بارىسىندا جوعارى جاقتا الدەكىمدەردىڭ قولداۋىمەن تولەگەن سىدىقوۆتى  پارتيا توراعاسى قىلۋعا كۇش سالىپ جاتىر»، - دەۋى دە جانىپ تۇرعان وتقا، تىپتەن، ماي قۇيا ءتۇستى.
ايتپاقشى، ءوز سوزىندە م.نارىكباەۆ جاستارعا ورىن بوساتىپ بەرۋ ماقساتىندا كەتىپ بارا جاتقانىن ايتقان-دى. الايدا، «ادىلەت» پارتياسىنىڭ توراعاسى قىزمەتىن 72 جاستاعى م.نارىكباەۆتىڭ ءىزىن جاسى الپىستان اسقان تولەگەن سىدىقوۆ باسىپ وتىر. ياعني، ءبىر زەينەتكەردىڭ ورنىن ەكىنشى زەينەتكەر باستى دەگەن ءسوز.
جۇرت ايتىپ جۇرگەن كوپ بولجامنىڭ ءبىرى - نارىكباەۆتىڭ «شاۋ» تارتقاندىعى. «توراعانىڭ كەتۋىنەن استار ىزدەۋدىڭ قيسىنى جوق» دەگىزەتىن باستى ارگۋمەنت وسى. بۇعان دەيىن دە تالاي مايلى قىزمەتتىڭ باسىن ءمۇجىپ كورگەن ول قارتايعان شاعىندا تىپ-تىنىش قانا پارلامەنت تورىندە وتىرۋدى ءجون ساناپ، پارلامەنت سايلاۋىندا باعىن سىناپ كوردى. بىراق جولى بولمادى. پارلامەنت سايلاۋىندا بار بولعانى جارتى پايىزدان ءسال عانا استام داۋىس جينادى. امالى قالماعان سوڭ، جەڭىلىسىن مويىندادى، كۇللى جۇرتتىڭ الدىندا سايلاۋدىڭ ءادىل وتكەنىن ايتىپ، «بۇكىل قازاقستان حالقى جەڭىسكە جەتتى» دەپ مالىمدەدى. وسىدان كەيىن ىلە-شالا گەرمانياعا ەمدەلۋگە كەتىپ قالدى.
تىپتەن بۇل «باس اۋىستىرۋدى» دىنگە اكەلىپ تىرەگەندەر دە تابىلدى. كەيبىر وتاندىق باق بەتتەرىندە ءۋاليحان قايساروۆتىڭ: «ول كىسىنىڭ (نارىكباەۆ-اۆتور) ءوزى - بەس ۋاقىت نامازعا جىعىلعان ادام. بىزدە نامازعا جىعىلعان تاعى قاي پارتيانىڭ كوسەمىن ايتا الاسىز؟ ەشكىم جوق. بۇرىننان بەرى نامازعا جىعىلعان ادامعا بىردەن سەنىپ وتىرمىن. مەنىڭشە، «ادىلەتكە» كەلۋىمە وسى دا ۇلكەن سەبەپ بولعان شىعار»، - دەگەن پىكىرىن كەلتىرىپتى. كۇتپەگەن جەردەن قىزمەتتەن كەتۋ وپەراتسياسىنا وسى جايت اسەر ەتكەن كورىنەدى. ياعني، ساياسي ۇيىم دىنگە بەت بۇرا باستاعان. وسىدان سەزىكتەنگەندەر توراعانى اتتان ءتۇسىرۋدى ءجون كورگەن-مىس. بۇنى ەندى ءساتتى پىكىر دەي المايمىز. تەك پارتيانىڭ ورىنباسارلىعىنا مۇساعالي دۋامبەكوۆتى شاقىرعانى بولماسا، «پارتيا ءدىني باعىت الىپ  بارا جاتىر» دەپ بىردەن كەسىپ ايتۋعا بولمايدى...
«ادىلەتتىڭ» اينالاسىندا الما-كەزەك اۋىسىپ جاتقان جورامالداردىڭ ەڭ ىقپالدى نۇسقاسى  دەپ پارتيانىڭ كەي كەزدە وپپوزيتسياعا ءبىرتابان جاقىن ءجۇرۋىن ايتۋعا بولاتىن سەكىلدى. ولاي دەيتىنىمىز، سايلاۋالدى ناۋقان بارىسىندا وزگە ساياسي پارتيالار «قىرۋار قارجى بولدىرتەمىز، جارىتامىز!» دەپ اڭىزعا بەرگىسىز ۋادەلەردى ءۇيىپ-توگىپ جاتقان «ادىلەتتىكتەر» ەشكىم ويلاماعان تىرلىككە بارىپ، پرەمەر-مينيستر ينستيتۋتىنا اۋىز سالعان بولاتىن. ماقسۇت سۇلتانۇلىنىڭ: «بۇگىنگى تاڭدا زامان تالابىنا ساي دەموكراتيالىق قوعامعا كوشۋ ءۇشىن كونستيتۋتسيالىق رەفورما كەرەك. قازىرگى تاڭداعى قوعامدى كەرى تارتىپ وتىرعان كەمىستىكتەردىڭ، ياعني، جەمقورلىق، باسقارۋ جۇيەسىندەگى كەمشىلىكتەردىڭ بارلىعى ۇكىمەتتىڭ جۇيەلى تۇردە جۇمىس ىستەمەۋىنەن تۋىنداپ وتىر. پرەمەر-مينيستر ينستيتۋتىن الىپ تاستاۋىمىز قاجەت. قازاق قوعامى ءۇشىن ونداي ساۋاتسىز جۇيەنىڭ قاجەتى شامالى. پرەمەر-مينيستر لاۋازىمى زاڭ ارقىلى الىنىپ تاستالىپ، سايلاۋدا جەڭىسكە جەتكەن پرەزيدەنت ءوزىنىڭ پارتياسى جانە باسقا دا قوسالقى قوعامدىق كۇشتەردى ارالاستىرا وتىرىپ، «كواليتسيالى ۇكىمەت» قۇرىپ، ونى ءوزى باسقارۋى ءتيىس. ال بىزدە بارلىق تاعايىنداۋلار، ساياسي شەشىمدەر مەن الەۋمەتتىك ماڭىزى زور باعدارلامالاردىڭ بارلىعىن ۇكىمەتتىڭ ءوزى قابىلداپ الىپ، «پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسى»، «ۇلت ليدەرىنىڭ ۇسىنىسى»، «ەلباسىنىڭ جارلىعى» دەپ دۋىلداتىپ جاتادى. ال شىندىعىنا كەلگەندە، ورىندالماعان زاڭنىڭ، بۇزىلعان قۇقىقتىڭ بارلىعىنا قازىرگى اتقارۋشى بيلىك - مينيسترلەر كابينەتى كىنالى»، - دەگەنى ءالى ەلدىڭ ەسىندە. ونىڭ ۇستىنە ءۋاليحان قايساروۆ ءبىراز ۋاقىت پارتيا توراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولدى. الايدا، قايساروۆ مىرزانىڭ بيلىكپەن دە وپپوزيتسيامەن دە ساياسي نەكەسى جاراسا قويماعان تۇلعا ەكەنىن ۇمىتپاۋ كەرەك.
ءبىر جاعىنان، ساياسي كۇشتىڭ تىزگىنى الما-كەزەك اۋىسىپ تۇرۋى زاڭدى قۇبىلىس. الايدا جۇرت «ادىلەتتى» «نارىكباەۆتىڭ پارتياسى» اتاپ كەتتى.  وسى ۋاقىتقا دەيىن «ادىلەت» نارىكباەۆپەن «ادىلەت» بولىپ كەلدى. ياعني، ۇلكەن ءرول اتقارماسا دا، نارىكباەۆ مىرزانىڭ ازدى-كوپتى بەدەلى، اتاق-دارەجەسى ارقاسىندا ساياسات ساحناسىنان تۇسپەي كەلە جاتقان ساياسي كۇشتى نارىكباەۆسىز ەلەستەتۋ «ءبىرتۇرلى» سياقتى.
الداعى ۋاقىتتا پارتيانىڭ بولاشاعى جاڭاشا قۇرىلىمدانسا، پارتيا قانداي جولدى تاڭدايدى، قايدا بارادى دەگەن ساۋالدار تۋىندايتىنى داۋسىز. ازىرشە بۇل ماسەلە توڭىرەگىندە جورامالدار ايتىلا قويعان جوق. تەك، بەلگىلى ساياساتتانۋشى ەرلان قارين «ادىلەت» پارتياسىنىڭ «نۇر وتانعا» قوسىلۋى مۇمكىن ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى. سونىسى دۇرىس تا شىعار...
«حالىق ءسوزى» گازەتى

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1538
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 1408
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1155
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1162