دۇيسەنبى, 13 مامىر 2024
جاڭالىقتار 12526 0 پىكىر 7 ناۋرىز, 2012 ساعات 12:19

ارۋلار - اسىل جاندار!

8-ءنشى ناۋرىز - حالىقارالىق ايەلدەر كۇنى.

ايەلسىز دۇنيە - تۇل. الەمنىڭ جارىعى - انا. بويىمىزعا قۋات، ومىرىمىزگە مازمۇن دارىتىپ وتىرعان دا اياۋلى انالار، اسىل جارلار. ەلدىكتىڭ، تىنىشتىقتىڭ، بەرەكە مەن بىرلىكتىڭ ءار شاڭىراقتىڭ ۇيىتقىسى بولىپ وتىرعان دا وسى اياۋلى جاندار.

«Abai.kz» اقپاراتتىق پورتالى اق جاۋلىقتى انالاردى، قىز-كەلىنشەكتەردى 8 ناۋرىز مەرەكەسىمەن قۇتتىقتاپ، شاڭىراقتارعا شاتتىق، باقىت تىلەيدى!

«اباي-اقپارات»

 

اباي قۇنانبايۇلى. قاقتاعان اق كۇمىستەي كەڭ ماڭدايلى

 

قاقتاعان اق كۇمىستەي كەڭ ماڭدايلى

الاسى از قارا كوزى نۇر جاينايدى.

جىڭىشكە قارا قاسى سىزىپ قويعان،

ءبىر جاڭا ۇقساتامىن تۋعان ايدى.

ماڭدايدان تۋرا تۇسكەن قىرلى مۇرىن،

اقشا ءجۇز، القىزىل بەت ءتىل بايلايدى.

اۋزىن اشسا، كورىنەر كىرسىز ءتىسى،

سىقىلدى قولمەن تىزگەن، ءىش قاينايدى.

سويلەسە، ءسوزى ادەپتى، ءام ماعىنالى،

كۇلكىسى بەينە بۇلبۇل قۇس سايرايدى.

جۇپ-جۇمىر، اق تورعىنداي مويىنى بار،

ۇلبىرەگەن تاماعىن كۇن شالمايدى.

تاقتاداي جاۋىرىنى بار، يىعى تىك،

ەكى الما كەۋدەسىندە قيسايمايدى.

سوراقى ۇزىن دا ەمەس، قىسقا دا ەمەس،

نازىك بەل تال شىبىقتاي بۇراڭدايدى.

ەتىندەي جاس بالانىڭ بىلەگى بار،

ءاجىمسىز اق ساۋساعى ىسكە ىڭعايلى.

قولاڭ قارا شاشى بار جىبەك تالدى

تورعىنداي تولقىن ۇرىپ كوز تاڭدايدى.

 

8-ءنشى ناۋرىز - حالىقارالىق ايەلدەر كۇنى.

ايەلسىز دۇنيە - تۇل. الەمنىڭ جارىعى - انا. بويىمىزعا قۋات، ومىرىمىزگە مازمۇن دارىتىپ وتىرعان دا اياۋلى انالار، اسىل جارلار. ەلدىكتىڭ، تىنىشتىقتىڭ، بەرەكە مەن بىرلىكتىڭ ءار شاڭىراقتىڭ ۇيىتقىسى بولىپ وتىرعان دا وسى اياۋلى جاندار.

«Abai.kz» اقپاراتتىق پورتالى اق جاۋلىقتى انالاردى، قىز-كەلىنشەكتەردى 8 ناۋرىز مەرەكەسىمەن قۇتتىقتاپ، شاڭىراقتارعا شاتتىق، باقىت تىلەيدى!

«اباي-اقپارات»

 

اباي قۇنانبايۇلى. قاقتاعان اق كۇمىستەي كەڭ ماڭدايلى

 

قاقتاعان اق كۇمىستەي كەڭ ماڭدايلى

الاسى از قارا كوزى نۇر جاينايدى.

جىڭىشكە قارا قاسى سىزىپ قويعان،

ءبىر جاڭا ۇقساتامىن تۋعان ايدى.

ماڭدايدان تۋرا تۇسكەن قىرلى مۇرىن،

اقشا ءجۇز، القىزىل بەت ءتىل بايلايدى.

اۋزىن اشسا، كورىنەر كىرسىز ءتىسى،

سىقىلدى قولمەن تىزگەن، ءىش قاينايدى.

سويلەسە، ءسوزى ادەپتى، ءام ماعىنالى،

كۇلكىسى بەينە بۇلبۇل قۇس سايرايدى.

جۇپ-جۇمىر، اق تورعىنداي مويىنى بار،

ۇلبىرەگەن تاماعىن كۇن شالمايدى.

تاقتاداي جاۋىرىنى بار، يىعى تىك،

ەكى الما كەۋدەسىندە قيسايمايدى.

سوراقى ۇزىن دا ەمەس، قىسقا دا ەمەس،

نازىك بەل تال شىبىقتاي بۇراڭدايدى.

ەتىندەي جاس بالانىڭ بىلەگى بار،

ءاجىمسىز اق ساۋساعى ىسكە ىڭعايلى.

قولاڭ قارا شاشى بار جىبەك تالدى

تورعىنداي تولقىن ۇرىپ كوز تاڭدايدى.

 

مۇقاعالي ماقاتاەۆ. ارۋلار

 

ارۋلار - اسىل جاندار!

شۋاق بوپ شاشىلعاندار،

قۋات بوپ تاسىنعاندار،

قۇشاق بوپ اشىلعاندار،

ارۋلار -  اسىل جاندار!

ارۋلار - اسىل جارلار!

ارۋلار - ءاربىر ءۇيدىڭ شاڭىراعى،

ءاربىر ۇيگە وت بولىپ جاعىلادى.

ءاربىر ۇيدە تاڭ بولىپ اتتى-داعى،

ءاربىر ۇيگە ساۋلە بوپ جامىرادى.

جيمايدى-اۋ ءبىر شاشىلعان شۋاقتارىن،

ساياسىنا كەلەدى-اۋ، شۋاقتاعىڭ.

جاماندىققا قيارسىڭ قالاي عانا،

جايناعان ءبىر-ءبىر ءۇيدىڭ شىراقتارىن.

ارۋلار - اسىل جارلار، ساعىنىشتار،

وتىنىشتەر، قۇشاقتار، جالىنىشتار...

جەك كورسە ولار جۇرەگىن مۇز جاسايدى،

جاقسى كورسە بالقىتىپ، جانىنا ۇستار.

ارۋلار - اياۋلىلار، ارداقتىلار،

ءومىردىڭ جىلۋى بوپ قالماق بۇلار.

ارۋلار - تىرشىلىككە كۇرە تامىر،

ءومىردى ءبىر-بىرىنە جالعاپ تۇرار.

 

سۇيگەن ەرىن

 

سۇيگىسى كەلە بەرەر سۇيگەن ەرىن،

ءسۇي، جانىم!

سۇيكىمدى ءبىر كۇيگە ەنەمىن.

جۇرەگىمىز جاقىننان بىرگە سوقسىن،

اعىتشى بەشپەتىڭنىڭ تۇيمەلەرىن؟

ءسۇي، جانىم!

سۇيە بەرگىن، كىم بىلەدى...

ءبىر كەزدە ەسكە الارسڭ ءتۇندى، مەنى.

...جالت ەتىپ وتە شىققان باياعىدا،

جاستىقتىڭ تالىقسىعان ءبىر كۇنى ەدى.

ۇيالىپ، بارادى ءوتىپ بۇلاق - بالا،

بۇيىعىپ، ءۇن قاتپايدى جىلاپ قانا.

بالانىڭ ماڭدايىنان سيپالاعان،

دىرىلدەپ ايدان تامعان شۋاق قانا.

تاۋ-اتالار تۇكسيتىپ قاباقتارىن،

- ار اتتادىڭ،- دەگەندەي،- قاراقتارىم.

سۇيگەن جۇرەك قالادى ەسەڭگىرەپ،

ەسەڭگىرەپ، بىلمەپپىز تاڭ اتقانىن.

سۇيگەن ەرىن سۇيگىسى كەلە بەرەر،

و، جاستىق! ماحاببات تاپ، كوگەرە بەر!

سۇيگەمىن جوق، ولگەمىن - دەر ەدىم مەن،

ءسۇيدىڭ بە دەپ سۇراسا مەنەن ەگەر...

 

تولەگەن ايبەرگەنوۆ. ويلاي بەر مەنى...

 

تاعاتسىز كۇتكەن ىستىق ءۇن،

جارالى حال عوي - عاشىق حال.

كۇيساندىق كورسەڭ، ءبىر ءتىلىن

مەنى ويلاپ بار دا، باسىپ قال.

تەك قانا كوزگە جاس الما،

ويلاي بەر مەنى كۇنىگە.

ماحابباتتاردىڭ قاشاندا

ويلاماۋ جەتكەن تۇبىنە.

جانىما قاپ ەڭ جاقىن بوپ،

جۇرەكتە بۇگىن سىزداۋ كوپ.

مەن بولسام كەتتىم اقىن بوپ،

ازىراق باقىتسىزداۋ بوپ...

جولىعار بولسام قايتا مەن

ساعىنىش تولى سول شاقپەن.

ءبارىن دە ساعان ايتار ەم

جالعىز-اق تامشى مونشاقپەن.

***

ماحاببات! نەتكەن الىپ، قايراتتى ەدىڭ،

مەن سەنى مۇنشالىق دەپ ويلاپ پا ەدىم.

تۇساۋلاپ، تابانداتىپ تاعدىرىمدى،

قولىنا قارا كوزدىڭ بايلاپ بەردىڭ.

كوپ ەكەن ءومىر سىرى بىلگىزبەگەن،

جانى پاك تانىستىم دا ءبىر قىزبەنەن،

ءتۇرىلىپ شاتتىعىمنىڭ توماعاسى،

سىرلاسا باستادىم اي، جۇلدىزبەنەن.

كوز الماي قاراي بەردىم كىل شىڭداردان،

قيالدان قولىن سوزىپ قۇلشىندى ارمان.

ايتەۋىر، سول ءبىر قىزعا كەزدەستىم دە،

تاپ بولدىم قۋانىشقا تىنشىمدى العان.

 

تۇمانباي مولداعاليەۆ. 8 مارت

 

ايەلدەردىڭ كۇنى دەيدى بۇل كۇندى،

باقتار جايناپ، سايراتادى بۇلبۇلدى.

ەركەك تۇگەل ەركەلەرگە بەرەم دەپ،

قولدارىنا ۇستاپ اپتى ءبىر گۇلدى.

وسىناۋ كۇن - بەدەلى ءبىر وسكەن كۇن،

جۇرتتىڭ ءبارىن مەن وزىمە دوس كوردىم.

قاي قياعا جۇمساسا دا باراتىن،

ايەلدەرگە انتىن بۇزباس اسكەرمىن.

ۇمىتىلماي سوناۋ جاستىق كەزدەگى

ايتىلادى ماحابباتتىڭ سوزدەرى.

گۇلدى ەرەكشە ۇناتادى ايەلدەر،

گۇلدەرگە ۇقساپ تۇرعاننان سوڭ وزدەرى.

كوكتەم الدى الاتاۋدىڭ ءوڭىرىن،

تاڭمەن بىرگە انگە باستى بەك ءىنىم.

ءبىر شوق گۇلدى مەندە كەلەم كوتەرىپ،

كۇلتايىمنىڭ الايىن دەپ كوڭىلىن.

 

مۇحتار شاحانوۆ. ەركەكتەرگە كوزقاراس نەمەسە ايەلگە سيرەك جولىعاتىن باق

 

وتىراردا ءبىر قادىرلى قاريانىڭ قاناتتى

تۇلپار تەكتەس اتى بوپتى سۇيسىنتكەن بار الاپتى.

مىنەزى ءسال جايسىز ەكەن شودىر بالا ىسپەتتى، -

شارشاپ-تالىپ شولدەسە دە ارىقتان سۋ ىشپەپتى.

جەك كورگەنى جاقىن كەلسە، تارپىپ، تەۋىپ تىستەپتى،

سودان اياق شىدەرلەنىپ، باستان جۇگەن تۇسپەپتى.

بوزبالالار سىمباتىنا كوز تاستايتىن تابىنا،

قاريانىڭ اي ديدارلى قىزى بوپتى تاعى دا.

سول جاس ارۋ، اكەسىنە بىلاي دەپتى ءبىر كۇنى:

- اكە، سەنىڭ دارقاندىعىڭ شاقىرادى كۇلكىنى،

قيقار، تەنتەك مىنا اتىڭدى ماپەلەۋدى قويمايسىڭ،

ايىرباستاپ،

ساتىپ،

سويىپ، نەگە كوزىن جويمايسىڭ؟

- راس، قىزىم، ءسوزىڭنىڭ جوق قاتەسى،

اتتىڭ قيقار مىنەزى بار، - دەپ كۇرسىندى اكەسى، -

تەك بۇل بەيباق - ات بىتكەننىڭ زەرەگى،

تۇسكەن كەزدە بايگەلەرگە، جارىسقا،

جارالعانداي شابۋ ءۇشىن الىسقا

ارىن سالىپ،

كۇشىن، تەرىن توگەدى،

بىراق ءسوزسىز ءبىرىنشى بوپ كەلەدى.

ايگىلەگەن ەلگە كۇشىن،

سول عالامات ەڭبەگى ءۇشىن،

قيقارلىعىن كەشىرۋگە بولماي ما؟!

كەشىرمەسەك، بەتتە تاڭبا قالماي ما؟!

از با ەلدە تۇلپاردى اسقان باعى بار،

جۋاس،

كونبىس،

موپ-موماقان جابىلار؟!

قاسيەتىن سەزبەسە دە، ءتالىم الار، تابىنار،

جۋاستى اركەز ماقتايتىن جۇرت تابىلار.

بالكىم، تۇلپار سول ءۇشىن دە ىزالى،

ىزالىنى باعالاۋعا شابانداۋمىز ءبىز ءالى.

ناعىز ەركەك تۇلپارعا ۇقساس، اينام-اۋ،

ساعان قىلمىس ول جايىندا ويلاماۋ.

تولعاعى كەم تالعامىڭا بار تاڭىم،

باسىڭا باق قونباي ما دەپ قورقامىن...

دۇرىس شىعىپ اكەسىنىڭ ەسەبى،

قىزدىڭ جولى بولماي قاپتى دەسەدى.

ويلان، جۋاس جان ىزدەگەن، جار ىزدەگەن، جاس تالاپ،

ءومىر سەنىڭ كۇتكەنىڭنەن الدەقايدا باسقاراق،

ەركەك سۇلۋ كورىنبەي مە ەركىمەن،

ەركىندىكتىڭ نۇرى ويناعان كوركىمەن.

جالعاندىققا كۇرەس اشقان ىسىمەن،

سۇيگەنىنە بەرگەن قايسار سەرتىمەن

جانە سونى قورعاي بىلگەن كۇشىمەن.

ويلى الەمنىڭ ايەلدەرسىز كۇنى بار ما كوكتەگەن،

ايتسە دە مەن ايەلگە ۇقساس ەركەكتەردى جەك كورەم!

ەركەكتەرگە ەلىكتەگەن ايەلدىڭ دە از تابارى،

ءيا، ءار جىنىس ءوز مىنەزىن ساقتاۋىمەن باعالى.

جىگىت جىگىت سانالا ما بۇعىپ جۇرسە تاساڭدا،

ءوز پىكىرى جوق ەركەكتەن قورقۋ كەرەك قاشاندا!

قاناتتىنى كەرى تارتىپ، تابانداپ،

ۇشار كەزدە ۇشا المايتىن شابانداپ،

ءوز پىكىرى جوق ەركەكتەر ەل باسقارسا، نە بولماق؟!

توقتامايدى ەركەكتەر مەن تەلپەكتەردىڭ جارىسى،

ويلان، قالقام، ەركەكتى ەركەك ەتىپ كەلگەن - نامىسى.

مىقتى كىم بار نامىس اتتى باتىردان،

ءبىر ءسوز ءۇشىن قانشاما ەركەك تىرشىلىكتەن جان كەشتى.

ءبىر ءسوز ءۇشىن جەكپە-جەككە شاقىرعان

قايسار پۋشكين دانتەستى.

ار-نامىستىڭ قۇرباندىعى

از بولماپتى، قايراۋلى ءالى ادىلەتتىڭ بالتاسى.

جەردىڭ امان تۇرعاندىعى -

سول نامىسقوي ەركەكتەردىڭ ارقاسى.

اركەز نۇرلى ءۇمىت سەۋىپ الدىمىزدا تاڭ جاتسىن،

قايعى كەلسە جەڭىلمەيتىن،

باقىت كەلسە سەمىرمەيتىن،

ەر مىنەزىن قادىرلەيتىن

ايەلدەردىڭ داڭقى ارتسىن!

ال، جاس ارۋ، تۇرمايدى ەشكىم جولىڭدا،

ءوز تاعدىرىڭ ءدال قازىر ءوز قولىڭدا.

تالعامىڭدى ايگىلەي مە تالابىڭ،

كوكەيىڭدى سەزىپ تۇرمىن، قاراعىم.

ايتقانىڭنان شىقپايتىن،

مەسەلىڭدى جىقپايتىن،

ساعان مومىن، جۇپ-جۋاس ەركەك كەرەك،

جو-جوق، ەركەك ەمەس-اۋ، تەلپەك كەرەك.

ەگەر بۇگىن قايتا تۋسا ۇلى اباي،

ول دا ساعان قالار ەدى ۇناماي.

باقانىڭ دا انىنە ساي باعى بار،

ىزدەگەنىڭ جابى بولسا، تابىلار.

ناعىز باقىت تۇياعىمەن تۇلپاردىڭ،

قيالىمەن سۇڭقاردىڭ

ولشەنەتىن مىنا ۇشقىر زاماندا

بىرتە-بىرتە قۇنسىزدانار باعاڭ دا.

مەن سەنەمىن، شىن ەركەكتىڭ الدىندا

قىزاراتىن كۇن تۋادى ساعان دا...

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

تەك ول كۇننىڭ كەش كەلگەنى جامان دا!

 

جۇماتاي جاقىپباەۆ. ءلايلا

 

و، ءلايلا

مۇڭسىزبىن دەمەسپىن،

قايعىرسا، قاناتسىز ەمەس كىم؟!

بىراق تا جىندانىپ كەتەتىن،

مەن ساعان ءماجنۇن ەمەسپىن!

قارا الماس كوزدى قاسىڭ دا كەرىك،
قادالماس ساعان جان قايدا؟!
«حامسادان» ءبىزدىڭ عاسىرعا كەلىپ
قالىپ ەڭ قالاي پاڭ ءلايلا؟!

جۇرەگىم بۇلاي بۇلىنبەس ەدى،
كەتپەس ەدى ەس-ءتۇسىم.
حيسسادان شىققان كۇنىڭدە سەنى
كوردىم مەن بيدە كەشكىسىن.

جارقىلداپ ءجۇزىڭ، جاينادى ءوڭىڭ،
قاراسام - قايتا جوق بوپسىڭ.
ولەڭنەن كەلگەن ءلايلانى مەنىڭ
ولەڭىم قالاي توقتاتسىن؟!

ەكەۋمىز ەكى ۇداي جولدى وتتىك،
ورلەرگە جەتەلەپ وت كەۋدە.
كوپ جانعا دارىعان سەرگەكتىك
و، ءلايلا ەمگە دە جوق مەندە.

سوندا دا سەن ءۇشىن كونەم دە،
بۇل باسقا قيلى ءبىر باق قونسا.
مەن جىلاپ جازعان ءبىر ولەڭگە
كۇلدى جۇرت ىشەگى قاتقانشا.

كۇلدى جۇرت. قوسىلا كۇلدىم مەن،
ەرىگەن سەكىلدى جەكە مۇڭ.
سول جولى كۇلدىم مەن، ءبىلدىم مەن
قايعىڭ دا قۋانىش ەكەنىن.

ايتا المايتىن باعاسىن كەيدە ەرىن ءدال
مەرزىمى بار ساقتالار بەينەنىڭ دە ءار.
كۇندە ەستەسىڭ - مەڭىڭ بار اق جۇزىڭدە،
بيقاساپ كويلەگىڭ بار.

جادىم جاقسى، جاعىمدى قينامايمىن،
يباسى دا اسقاقتاۋ، يلان، ايىم;
كوزدى جۇمسام، شىعادى ءبىر كورىنىس
عاجايىپ كينودايىن.

ادام قاتار وسىرگەن ايلامەنەن
اينالا اعاش جاپ-جاسىل اينالا - ەمەن،
كولەڭكەدەن شىعاسىڭ... باستالادى
ءبىر فيلم «ءلايلا» دەگەن.

عاجاپ فيلم وسىناۋ وڭىردەگى ەڭ
سونى كورىپ مۇڭايام، كوڭىلدەنەم.
جازىپ، قويىپ، شىعارعان رەجيسسەرى
بىراق ونىڭ ءومىر دەگەن.

ايىبىم بولسا كەشە ءجۇر
اسقاقتاۋ جەردىڭ مارالى.
جىرلادىم سەنى نەشە جىل
جىندانتىپ نەشە قالانى؟

تراپتان تۇسسەڭ العا اتتاپ،
تاكاپپار، اسقاق تۇرمەنەن،
قالىڭ ەل سەنى ارداقتاپ،
قارسى السا دەپ ەم گۇلمەنەن.

دۇنيە ءدىنى، ءتىلى كوپ،
دۇرلىگە جىلدا توي قامداپ،
ءلايلانىڭ تۋعان كۇنى دەپ
لايلىسە دەپ ەم مەيرامداپ.

جەتپەسپىن سوناۋ ارمانعا
جەتكەنمەن مەندە قۇدىرەت.
اقىننىڭ ءتىلىن العان با
ادامزات اۋىلى ءبىر رەت؟!

الدىمنەن مەنىڭ جاسىل تاۋ، قىزى تاڭ كۇلگەن،
ءوسپىرىم كۇنىم، تاۋەلسىز، تەنتەك شاعىمدا
قاراتال جاقتا بەتپە-بەت كەلىپ قالدىم مەن
بيقاساپ كيگەن بەتىدە مەڭ بار ساعىمعا.

جانىمدا قالدى جانارى كۇندەي سول ءوڭى،
ۇمىتقان جوقپىن ەرنىن دە، ەكى-ءۇش ءسوزىن دە.
تەكتىلىك، شاتتىق، ورلىكتەن باسقا جوق ەدى
مەڭى بار ءجۇزى مەنمەندەۋ قارا كوزىندە.

اسپانعا ششىقتى-اۋ اسقاقتاپ بالا كوڭىل دە،
ارناپ ول ماعان اۋزىنان گۇلدەر توگىلسىن!
اسپانعا، جەرگە، اۋاعا، باققا، ومىرگە
اقىندىق كۇشپەن جاۋدىردىم العىس سول ءۇشىن.

الديار ءومىر! ساعىنىش كۇيىن توگىپ كىل،
سارعايعان كەزىم، ساياق تا سارتاپ شاعىمدا
قايتادان ءبىر ءسات، ءبىر ساتكە عانا جولىقتىر
اق ءجۇزدى، مەڭدى، اتىنان سۇلۋ ساعىمعا!

عاجايىپ ءساتتىڭ تۋارىن سەزىپ تە كەرىم،
كۇن مىنەز ءلايلا كۇلىمدەپ كەزىككەن ەدىڭ..
ەركە جۇرەكتى، ەر كەۋدە، ەسسىز قۇسىڭنىڭ
ەستىمەدىڭ بە: «ءلاي-ءلا»، - دەپ ەجىكتەگەنىن؟!

ويلاماي ءجۇرىپ جان بار دەپ جالعاندا كەرىم،
الەمنەن مىناۋ كوڭىلىم قالعاندا مەنىڭ
ءوزىڭدى كورىپ ءوسپىرىم، كوزىڭدى كورىپ،
«اقىن بولسام، - دەپ، - اتاقتى»، - ارمانداپ ەدىم.

جانىمدى جانشىپ جىلاتقان وكشەڭ دە... كەرىم...
باسقانى كوڭىلىم باسا الماي كوكسەر مەنىڭ؟!
ارمانىم، ساعان اتىڭ مەن زاتىڭا لايىق
ءماجنۇن بولىپ كورنەكتى، جەتسەم دەپ ەدىم.

تاعدىرعا ماعان وڭاي باق اپەرمە دەۋشى ەم،
ويلاۋشى ەم جۇرتتىڭ ءبارىن دە اكەم دەپ وڭشەڭ...
... گۇل ىزەپ ءجۇرىپ كۇنىنەن ايىرىلىپ قالعان
اپەندە كورسەڭ، سالەم ايت، اپەندە كورسەڭ!

«ءلايلاڭ قايدا؟» - دەدى ماعان كۇلىپ كۇن،
«ءلايلاڭ قايدا؟» - دەدى ماعان كۇلىپ ءتۇن.

دۇنيەنىڭ كورىپ جۇرگەن كۇللى ەلىن
كوردىم ماعان كۇننىڭ قاتتى كۇلگەنىن.

قاتتى كۇلدى، ايەلدەرشە كۇلدى كەپ:
«سەنى توسىپ جۇرە مە ول، - دەپ، - ۇلبىرەپ؟!»

قۇشاعى بار ايالايتىن ايالى،
ءتۇن مۇسىركەپ، ءتۇن كەپ مەنى ايادى.

ايادى كەپ، ايالادى كۇلمەدى،
قوڭىر ۇنمەن جۇباتتى كەپ ءتۇن مەنى:

«ماڭگى تۇنگە جەتكەنىڭشە ۋاقىت كوپ،
كۇلكىلى بوپ ءجۇرىسىڭ دە باقىت»، - دەپ.

ايامايتىن كۇن بولىپ كەل - ءبارىبىر،
ايالايتىن ءتۇن بولىپ كەل - ءبارىبىر.

سەنى، ءلايلا، قارا كوزدى كيەلىم،
قايىسپاستان قارا جەرشە سۇيەمىن.

باستان وتكەن عاجايىپ ءسات كوبى ۇمىت!..
جان كىرەتىن كەز قايدا ەكەن باقتارعا.
اۋىزىڭنان القىزىل گۇل توگىلىپ،
انادايدان ءوزىڭ كەلە جاتقاندا؟!

ءومىر - عاجاپ! سۇلۋ بولسىن مۇنان دا،
كەلىسىمنەن تۇرادى ونىڭ كۇيى ىشكى.
جۇرەكتەردىڭ بيلەۋشىسى تۋاردا،
ونى يىلتەر جان تۋعا ءتيىستى.

تۋار، تۋار تالاي عاجاپ ۇل دا ءالى،
كوش جولىمەن شايىرلار دا ءجيى وتپەك.
جۇلدىزىمەن قوسا تۋعان تۇلعانى
اكەتە الماس ەشبىر شايتان يەكتەپ.

ون جەتىمدە سەن جايناتتىڭ كوزىمدى،
ۇيرەندىم مەن قاراۋدى ءوسىتپ گۇلگە دە.
ناعىز ادام سانايمىن مەن ءوزىمدى،
سوندىقتان دا قالاي بولعان كۇندە دە.

ءوزى وسكەنمەن سۋارا الماس گۇل ءوزىن.
ونى الپەشتەر تۋعان جەردىڭ قۇشاعى.
اققۋلارعا تارتتى مەنىڭ مىنەزىم
ول دا ۇنامدى قاسيەتتىڭ نىشانى.

مەن قازاقتىڭ اققۋىنشا سويلەرمىن
گۇلدەسىن دەپ بولاشاقتىڭ جاس ەلى.
ءبارى-ءبارى سەنىڭ سۇلۋ بەينەڭىڭ
ءتىل جەتكىسىز، ايتىپ بولماس اسەرى.

مەن وركەن بوپ جايناعان جەر قۇنارلى،
ول جايىندا بەرە الماسپىن جازىپ تۇك.
جەر استىنىڭ سۋى وسىرسە شىناردى
مەنى ءوسىردى ەلىمدەگى نازىكتىك.

اڭگىمە وسەر مەنىڭ ءاربىر ىزىمە
سونى كورەم مەن كورە الماس كوپ كۇننەن.
قارا كوزىڭ جانە نۇرلى جۇزىڭە
ماڭگى - باقي بورىشتار بوپ كەتتىم مەن.

قارا الماس كوزدى قاسىڭ دا كەرىك،
قادالماس ساعان جان قايدا؟!
«حامسادان» ءبىزدىڭ عاسىرعا كەلىپ
قالىپ ەڭ قالاي پاڭ ءلايلا؟!

جۇرەگىم بۇلاي بۇلىنبەس ەدى،
كەتپەس ەدى ەس-ءتۇسىم.
حيسسادان شىققان كۇنىڭدە سەنى
كوردىم مەن بيدە كەشكىسىن.

جارقىلداپ ءجۇزىڭ، جاينادى ءوڭىڭ،
قاراسام - قايتا جوق بوپسىڭ.
ولەڭنەن كەلگەن ءلايلانى مەنىڭ
ولەڭىم قالاي توقتاتسىن؟!

ايتقىزباي قويمادى عوي مۇنى ۇياتىم،
كۇشتە جوق سىر بۇگىپ قاپ، جىمياتىن.
جانىم، سەن - اق كىتاپسىڭ ەكى مىڭ جىل
تولعانىپ تۋدىرا العان دۇنيە - اقىن.

ءتۇرىم جوق ماعىناڭا ءسارى قانار،
تەك سەنى توبەسىنە شىعارادى ار،
كىتاپسىڭ، باستان-اياق جاتتاي السام،
مەنى دە كەمەڭگەر عىپ شىعارا الار.

كوردى ءومىر كەيىتىپ تە سورلاتىپ تا،
قويىنىم كوزدەن اعار تولدى اقىققا.
مەن قاشان مۇقاباڭدى اشام سەنىڭ،
مەن قاشان كەنەلەمىن سول باقىتقا؟!

«ايتامىن جاننىڭ باسقا ءانىن، -
دەدىم دە، - ءۇمىت جوق ەندى»، -
ىزا بوپ وتقا تاستادىم
وزىڭە جازعان ولەڭدى.

قاعازدى باۋراپ الدى دا،
جالىن كەپ شەتتەن قارمادى.
قالعانى تۇگەل جاندى دا،
بەس ءارىپ بار تۇس جانبادى.

سارعىشتاۋ داق بار بەتىندە،
سول ءۇشىن ورتپەن ءدۇرداراز.
وشاقتىڭ قالدى شەتىندە
«ءلايلا» دەپ قۇيتتاي ءبىر قاڭاز.

جۇلىپ كەپ الدىم ويلانباي
از بولار بۇل ءسات ويدا تىم.
جۇرەكتەن وشپەي قويعانداي،
وتقا دا جانباي قويدى اتىڭ.

جۋعام جوق اششى جاڭبىرمەن
جاسىعان، مۇڭدى جاناردى.
شاشىم دا شاركەز تاعدىرمەن
شاتىراش ويناپ اعاردى.

دۇنيە سىرتىن بەرگەندە،
مىرس ەتتىم بەيبىي كوڭىلمەن
بوز جۋسان وسكەن مەن بەلدە
بوزتورعاي ءسوزى توگىلگەن.

تورەسى قارۋ-جاراقتىڭ
توڭكەرە الماس تاق كوردىم.
ورىنىن قارا شاناقتىڭ
ويىما كەلدى اپ بەرگىم.

«جازمىشتان» بىراق وزباي تۇر،
جانارى تاۋعا قاراعان
تارلان ءبىر اشقان بوزداي ءتىل،
باۋىرىنان كۇندە جاراعان.

قاي گۇلىن ءسوزدىڭ توكپەدىم
جولىڭا سەنىڭ شىن ۇلى!
القارا شاشتى كوكتەمىم،
ارماننىڭ جالعىز قۇلىنى

شىعارماي ءجۇردىم ءبىر دە ەستەن،
ۇمىتىپ ۇيقى-كۇلكىنى،
ءبىر رەت قانا تىلدەسكەن
بەينەڭدى سەنىڭ كۇن-ءتۇنى.

قاي جۇمىس مەيلى ىستەسەم،
قۋات بوپ ءجۇردىڭ كوڭىلگە.
كوزىمە مەنىڭ تۇسپەسەڭ،
نە كوردىم دەر ەم ومىردە؟!

ءتاڭىرىم تالاي تۇسكە ەنگەن،
تەنتەك تە قىلدىڭ اقىلدى.
اقىندىق جولعا تۇسكەندە ەم،
جىر قىلىپ سۇلۋ اتىڭدى.

سۇلۋلىق - تالانت، جانىمنىڭ
قونعان-دى ساعان دارىنى،
ءوسپىرىم مەنىڭ شاعىمنىڭ
وشپەگەن جالعىز جالىنى.

قانشاما ارمان بولسا ەلدە،
سونشاما ماعان وپتىرگىن.
قاي كۇنى قاشان كەلسەڭ دە،
كۇتىپ ءجۇر مەنى دەپ بىلگىن.

تۇسىنبەس جايىم ءالى بۇل،
جۇرەكتىڭ جىقپىل ورمانى.
سۇلۋسىڭ ماعان ءبارىبىر
سۇيەگىڭ كەلسە بولعانى.

جانىما كەنەت جەتكەن باق،
جالعىز-اق سەنى كورگەندە.
جانارىڭ ءبىر جالت ەتكەندە-اق،
جالعىزسىڭ دەگەم سەن مەندە.

ءبىراز ءتىلدى ۇيرەنگەم جوق تەگىننەن،
ءبىر كىسىدەي بىلەم بارلىق مۇرانى.
شوڭ كەڭسەگە ەرتەڭ بارار ەدىم مەن،
سەنى كورگىم كەلەدى دە تۇرادى.

ساعىنىشتىڭ كۇش-قايراتى نەگە وسى
ماقساتىڭدى جەرگە الىپ ۇرادى؟
سەن جۇرگەن جەر سەكىلدى ءبىر جەر ءوسى
سەنى كورگىم كەلەدى دە تۇرادى.

مەن تاپپاعان، مەن ايتپاعان ءسوز قالماي،
كوبەيسىن دەپ قازەكەڭنىڭ جىر-ءانى،
داستانداردى توگەر ەدىم قوعالماي
سەنى كورگىم كەلەدى دە تۇرادى.

سالىڭقىراپ كەتتىم بىلەم، ءسىرا، مەن،
اراقتىڭ دا كوپ قوي كەسىر، ىلاڭى.
ءار نارسەنىڭ باسىن شاتىپ جىلار ەم
سەنى كورگىم كەلەدى دە تۇرادى.

مەن نازىكپىن، مىزعىماستاي ەر ەمەن،
قۇلاعىما كىرمەيدى ەلدىڭ ۇرانى.
باياعىدا-اق مەن اتىلىپ ولەر ەم،
سەنى كورگىم كەلەدى دە تۇرادى.

تاۋدان كوشكىن كوشە مە ەكەن ەڭسەلى،
ەرىر مە ەكەن اعاشتاردىڭ سەڭسەڭى؟
سەنىڭ قولىڭ دەگەن قول بار، مەن سونى،
سونى بىلگىم كەلەدى دە تۇرادى.

ءوزىڭ جايلى ويلانعاسىن تۋعالى
ولەڭ جولى بولعاندىقتان قۋعانى،
ءومىر جايلى ويلامايتىن اقىن از،
ويلامايتىن ءولىمى دە تۋرالى.

ارمانسىز جان كوگەرە مە كوكتەي مە؟
كوز الدىندا جۇرگەن مىناۋ كوپ بەينە
اقىنىمىز، ارداعىمىز كەتتى دەپ،
ويلانادى جىلار ما ەكەن دەپ كەيدە -

ساپارىنا اتتانعاندا اقىرعى،
جوعالتتىق دەپ قايتا تۋماس اقىندى.
قابىرىمە قانداي بەلگى قويادى ەل،
قاي كوشەگە بەرەدى دەپ اتىمدى؟

قايتقامىن جوق قايدا جۇرسەم ءبىر بەتتەن،
جوق مەنى ءومىر جوكەي دە ەتكەن، ءدۇر دە ەتكەن.
دامە ەتپەيمىن مەن ەشقانداي جوقتاۋدان،
دامەتپەيمىن مەن ەشقانداي قۇرمەتتەن.
قانشا جەرگە ۇزارتسام دا كولەمىن،
جەتپەس ساعان ەشبىر مەنىڭ ولەڭىم.
ابايسىزدا گازەت-جۋرنال جىرتىلار،
سورىمدى دا مەن وسىدان كورەمىن.
جۇرسەم-داعى، كۇلسەم-داعى تورىعىپ،
بار-اۋ مەندە ەڭ سوڭعى ءۇمىت، سول ءۇمىت -
ءبىر كۇندەرى ەكەۋمىزدى بىلەتىن
قالار بىرەۋ ءبىر ءسات ساعان جولىعىپ...
الدىڭا كەپ قاتتى تولقىپ وتىرىپ،
بىزدەر ءۇشىن ول دا ءبىراز وپىنىپ،
ماقتار مەنى: "ىشپەيتىن ءبىر جىگىت" دەپ،
سەنبە وعان، سول ءبىر ءسوزى وتىرىك.
تىلەۋلەستەن ارتىق ادام بولار ما،
اشىلادى-اۋ كومەيدەگى توعان دا،
"قىز-قىرعىنعا كوز تىكپەيدى" دەسە ەگەر،
سەنبە، جانىم، سەنبە، جانىم، وعان دا.
تىلەيتۇعىن جان بولسا ەگەر ساعان باق،
مەنى وتكىزىپ جىبەرمەيتىن امالداپ،
يتتەرىمدى قاپتار مەنىڭ باسىما
دوستاسقاننان قوشتاسقانشا جامانداپ.
تاقسا-داعى ول نەندەي ايىپ، نەندەي سىن،
ءسوزىن تىڭدا، تىڭدا ءسوزىن بولمەي شىن.
ول ەگەردە: "سونشا جامان قالپىمەن ساعان عاشىق", -
دەسە عانا سەنگەيسىڭ...

* * *

ەشكىمگە مۇنداي مىنەز بەرىلمەگەن،
كۇنىم ەڭ كوپتەن بەرى كورىنبەگەن.
ويىمدا ەشتەمە جوق،
دومبىرا ويناپ
جاتىر ەم ناعاشىمنىڭ تورىندە مەن.

ۇستىنە ارتىلعان سوڭ دارا بىلەك،
شاناقتا ءبىر وقشاۋ كۇي بارادى ۇدەپ.
ءتور. بولمە. ءبىر كەزدەرى اجەم كىردى;
بەسىنىم قازا بولىپ بارادى دەپ.

مۇراتقا سونىمەنەن جەتتى مە ەكەن،
ءبىر تىلدە كۇبىرلەپ اپ كەتتى بوتەن.
سەلك ەتتىم. نە دەپ كەتتى؟ سويتسەم اجەم
ء"لايلا، يللو-اللو"... دەپ تۇر ەكەن.

ونسىز دا جويىلسا دا سانى از كۇنا،
سۇرەگە ۇي قالدى ساباز مىنا.
...ولەڭ نە؟ ىشىندە اتىڭ بار بولعان سوڭ
وقىعىم كەپ ءجۇر مەنىڭ نامازدى دا.

كەتەر كۇنىم... كەلەر، كەلەر ول داعى،
ءبىر قارالى شەرۋ شىعار جولعا ءالى.
سول ءبىر كەزدە جان بالاسى جىلاماي
ءلايلا، جالعىز سەن وكسىسەڭ بولعانى.

 

مۇقاعالي ماقاتاەۆ. ءسابي بولعىم كەلەدى

قۇس تا بولعىم كەلمەيدى!

قاناتىم بار.            .

قاناتىم بار كۇمىستەن جاراتىلعان.

ءسابي بولعىم كەلەدى، ءسابي بولعىم،

مىنا ومىردەن حابارسىز، جاڭا تۋعان.

 

وت تا بولعىم كەلمەيدى!

جىلۋىم بار.

جىلۋىم بار، كەرەك پە، جىلىنىڭدار.

ءالدي بولعىم كەلەدى، ءالدي بولعىم -

كۇن ساۋلەسى ويناقتاپ تۇلىمىندا،

وتىراتىن اناسى قۇلىنىم دەپ.

قاناتتانىپ ومىرگە ۇشارىمدا،

كەسىلمەسىن ءبارىبىر تۇساۋىم دا.

ءسابي بولعىم كەلەدى، ءسابي بولعىم،

ءسابيى جوق انانىڭ قۇشاعىندا.

Tap بەسىگى - كەڭ جاھان تارىلماعان،

بىرەۋگە بار، بىرەۋگە تابىلماعان.-

ءسابي بولعىم كەلەدى، ءسابي بولعىم،

انا ءسۇتى اۋزىنان ارىلماعان.

 

مۋزارت توبى - نە دەگەن كوركەم ەدىڭ

 

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1958
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2265
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1860
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1550