جەكسەنبى, 19 مامىر 2024
جاڭالىقتار 2821 0 پىكىر 9 قاڭتار, 2012 ساعات 05:46

مانسۋر مواددەل: "ارابسكايا ۆەسنا" پريۆەلا ك سۋششەستۆەننومۋ يزمەنەنيۋ تسەننوستەي ناسەلەنيا، كاسايۋششيحسيا ناتسيونالنوي يدەنتيفيكاتسي

چەگو حوتيات ارابى؟ - م.مواددەل، پروفەسسور سوتسيولوگي
"ارابسكايا ۆەسنا" پريۆەلا ك سۋششەستۆەننومۋ يزمەنەنيۋ تسەننوستەي ناسەلەنيا، كاسايۋششيحسيا ناتسيونالنوي يدەنتيفيكاتسي.

كاير. ساموسوججەنيە گود نازاد تۋنيسسكوگو ۋليچنوگو تورگوۆتسا بۋازيزي سپروۆوتسيروۆالو ۆولنۋ نارودنىح پروتەستوۆ، كوتورايا راسپروسترانيلاس پو ۆسەمۋ ارابسكومۋ ميرۋ ي ۆىنۋديلا ۋيتي ۆ وتستاۆكۋ ديكتاتوروۆ ەگيپتا، ليۆي ي يەمەنا. تەپەر، كاجەتسيا، ي سيريسكي پرەزيدەنت باشار اساد ناحوديتسيا ۆ كونتسە سۆوەگو پراۆلەنيا.

ۆمەستە داننىە دۆيجەنيا زا پەرەمەنى ستالي يزۆەستنى كاك "ارابسكايا ۆەسنا". نو كاكيە تسەننوستي دۆيجۋت داننىمي پەرەمەنامي، ي كاكيح يمەننو پەرەمەن حوتيات يح ستوروننيكي؟ سەريا وپروسوۆ، پروۆەدەننايا ۆ ارابسكوم ميرە ەتيم لەتوم، ۆىياۆيلا نەكوتورىە سۋششەستۆەننىە يزمەنەنيا وبششەستۆەننوگو منەنيا.

پو رەزۋلتاتام وپروسوۆ 84% ەگيپتيان ي 66% ليۆانتسەۆ سچيتايۋت تسەليۋ "ارابسكوي ۆەسنى" ۋستانوۆلەنيە دەموكراتي ي ەكونوميچەسكوگو پروتسۆەتانيا. ۆ وبەيح ستراناح ليش وكولو 9% سچيتايۋت، چتو تسەليۋ داننىح دۆيجەني بىلو ۋستانوۆلەنيە يسلامسكوگو پراۆيتەلستۆا.

چەگو حوتيات ارابى؟ - م.مواددەل، پروفەسسور سوتسيولوگي
"ارابسكايا ۆەسنا" پريۆەلا ك سۋششەستۆەننومۋ يزمەنەنيۋ تسەننوستەي ناسەلەنيا، كاسايۋششيحسيا ناتسيونالنوي يدەنتيفيكاتسي.

كاير. ساموسوججەنيە گود نازاد تۋنيسسكوگو ۋليچنوگو تورگوۆتسا بۋازيزي سپروۆوتسيروۆالو ۆولنۋ نارودنىح پروتەستوۆ، كوتورايا راسپروسترانيلاس پو ۆسەمۋ ارابسكومۋ ميرۋ ي ۆىنۋديلا ۋيتي ۆ وتستاۆكۋ ديكتاتوروۆ ەگيپتا، ليۆي ي يەمەنا. تەپەر، كاجەتسيا، ي سيريسكي پرەزيدەنت باشار اساد ناحوديتسيا ۆ كونتسە سۆوەگو پراۆلەنيا.

ۆمەستە داننىە دۆيجەنيا زا پەرەمەنى ستالي يزۆەستنى كاك "ارابسكايا ۆەسنا". نو كاكيە تسەننوستي دۆيجۋت داننىمي پەرەمەنامي، ي كاكيح يمەننو پەرەمەن حوتيات يح ستوروننيكي؟ سەريا وپروسوۆ، پروۆەدەننايا ۆ ارابسكوم ميرە ەتيم لەتوم، ۆىياۆيلا نەكوتورىە سۋششەستۆەننىە يزمەنەنيا وبششەستۆەننوگو منەنيا.

پو رەزۋلتاتام وپروسوۆ 84% ەگيپتيان ي 66% ليۆانتسەۆ سچيتايۋت تسەليۋ "ارابسكوي ۆەسنى" ۋستانوۆلەنيە دەموكراتي ي ەكونوميچەسكوگو پروتسۆەتانيا. ۆ وبەيح ستراناح ليش وكولو 9% سچيتايۋت، چتو تسەليۋ داننىح دۆيجەني بىلو ۋستانوۆلەنيە يسلامسكوگو پراۆيتەلستۆا.

ۆ ەگيپتە، يراكە ي ساۋدوۆسكوي اراۆي، پو كوتورىم يمەيۋتسيا داننىە و تەندەنتسياح، "ارابسكايا ۆەسنا" پريۆەلا ك سۋششەستۆەننومۋ يزمەنەنيۋ تسەننوستەي ناسەلەنيا، كاسايۋششيحسيا ناتسيونالنوي يدەنتيفيكاتسي. ۆ 2001 گ. تولكو 8% ەگيپتيان سكازالي، چتو سچيتايۋت سەبيا، پرەجدە ۆسەگو، ەگيپتيانامي، ۆ تو ۆرەميا كاك 81% سچيتالي سەبيا مۋسۋلمانامي. ۆ 2007 گ. رەزۋلتاتى بىلي پريمەرنو تاكيمي جە.

ودناكو سرازۋ پوسلە "ارابسكوي ۆەسنى" داننىە پوكازاتەلي رەزكو يزمەنيليس: ەگيپتيانامي سەبيا نازۆالي 50%، ت.ە. نا 2% بولشە تەح، كتو نازۆال سەبيا مۋسۋلمانامي. سرەدي يراكتسەۆ پەرۆيچنايا سامويدەنتيفيكاتسيا ۆ ناتسيونالنوم پلانە پودسكوچيلا س 23% وپراشيۆاەمىح ۆ 2004 گ. دو 57% ۆ 2011 گ. سرەدي ساۋدوۆتسەۆ داننوە چيسلو پودسكوچيلو س 17% ۆ 2003 گ. دو 46% ۆ 2011 گ.، ۆ تو ۆرەميا كاك دوليا تەح، كتو زاياۆليال و سۆوەي پەرۆيچنوي مۋسۋلمانسكوي يدەنتيفيكاتسي ۋپالا س 75% دو 44%.

تاكجە پرويزوشلو سمەششەنيە ۆ ستورونۋ سۆەتسكوي پوليتيكي ي وسلابلەنيا پوددەرجكي شارياتا (يسلامسكوگو رەليگيوزنوگو پراۆا). سرەدي يراكتسەۆ پروتسەنت سوگلاسيۆشيحسيا س تەم، چتو يراك ستال بى لۋچشە، ەسلي بى رەليگيا بىلا وتدەلەنا وت پوليتيكي، ۋۆەليچيلسيا س 50% ۆ 2004 گ. پوچتي دو 70% ۆ 2011 گ. پودوبنىە داننىە پو ەگيپتۋ ي ساۋدوۆسكوي اراۆي وتسۋتستۆۋيۋت، نو ۆ وبەيح ستراناح نابليۋداەتسيا سنيجەنيە پوددەرجكي شارياتا. ۆ ەگيپتە چيسلو تەح، كتو سچيتاەت "وچەن ۆاجنىم" دليا پراۆيتەلستۆا پريمەنيات زاكونى شارياتا، سنيزيلوس س 48% ۆ 2001 گ. دو 28% ۆ 2011 گ. سرەدي ساۋدوۆتسەۆ داننىي پوكازاتەل سنيزيلسيا س 69% ۆ 2003 گ. دو 31% ۆ 2011 گ.

ناكونەتس، اناليز ناتسيونالنو پرەدستاۆيتەلنوي ۆىبوركي 3500 ۆزروسلىح ەگيپەتسكيح گراجدان، سووبششيۆشيح و سۆوەم ۋچاستي ۆ دۆيجەني پروتيۆ مۋباراكا، پوكازال، چتو ۋچاستنيكي چاششە ۆسەگو ياۆلياليس مولودىمي حولوستىمي مۋجچينامي بولەە ۆىسوكوگو سوتسيالنو-ەكونوميچەسكوگو پولوجەنيا، پولزوۆاتەليامي ينتەرنەتا، چيتاتەليامي گازەت، گوروجانامي ي ستوروننيكامي سوۆرەمەننىح تسەننوستەي ي سۆوبودى ۆولي. وني نە ۆوزراجالي، چتوبى يح سوسەديامي وكازاليس امەريكانتسى، بريتانتسى يلي فرانتسۋزى. رەليگيوزنوست نە پرەدسكازىۆالا ۋچاستيە، ۆ تو ۆرەميا كاك رەليگيوزنايا نەتەرپيموست سنيجالا ۆەروياتنوست ۋچاستيا.

كاجەتسيا، چتو داننىە تسيفرى پروتيۆورەچات رەزۋلتاتام نەداۆنيح پارلامەنتسكيح ۆىبوروۆ ۆ ەگيپتە، نا كوتورىح "براتيا مۋسۋلمانە" ي سالافيتى-فۋندامەنتاليستى ۆمەستە نابرالي 65% گولوسوۆ يزبيراتەلەي. پو-پرەجنەمۋ ۆەرنو تو، چتو رەليگيا ياۆلياەتسيا ۆاجنىم فاكتوروم دليا ەگيپەتسكيح يزبيراتەلەي، ت.ك. 66% وپروشەننىح "پولنوستيۋ سوگلاسنى" يلي "سوگلاسنى" س تەم، چتو لۋچشە، چتوبى گوسۋدارستۆەننىە دولجنوستي زانيمالي ليۋدي س سيلنوي رەليگيوزنوي ۆەروي، ي ت.ك. 57% سچيتايۋت پريمەنەنيە پراۆيتەلستۆوم زاكونوۆ شارياتا "وچەن ۆاجنىم" يلي "ۆاجنىم". تەم نە مەنەە، ناتسيوناليزم پەرەكرىۆاەت رەليگيوزنوست. تسەلىح 78% سوگلاسيليس س تەم، چتو بىلو بى لۋچشە، ەسلي بى گوسۋدارستۆەننىە دولجنوستي زانيمالو بولشە ليۋدەي س سيلنوي پريۆەرجەننوستيۋ ناتسيونالنىم ينتەرەسام، چەم ليۋدەي س تۆەردىمي رەليگيوزنىمي ۆزگليادامي.

كاك جە توگدا وبياسنيت نەسووتۆەتستۆيە مەجدۋ داننىمي وپروسا ي رەزۋلتاتامي ۆىبوروۆ ۆ ەگيپتە؟ ۆو-پەرۆىح، فۋندامەنتاليستى يزۆلەكلي پولزۋ يز منوگيح لەت پوليتيچەسكوي ورگانيزاتسي ي اكتيۆيزما، ي پوەتومۋ سموگلي لۋچشە موبيليزوۆات سۆويح ستوروننيكوۆ، ۆ تو ۆرەميا كاك ليبەرالام، ۆوزگلاۆلياۆشيم ۆوسستانيە پروتيۆ بىۆشەگو رەجيما، نە حۆاتيلو وبششەناتسيونالنوي ورگانيزاتسي ي ۆرەمەني دليا پەرەۆودا پريوبرەتەننوگو يمي پوليتيچەسكوگو كاپيتالا ۆ گولوسا يزبيراتەلەي.

ۆو-ۆتورىح، پريوريتەتى ليبەرالوۆ وكازاليس نەسۆوەۆرەمەننىمي. ۆمەستو توگو چتوبى رەكلاميروۆات سۆوي پلان دەيستۆي ەگيپتيانام، وني سوسرەدوتوچيليس نە نا توم پروتيۆنيكە، پوتراتيۆ بەستسەننوە ۆرەميا نا پروتەستى پروتيۆ ارمي.

ناكونەتس، يتوگي ۆىبوروۆ نە تاك پلوحي، كاك موجەت پوكازاتسيا. ليبەراليزم دەسياتيلەتيامي پودۆەرگالسيا نەپرەرىۆنىم اتاكام سو ستورونى رەليگيوزنىح ەكسترەميستوۆ ي رەليگيوزنىح ۋچرەجدەني، ي ليبەرالنىە ورگانيزاتسي پوداۆلياليس دەسپوتيچەسكيم رەجيموم. ەسلي بى رەجيم مۋباراكا پال پود زنامەنامي پوليتيچەسكوگو يسلاما، مۋسۋلمانسكيە فۋندامەنتاليستى وكازاليس بى ۆ گورازدو بولەە ۆىگودنوم پولوجەني دليا زاياۆلەنيا بولەە ەكسكليۋزيۆنىح پراۆ نا دوستيجەنيا رەۆوليۋتسي ي نا سترانۋ.

نو ۆەد يمەننو ليبەرالى وسۆوبوديلي ەگيپەت وت اۆتوريتاريزما. ەتو، ۆ سۆويۋ وچەرەد، پريدالو ليبەراليزمۋ لەگيتيمنوست ي ۆىزۆالو سيلنوە چۋۆستۆو ناتسيونالنوگو ساموسوزنانيا سرەدي ەگيپتيان. ۆ رەزۋلتاتە، پوددەرجكا شارياتا وسلابلا، ا ناتسيونالنايا سامويدەنتيفيكاتسيا رەزكو ۋسيليلاس. ۆ توي ستەپەني، ۆ كوتوروي پوليتيچەسكيە وبسۋجدەنيا بۋدۋت سوسرەدوتوچەنى نا ناتسيونالنوم ۆوسستانوۆلەني ي نا سۆوبودە، يسلامسكيم فۋندامەنتاليستام، كاك ۆ ەگيپتە، تاك ي ۆ درۋگيح ستراناح، پريدەتسيا ۆەستي چرەزۆىچاينو تياجەلۋيۋ بيتۆۋ.

مانسۋر مواددەل - پروفەسسور سوتسيولوگي ۆ ۋنيۆەرسيتەتە ۆوستوچنوگو ميچيگانا، ۋچاستۆوۆال ۆ كاچەستۆە گلاۆنوگو يسسلەدوۆاتەليا ۆ نەسكولكيح مەجدۋنارودنىح وپروساح وبششەستۆەننوگو منەنيا، پروۆوديۆشيحسيا ۆ ستراناح بليجنەگو ۆوستوكا ۆ پەريود س 2001 پو 2011 گودى.

يستوچنيك - Project Syndicate
پوستوياننىي ادرەس ستاتي - http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1325919540

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 2146
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2552
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 2365
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1661