Júma, 10 Mamyr 2024
Janalyqtar 3623 0 pikir 2 Shilde, 2009 saghat 19:04

Kýmisjan BAYJAN. ATY-JÓNIMIZDE ÚLTTYQ RUH BOLSYN

Oblystyq tilderdi damytu basqarmasy úiymdas¬tyrghan “Onomastika jәne qogham: antroponimder” atty seminarda kisi esimderi, yaghny últymyzdyng aty-jónin jazuda –ov, -ev, - ova men – eva siyaqty affiks¬terden arylu mәseleleri sóz boldy. Kópten kókeyde jýrgen, aitylyp “sýrlengen” oi-pikirding kóterilgenine quandyq. Óitkeni, adam atynda últtyq ruh, ózindik beyne, mәn-maghyna, kerek deseniz erekshe qasiyet bar ekeni aitpasa da belgili.
Jiynda oblystyq әdilet departamenti ótken jyly ómirge kelgen últy qazaq sәbiylerding tegin qazaq¬sha jazu barysyna taldau jasapty. Onda dýniyege kelgen 39699 balanyng 29337-si qazaq últynyng ókili bolghanymen, osylardyng tegi men aty-jóni qazaqsha dúrys jazylghany 19289, yaghny 65,7 payyzdy qúraghan. Sonda qalay kemshilik ata-anada ma, joq óz qyzmetine nemqúrayly qaraytyn azamattardyng hal-aktilerin jýrgizetin bólim qyzmetkerlerinde me, әlde últy men úrpaghynyng keleshegine degen jauapsyz kózqarasta ma? Áriyne, ekeui de bar.
Ómirde qanshama adamdardyng taghdyryna bayla¬nysty mәselelermen betpe-bet kelesin. Sondayda bir kezderi qazaqtyng aty men tegi dúrys jazylma¬ghan¬dyqtan, keyde tipti bir qarpine bola zeynetkerlikke shygha almay, әure-sarsangha týskender qanshama. Eli¬miz egemendigin alghan tústa úlylardyng bas әripteri¬nen qúralghan MELS, Sovet, Songz, taghy basqa esim¬derden bas tartqandar keyinnen ózgertip, әbigerge týsti.

Oblystyq tilderdi damytu basqarmasy úiymdas¬tyrghan “Onomastika jәne qogham: antroponimder” atty seminarda kisi esimderi, yaghny últymyzdyng aty-jónin jazuda –ov, -ev, - ova men – eva siyaqty affiks¬terden arylu mәseleleri sóz boldy. Kópten kókeyde jýrgen, aitylyp “sýrlengen” oi-pikirding kóterilgenine quandyq. Óitkeni, adam atynda últtyq ruh, ózindik beyne, mәn-maghyna, kerek deseniz erekshe qasiyet bar ekeni aitpasa da belgili.
Jiynda oblystyq әdilet departamenti ótken jyly ómirge kelgen últy qazaq sәbiylerding tegin qazaq¬sha jazu barysyna taldau jasapty. Onda dýniyege kelgen 39699 balanyng 29337-si qazaq últynyng ókili bolghanymen, osylardyng tegi men aty-jóni qazaqsha dúrys jazylghany 19289, yaghny 65,7 payyzdy qúraghan. Sonda qalay kemshilik ata-anada ma, joq óz qyzmetine nemqúrayly qaraytyn azamattardyng hal-aktilerin jýrgizetin bólim qyzmetkerlerinde me, әlde últy men úrpaghynyng keleshegine degen jauapsyz kózqarasta ma? Áriyne, ekeui de bar.
Ómirde qanshama adamdardyng taghdyryna bayla¬nysty mәselelermen betpe-bet kelesin. Sondayda bir kezderi qazaqtyng aty men tegi dúrys jazylma¬ghan¬dyqtan, keyde tipti bir qarpine bola zeynetkerlikke shygha almay, әure-sarsangha týskender qanshama. Eli¬miz egemendigin alghan tústa úlylardyng bas әripteri¬nen qúralghan MELS, Sovet, Songz, taghy basqa esim¬derden bas tartqandar keyinnen ózgertip, әbigerge týsti.
Áli de aty-jóndi jazu jayy bey-bereketsiz jýr¬gizilude. Bylay qaraghanda, ony tipti keybir jandar “ógiz ólip, arba synatynday” emes qoy deui de mým¬kin... Biraq әr últty tanyp-bilu atymyz ben tegimizdi jazudan bastalady ghoy. Qazirgi kezde kópshiligimiz әkemizding atyna “úly”, “qyzy” sózderin qosyp jazyp jýrmiz. Múnyng ózi qazaq ekendigimizdi dәlel¬deytin, әp-әdemi oryndy bastama.
Býgingi jahandanugha bettegen tústa últtyq salt-dәstýrimizdi, tilimiz ben dinimizdi saqtau Qazaq degen qasiyetti halyqtyng jer betinde mәngi jasauyn túraq¬tandyru kepili ekendigi sózsiz. Demek, aty-jónimizdi últtyq qalypqa týsirip, onyng tólqújatqa sauatty jazyluyn qadaghalaghan jón. Búl býgingi egemen elimizdegi әr azamattyng sanasyndaghy tәuelsizdikke qol jetkizuding negizi degim keledi.

 

 

Kýmisjan BAYJAN, Almaty oblysy.
«Egemen Qazaqstan» gazeti 2 shilde 2009 jyl

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1911
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2008
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1682
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1515