دۇيسەنبى, 29 ءساۋىر 2024
جاڭالىقتار 3614 0 پىكىر 2 شىلدە, 2009 ساعات 19:04

كۇمىسجان بايجان. اتى-جونىمىزدە ۇلتتىق رۋح بولسىن

وبلىستىق تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسى ۇيىمداس¬تىرعان “ونوماستيكا جانە قوعام: انتروپونيمدەر” اتتى سەميناردا كىسى ەسىمدەرى، ياعني ۇلتىمىزدىڭ اتى-ءجونىن جازۋدا –وۆ، -ەۆ، - وۆا مەن – ەۆا سياقتى اففيكس¬تەردەن ارىلۋ ماسەلەلەرى ءسوز بولدى. كوپتەن كوكەيدە جۇرگەن، ايتىلىپ “سۇرلەنگەن” وي-پىكىردىڭ كوتەرىلگەنىنە قۋاندىق. ويتكەنى، ادام اتىندا ۇلتتىق رۋح، وزىندىك بەينە، ءمان-ماعىنا، كەرەك دەسەڭىز ەرەكشە قاسيەت بار ەكەنى ايتپاسا دا بەلگىلى.
جيىندا وبلىستىق ادىلەت دەپارتامەنتى وتكەن جىلى ومىرگە كەلگەن ۇلتى قازاق سابيلەردىڭ تەگىن قازاق¬شا جازۋ بارىسىنا تالداۋ جاساپتى. وندا دۇنيەگە كەلگەن 39699 بالانىڭ 29337-ءسى قازاق ۇلتىنىڭ وكىلى بولعانىمەن، وسىلاردىڭ تەگى مەن اتى-ءجونى قازاقشا دۇرىس جازىلعانى 19289, ياعني 65,7 پايىزدى قۇراعان. سوندا قالاي كەمشىلىك اتا-انادا ما، جوق ءوز قىزمەتىنە نەمقۇرايلى قارايتىن ازاماتتاردىڭ حال-اكتىلەرىن جۇرگىزەتىن ءبولىم قىزمەتكەرلەرىندە مە، الدە ۇلتى مەن ۇرپاعىنىڭ كەلەشەگىنە دەگەن جاۋاپسىز كوزقاراستا ما؟ ارينە، ەكەۋى دە بار.
ومىردە قانشاما ادامداردىڭ تاعدىرىنا بايلا¬نىستى ماسەلەلەرمەن بەتپە-بەت كەلەسىڭ. سوندايدا ءبىر كەزدەرى قازاقتىڭ اتى مەن تەگى دۇرىس جازىلما¬عان¬دىقتان، كەيدە ءتىپتى ءبىر قارپىنە بولا زەينەتكەرلىككە شىعا الماي، اۋرە-سارساڭعا تۇسكەندەر قانشاما. ەلى¬مىز ەگەمەندىگىن العان تۇستا ۇلىلاردىڭ باس ارىپتەرى¬نەن قۇرالعان مەلس، سوۆەت، سويۋز، تاعى باسقا ەسىم¬دەردەن باس تارتقاندار كەيىننەن وزگەرتىپ، ابىگەرگە ءتۇستى.

وبلىستىق تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسى ۇيىمداس¬تىرعان “ونوماستيكا جانە قوعام: انتروپونيمدەر” اتتى سەميناردا كىسى ەسىمدەرى، ياعني ۇلتىمىزدىڭ اتى-ءجونىن جازۋدا –وۆ، -ەۆ، - وۆا مەن – ەۆا سياقتى اففيكس¬تەردەن ارىلۋ ماسەلەلەرى ءسوز بولدى. كوپتەن كوكەيدە جۇرگەن، ايتىلىپ “سۇرلەنگەن” وي-پىكىردىڭ كوتەرىلگەنىنە قۋاندىق. ويتكەنى، ادام اتىندا ۇلتتىق رۋح، وزىندىك بەينە، ءمان-ماعىنا، كەرەك دەسەڭىز ەرەكشە قاسيەت بار ەكەنى ايتپاسا دا بەلگىلى.
جيىندا وبلىستىق ادىلەت دەپارتامەنتى وتكەن جىلى ومىرگە كەلگەن ۇلتى قازاق سابيلەردىڭ تەگىن قازاق¬شا جازۋ بارىسىنا تالداۋ جاساپتى. وندا دۇنيەگە كەلگەن 39699 بالانىڭ 29337-ءسى قازاق ۇلتىنىڭ وكىلى بولعانىمەن، وسىلاردىڭ تەگى مەن اتى-ءجونى قازاقشا دۇرىس جازىلعانى 19289, ياعني 65,7 پايىزدى قۇراعان. سوندا قالاي كەمشىلىك اتا-انادا ما، جوق ءوز قىزمەتىنە نەمقۇرايلى قارايتىن ازاماتتاردىڭ حال-اكتىلەرىن جۇرگىزەتىن ءبولىم قىزمەتكەرلەرىندە مە، الدە ۇلتى مەن ۇرپاعىنىڭ كەلەشەگىنە دەگەن جاۋاپسىز كوزقاراستا ما؟ ارينە، ەكەۋى دە بار.
ومىردە قانشاما ادامداردىڭ تاعدىرىنا بايلا¬نىستى ماسەلەلەرمەن بەتپە-بەت كەلەسىڭ. سوندايدا ءبىر كەزدەرى قازاقتىڭ اتى مەن تەگى دۇرىس جازىلما¬عان¬دىقتان، كەيدە ءتىپتى ءبىر قارپىنە بولا زەينەتكەرلىككە شىعا الماي، اۋرە-سارساڭعا تۇسكەندەر قانشاما. ەلى¬مىز ەگەمەندىگىن العان تۇستا ۇلىلاردىڭ باس ارىپتەرى¬نەن قۇرالعان مەلس، سوۆەت، سويۋز، تاعى باسقا ەسىم¬دەردەن باس تارتقاندار كەيىننەن وزگەرتىپ، ابىگەرگە ءتۇستى.
ءالى دە اتى-ءجوندى جازۋ جايى بەي-بەرەكەتسىز ءجۇر¬گىزىلۋدە. بىلاي قاراعاندا، ونى ءتىپتى كەيبىر جاندار “وگىز ءولىپ، اربا سىناتىنداي” ەمەس قوي دەۋى دە ءمۇم¬كىن... بىراق ءار ۇلتتى تانىپ-ءبىلۋ اتىمىز بەن تەگىمىزدى جازۋدان باستالادى عوي. قازىرگى كەزدە كوپشىلىگىمىز اكەمىزدىڭ اتىنا “ۇلى”، “قىزى” سوزدەرىن قوسىپ جازىپ ءجۇرمىز. مۇنىڭ ءوزى قازاق ەكەندىگىمىزدى دالەل¬دەيتىن، ءاپ-ادەمى ورىندى باستاما.
بۇگىنگى جاھاندانۋعا بەتتەگەن تۇستا ۇلتتىق سالت-ءداستۇرىمىزدى، ءتىلىمىز بەن ءدىنىمىزدى ساقتاۋ قازاق دەگەن قاسيەتتى حالىقتىڭ جەر بەتىندە ماڭگى جاساۋىن تۇراق¬تاندىرۋ كەپىلى ەكەندىگى ءسوزسىز. دەمەك، اتى-ءجونىمىزدى ۇلتتىق قالىپقا ءتۇسىرىپ، ونىڭ تولقۇجاتقا ساۋاتتى جازىلۋىن قاداعالاعان ءجون. بۇل بۇگىنگى ەگەمەن ەلىمىزدەگى ءار ازاماتتىڭ ساناسىنداعى تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزۋدىڭ نەگىزى دەگىم كەلەدى.

 

 

كۇمىسجان بايجان، الماتى وبلىسى.
«ەگەمەن قازاقستان» گازەتى 2 شىلدە 2009 جىل

0 پىكىر