ەلىمىزدە ازاماتتاردى تۇرعىن ۇيمەن قامتۋ قىزمەتى قارقىندى جۇرگىزىلىپ كەلەدى. اسىرەسە الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن وتباسىلارعا مەملەكەت تاراپىنان كورسەتىلىپ جاتقان كومەكتىڭ كولەمى از ەمەس. اسىرەسە، 2019 جىلى تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ كوپبالالى انالاردى باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ تۋرالى تاپسىرماسى شىققاننان بەرى، قيىنشىلىعى بار وتباسىلارعا مەملەكەت تاراپىنان كورسەتىلەتىن كومەكتىڭ كولەمى ارتتى.

اقپان ايىنىڭ ورتاسىنان باستاپ وبلىس، قالا اكىمدەرى حالققى ەسەپ بەرىپ، كەزدەسۋلەر وتكىزىپ جاتىر. اتالعان كەزدەسۋلەردە اكىمدەردىڭ جاساعان باياندامالارىمەن تانىسا وتىرىپ، ازاماتتاردى تۇرعىن ۇيمەن قامتۋ ماسەلەسىنە ارنايى نازار اۋداردىق. ءبىزدىڭ بايقاۋىمىزشا، پرەزيدەنت پەن ەلباسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا، ەلىمىزدىڭ ءار ايماعىندا مەملەكەتتىڭ ءتيىمدى تۇرعىن ءۇي ساياساتى جۇرگىزىلۋدە.

ەندى ەلىمىزدە جۇرگىزىلىپ جاتقان ءتيىمدى تۇرعىن ءۇي ساياساتىنىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرى مەن ناتيجەلەرىن رەت-رەتىمەن باياندايىق.

ەڭ الدىمەن بارشا قازاقستاندىقتارعا جاقسى تانىس 7-20-25 باعدارلاماسى جايلى. بۇل باعدارلاما تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن قولعا الىنعاندىقتان، ءۇي الۋدى ماقسات تۇستقان وتانداستارىمىزدىڭ كوبى وسى باعدارلاماعا ءۇمىت ارتاتىنى جاسىرىن ەمەس. 7-20-25 مەملەكەتتىك باعدارلاماسى ارقىلى باسپانالى بولعان قازاقستاندىقتار دا از ەمەس. بارلىق ەسەپ-قيسابىن جاۋاپتى ورگاندار جاريالاپ وتىرادى.

قازاقستان ۇلتتىق بانكىنىڭ ەڭ سوڭعى ەسەبىنە سۇيەنسەك، اقپان ايىنداعى ەسەپ بويىنشا قۇنى 180,2 ملرد تەڭگە بولاتىن 16 مىڭعا جۋىق ءوتىنىم قابىلدانىپتى.

- «7-20-25» باعدارلاماسى شەڭبەرىندە قارىز بەرۋگە 26 618 ءوتىنىم قابىلداندى «7-20-25» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ شەڭبەرىندە 2020 جىلعى 13 اقپانداعى جاعداي بويىنشا قارىز الۋعا 301,6 ملرد تەڭگە سوماسىنا 26 618 ءوتىنىم قابىلداندى. ناتيجەسىندە 180,2 ملرد تەڭگە سوماسىنا قارىز بەرۋگە 15 724 ءوتىنىم ماقۇلداندى، - دەپ جازدى ۇلتتىق بانكتىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى.

ال قر ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى رۋسلان دالەنوۆتىڭ مالىمدەۋىنشە، وتكەن ايدا ەلىمىزدە 732 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلگەن.

كەزەكتى ۇكىمەت وتىرىسىندا ءسوز العان مينيستر رۋسلان دالەنوۆ 2020 جىلى قاڭتار ايىندا 732 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلگەنىن مالىمدەدى. ونىڭ ايتۋىنشا، نۇر-سۇلتان قالاسىندا 117 مىڭ شارشى مەتر، الماتى قالاسىندا 84 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلسە، ماڭعىستاۋ وبلىسىندا 85 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلگەن. بۇل ەلىمىزدەگى قاڭتار ايىنداعى ەڭ جوعارى كورسەتىكىش كورسەتكەن ءۇش ءوڭىر جايلى اقپارات.

ەل تۇرعىندارىن باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ باعىتىندا جۇرگىزىلىپ وتىرعان مەملەكەتتىك كەشەندى باعدارلامالاردىڭ ءبىرى – «نۇرلى جەر» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى. اتالعان مەملەكەتتىك باعدارلاما قابىلدانعان ساتتەن بەرى وتە قارقىندى تۇردە جۇزەگە اسىرىلىپ كەلەدى. وسى باعدارلاما اياسىندا كوپتەگەن تۇرعىن ءۇي سالىنىپ، قانشاما وتباسى پاتەر كىلتىنە قول جەتكىزدى.

اتاپ ايتقاندا، بىلتىرعى جىلى «نۇرلى جەر» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا 13,1 ميلليون شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلگەن ەكەن. بۇل كورسەتكىش 2018 جىلعى ناتيجەمەن سالىستىرعاندا 4,9 پايىزعا ارتىق.

ال بيىلعى جوسپار بويىنشا، 15 ميلليون شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي سالۋ قولعا الىناتىن بولادى. ەگەر ناقتى ساناق بويىنشا ايتساق، ءبىز ايتىپ وتىرعان «نۇرلى جەر» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى ارقىلى 116 مىڭ وتباسى باسپاناعا قول جەتكىزگەن ەكەن. ەرەكشە ايتا كەتەرلىگى، بۇل 116 مىڭ وتباسىنىڭ 29 مىڭى مەملەكەتتىك ينۆەستيتسيالار ەسەبىنەن قۇتتى قونىسىنا قول جەتكىزدى. اتاپ ايتقاندا، 2019 جىلدىڭ مامىر ايىنان باستاپ ەسەپتەگەندە، 7 387 كوپ بالالى وتباسىعا تۇرعىن ءۇي بەرىلگەن ەكەن. سونىمەن قاتار، «نۇرلى جەر» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى ارقىلى ءار جىل سايىن التى مىڭ پاتەر تابىستالىپ، جەتى جىل ىشىندە قىرىق مىڭ كوپ بالالى وتباسىنىڭ باسپانالى بولۋ ارمانىن ورىنداۋ جوسپارلانىپ وتىر.

ءسوز باسىندا ايتقانىمىزداي، اكىمدەر حالىقپەن كەزدەسۋلەرىندە ازاماتتاردى تۇرعىن ۇيمەن قامتۋ ماسەلەلەرى جايلى ايتتى. ماسەلەن 3 200 ورىندىق Halyk Arena كوپسالالى ورتالىعىندا حالىقپەن كەزدەسكەن الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ "الماتى جاستارى 3.0" تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسى ىسكە اسىرىلاتىنىن مالىمدەدى. بۇل باعدارلاما بويىنشا، قالا تۇرعىندارىنا 5 پايىزدىق نەسيەمەن باسپانا الۋعا مۇمكىندىك تۋادى ەكەن.

وتكەن جىلى تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ باستاماسىمەن "جاستار جىلى" دەپ جاريالانعانىن بىلەمىز. اتاۋلى جىل اياسىندا ەلىمىزدىڭ ءىرى قالالارى - نۇر-سۇلتان، الماتى، شىمكەنت قالالارىندا جاستارعا ءبىر مىڭنان اسا جالدامالى پاتەر بەرىلگەن بولاتىن. بۇل پاتەرلەر جۇمىس ىستەيتىن، باسپاناسىز جاستاردى قولداۋ ماقساتىندا دايىندالعان.

الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ حالىققا ەسەپ بەرۋ كەزدەسۋىندە اتالعان باعدارلامانىڭ بيىل دا جالعاساتىنىن مالىمدەدى. سونىمەن قاتار، قالالىڭ اكىمدىك وڭتۇستىك استانادا جۇمىس ىستەيتىن جاستار ءۇشىن جاڭا تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىن ازىرلەپ وتىر ەكەن. بۇل باعدارلاما بويىنشا ءۇي الۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن، جاسى 35 جاستان اسپاعان جاستار قۇجات تاپسىرا الادى.

"بۇل باعدارلاما تومەن پايىزىمەن ەرەكشە. ياعني، 13 ملن تەڭگەگە دەيىنگى تۇرعىن ءۇي نەسيەسى جىلدىق 5 پايىز مولشەرلەمەمەن بەرىلەدى", – دەدى الماتى اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ.

بۇل باعدارلامانىڭ ءمان-جايى قىسقاشا مىناداي: نەسيەنى قايتارۋ مەرزىمى ءۇش جىلدان جيىرما بەس جىلعا دەيىن. جىل مەرزىمى نەسيە الۋعان ازاماتتىڭ تولەم قابىلەتىنە قاراي ارنايى بەلگىلەنەدى. ال باستاپقى جارنا ون پايىز دەپ بەكىتىلگەن. اتالعان باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن اكىمدىك 10 ميليارد تەڭگە، تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى 3 ميليارد تەڭگە ءبولىپ وتىر. ءتىپتى باعدارلاما ارقىلى باسپانالى بولعىسى كەلگەن جاستار جاڭا ۇيمەن قاتار، ەكىنشى نارىقتاعى باسپانانى دا ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك الادى.

ايتا كەتەرلىگى، "الماتى جاستارى 3.0" تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسى ارقىلى جۋرناليستەر، مۇعالىمدەر، مادەنيەت، سپورت سالاسىنىڭ وكىلدەرى، بيۋدجەتتىك سالانىڭ جاس قىزمەتكەرلەرى، جوو وقىتۋشىلارى، عالىمدار جانە دارىگەرلەر باسپانالى بولا الادى.

اكىمنىڭ ەسەبىنە سۇيەنسەك، الماتى قالاسىندا جالپى 8,4 مىڭ كوپپاتەرلى تۇرعىن ءۇي بار ەكەن. بىراق حالىق سانى جىل سايىن ءوسىپ بارا جاتقان وڭتۇستىك استانانىڭ تۇرعىندارىن بۇل پاتەرلەر قامتاماسىز ەتە الماي وتىر. اتاپ ايتساق، قازىرگى تاڭدا الماتى قالاسىندا 25 533 ازامات تۇرعىن ءۇي كەزەگىندە  تۇر. بۇل كورسەتكىش بىلتىرعى جىلمەن سالىستىرعاندا ءتورت جارىم مىڭ ادامعا ارتىق. قالا اكىمىنىڭ ايتۋىنشا، وتكەن جىلى 3 162 مۇقتاج تۇرعىن باسپانامەن قامتاماسىز ەتىلگەن كورىنەدى. ولاردىڭ اراسىندا كوپبالالى 520 وتباسى جانە بالالار ءۇيىنىڭ 114 تۇلەگى بار ەكەن.

وسى باعىت بويىنشا بيىل الماتى قالاسىندا 3 810 وتباسىن باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ جوسپارلانىپ وتىرعان كورىنەدى. ولاردىڭ قاتارىندا مىڭعا جۋىق باسپانا "باقىتتى وتباسى" باعدارلاماسى اياسىندا، 1 300-دەن استام باسپانا تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى ارقىلى بەرىلەدى دەگەن جوسپار بار. سونىمەن قاتار، قالاداعى 81 ەسكى ءۇيدى بۇزىپ، ونداعى تۇرعىنداردى جاڭا پاتەرگە قونىستاندىرۋ ماسەلەسى دە قولعا الىنىپ وتىر.

Abai.kz