بەيسەنبى, 9 مامىر 2024
جازىلعان جايدىڭ جالعاسى... 5085 12 پىكىر 18 جەلتوقسان, 2019 ساعات 13:57

جالعان ينتەرناتسيوناليزم دەگەنگە قازاق ەندى كونە مە؟

تاۋەلسىزدىك العانىمىزبەن قازاق ءتىلدى پارتيا قۇرا الماي وتىرمىز. بۇل – ۇلتتىق سورىمىز. وسى ماسەلەنى العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ كوتەرگەن ءبىزدىڭ سايت ەدى. وسى ماسەلە كەيبىرەۋلەردىڭ شامىنا تيە باستاپتى.

قازىر جۇرتتىڭ ءبارى ورىس ءتىلدى باق بەتىنە شىققانىنا ءتاۋ ەتۋدەن ارىلا باستادى. ونىڭ ۇستىنە ورىس ءتىلدى بەلدى باسىلىمدار دا قازاق ينتەرنەت جۋرناليستيكاسىنىڭ سالماعىن باعامداي باستادى. ءبىز «Abai.kz» وقىرماندارىنا ءوز سايتىمىزدا شىققان ماقالالاردىڭ سوڭعى كەزدە ورىس ءتىلدى جۇرتشىلىق اراسىندا قىقزۋ تالقى بولىپ، رەسەيشىل توپتىڭ ورشەلەنگەن قارسىلىعىنا يە بولعانىن جاندوس اسىلبەكوۆتىڭ تومەندەگى «بۋدۋششيە پارتي ۆ رك: ناتسيوناليزم ي ينتەرناتسيوناليزم، رازۋم ي چۋۆستۆا» اتتى ماقالاسىنان ءۇزىندى بەرۋ ارقىلى تانىتپاقپىز.

«دۋحوۆنىە سكرەپى» يسلاما ي زدراۆىي سمىسل

سوۆسەم نەداۆنو، ۆ ناچالە وكتيابريا، نا پورتالە abai.kz, يزۆەستنوم سۆوەي ناتسيوناليستيچەسكوي وريەنتاتسيەي (ەگو وسنوۆال داۋرەن كۋات، نىنە گلاۆنىي رەداكتور پەچاتنوگو ورگانا سويۋزا پيساتەلەي رك «قازاق ادەبيەتى» ي، كستاتي، چلەن نسود), بىلا وپۋبليكوۆانا ستاتيا پود زاگولوۆكوم «گوتوۆى لي كازاحي ك سوزدانيۋ رەليگيوزنوي پارتي؟» اۆتور – جۋرناليست ابيل-سەريك الياكبار – زادالسيا ۆ نەي ۆوپروسامي: «پوچەمۋ كازاحسكايا ۆلاست نە دوپۋسكاەت پوياۆلەنيا ۆ سترانە يسلامسكوي پارتي؟ يلي گوسۋدارستۆو، ۆ كوتوروم 90 پروتسەنتوۆ ناسەلەنيا – مۋسۋلمانە، سچيتاەت پريەملەمىم پوپرانيە يح پراۆ، گارانتيروۆاننىح وسنوۆنىم زاكونوم؟... ۆو ۆسەح ستراناح ميرا س رازۆيتوي دەموكراتيەي رەليگيوزنىە پارتي ۋچاستۆۋيۋت ۆ ۆىبوراح، زاششيششايا پراۆا سۆويح يزبيراتەلەي. ا پوچەمۋ ۋ ناس نە تاك؟ چتو ستويت زا نەجەلانيەم دوپۋسكات مۋسۋلمان ۆ پارلامەنت؟»

ناسچەت 90 پروتسەنتوۆ ون، كونەچنو، زاگنۋل. ۆو-پەرۆىح، تيتۋلنىي پليۋس درۋگيە ەتنوسى، پرەدستاۆيتەلي كوتورىح تراديتسيوننو يسپوۆەدۋيۋت يسلام، سوستاۆليايۋت نا سەگودنيا 75-76 پروتسەنتوۆ ناسەلەنيا رەسپۋبليكي. ۆو-ۆتورىح، زاپيسىۆات ۆسەح كازاحوۆ سكوپوم ۆ مۋسۋلمانە بىلو بى، پو مەنشەي مەرە، ديلەتانتستۆوم. ۆەد سرەدي نيح نەمالو نەۆەرۋيۋششيح ليۋدەي ي داجە وتكروۆەننىح اتەيستوۆ، ەست پوسلەدوۆاتەلي درۋگيح رەليگي، ا بولشينستۆو تەح، كتو يدەنتيفيتسيرۋەت سەبيا س يسلاموم، ۆ پوۆسەدنەۆنوي جيزني ەگو نە پراكتيكۋيۋت. تاك چتو «يستيننىمي» مۋسۋلمانامي موگۋت سچيتاتسيا وت سيلى 20 پروتسەنتوۆ ناسەلەنيا سترانى. نو، سۋديا پو ۆسەمۋ، يح كوليچەستۆو ۆ وبوزريموي پەرسپەكتيۆە بۋدەت راستي. ي ۋجە داجە سەگودنيا ادەپتوۆ ۋ پودوبنوگو رودا پارتي نابەرەتسيا بولەە چەم دوستاتوچنو، چتوبى بىت زارەگيستريروۆاننوي. چتو كاساەتسيا كونستيتۋتسيوننوگو زاپرەتا نا ەە سوزدانيە، تو ودناجدى ەتو وگرانيچەنيە موگۋت سنيات. ك تومۋ جە نەلزيا يسكليۋچات ۆوزموجنوستي پوياۆلەنيا پارتي، نە يمەيۋششەي «رەليگيوزنوي ۆىۆەسكي»، نو ياۆليايۋششەيسيا تاكوۆوي پو سۋتي.

زاۆەرشاەتسيا ستاتيا تاك: «سموجەم لي مى سوزدات دو سلەدۋيۋششيح ۆىبوروۆ «يسلامسكۋيۋ پارتيۋ الاش»؟ سموجەت لي ونا پوبەديت ۆ رەشايۋششەي پوليتيچەسكوي بوربە پروتيۆ پوپىتوك پرەۆراتيت ناشۋ ناتسيۋ ۆ ناتسيۋ بەزبوجنيكوۆ پۋتەم كوۆارنوگو ناساجدەنيا «دۆوينىح ستاندارتوۆ» زاپادا؟»

سپۋستيا ۆسەگو نەدەليۋ پوليتولوگ مارات شيبۋتوۆ تو لي ۆ شۋتكۋ، تو لي ۆسەرەز پرەدلوجيل سۆوي پروەكت – سوزدانيە پراۆوليبەرالنوي پارتي زدراۆوگو سمىسلا (پزس), كوتورايا بى وريەنتيروۆالاس نا سرەدني كلاسس، جيۆۋششي ۆ گوروداح. سرەدي ەە «پروگراممنىح تسەلەي» فيگۋريرۋيۋت ي تاكيە: «سنياتيە پوليتيچەسكيح، ادمينيستراتيۆنىح ي ەكونوميچەسكيح زاپرەتوۆ، لەگاليزاتسيا لەگكيح ناركوتيكوۆ ي پروستيتۋتسي، سۆوبودنوە ۆلادەنيە ورۋجيەم، وتمەنا تسەنزۋرى ي يازىكوۆىح وگرانيچەني، رازۆيتيە يادەرنوي ەنەرگەتيكي، وتمەنا ۆيز ي رەگيستراتسي دليا ينوسترانتسەۆ، وتمەنا پوموششي بيزنەسۋ، ليكۆيداتسيا كوممەرچەسكوي چاستي كۆازيگوسسەكتورا، بانكروتستۆو بولشينستۆا بانكوۆ، كوتورىە ۋجە نەجيزنەسپوسوبنى». پونياتنو، چتو، ناپريمەر، لەگاليزوۆات لەگكيە ناركوتيكي ي پروستيتۋتسيۋ پرەدلاگاەتسيا نە يز سيمپاتي ك ناركومانام ي جريتسام ليۋبۆي، ا پوتومۋ، چتو ادمينيستراتيۆنىە مەرى بوربى س نيمي نە دايۋت نيكاكيح رەزۋلتاتوۆ، زاتو پيتايۋت كوررۋپتسيۋ ۆ پراۆووحرانيتەلنىح ورگاناح.

كونەچنو، ەتو نە بىلو رەاكتسيەي نا پريزىۆ ك سوزدانيۋ يسلامسكوي پارتي، نو منوگيە يز پەرەچيسلەننىح پۋنكتوۆ يمەيۋت ۆ سۆوەي وسنوۆە تە سامىە «زاپادنىە ستاندارتى»، س كوتورىمي سوبيراەتسيا بوروتسيا اۆتور پۋبليكاتسي نا سايتە abai.kz. سكاجەم، دليا يسلاميستوۆ داجە بەسپلاتنايا رازداچا شكولنيكام پرەزەرۆاتيۆوۆ – ستراشنايا كرامولا (ۆسپومنيتە زاياۆلەنيە، سدەلاننوە ۆ ناچالە نىنەشنەگو گودا بوگوبويازنەننىم دەپۋتاتوم ماجيليسا بەكبولاتوم تلەۋحانوم ۆ وتۆەت نا ينيتسياتيۆۋ مينزدراۆا). چتو ۋج تۋت گوۆوريت و لەگاليزاتسي پروستيتۋتسي؟ ا ەۆروپەيسكي وپىت ۆ ەتوم پلانە، پو يح منەنيۋ، - چتو-تو ۆرودە دياۆولسكيح كوزنەي.

ي ۆ تسەلوم، ەسلي گيپوتەتيچەسكايا «يسلامسكايا پارتيا الاش»، ۆەروياتنەە ۆسەگو، بۋدەت اپەلليروۆات ك نەكيم دۋحوۆنىم تسەننوستيام ي سكرەپام، تو ستول جە گيپوتەتيچەسكايا پزس – ك زدوروۆومۋ پراگماتيزمۋ. پەرۆايا – ك چۋۆستۆام، ۆتورايا – ك رازۋمۋ. پەرۆايا – ك جەستكوي رەگلامەنتاتسي رازليچنىح ستورون جيزني وبششەستۆا ي ينديۆيدا (ليۋبايا رەليگيا، پو سۋتي، توتاليتارنا، پوسكولكۋ ترەبۋەت بەسپرەكوسلوۆنوگو پودچينەنيا سۆويم پوستۋلاتام), ۆتورايا – ك سۆوبودە ي ليچنوي وتۆەتستۆەننوستي چەلوۆەكا. ي ەسلي وبە پارتي ۆدرۋگ پولۋچات پۋتەۆكۋ ۆ جيزن، تو ستانۋت انتيپودامي. پري ەتوم زا يسلاميستامي بۋدەت وچەۆيدنوە چيسلەننوە پرەيمۋششەستۆو – ۆەد يح ريادى راستۋت، توگدا كاك زدراۆوگو سمىسلا ي ەگو نوسيتەلەي ۆ ناشەي سترانە وستاەتسيا ۆسە مەنشە. تاك چتو، ەسلي ەتو ۆسە-تاكي نە ستەب، تو ستويت پوجەلات ينيتسياتورۋ سوزدانيا پزس ۋسپەحا ۆ ەگو پوچتي بەزنادەجنوم، حوتيا ي وچەن نۋجنوم دەلە…

وسى ورشەلەنۋدىڭ ارجاعىندا نە جاتقانىن باعامداي ءبىلىڭىز. ول – قازاق ءتىلدى پارتيانى قۇرعىزباۋ. جالعان ينتەرناتسيوناليزمنىڭ شاشباۋىن كوتەرۋگە قازاقتى تاعى ءبىر رەت ماجبۇرلەۋ. وسىعان قازاق ەندىگى جەردە كونە مە؟

قازاقتىڭ ەڭ باستى سورى – قازاق ءتىلدى پارتياسىنىڭ جوقتىعى...

ءابىل-سەرىك الىاكبار

Abai.kz

12 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1813
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 1822
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1533
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1417