سارسەنبى, 8 مامىر 2024
جاڭالىقتار 3484 0 پىكىر 23 اقپان, 2012 ساعات 17:17

و كوممۋنيزمە پوسلە ەگو سمەرتي ("La Vanguardia", يسپانيا)

چەرەز دۆادتسات پوسلە راسپادا سسسر س وسوبوي وستروتوي ۆستالا نەوبحوديموست پويسكا نوۆوي ستراتەگي رازۆيتيا ي ينوگو وبرازا جيزني. (*)

يا بۋدۋ گوۆوريت وب اكتۋالنوستي التەرناتيۆنوگو پۋتي رازۆيتيا پوسلە توگو، كاك و ەگو سمەرتي بىلو وبياۆلەنو وفيتسيالنو، ي ۆىراجۋ ستول پروستۋيۋ مىسل، چتو يستوريا، كوتورايا، كاك نام زاياۆيلي 20 لەت تومۋ نازاد، زاكونچيلاس، تەم نە مەنەە، پرودولجاەتسيا سو ۆسەي ناگليادنوستيۋ ي وچەۆيدنوستيۋ.

كوگدا مى سەيچاس ۆسپوميناەم و راسپادە سسسر، تو پەرۆوە، چتو سلەدۋەت يمەت ۆ ۆيدۋ، تاك ەتو تو، چتو سسسر بىل نە سترانوي، ا چاستيۋ سۆەتا. نە تولكو يز-زا سۆويح رازمەروۆ، ا پرەجدە ۆسەگو يز-زا وگرومنوگو رازنووبرازيا پرەدستاۆلەننىح تام كۋلتۋر ي تسيۆيليزاتسي. ۆنۋتري ەتوگو وگرومنوگو ەۆرازيسكوگو سووبششەستۆا، ستەرجنەم كوتوروگو ياۆليالسيا رۋسسكي نارود، موجنو بىلو نابليۋدات ۆەليكوە منوگووبرازيە كۋلتۋر، يازىكوۆ، نارودوۆ ي پيسمەننوستەي.

ۆ سسسر بىلي پرەدستاۆلەنى ۆسە كرۋپنەيشيە ميروۆىە رەليگي. پوميمو پراۆوسلاۆنىح، سوستاۆلياۆشيح بولشينستۆو، بىلا ارميانو-گرەگوريانسكايا تسەركوۆ، كاتوليكي ۆ زاپادنوي چاستي ۋكراينى ي ليتۆە، ليۋتەرانە ۆ ەستوني، ۆسە مۋسۋلمانسكيە كونفەسسي: سۋننيتى، شيتى، يزماەليتى، سۋفيتى نا سەۆەرنوم كاۆكازە، بۋدديستى ۆ بۋرياتي ي كالمىكي، انيميستى ۆ گورنوم التاە ي ياكۋتي، سوۆرەمەننايا ەۆروپەيسكايا جيزن ي وتگوننوە جيۆوتنوۆودستۆو... منوگووبرازيە، انالوگوۆ كوتورومۋ نەت ۆ درۋگيح ستراناح ميرا.

چەرەز دۆادتسات پوسلە راسپادا سسسر س وسوبوي وستروتوي ۆستالا نەوبحوديموست پويسكا نوۆوي ستراتەگي رازۆيتيا ي ينوگو وبرازا جيزني. (*)

يا بۋدۋ گوۆوريت وب اكتۋالنوستي التەرناتيۆنوگو پۋتي رازۆيتيا پوسلە توگو، كاك و ەگو سمەرتي بىلو وبياۆلەنو وفيتسيالنو، ي ۆىراجۋ ستول پروستۋيۋ مىسل، چتو يستوريا، كوتورايا، كاك نام زاياۆيلي 20 لەت تومۋ نازاد، زاكونچيلاس، تەم نە مەنەە، پرودولجاەتسيا سو ۆسەي ناگليادنوستيۋ ي وچەۆيدنوستيۋ.

كوگدا مى سەيچاس ۆسپوميناەم و راسپادە سسسر، تو پەرۆوە، چتو سلەدۋەت يمەت ۆ ۆيدۋ، تاك ەتو تو، چتو سسسر بىل نە سترانوي، ا چاستيۋ سۆەتا. نە تولكو يز-زا سۆويح رازمەروۆ، ا پرەجدە ۆسەگو يز-زا وگرومنوگو رازنووبرازيا پرەدستاۆلەننىح تام كۋلتۋر ي تسيۆيليزاتسي. ۆنۋتري ەتوگو وگرومنوگو ەۆرازيسكوگو سووبششەستۆا، ستەرجنەم كوتوروگو ياۆليالسيا رۋسسكي نارود، موجنو بىلو نابليۋدات ۆەليكوە منوگووبرازيە كۋلتۋر، يازىكوۆ، نارودوۆ ي پيسمەننوستەي.

ۆ سسسر بىلي پرەدستاۆلەنى ۆسە كرۋپنەيشيە ميروۆىە رەليگي. پوميمو پراۆوسلاۆنىح، سوستاۆلياۆشيح بولشينستۆو، بىلا ارميانو-گرەگوريانسكايا تسەركوۆ، كاتوليكي ۆ زاپادنوي چاستي ۋكراينى ي ليتۆە، ليۋتەرانە ۆ ەستوني، ۆسە مۋسۋلمانسكيە كونفەسسي: سۋننيتى، شيتى، يزماەليتى، سۋفيتى نا سەۆەرنوم كاۆكازە، بۋدديستى ۆ بۋرياتي ي كالمىكي، انيميستى ۆ گورنوم التاە ي ياكۋتي، سوۆرەمەننايا ەۆروپەيسكايا جيزن ي وتگوننوە جيۆوتنوۆودستۆو... منوگووبرازيە، انالوگوۆ كوتورومۋ نەت ۆ درۋگيح ستراناح ميرا.

سسسر نە يمەل سەبە راۆنىح ي پو يمەۆشيمسيا پريرودنىم رەسۋرسام: ۆودنىم، نەفتيانىم، لەسنىم، گازوۆىم، زەمەلنىم. ۆسە ەتو بىلو چرەزۆىچاينو ۆاجنىم دليا ميروۆوگو راۆنوۆەسيا. سسسر، كرومە توگو، يگرال رول پروتيۆوۆەسا ۆ دۆۋحپوليارنوم ميرە.

يمەننو ۆ سيلۋ ەتوگو مى گوۆوريلي، چتو ەتو ون بىل چاستيۋ سۆەتا. مى رانشە گوۆوريلي، چتو بولەزن ودنوي چاستي سۆەتا ۆىزىۆاەت بولەزن وستالنىح ەگو چاستەي. توگدا پودوبنوە ۆىسكازىۆانيە موگلو پوكازاتسيا كومۋ-تو نەسكولكو ستراننىم. سەيچاس، س ناستۋپلەنيەم گلوبالنوگو كريزيسا (پوتەپلەنيە اتموسفەرى زەملي، ۆىزۆاننوە چەلوۆەچەسكوي دەياتەلنوستيۋ، ي، كونەچنو جە، پوچتي انەكدوتيچنىي پو سراۆنەنيۋ س نيم كريزيس نەوليبەرالنوگو كاپيتاليزما), ۆسە وكازاليس ۆۆەرگنۋتىمي ۆ كريزيس. ي رەچ ۋجە نە يدەت و كاكوي-تو چاستي: و «كوممۋنيزمە»، وب سسسر، و ۆوستوچنوم بلوكە، ترەتەم ميرە (كوتورىي نيكوگدا نە ۆىحوديل يز كريزيسا), ا و ساموم تسەنترە سيستەمى. تاك چتو بولەزن وستالنىح چاستەي - وبەكتيۆنايا رەالنوست.

كاك كوگدا-تو ۆ سسسر، ۆ ناستوياششەە ۆرەميا مى نابليۋداەم سيستەمۋ، يمەيۋششۋيۋ ۆسە پريزناكي يستوششەنيا، پروۆودياششۋيۋ سوۆەرشەننو نەراتسيونالنۋيۋ، ەسلي نە سكازات ابسۋردنۋيۋ، ەكونوميچەسكۋيۋ پوليتيكۋ، پري كوتوروي بولشوە پوترەبلەنيە ەلەكتروەنەرگي ي ۆىسوكيە تەمپى پروداج اۆتوموبيلەي سچيتايۋتسيا پولوجيتەلنىمي، ا روست تەلا، كوتوروە داۆنو ۋجە ۆىشلو زا پرەدەلى پودروستكوۆوگو ۆوزراستا، پريزناەتسيا ياۆلەنيەم نورمالنىم، حوتيا ناليتسو ياركو ۆىراجەننوە فيزيچەسكايا ۋرودستۆو. ەتا سيستەما نە پونيماەت ساما سەبيا، ا ەە ۋپراۆليايۋششيە كاك بۋدتو نە زامەچايۋت بولەزنەي.

پودوبنو تومۋ، كاك ەتو بىلو ۆ روسسي ۆ پەريود پوۆالنوي پريۆاتيزاتسي، نىنەشني كريزيس پىتاەتسيا ۆوسپولزوۆاتسيا سلوجيۆشەيسيا سيتۋاتسيەي، چتوبى بەسپوششادنو وبوبرات بولشينستۆو گراجدان ي سوۆەرشيت بەسپرەتسەدەنتنوە پوپرانيە گراجدانسكيح پراۆ ي دەموكراتيچەسكيح نورم. پودوبنو تومۋ، كاك ەتو بىلو ۆ سسسر، ۆ ەۆروسويۋزە نابيرايۋت سيلۋ تسەنتروبەجنىە تەندەنتسي، كوگدا ەكونوميكا سمەشيۆاەتسيا س رازوچاروۆانيەم ۆ ەدينوي ەۆروپە (ۆ ستراناح، كوتورىە يزناچالنو پروياۆليالي ەنتۋزيازم، كاك، ناپريمەر، يسپانيا), ي ناتسيونال-پوپۋليستسكيە ناستروەنيا، زاروجدايۋششيەسيا ۆ گەرماني ي راسپروسترانيايۋششيەسيا دالشە. مى نابليۋداەم تاكجە ەششە ودنۋ وسوبەننوست، سۆويستۆەننۋيۋ سسسر: ليۋدي پەرەستايۋت ۆەريت ۆ سيستەمۋ. ۆسە ەتي نوۆىە سۆيدەتەلستۆا زاستاۆليايۋت ناس پو-ينومۋ ۆزگليانۋت نا كونەتس «كوممۋنيزما». ي مى سنوۆا زاداەم سەبە ۆوپروس: چتو پرەدستاۆليال سوبوي توت كوممۋنيزم ي وتكۋدا ون پوياۆيلسيا، وسوبەننو ۆ تەح كرۋپنىح ستراناح، گدە ون ودەرجال پوبەدۋ.

 

ك ۆوپروسۋ و رەتسەپتاح ي ستراتەگي

پەرۆوە، چتو بروساەتسيا ۆ گلازا پري راسسموترەني يستوري روسسي ي كيتايا، تاك ەتو تو، چتو مى بىلي سليشكوم ودەرجيمى كوممۋنيستيچەسكيم ۋچەنيەم، يدەولوگيچەسكوي سوستاۆليايۋششەي، اتريبۋتيكوي، فلاگامي، نو سو ۆسەم ەتيم نام دالەكو پرودۆينۋتسيا نە ۋدالوس.

چتو وستالوس وت يزناچالنىح يدەالوۆ، پوياۆيۆشيحسيا ۆ ەۆروپە ۆ XVIII-XIX ۆەكاح - سۆوبودى، راۆەنستۆا ي براتستۆا - زا 80-لەتنيۋيۋ يستوريۋ سسسر ي 60-لەتنيۋيۋ يستوريۋ كنر؟

مى موگلي بى وبسۋديت ەتو ي ناۆەرنياكا ناشلي بى كاكيە-تو وبنادەجيۆايۋششيە مومەنتى ۆ تەح دراماتيچەسكيح سوبىتياح، كوگدا ۆو يميا يدەالوۆ سوۆەرشاەتسيا منوجەستۆو پرەستۋپلەني، ۆ توم چيسلە ي ستول ۋجاسايۋششيح س توچكي زرەنيا ۆسەميرنوي يستوري كاك ستالينسكيە رەپرەسسي، كوتورىە دوستيگلي سۆوەگو اپوگەيا ۆ 1937 گودۋ: توگدا بىل راسسترەليان پوچتي ميلليون چەلوۆەك. يلي بولشوي سكاچوك ۆ كيتاە ۆ 50-ح گوداح، پريۆەدشي ك سامومۋ ستراشنومۋ گولودۋ حح ۆەكا، كوتورىي ۋنەس وت 20 دو 30 ميلليونوۆ چەلوۆەچەسكيح جيزنەي. ي ۆسە ەتو وتچاستي بىلو ۆىزۆانو پوليتيچەسكيمي وشيبكامي. كاك پودمەتيل كوگدا-تو مانولو ۆاسكەس مونتالبان (Manolo Vázquez Montalbán), ەتو ليش پودتۆەرجداەت، چتو ۆ حح ۆەكە لەۆوە دۆيجەنيە وكونچاتەلنو پوتەريالو سۆويۋ نەۆيننوست...

ەسلي ەتو زاۆەلو ناس سليشكوم دالەكو، داۆايتە ۆ تاكوم سلۋچاە پوپىتاەمسيا راسسموترەت پرويسحودياششەە س درۋگوي توچكي زرەنيا: س توچكي زرەنيا تەوري رازۆيتيا. چتو ەتو وزناچاەت؟

رەچ يدەت و پروبلەمە نەراۆنومەرنوگو رازۆيتيا، تو ەست و توم، چتو ودني سترانى رازۆيۆايۋتسيا ۋسپەشنەە ي بىسترەە، چەم درۋگيە. ۆ ەۆروپەيسكوم يستوريچەسكوم كونتەكستە، گدە گوسۋدارستۆو گوسۋدارستۆۋ - ۆولك، ەتو وبستوياتەلستۆو پوروجداەت كونفليكتى، ۆوينى ي ۋگروزى بىت زاۆوەۆاننىم، ۋنيچتوجەننىم يلي پوگلوششەننىم سوسەدنيم گوسۋدارستۆوم. رۋسسكايا رەۆوليۋتسيا ستالا پوروجدەنيەم ەتوي پروبلەمى. پوستارايۋس پوياسنيت، كاك ەتو پرويزوشلو، س پوموششيۋ نەبولشوگو يستوريچەسكوگو ەكسكۋرسا.

پرومىشلەننوە رازۆيتيە ەۆروپى شلو ۆولنامي، ي ۋ كاجدوي يز نيح بىل سۆوي سوبستۆەننىي رەتسەپت رازۆيتيا. پەرۆىي رەتسەپت بىل رازرابوتان ۆ انگلي: سۆوبودنايا تورگوۆليا، ۆوزنيكشايا نا وسنوۆە پوليتيچەسكوي ەكونوميكە اداما سميتا ي ريكاردو. بلاگوداريا ەمۋ، انگليچانە پەرۆىمي ستالي نا پۋت پرومىشلەننوگو رازۆيتيا، ناچالي رازۆيۆات سوۆرەمەننۋيۋ تورگوۆليۋ. يمەننو نا وسنوۆە داننوگو رەتسەپتا ۆىسترايۆالا سۆويۋ دەياتەلنوست پەرۆايا گرۋپپا كاپيتاليستيچەسكيح ستران.

 

ۆتوروي رەتسەپت بىل سوزدان ۆ گەرماني ۆ حودە ۆتوروي ۆولنى يندۋسترياليزاتسي فريدريحوم ليستوم، ەكونوميستوم بيسماركا ي گەرمانسكوگو تاموجەننوگو سويۋزا، كوتورىي ۆنەس نەكوتورىە يزمەنەنيا ۆ انگليسكۋيۋ مودەل. ۆ رەزۋلتاتە ۆوزنيك گوسۋدارستۆەننىي كاپيتاليزم، كوتورىي، ۆ وتليچيە وت ليبەراليزما، ۆىستۋپال زا جەستكي گوسۋدارستۆەننىي پروتەكتسيونيزم س تسەليۋ سوزدانيا ۋسلوۆي دليا توگو، چتوبى نەمەتسكايا پرومىشلەننوست بىلا ۆ سوستوياني كونكۋريروۆات سو سترانامي پەرۆوي ۆولنى. بلاگوداريا گوسۋدارستۆەننومۋ كاپيتاليزمۋ بيسماركا ي يمپەرياليزمۋ، گەرمانيا، ناحوديۆشاياسيا سرەدي وتستايۋششيح ستران ۆ ەتوي ەۆروپەيسكوي گونكە ي پوزدنو پريسوەدينيۆشاياسيا ك پروتسەسسۋ سوزدانيا پرومىشلەننوستي، ۆىشلا نا پەرەدوۆىە پوزيتسي. ەتو بىل نەسومنەننىي ۋسپەح.

 

روسسيا

رازرابوتاننۋيۋ ليستوم مودەل ۆنيماتەلنو يزۋچالا تسارسكايا روسسيا، كوتورايا بىلا گورازدو بليجە ك اۆتوريتارنوي پرۋسسي، چەم ك بريتانسكومۋ ليبەراليزمۋ. پرەمەر-مينيستر پەتر ستولىپين داجە پىتالسيا پەرەۆەستي نا رۋسسكي يازىك نەمەتسكي رەتسەپت. ون بىل ستوروننيكوم گوسۋدارستۆەننوگو كاپيتاليزما ۆ روسسي.

ناپومنيم، چتو ۆ ناچالە XX ۆەكا روسسيا بىلا ودنوۆرەمەننو ي ۆەليكوي دەرجاۆوي ي سترانوي سرەدنەگو ۋروۆنيا رازۆيتيا، ناحوديۆشەيسيا ۆ پولۋكولونيالنوي زاۆيسيموستي وت درۋگيح ۆەليكيح دەرجاۆ. ونا وتستاۆالا وت ۋروۆنيا رازۆيتيا سۆويح ەۆروپەيسكيح كونكۋرەنتوۆ: انگلي، گەرماني ي فرانتسي. سامىە سوۆرەمەننىە وتراسلي روسسيسكوي پرومىشلەننوستي ناحوديليس پود كونترولەم ينوستراننوگو كاپيتالا. ۆ 1914 گودۋ 90% گورنودوبىۆايۋششەي پرومىشلەننوستي، پوچتي 100% دوبىچي نەفتي، 40% مەتاللۋرگيچەسكوي، 50% حيميچەسكوي ي 28% تەكستيلنوي پرومىشلەننوستي ناحوديليس ۆ رۋكاح ينوستراننىح پرەدپرينيماتەلەي. ليش 30% ناسەلەنيا ۋمەلي چيتات ي پيسات.

زا ۆسەم ەتيم س بولشوي وبەسپوكوەننوستيۋ نابليۋدالي روسسيسكيە ۆلاستي. توگداشني پرەمەر-مينيستر سەرگەي ۆيتتە گوۆوريل: «يلي مى دوگونيم ەۆروپۋ، يلي جە، ۆ سلۋچاە نەۋداچي، پرەۆراتيمسيا ۆو ۆتوروي كيتاي».

چتوبى پونيات، چتو يمەل ۆ ۆيدۋ ۆيتتە، نەوبحوديمو پونيات، پوچەمۋ ون س تاكيم وپاسەنيەم پريۆوديت پونياتيە ۆتوروگو كيتايا. چتو پرەدستاۆليال سوبوي كيتاي ۆ كونتسە XIX ي ناچالە XX ۆەكا؟ ەتو بىلا سترانا، ۆ پولنوي ستەپەني يسپىتاۆشايا نا سەبە سامىە وتريتساتەلنىە پوسلەدستۆيا «نەراۆنومەرنوگو رازۆيتيا». كيتاي ناحوديلسيا پود جەستوچايشيم گنەتوم كولونيالنىح دەرجاۆ، ودەرجيمىح يدەەي راسوۆوگو پرەۆوسحودستۆا، حوزياينيچاۆشيح تام پو سۆوەمۋ ۋسموترەنيۋ ي پريمەنياۆشيح پراۆو ەكستەرريتوريالنوستي. وني، پو سۋتي دەلا، راسپينالي سترانۋ، ۆ چاستنوستي، سدەلاۆ ناركومانامي 150 ميلليونوۆ ەە جيتەلەي...

ستولىپينۋ نە ۋدالوس وسۋششەستۆيت ۆ روسسي رەفورمى پو پرۋسسكومۋ وبرازتسۋ. ەمۋ نە حۆاتالو سوتسيالنوي پوددەرجكي ي سرەدستۆ دليا يح وسۋششەستۆلەنيا. نا وبياسنەنيە ۆسەح پريچين ۋيدەت سليشكوم منوگو ۆرەمەني، ا مەجدۋ تەم رازرازيلاس رۋسسكو-ياپونسكايا ۆوينا 1905 گودا، وزنامەنوۆاۆشايا سوبوي پەرۆوە پوراجەنيە ەۆروپەيسكوي يمپەرسكوي دەرجاۆى وت ناروجدايۋششەيسيا پرومىشلەننوي ازياتسكوي سترانى. ناپومنيم، چتو پوسلە ناپادەنيا نا روسسيسكي انكلاۆ پورت-ارتۋر (ۆ ناستوياششەە ۆرەميا ەتو كيتايسكايا پروۆينتسيا لياونين) ي ۋنيچتوجەنيا روسسيسكوگو تيحووكەانسكوگو فلوتا، تسار نيكولاي II ناپراۆيل سۆوي بالتيسكي فلوت ۆ كرۋگوسۆەتنوە پلاۆانيە چەرەز مىس دوبروي نادەجدى، چتوبى وتدەلات ەتيح «ماكاك»، كاك ون ۆىرازيلسيا. زامىسەل ەگو گەنەرالوۆ ي ادميرالوۆ زاكليۋچالسيا ۆ «بىستروم پوكورەني ميكادو». نو ۆ دەيستۆيتەلنوستي سوبىتيا رازۆيۆاليس سوۆسەم پو-درۋگومۋ. كوگدا روسسيسكي فلوت پريبىل نا مەستو، تو بىل پوتوپلەن ياپونسكيم ۆ تسۋسيمسكوم زاليۆە. ك ەتومۋ ەششە دوباۆيليس نەۋداچي ۆ پەرۆوي ميروۆوي ۆوينە، ي ۆ يتوگە، سۆوە رەشەنيە پرەدلوجيلي بولشەۆيكي، ۋجە نە ۆ ۆيدە رەفورمى، ا سلوما سۋششەستۆوۆاۆشەگو سترويا. وني زاياۆيلي و نوۆوم پۋتي رازۆيتيا، نە يمەيۋششەم نيچەگو وبششەگو س كاپيتاليزموم، وب وتمەنە چاستنوي سوبستۆەننوستي ي پوسلەدۋيۋششەي كوللەكتيۆيزاتسي سەلسكوگو حوزيايستۆا (ۋ ستالينا، ۆ وتليچيە وت ستولىپينا، يمەليس ۆ راسپورياجەني دەنگي نا ەە وسۋششەستۆلەنيە، ا تاكجە نكۆد ي نوۆايا سترۋكتۋرا وبششەستۆا), ا تاكجە پرەدپرينيالي تسەلىي رياد درۋگيح مەر. رەۆوليۋتسيوننىي سلوم سوزداۆال ۋسلوۆيا دليا زاروجدەنيا توتاليتارنوگو سترويا. تاكوۆ بىل روسسيسكي كوممۋنيزم: روسسيسكي وتۆەت ناچالا ۆەكا نا پروبلەمۋ نەراۆنومەرنوگو رازۆيتيا.

بلاگوداريا كوممۋنيزمۋ، يلي سوۆەتسكوي ۆلاستي، روسسي ۋدالوس ۋكرەپيت سۆوي پوزيتسي - نيكتو نە پوسمەل وبراششاتسيا س نەي كاك س كيتاەم، تو ەست تا ۋگروزا، و كوتوروي پرەدۋپرەجدال ۆيتتە، بىلا پرەودولەنا - ي ۆىرابوتات سۆويۋ سوبستۆەننۋيۋ مودەل رازۆيتيا، كوتورايا پرودەرجالاس منوگو لەت ي پوموگلا راسشيريت گرانيتسى دەرجاۆى دو نەۆيداننىح پرەدەلوۆ: وت ەلبى دو مەكونگا.

ي رۋسسكي رەتسەپت ستال يستوچنيكوم ۆدوحنوۆەنيا ۆسەميرنوگو ماسشتابا: ودنا ترەت چەلوۆەچەستۆا پروجيلا ۆ ستراناح، چەي وبششەستۆەننو-ەكونوميچەسكي ستروي بىل پوحوج نا سوۆەتسكي.

رازۋمەەتسيا، لەنين نە بىل ناتسيوناليستوم، ەتو بىل سوتسياليست-ينتەرناتسيوناليست، نو يدەي ي ۋچەنيا زاروجدايۋتسيا ي پۋسكايۋت كورني ليش ۆ وپرەدەلەننوم يستوريچەسكوم كونتەكستە. ۆ سۆوەم رازۆيتي وني پودچينيايۋتسيا وپرەدەلەننىم زاكونومەرنوستيام، ناكلادىۆايۋششيم نا نيح وپرەدەلەننىي وتپەچاتوك. ەتيم يا حوچۋ سكازات، چتو التەرناتيۆنىە پۋتي رازۆيتيا وبيازاتەلنو ۆىزىۆايۋتسيا نەكوەي نەوبحوديموستيۋ.

 

كيتاي

ا تەپەر داۆايتە پوسموتريم نا كيتايسكي كوممۋنيستيچەسكي رەجيم، پونيات پريچينى ۆوزنيكنوۆەنيا كوتوروگو نەۆوزموجنو ۆنە سۆيازي س سسسر. كيتايتسى سترەميليس ۆىبراتسيا يز ۆىشەوپيساننوي دىرى ي ۆىبرالي رۋسسكۋيۋ مودەل سلوما پرەدىدۋششەگو سترويا. ي پوشلي نا ەتو پو ۆەسما پروستوي پريچينە: كوگدا وني يسكالي نايبولەە پەرسپەكتيۆنىە پۋتي رازۆيتيا، كوگدا پرينيمالي ستراتەگيچەسكوە رەشەنيە و ۆىبورە وبششەستۆەننو-پوليتيچەسكوي مودەلي (ناپومنيم، چتو كيتايسكايا رەۆوليۋتسيا پوبەديلا ۆ 1949 گودۋ) ۆ تريدتساتىە گودى، تو بىلو وچەۆيدنو، چتو كوممۋنيستيچەسكي پۋت رازۆيتيا - نايبولەە سوۆرەمەننىي ي ەففەكتيۆنىي.

روسسيا دوكازالا دەيستۆەننوست ەتوگو رەتسەپتا. ونا ۆىيگرالا گراجدانسكۋيۋ ۆوينۋ ي پوبەديلا ينوستراننۋيۋ ينتەرۆەنتسيۋ (كيتاي يسپىتال ەتو نا سوبستۆەننوم وپىتە), ودەرجالا پوبەدۋ ۆ ۆەليكوي وتەچەستۆەننوي ۆوينە، ۆ حودە كوتوروي گيتلەر نامەرەۆالسيا راسچلەنيت سسسر ي پرەۆراتيت روسسيۋ ۆ سۆوي پروتەكتورات (توت سامىي «ۆتوروي كيتاي»، و كوتوروم پرەدۋپرەجدال ۆيتتە), پو تەمپام ەكونوميچەسكوگو روستا سترانا سوۆەتوۆ وبگونيالا زاپادنىە سترانى ي ت.د. ي ت.پ. ي ۆسە ەتو پرويسحوديلو ۆ كراينە نەبلاگوپرياتنىح ۋسلوۆياح.

پري ەتوم كيتايتسى پريۆنەسلي منوجەستۆو سۆويح ناتسيونالنىح وسوبەننوستەي ۆ سوۆەتسكۋيۋ مودەل. سوبستۆەننو گوۆوريا، پو-درۋگومۋ ي بىت نە موگلو، ۋچيتىۆايا تو، چتو كيتاي - ەتو تسەلايا تسيۆيليزاتسيا. ۆ رەزۋلتاتە، كيتايسكايا مودەل ستول جە سيلنو وتليچالاس وت سوۆەتسكوي، كاك سوۆەتسكايا - وت يزناچالنىح يدەي ەۆروپەيسكوگو سوتسياليزما، زاروديۆشەگوسيا ۆ انگلي، فرانتسي ي گەرماني. ۆ كيتايسكوي مودەلي مى نابليۋداەم تاكيە ياۆلەنيا كاك سوزدانيە نارودنوي ارمي، ستراتەگيۋ زاۆوەۆانيا سەلا ي وكرۋجەنيا گورودوۆ، تاك نازىۆاەموە مىشلەنيە ماو تسزە دۋنا ي ۆەليكۋيۋ تراديتسيوننۋيۋ كۋلتۋرۋ، ناپراۆلەننۋيۋ نا رەشەنيە زاداچ نوۆوگو ەتاپا رازۆيتيا سترانى.

ۆ 1918 گودۋ لەنين وپرەدەليل روسسيسكي كوممۋنيزم كاك «سوۆەتسكۋيۋ ۆلاست پليۋس ەلەكتريفيكاتسيۋ ۆسەي سترانى». ەتو بىلا فورمۋليروۆكا، وتۆەچاۆشايا سكورەە نۋجدام رازۆيتيا ي ۋكرەپلەنيا ۆلاستي، چەم يدەولوگيچەسكيم كانونام. كيتايسكي كوممۋنيزم بىل ەششە بولەە سۆوەوبرازنىم. ەگو گلاۆنايا تسەل سوستويت ۆ پوستروەني سيلنوگو ي پروتسۆەتايۋششەگو كيتايا پليۋس داتۋن. داتۋن ياۆلياەتسيا كونفۋتسيانسكيم يدەالوم سوتسيالنوگو سپلوچەنيا نا وسنوۆە سيلنوي ەكونوميكي ي ستابيلنوگو وبششەستۆا. ۆسە ەتو موجنو پودۆەستي پود وپرەدەلەنيە «كيتايسكيح ناتسيونالنىح وسوبەننوستەي»، نا كوتورىە ۆسەگدا پريۆوديات ۆ كاچەستۆە دەماگوگيچەسكوي وتگوۆوركي پەكينسكيە رۋكوۆوديتەلي، كوگدا پرەدستاۆيتەلي زاپادنوگو ميرا پىتايۋتسيا ۋچيت يح جيزني.

مى، زاپادنىە ەكسپەرتى، لوماەم گولوۆۋ، پىتاياس پونيات «يدەولوگيچەسكيە رازنوگلاسيا» مەجدۋ ماو تسزە دۋنوم ي دەن سياوپينوم (سيۋدا تاكجە وتنوسياتسيا سپورى و توم، چتو «كوممۋنيستيچەسكوگو» ەست ۆ نىنەشنەم «كاپيتاليستيچەسكوم كيتاە» ي ت.د. ي ت.پ.). ودناكو پوۆسەدنەۆنايا دەيستۆيتەلنوست زاكليۋچاەتسيا ۆ توم، چتو س توچكي زرەنيا داننوگو وپرەدەلەنيا، س توچكي زرەنيا «كوممۋنيزم - ستراتەگيا رازۆيتيا» ماو تسزە دۋن، دەن سياوپين، تسزيان تسزەمين، حۋ تسزينتاو ي يح پوسلەدوۆاتەلي ياۆليايۋتسيا ۆىرازيتەليامي رازليچنوي تاكتيكي، ناپراۆلەننوي نا دوستيجەنيە ستراتەگيچەسكوي تسەلي رازۆيتيا كيتايا، ەدينوي دليا پوكولەني، پرەدستاۆيتەليامي كوتورىح وني ياۆليايۋتسيا. ۆسە وني ۆەسما پوسلەدوۆاتەلنو ي سوگلاسوۆاننو يدۋت پو پۋتي كيتايسكوگو كوممۋنيزما، تاك، كاك مى ەگو وپرەدەليلي. ماو ۆىبرال كوممۋنيزم سوۆەتسكوگو وبرازتسا پو توي جە ساموي پريچينە، پو كاكوي دەن ناچال ۆىسترايۆات رىنوچنۋيۋ ەكونوميكۋ س ۋچەتوم امەريكانسكوگو وپىتا ي پو كاكوي حۋ پريۆنوسيت ۆ سوۆرەمەننۋيۋ جيزن سۆوەي سترانى ەلەمەنتى سوتسيال-دەموكراتي، كەينسيانستۆا، «گارمونيچنوگو وبششەستۆا» ي ت.د. ۆسە دەلو ۆ توم، چتو ۆ كاجدوم سلۋچاە توت يلي ينوي ۆىبور راسسماتريۆالسيا كاك نايبولەە پودحودياششي دليا پرەتۆورەنيا ۆ جيزن فورمۋلى «كوممۋنيزم - ستراتەگيا رازۆيتيا». «پوستروەنيە سيلنوگو ي پروتسۆەتايۋششەگو كيتايا پليۋس سوتسيالنايا گارمونيا داتۋنا». ۆوت سۋت كيتايسكوگو كوممۋنيزما.

 

التەرناتيۆنىە فورمى كوممۋنيزما پرودولجايۋت سۋششەستۆوۆات پوسلە ەگو وفيتسيالنو وبياۆلەننوي سمەرتي

پودوبنىي يستوريچەسكي پودحود پوزۆولياەت لۋچشە پونيات نە تولكو روسسيسكۋيۋ ي كيتايسكۋيۋ دەيستۆيتەلنوست سو ۆسەمي يح پروبلەمامي، نو ي وبششەميروۆوە پولوجەنيە دەل.

چەرەز دۆادتسات لەت پوسلە توگو، كاك كوممۋنيزم پرەستال سۋششەستۆوۆات ۆ كاچەستۆە وفيتسيالنوي دوكترينى، ۆوپروس و پۋتياح رازۆيتيا پو-پرەجنەمۋ وستاەتسيا اكتۋالنىم، يبو پروبلەمى نەراۆنومەرنوگو رازۆيتيا - نە تولكو مەجدۋ سترانامي، نو تاكجە مەجدۋ سلويامي ناسەلەنيا - ترەبۋيۋت سۆوەگو رەشەنيا:

سوۆرەمەننايا روسسيا وبەسپەچيۆاەت سۆوي ەكونوميچەسكي روست بلاگوداريا ەكسپورتۋ سىريا، پريچەم ۆ ۋسلوۆياح كراينەگو نەراۆنوپراۆيا. ەسلي ۆو ۆرەمەنا سسسر ۆ وبششەستۆە پوددەرجيۆالسيا نەكي سرەدني سوتسيالنىي ۋروۆەن، ناپوميناۆشي سكانديناۆسكۋيۋ مودەل، تو ۆ ناستوياششەە ۆرەميا ۆ نەم نابليۋداەتسيا نەراۆەنستۆو، ناپومينايۋششەە تو، چتو تساريت ۆ ستراناح لاتينسكوي امەريكي. وبا ياۆلەنيا ۆەسما پروتيۆورەچيۆى، وسوبەننو پرينيمايا ۆو ۆنيمانيە تو، چتو وبرازوۆاتەلنىي ۋروۆەن روسسيسكوگو وبششەستۆا ودين يز سامىح ۆىسوكيح ۆ ميرە. نو ەتوت ەكونوميچەسكي روست، دوستيگاۆشي دو گلوبالنوگو فينانسوۆوگو كريزيسا 7% ۆ گود بلاگوداريا ۆىسوكيم تسەنام نا نەفت ي ۆپوسلەدستۆي نەسكولكو زامەدليۆشيسيا، پرويسحوديل ۆ تو ۆرەميا، كوگدا پوكازاتەل چەلوۆەچەسكوگو رازۆيتيا (بلاگوسوستويانيە/سرەدنيايا پرودولجيتەلنوست جيزني/وبرازوۆاتەلنىي ۋروۆەن) سنيجالسيا. بيۋروكراتيچەسكي-وليگارحيچەسكايا سيستەما ناسكۆوز كوررۋمپيروۆانا ي سوۆەرشەننو نەپريگودنا دليا مودەرنيزاتسي، ترەبۋيۋششەي بولشەي وتكرىتوستي ي ۆىراۆنيۆانيا دوحودوۆ. پەرەمەنى نەوبحوديمى، پوسكولكۋ نىنەشنيايا پوليتيچەسكايا سيستەما «ساموۆلاستيا» - پسەۆدوسامودەرجاۆيا س وپەرەتوچنىم پليۋراليزموم، نە پرەدپولاگايۋششەگو سمەنياەموست ۆلاستي ي ت.د. - دالشە سۋششەستۆوۆات نە موجەت. ونا، كونەچنو، ۋجە نە ستول تياجەلوۆەسنا كاك سوۆەتسكايا، نو پري ەتوم نە سووتۆەتستۆۋەت داجە نورمام كاريكاتۋرنوي زاپادنوي دەموكراتي.

 

ۆ كيتاە پروتيۆورەچيا مەجدۋ گلاۆنوي تسەليۋ - ستابيلنوست+پروتسۆەتانيە - ي سپوسوبوم پرويزۆودستۆا ي راسپرەدەلەنيا بوگاتستۆ نا گرادوسترويتەلنىە تسەلي س كاجدىم رازوم پروياۆليايۋتسيا ۆسە س بولشەي سيلوي. ستانوۆيتسيا لي سترانا بولەە پروتسۆەتايۋششەي ي ستابيلنوي نا وسنوۆە بولشەگو نەراۆەنستۆا، بولشيح وبەموۆ پرويزۆودستۆا تسەمەنتا ي زاگريازنەنيا وكرۋجايۋششەي سرەدى؟ چتو وستانەتسيا وت كيتايسكوگو ەكونوميچەسكوگو «روستا»، ەسلي پرينيات ۆو ۆنيمانيە ۆەس ۋششەرب، نانوسيمىي وكرۋجايۋششەي سرەدە ي زدوروۆيۋ ليۋدەي ۆ رەزۋلتاتە نەسوبليۋدەنيا ەلەمەنتارنىح سانيتارنىح نورم، زاگريازنەنيا ۆودنىح رەسۋرسوۆ، زەمەل ي اتموسفەرنوگو ۆوزدۋحا؟ ۆسە ەتي زامەچانيا وتنوسياتسيا ليش ك روسسي ي كيتايۋ، يلي جە، ناوبوروت، مى موجەم نابليۋدات يح پوۆسەمەستنو؟ رازۋمەەتسيا، ەتو سكورەە ريتوريچەسكي ۆوپروس. التەرناتيۆنىە پۋتي ي فورمى رازۆيتيا ۆوزنيكايۋت ۆسلەدستۆيە وبەكتيۆنوي نەوبحوديموستي. تاك بىلو ۆسەگدا ي پوۆسيۋدۋ.

راسپروسترانيايۋششيسيا پو ۆسەمۋ ميرۋ كريزيس زاستاۆلياەت يسكات وتليچنىە وت تەح، چتو پرەدلاگاەت كاپيتاليزم، مودەلي جيزني، ەكونوميكي ي وتنوشەني س وكرۋجايۋششەي سرەدوي. س ەتوي توچكي زرەنيا پروسماتريۆاەتسيا ۆوزۆراششەنيە ۆ يسحودنۋيۋ توچكۋ، ۆوزۆرات ك نەوبحوديموستي رازرابوتكي التەرناتيۆنوي مودەلي دليا ۆسەگو چەلوۆەچەستۆا. ي ەتا نەوبحوديموست ۆىزىۆاەت ك جيزني، ەسلي موجنو تاك ۆىرازيتسيا، يدەي ۆىراۆنيۆانيا دوحودوۆ، دەموكراتيزاتسي وبششەستۆەننوي جيزني ي ينتەرناتسيوناليزما، وزۆۋچەننىە توگدا، كوگدا ۆوزنيكلا سوتسياليستيچەسكايا يدەيا. ۆ ەۆروپە ي سەۆەرنوي امەريكە ەتي يدەي بىلي پوگرەبەنى بلاگوداريا سوتسيال-دەموكراتي، نو سەيچاس وني ۆوزروجدايۋتسيا، بۋدۋچي ۆوسترەبوۆانى ساموي جيزنيۋ. رازۋمەەتسيا، تەپەر ۆ نيح ۋچتەنى ۆسە پرەدىدۋششيە پوبەدى ي نەۋداچي. ناستۋپيلا تا سامايا زرەلوست ۆ رەزۋلتاتە ۋتراچەننوي نەۆيننوستي، و كوتوروي گوۆوريل مانولو ۆاسكەس مونتالبان.

ۆىۆود زاكليۋچاەتسيا، پرەجدە ۆسەگو، ۆ توم، چتو مى نە زناەم، كاك ۆسە ەتو رازرەشيتسيا. ۋ يستوري سۆوي تەمپى رازۆيتيا، نو ەست نەپرەلوجنىي زاكون. مى نە زناەم، ۆىليۋتسيا لي تە ۆوزموجنوستي ي ۆىزوۆى، كوتورىە ەۆروپەيسكي كريزيس بروساەت بولشينستۆۋ، ۆ سوتسيالنوە پوراجەنيە يلي جە، ناوبوروت، نام پرەدستويت پەرەجيت نوۆىي 1848 گود، ۆەسنۋ نارودوۆ س نوۆىم «كوممۋنيستيچەسكيم مانيفەستوم»...

مى تۆەردو زناەم ليش تو، چتو ۆ وتليچيە وت توگو، چتو دۆادتسات لەت تومۋ نازاد گوۆوريلوس و كونتسە كوممۋنيزما، يستوريچەسكوە رازۆيتيە پرودولجاەتسيا س نەۆيداننىم دوسەلە دراماتيزموم. چتو چەرەز 20 لەت پوسلە روسپۋسكا سسسر، نەوبحوديموست پويسكا التەرناتيۆنوي ستراتەگي رازۆيتيا ي نوۆوگو وبرازا جيزني ستالا ەششە بولەە ناسۋششنوي، چەم كوگدا-ليبو.

 

(*) لەكتسيا، پروچيتاننايا 22 دەكابريا ۆ كۋلتۋرنوم تسەنترە Espai Mallorca بارسەلونى ۆ سۆيازي س 20-ي گودوۆششينوي پرەكراششەنيا سۋششەستۆوۆانيا سوۆەتسكوگو سويۋزا.

وريگينال پۋبليكاتسي: Sobre el "comunismo" después de su muerte

وپۋبليكوۆانو: 24/12/2011

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1697
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 1654
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1384
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1315