- زيالى دەمەكشى، بىزدە سوڭعى ۋاقىتتاردا جاپپاي ءمىن تاعۋ، زيالى قاۋىمدى سىناپ، قوعامدا ۇلتقا ونەگە بولار تۇلعالار جوق دەگەن پىكىرلەر جيىلەپ كەتكەن سياقتى. مەنىڭشە، ۇلت زيالىلارىن جامانداۋدان ارىلۋ كەرەك. مەن ۇلت زيالىلارىن سىناۋدان، جامانداۋدان اۋلاقپىن. مۇنىم ولارمەن جاۋلاسقىم كەلمەگەندىكتەن ەمەس، سىن ايتۋدان ەشقاشان قورىقپايمىن. بىراق، ەكىنشى جاعىنان، جاس ۇرپاققا ەل اعالارىن سىيلاۋدى ۇيرەتپەسەك - ءبىز ۇلت بولۋ قاسيەتىمىزدەن ايىرى­لامىز، - دەيدى «جاس قازاققا» ارنايى سۇحبات بەرگەن ساياساتتانۋشى، «نۇر وتان» حدپ-نىڭ حاتشىسى ەرلان قارين.

جاس قازاق: ءسىزدىڭ ومىرلىك ۇستانىمىڭىز­دى، ادامدىق ءپالساپاڭىزدى بىلۋگە بولا ما؟
ەرلان قارين: مەندە كرەدو، فورمۋلا دەگەن جوق، ونى قالىپتاستىرۋعا ارەكەتتەنگەن دە ەمەسپىن. ويتكەنى ءومىر دەگەن ءارى كۇردەلى، ءارى الۋان ءتۇرلى. ونىڭ بارلىعىن ءبىر فورمۋلاعا، كرەدوعا سىيعىزۋ مۇمكىن ەمەس. الايدا ءوز باسىم ۇستاناتىن پرينتسيپتەرىم بار. ولار: ادالدىق، ادامگەرشىلىك، قاراپايىمدىلىق. بۇل كىشكەنە كەزىمنەن اكە-شەشەمنىڭ بويىما دارىتقان قاسيەتتەرى.
جاس قازاق: ۇلتقا قىزمەت ەتۋ دەگەن ۇلى مۇراتتى قالاي تۇسىنەسىز؟ ۇلتتىق زيالى دەپ كىمدەردى ايتامىز؟ «باتىستىڭ تاربيەسىن العان زيالىلارىمىزدىڭ ايانىشتى جەرى - رۋحاني جاعىنان ءوز حالقىنا وگەي بولىپ قالۋى» دەپ جازىپ ەدى ءوز زامانىندا مۇستافا شوقاي. ال، بۇگىنگىنىڭ زيالىلارى رۋحاني جاعىنان ءوز ۇلتىنا وگەي بولىپ جۇرگەن جوق پا؟

- زيالى دەمەكشى، بىزدە سوڭعى ۋاقىتتاردا جاپپاي ءمىن تاعۋ، زيالى قاۋىمدى سىناپ، قوعامدا ۇلتقا ونەگە بولار تۇلعالار جوق دەگەن پىكىرلەر جيىلەپ كەتكەن سياقتى. مەنىڭشە، ۇلت زيالىلارىن جامانداۋدان ارىلۋ كەرەك. مەن ۇلت زيالىلارىن سىناۋدان، جامانداۋدان اۋلاقپىن. مۇنىم ولارمەن جاۋلاسقىم كەلمەگەندىكتەن ەمەس، سىن ايتۋدان ەشقاشان قورىقپايمىن. بىراق، ەكىنشى جاعىنان، جاس ۇرپاققا ەل اعالارىن سىيلاۋدى ۇيرەتپەسەك - ءبىز ۇلت بولۋ قاسيەتىمىزدەن ايىرى­لامىز، - دەيدى «جاس قازاققا» ارنايى سۇحبات بەرگەن ساياساتتانۋشى، «نۇر وتان» حدپ-نىڭ حاتشىسى ەرلان قارين.

جاس قازاق: ءسىزدىڭ ومىرلىك ۇستانىمىڭىز­دى، ادامدىق ءپالساپاڭىزدى بىلۋگە بولا ما؟
ەرلان قارين: مەندە كرەدو، فورمۋلا دەگەن جوق، ونى قالىپتاستىرۋعا ارەكەتتەنگەن دە ەمەسپىن. ويتكەنى ءومىر دەگەن ءارى كۇردەلى، ءارى الۋان ءتۇرلى. ونىڭ بارلىعىن ءبىر فورمۋلاعا، كرەدوعا سىيعىزۋ مۇمكىن ەمەس. الايدا ءوز باسىم ۇستاناتىن پرينتسيپتەرىم بار. ولار: ادالدىق، ادامگەرشىلىك، قاراپايىمدىلىق. بۇل كىشكەنە كەزىمنەن اكە-شەشەمنىڭ بويىما دارىتقان قاسيەتتەرى.
جاس قازاق: ۇلتقا قىزمەت ەتۋ دەگەن ۇلى مۇراتتى قالاي تۇسىنەسىز؟ ۇلتتىق زيالى دەپ كىمدەردى ايتامىز؟ «باتىستىڭ تاربيەسىن العان زيالىلارىمىزدىڭ ايانىشتى جەرى - رۋحاني جاعىنان ءوز حالقىنا وگەي بولىپ قالۋى» دەپ جازىپ ەدى ءوز زامانىندا مۇستافا شوقاي. ال، بۇگىنگىنىڭ زيالىلارى رۋحاني جاعىنان ءوز ۇلتىنا وگەي بولىپ جۇرگەن جوق پا؟
ەرلان قارين: مەنىڭ ويىمشا، ۇلتىڭا قىزمەت ەتۋ دەگەن - قانداي دا ءبىر سالادا، اركىم ءوز دەڭگەيىندە ەلىن دامىتۋعا ۇلەس قوسۋ. تۇسىنىكتى ەتىپ ايتساق، كۇن سايىن ءوزىڭنىڭ كىشكەنتاي عانا ءبىر ىسىڭمەن ۇلتىڭنىڭ، ەلىڭنىڭ يگىلىگىنە، پايداسىنا اساتىن ءىس-ارەكەت جاساۋ. ول قول جايىپ، ءبىر سىن ساعاتتى، نە ءبىر شايقاستى كۇتىپ وتىرۋ ەمەس.
ءبىز سوڭعى كەزدەرى كىم-كىمدى بولسىن ورىنسىز سىناۋعا قۇشتار بولىپ كەتتىك. ەگەر باسقا بىرەۋلەرگە ەلباسى جاقپايتىن بولسا، كەيبىرەۋلەرىنە ءابىش اعامىز جاقپايتىن بولسا، شىندىقتى بەتكە ايتاتىن توقتار اعامىز جاقپايتىن بولسا، وندا بۇل قوعامعا ەرتەڭ باسقا كىم جاعادى؟! ياعني ۇلتتىڭ زيالىسىنا سىن ايتۋ ءبىر بولەك، ال اعانىڭ اعالىعىن، دانانىڭ دانالىعىن مويىنداۋ - ول ءبىر بولەك. بۇل - ءبىر. ەكىنشى قىرىنان العاندا، ۇلتتىق جاۋاپكەرشىلىكتى سول ۇلتتىق زيالى قاۋىمنىڭ ءوزى ۇلگى ەتۋ كورسەتۋ قاجەت. ۇلت زيالىسى دا ءوزىنىڭ جازعان شىعارمالارىمەن، كىتاپتارىمەن، ايتقان سوزدەرىمەن، ىستەگەن ارەكەتتەرىمەن قوعامعا تۇرتكى بولىپ، قولداۋ جاساپ وتىرسا - ول ۇلتقا قىزمەت ەتكەنى. مەن نەگە ۇنەمى الاش قايراتكەرلەرىن ۇلگى تۇتىپ، ونەگە ەتىپ ايتامىن؟ سەبەبى، ولاردىڭ ەشقايسىسى دا ساياساتكەر نە قوعام قايراتكەرى بولىپ تۋماعان. ولار بەلگىلى ءبىر كەزەڭدە وزدەرى تاڭداعان ماماندىقتان، جولىنان باسقا ەلدىك ماقسات-مۇددەگە ومىرلەرىن ارنادى. قاراپ وتىرساق، ءبىرى - بيولوگ، ءبىرى - مال دارىگەرى، ءبىرى - ماتەماتيك، ءبىرى - ينجەنەر، ءبىرى - عالىم. مىسالى، جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ - ءارى عالىم، ءارى كۇرەسكەر، ءارى قوعام قايراتكەرى، ءارى جازۋشى. ول قازاقشا تۇڭعىش روماندى جازعان ادام. مىسالى، ءاليحان بوكەيحانوۆ - گەولوگ، جەر ماسەلەسىمەن قاتتى شۇعىلدانعان. احمەت بايتۇرسىنوۆ العاش ءالىپبيدى جاساپ شىعارعان كىسى. ياعني ولاردىڭ ارقايسىسى ۇلت ءۇشىن جاھاندىق كۇرەسپەن قاتار، جەكە-جەكە ۇلتىمىزدىڭ يگىلىگىنە اساتىن ءبىر شارۋالاردى ىستەدى. ال قازىر شە؟ اقىن بولسا - مىنەز جوق، عالىم بولسا - كۇرەسكەر ەمەس، ساياساتكەر بولسا - زيالىلىعى جوق. سوعان وكىنەسىڭ... از عانا عۇمىرىڭدا ەلىڭە پايدا تيگىزەتىندەي ءبىر ارەكەت جاساۋىڭ كەرەك. قازىر بارلىعىمەن قاتار اينالىساتىن زامان. جۋىردا اتاقتى بوكسشى قانات ءىسلام دەگەن جىگىتپەن سويلەستىم. ول 2008 جىلى بەيجىڭ وليمپياداسىنا قاتىسىپ، قىتايدىڭ ۇلتتىق قۇراماسىنا كىرگەن سپورتشى. ارينە، 16 ملن حالىقتىڭ ىشىنەن توپ جارىپ شىعۋ ءبىر بولەك، ال 1 ملرد-تان استام حالىقتىڭ ىشىنەن ۇلتتىق قۇراماعا ىلىگۋدىڭ ءجونى باسقا. وسى تۇرعىدان كەلگەندە، قانات ءبىزدىڭ - ۇلكەن ماقتانىشىمىز. ءبىر جولى ءبىزدىڭ چەمپيوندارىمىزدىڭ ءبىرى - باقىت سارسەكباەۆتى جەڭىسىمەن قۇتتىقتاپ تۇرعانداعى باۋىرمالدىعىن، قانشىلدىعىن كورىپ ءتانتى بولدىم. قازاقستانعا كوشىپ كەلگەنىن ەستىگەن سوڭ، ىزدەپ تاۋىپ، جاقىن سويلەستىم. سوندا قانات: «قازاقستانداعى كوپ ادامداردا «بۇل مەنىڭ ەلىم! تۋعان جەرىم!» دەگەن سەزىم جوق سياقتى» دەگەن ءبىر ويىن ايتتى. راسىندا دا، ونىكى دۇرىس. ءبىزدىڭ قوعامداعى زيالى قاۋىمدا دا، شەنەۋنىكتە دە، ەليتانىڭ وزىندە دە وسىنداي سەزىم جوق!
جاس قازاق: ەرەكە، ءسىز بۇرىن بيلىكتى قاتتى سىنايتىن تاۋەلسىز ساراپشى ەدىڭىز، ەندى بيلىكتىڭ باس پارتياسىنىڭ بەلدى وكىلىسىز. جۇرتتىڭ كوبى وسى ۇستانىمىڭىزدى تۇسىنە الماي جۇرگەن سەكىلدى...
ەرلان قارين: ءوز باسىم بارىمىزگە ورتاق ەلىمىزدى، جەرىمىزدى اق پەن قارا دەپ ەكى لاگەر تۇرعىسىنان ءبولىپ-جارۋعا ەشقاشان كەلىسپەيمىن. بيلىكتە دە وسىنداي ءبولىپ-جارۋمەن كۇرەسەمىن. قاي جەردە، قاي قىزمەتتە جۇرسەم دە، مەن ءوز الدىما سونداي ماقسات قويامىن - قارسىلاس تاراپتاردى تابىستىرۋ، كەلىستىرۋ، ورتاق ماقساتقا جۇمىلدىرۋ. ەڭ باستىسى، قارسىلاسۋشىلىق پرينتسيپىنەن ەل مۇددەسى ءۇشىن جوعارى تۇرۋ.
بۇرىن دا بيلىك پەن وپپوزيتسيانىڭ ورتاسىندا ءجۇرىپ، ەكى جاققا بىردەي سىن ايتىپ، تاياق جەيتىنبىز. مەنىڭ جاعدايىم قازىر دە قاتتى وزگەرگەن جوق. باياعىداي ءوز پىكىرىمدى ايتامىن، جوعارىدان ەسكەرتۋ مەن سوگىس ەستىپ قالاسىڭ، ال وپپوزيتسيادان جاۋاپتى سىن تىڭدايسىڭ. وڭاي جولدى تاڭداسام، بارلىعى وزگەشە بولاتىن ەدى. ەڭ ماڭىزدىسى، ءوز پىكىرىڭدى ايتۋ ءبىر باسقا، ونىڭدى دالەلدەپ، بىرەۋگە جەتكىزە ءبىلۋ - ەكىنشى ماسەلە.
جاس قازاق: بيىل ەل تاۋەلسىزدىگىنە 20 جىل تولادى. الايدا، ساياسي تۇرعىدان، تاۋەلسىزدىك العانىمىزبەن، سانامىزدا رۋحاني تاۋەلسىزدىك ورناعان جوق. مۇنىڭ سەبەبى نەدە؟ «كەڭەستىك سانادان» «تاۋەلسىزدىك ساناسىنا» وتە الماۋىمىزعا كىم كىنالى، نە كەدەرگى؟
ەرلان قارين: شىنىندا دا، 20 جىلدا ءبىز كوپ نارسەگە قول جەتكىزدىك. ساياسات، ەكونوميكا، مادەنيەت، ونەر، سپورت جانە ت.ب. سالالاردا بىرقاتار بيىكتەرگە، كوپ جەتىستىكتەرگە جەتتىك. بىراق، ءبىر وكىنىشتىسى، رۋحاني سالادا جەتىستىكتەر تۇگىلى، قاراما-قايشىلىقتارعا جول بەرىپ قويدىق. 20 جىلدا مەملەكەت قۇرعانىمىزبەن، مەملەكەتشىلدىك سانانى قالىپتاستىرا المادىق. مەملەكەت، تاۋەلسىزدىك دەگەن ۇعىمداردى سانامىزعا ءالى سىڭىرە قويماعان سياقتىمىز... ەڭ الدىمەن، ماسەلە وزىمىزدە... سەبەبى، تاۋەلسىزدىكتى اللا تاعالانىڭ بىزگە بەرگەن باقىتى رەتىندە قابىلداي الماي وتىرمىز. دۇنيەجۇزىندە بىزدەن سان جاعىنان بىرنەشە ەسە كوپ ۇلتتار بار. تاريحى بىزدەن دە تەرەڭ حالىقتار بار. بىراق، ولار تيتتەي دە جەرگە يە بولا الماي وتىر. وسى تۇرعىدان قارايتىن بولساق، ءبىز شىنىمەن دە، ناعىز باقىتتى ەلمىز، باقىتتى ۇلتپىز. وسىنى جۇرەكپەن سەزىنە الماي وتىرمىز.
جاس قازاق: سوندا بۇعان نە سەبەپ؟
ەرلان قارين: ءبىر وكىنىشتىسى، ءبىز تاۋەلسىز مەملەكەت قۇرۋ كەزەڭىندە ۇلتشىلدىقتان ۇركىپ، باس تارتتىق. مەملەكەتتىڭ دامۋىنا باستاپقى ەنەرگيانى بەرەتىن - وسى. ونى ۇلتشىلدىق، ۇلتجاندىلىق دەپ قالاي اتاساق تا ءبارىبىر. 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسىنان كەيىن، بىزدە، ەڭ الدىمەن، ەليتادا، زيالى قاۋىمدا ءبىر ۇرەي قالىپتاستى. 20 جىل بويىنا وسى ۇلتشىلدىقتى باسىپ كەلدىك. ءتىپتى ونى ۇلتجاندىلىق دەپ جۇمسارتىپ، كوپۇلتتىلىق دەپ وزگەرتىپ، ءوزىمىزدى-ءوزىمىز الداپ، سول ۇعىمدى جوققا شىعارىپ كەلەمىز. بۇل كەڭەستىك داۋىردەن قالىپتاسقان كوزقاراس - ۇلتشىلدىقتى جاعىمسىز فاكتور رەتىندە قابىلداۋ. ال بۇگىن وسى وزىنەن-ءوزى جارىلىپ كەلەدى. ءبىز ۋاقىتتى وتكىزىپ الدىق. ەكىنشى جاعىنان، ءبىر زەرتتەۋشى-عالىم ايتقانداي، كوپتەگەن پوستكەڭەستىك ەلدەردە ەليتانىڭ كوبى تاۋەلسىزدىك دەگەن ۇعىمنىڭ ورنىنا «بەزناكازاننوست» دەگەن ۇعىم كەلدى. نەگە؟ سەبەبى، بۇرىنعى ەليتا جالتاق مىنەزدى بولدى. شەنەۋنىك بولسىن، زيالى قاۋىم بولسىن، ماسكەۋ جاققا جالتاقتاپ ءومىر ءسۇردى. ءسويتىپ جۇرگەندە، كەڭەس وداعى ىدىراپ، ارقايسىسى تاۋەلسىزدىك الدى. سونداعى ءبىرىنشى پايدا بولعان سەزىم - ءبىز ەرىكتىمىز. نەگىزىنەن العاندا، ءاربىر مەملەكەتتىڭ قوزعاۋشى كۇشى - ەليتا. ەليتانىڭ ىشىندە شەنەۋنىگىڭ دە، ۇلتتىق بۋرجۋازياىڭ دا، زيالىڭ دا بار. مىنە، وسى ەليتا ۇلتتىق مەملەكەتكە اينالۋ پروتسەسىنىڭ ءبىر ديناميكاسىن تەجەپ قالدى. سول تەجەۋ ءالى دە بار. بۇگىنگى ۋاقىتتاعى كوپ قاراما-قايشىلىقتار حالىقتىڭ ىشىندە ەمەس، سول ەليتانىڭ وزىندە. كوپتەگەن جانجالداردىڭ كوزى دالاداعى ەكى كىسىنىڭ اراسىندا ەمەس، ەليتانىڭ ىشىندەگى بەلگىلى ءبىر توپتاردىڭ قايشىلىقتارىنان تۋىنداپ جاتادى. مىسالى، ۇلتتىق پروبلەمالاردى الايىق. قىزىلجار داۋى جاراسباي سۇلەيمەنوۆ پەن تاسباي سيمامباەۆتىڭ اراسىندا، 23 اقپان داۋى جونىندە بەكبولات تىلەۋحان مەن تاڭىربەرگەن بەردىوڭعاروۆتىڭ اراسىندا بولدى. ياعني وسىدان-اق ءوزىڭىز قورىتىندى شىعارا بەرىڭىز. ال مىناۋ جوعارىدا ايتىپ وتىرعان ءجاي داۋلار، ودان باسقا ەليتانىڭ ىشىندەگى ءتۇرلى توپتاردىڭ، كلانداردىڭ دا سوعىسى بار، باسەكەسى بار ەمەس پە؟
جاس قازاق: ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، وتاندى ءسۇيۋ نەدەن باستالادى؟ قانداي ادامدى ناعىز پاتريوت دەيمىز؟ بۇگىنگى جاستار وتانشىل ما؟ تاۋەلسىزدىك پەن وتانشىلدىقتىڭ اراسىندا قانداي بايلانىس بار؟ ۇلتشىلدىق پەن وتانشىلدىق ەگىز ۇعىم دەۋگە بولا ما؟
ەرلان قارين: ءبىر كەزدەرى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ەلدەگى وتانشىلدىق دەڭگەيىن ولشەپ، زەرتتەۋلەر جاريالايتىن. سونى وقىساڭىز، وتە قىزىق، دۇرىسى كۇلكىلى. ماسەلەن، ەلىمىزدەگى وتانشىلدىق سەزىم جاستاردىڭ بويىندا ءبىر جىلى 60 پايىز بولسا، كەيىن ول 80 پايىزعا ءوسىپتى. سوندا سۇرايتىنمىن، ال ءبىر كۇنى سول 100 پايىزعا جەتسە نە ىستەيمىز؟ وتانشىلدىق، ەلجاندىلىقتىڭ ولشەمى قانداي؟ وتانشىلدىق سەزىمدى بىردەڭەمەن ولشەۋ وتە قيىن. ويتكەنى بۇل - رۋحاني سەزىم. بىراق «بۇگىنگى جاستار وتانشىل ەمەس» دەگەن پىكىرمەن مۇلدەم كەلىسپەيمىن. ونىڭ سەبەبى، وزىمە كەرەك كوپ نارسەنى قازىرگى جاستاردان ۇيرەنىپ كەلەمىن. بۇگىنگى جاستارعا قاتتى قىزىعىپ قارايتىنىم - ولاردا جالتاق مىنەز، كەلتە وي جوق. كەڭەستىك كەزەڭدە ءبىلىم الىپ، تاربيە كورگەن بۋىنمەن سالىستىرعاندا، ولاردىڭ ءوز ويىن بۇكپەسىز اشىق ايتۋىنىڭ ءوزى - تاماشا جەتىستىك. مەنىڭ ويىمشا، بۇگىنگى جاستاردا پاتريوتتىق سەزىمگە نەگىز بولاتىنداي تاماشا قاسيەتتەر جەتەرلىك. مىسالعا، جالىندى مىنەز، ازات وي، اشىق كوڭىل. تەك ءبىر قىڭجىلتاتىنى، ولاردا ايقىن ماقسات، ناقتى باعدار جوق. ەگەر جاس قىز-جىگىتتەر الدىنا ايقىن ماقسات قويا السا، سول ماقساتى ەلدىك مۇددەمەن قابىسىپ جاتسا، وندا ەلىمىزدىڭ كەلەشەگى كەمەل بولادى. 
مەنىڭ ءبىر كوڭىلگە تۇيگەنىم، جاس بالانىڭ نەمەسە ءومىردى كورگەن ورتا بۋىننىڭ وكىلىنىڭ ساناسىنا جايدان-جاي وتانشىلدىقتى، ءپاتريوتيزمدى ۇگىتتەۋ-ناسيحاتتاۋ ارقىلى ورنىقتىرۋ مۇمكىن ەمەس. ەڭ الدىمەن، ءبىز يماندىلىقتى ورناتۋىمىز كەرەك. وتانشىلدىقتى يماندىلىعى بار ادامنىڭ بويىنا ءسىڭىرۋ كەرەك. پاتريوتتىق سەزىم ادامنىڭ رۋحاني دۇنيەسىنە ەگىلەتىن ءدان. ءبىز جاس بالانىڭ بويىنا ەڭ ءبىرىنشى اللا تاعالاعا، ونىڭ جاراتقان نارسەلەرىنە، اكە-شەشەگە، قورشاعان ورتاعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى سىڭىرمەي تۇرىپ، وعان «سەن وتانشىل بول!» دەپ ايتۋىمىز - قاتە. ياعني رۋحاني جاعىنان تولىق قالىپتاسقان ادامنىڭ ساناسىنا ۇلت­شىلدىق، وتانشىلدىق سياقتى اسىل قاسيەت­تەردى وپ-وڭاي سىڭىرە الامىز. ال جايدان-جاي اينالاڭداعىنىڭ بارلىعى ۇرلاپ-توناپ، ءبىر-ءبىرىن الداپ-ارباپ جاتقان قوعامدا 24 ساعات بويىنا وتانشىلدىقتى ۇگىتتەپ-ناسيحاتتاساڭ دا ودان ەش پايدا جوق.
جاس قازاق: قازاقستاندىق ءپاتريوتيزمنىڭ نەگىزىن قالاۋشى - مەملەكەتتىك ءتىل. تۋعان وتانىڭنىڭ ءپاتريوتيزمىن كورشى ەلدىڭ (رەسەيدىڭ) مەملەكەتتىك تىلىمەن جاساۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان، بيىل «مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى» جاڭا زاڭ قابىلدانۋى كەرەك دەيدى ۇلت زيالىلارى. سول زاڭ قاشان قابىلدانادى؟
ەرلان قارين: پرەزيدەنت اكىمشىلىگىندە قىزمەت ىستەپ جۇرگەندە ونداي ۇسىنىس بولدى، بىراق سول قابىلدانباي قالدى. نەگە؟ سەبەبى، سول كەزدەگى ادىلەت جانە مادەنيەت مينيسترلەرى اكىمشىلىككە حات جازىپ، قاجەت ەمەس دەپ پارلامەنتتىڭ زاڭدار دايىنداۋ جوسپارىنان ءدال وسى زاڭدى الىپ تاستاعان بولاتىن. بىراق ەلباسىمەن ءبىر سويلەسكەندە ول كىسى زاڭنىڭ قاجەتتىگىن جوققا شىعارمادى. مەنىڭ ويىمشا، بۇل ورتا دەڭگەيدەگى شەنەۋنىكتەر مەن ءارتۇرلى لاۋازىمدى قىزمەتكەرلەردىڭ يا قارسىلىعى، يا نەمقۇرايدى قاراۋى. ەكىنشى جاعىنان، سايا­سي ەليتاداعى بەلگىلى ءبىر توپ بۇعان سانالى تۇردە قارسىلىق تانىتۋى دا مۇمكىن. سەبەبى، قازاق ءتىلىنىڭ اياسى كەڭەيگەن سايىن، ولاردىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگى دە تومەندەيدى. ال زاڭ دەگەنىمىز - مىندەتتەۋ. قازىر كەز كەلگەن جيىندا قازاقشا سويلەۋىڭە دە، سويلەمەۋىڭە دە بولادى. نەمەسە ءبىر سويلەممەن باستاپ، اياعىن اياقتاي سالۋىڭا بولادى. ال مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭ شىعىپ، قاتارداعى تاكسيشىدەن باستاپ مينيسترگە دەيىن اركىم ءوزىنىڭ ولشەمىندە قازاق ءتىلىن بىلۋگە مىندەتتى بولسا، بۇل بەلگىلى ءبىر بۋىنعا، تولقىنداعى ساياساتكەرلەرگە قيىنداۋ بولاتىنى انىق. سوندىقتان، زاڭدى قابىلداتپاۋ وزدەرىنىڭ بيلىكتەگى ۋاقىتىن قانشالىقتى بولسا دا ۇزارتۋدىڭ امالى سياقتى كورىنەدى كەيدە... ماسەلە ءتىپتى زاڭدا دا ەمەس. ەڭ الدىمەن، ءبىز ازات مىنەز بەن ەركىن وي ءۇشىن كۇرەسۋىمىز كەرەك! مىسالى، ءبىز الاشتىڭ 90 جىلدىعىن، ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ 145 جىلدىعىن اتاۋدا يا بەيجايلىق، يا قارسىلىققا تاپ بولامىز. بيلىككە قارسى شەرۋگە شىعىپ جاتقان ەشكىم جوق. كەرىسىنشە، مەملەكەتتىڭ، بيلىكتىڭ شارۋاسىن ىستەپ جاتىرمىز. سوندا دا ۇنەمى قارسىلىق، نەمقۇرايدىلىق، بەيجايلىق تاعى الدىمىزدان شىعۋدا. مەنى ىزالاندىراتىن دا - وسى. وسى كەمشىلىكپەن كۇرەسكىم كەلەدى.

سۇحباتتاسقان تولەن تىلەۋباي،
استانا

http://jasqazaq.kz/post/azat-m%D1%96nez-erk%D1%96n-oi-%D2%AFsh%D1%96n-k%D2%AFresu%D1%96m%D1%96z-kerek