BBC-ءدىڭ ورىس قىزمەتى 2019 جىلى لوندون سوتى تاركىلەگەن، قۇنى 100 ميلليون دوللاردى قۇرايتىن ءزاۋلىم سارايدىڭ قوجايىنى – داريعا نازارباەۆا مەن ونىڭ بالاسى ءنۇرالى اليەۆ دەپ جازدى.

BBC اگەنتتىگى «Finance Uncovered» زەرتتەۋشىلەر ۇيىمى جانە «Transparency International» حالىقارالىق ۇيىمىمەن بىرگە زەرتتەۋ جاساپتى. ءسويتىپ، بىلتىر لوندون سوتى «كۇماندى اقشاعا ساتىپ الىنعان» دەگەن ءزاۋلىم سارايدىڭ شىن قوجايىنى كىم ەكەنىن انىقتاپ جازىپتى.

قازىر قازاقستان پارلامەنتى سەناتىنىڭ سپيكەرى داريعا نۇرسۇلتانقىزى مەن ونىڭ ۇلى ءنۇرالى اليەۆ اشكەرە بولعان الگى مۇلىكتىڭ زاڭدىلىعىن سوتتا دالەلدەپ جاتقان كورىنەدى.

بۇل تۋرالى العاشقى اقپارات 2019 جىلدىڭ مامىرىندا بەلگىلى بولعان. بىراق، ول كەزدە مۇلىكتىڭ يەسى تۋرالى اقپارات ايتىلماعان. الايدا، ءزاۋلىم سارايدىڭ قوجايىنى – شەتەل ازاماتى ەكەنى جانە ول وفشورلىق كومپانيا ارقىلى باسقارىلاتىنى سول كەزدە جاريا بولعان.

بريتانيانىڭ قىلمىسپەن كۇرەس ۇلتتىق اگەنتىگىنىڭ نۇسقاسى بويىنشا، ەكى ءۇي مەن پاتەر داريعا نازارباەۆانىڭ  بۇرىنعى كۇيەۋى راحات اليەۆتىڭ «زاڭسىز» اقشاسىنا الىنعان.  جاڭاعى تالاس تۋدىرعان ءۇي ءۇش وفشورلىق كومپانياعا راسىمدەلگەن ەكەن. ول كومپانيالار انتيل ارالدارى، پاناما مەن بريتانيا قۇرامىنا كىرەتىن انگيليا اۋماعىندا ورنالاسقان.

سوتتا داريعا نازارباەۆانىڭ مۇددەسىن قوراۋشى ادۆوكات داۋ تۋدىرعان دۇنيە-مۇلىكتى ساتىپ الاردا داريعا نازارباەۆا مەن راحات اليەۆ زاڭدى تۇردە اجىراسىپ كەتكەندىكتەن، اليەۆتىڭ ول ۇيگە قاتىسى جوقتىعىن ايتىپتى.

BBC اقپاراتىنا سەنسەك، نازارباەۆا مەن اليەۆ الگى ۇيلەردى زاڭدى اقشاعا العانىن دالەلدەي الماسا، ول سوت شەشىمىمەن تاركىلەنىپ، اشىق ساۋداعا قويىلۋى مۇمكىن ەكەن. ال ساتىلىمنان تۇسكەن قاراجات بريتانيا بيۋدجەتىنە بەرىلەدى.

ال BBC-ءدىڭ اعىلشىن تىلىندەگى قىزمەتى «قايدان الىنعانى بەلگىسىز بايلىق وردەرى لوندونداعى ءزاۋلىم سارايعا نازار اۋداردى» اتتى ماقالا جاريالاپتى. وندا قازاقستاننىڭ ساياسي ەليتاسىنىڭ وكىلى ءنۇرالى اليەۆكە تيەسىلى ەكەنى، سونداي-اق، «ميللياردەرلەر قاتارى» دەپ اتالاتىن Hampstead اۋدانىنا قاراستى The Bishops Avenue كوشەسىندەگى الگى ءۇي وفشورلىق كومپانياعا تيەسىلى ەكەنى جازىلعان.

ۇلىبريتانيانىڭ قىلمىسپەن كۇرەس جونىندەگى ۇلتتىق اگەنتتىگى بۇل مۇلىككە ارنايى تەرگەۋ اياسىندا بۇعاۋ سالعان. ياعني 10 ناۋرىزدا باستالاتىن سوت اياقتالعانعا دەيىن بۇل ءۇيدى ەشكىمگە ساتۋعا نەمەسە باسقاداي جولمەن بەرۋگە بولمايدى. ءۇيدىڭ يەسى رەتىندە كورسەتىلگەن وفشورلىق كومپانيانىڭ زاڭگەرلەرى قىلمىسپەن كۇرەس اگەنتتىگى جۇرگىزىپ جاتقان «تەرگەۋدى دوعارۋعا تىرىسادى» دەپ حابارلايدى ۆۆس.

لوندونداعى بۇل قىمبات ءۇي ءنۇرالى اليەۆتىڭ اتىمەن بايلانىسى بار جالعىز مۇلىك ەمەس. ۆۆس-ءدىڭ اقپاراتى بويىنشا، بريتان بيلىگى تاعى ەكى جىلجىمايتىن مۇلىككە وردەر بەرگەن، كۇدىككە ىلىنگەن مۇلىكتەردىڭ جالپى قۇنى 80 ميلليون فۋنت ستەرلينگكە (104 ميلليون دوللارعا) جۋىق دەپ باعالانادى (It is one of three homes worth more than £80m owned for the benefit of Mr Aliyev and his leading Kazakh politician mother, Dariga Nazarbayeva).

داريعا نازارباەۆا مەن ءنۇرالى اليەۆتىڭ اشكەرە بولعان دۇنيە-مۇلكى تۋرالى بىرقاتار شەتەلدىك باق جازىپتى. مىنە، قاراڭىز:

«Financial Times» باسىلىمى «London homes probe linked to former Kazakh ruler’s family» اتتى ماقالا جاريالاعان.

«Reuters» اگەنتىگى «UK probes purchase of London mansion by ex-Kazakh president's grandson» اتتى ماقالا جاريالاعان.

«Rbc.ru» سايتى «سمي نازۆالي دوچ نازارباەۆا ۆلادەلتسەم ارەستوۆاننىح دوموۆ ۆ لوندونە» اتتى ماقالا جاريالاعان.

«كوممەرسانت» سايتى «ۆ لوندونە ارەستوۆالي نەدۆيجيموست دوچەري ي ۆنۋكا نۋرسۋلتانا نازارباەۆا» اتتى ماقالا جاريالاعان.

«lenta.ru» سايتى «ۆەليكوبريتانيا ارەستوۆالا نەدۆيجيموست نازارباەۆىح نا 100 ميلليونوۆ دوللاروۆ» اتتا ماتەريال جاريالاعان.

«Novayagazeta.ru» سايتى «ۆ لوندونە وسوبنياكي ۆنۋكا نازارباەۆا ارەستوۆالي دليا پروۆەركي زاكوننوستي سرەدستۆ نا يح پوكۋپكۋ» اتتى ماقالا جاريالاعان.

ايتا كەتەيىك، داريعا نازارباەۆا قازاقستان پارلامەنتى سەناتىنىڭ سپيكەرى. قازاقستاننىڭ بەيرەسمي «زاپاستاعى پرەزيدەنتى». ەكس-پرەزيدەنت، بيلىكتەگى دومينانت پارتيا – «نۇر وتاننىڭ» توراعاسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ۇلكەن قىزى.

ال ءنۇرالى اليەۆ  داريعا نازارباەۆانىڭ ۇلكەن ۇلى. ول 2014 جىلدىڭ جەلتوقسانىنان 2016 جىلعى ناۋرىزدىڭ 16-سىنا دەيىن استانا قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولعان.

زەرتتەۋشى جۋرناليستەر الەمدەگى ساياساتكەرلەر مەن بيزنەسمەندەردىڭ وفشورداعى شوتتارى تۋرالى «پاناما قۇجاتتارىن» جاريالار الدىندا ول مەملەكەتتىك قىزمەتتەن كەتتى. 2016 جىلى ءنۇرالى اليەۆ پەن ونىڭ اناسى داريعا نازارباەۆانىڭ اتى-ءجونى «پاناما قۇجاتتارىندا»  اتالدى. بۇل زەرتتەۋ جاريالانعاننان كەيىن كەي ەلدەردە بيلىك باسىنداعىلار قىزمەتىنەن كەتۋگە ءماجبۇر بولعان ەدى.

Abai.kz