كەز كەلگەن مۇراگەردiڭ قولىنا تيەر مۇرا بولادى. بiزدiڭ تاقىرىپقا قاتىستى ول مۇرا – تۇتاس بiر مەملەكەت بولعالى تۇر. ارينە، مەملە­كەت­تiڭ سيپاتى جايىندا كونس­تيتۋتسيادا جازىلعان. ياعني، “دەموكراتيالىق، الەۋ­مەتتiك، قۇقىقتىق جانە زا­يىرلى” دەپ. بiراق بiزدiڭ اتا زاڭنىڭ باپتارى “حابار” مەن “ەگەمەن قازاقستاننىڭ” جاڭالىقتارى سەكiلدi: ەكران مەن قا­عازدا بار دا، ناقتى بولمىستا جوق.

20 جىل تاۋەلسiزدiك iشiندە بiزدiڭ بيلiكتiڭ قولىندا وراسان زور مۇمكiنشiلiكتەر بولدى! بiر كۇننiڭ iشiندە كەشەگi ماسكەۋدiڭ ديكتاتىنان قۇتىلىپ، جاڭا مەملەكەتتiك قۇرىلىم، جاڭا ەكونوميكا، جاڭا الەۋمەتتiك ورتا، جاڭا رۋحاني بولمىستى قالىپتاستىرۋعا بولاتىن ەدi.

ول ماقسات تولىعىمەن ورىندالدى دەپ ەشكiم دە ايتا المايدى.

جو-جوق، فورمالدى تۇر­دە ءبارi ءوز ورنىندا سەكiلدi: ەل امان، بيۋدجەت جىل سايىن تولىعۋدا، جاقسى ما، جامان با، ايتەۋiر، ەلدiڭ بiرا­زى مەم­­لەكەتتەن ايلىق الىپ، ال بiرازى ءوزiن-ءوزi اسىراپ جاتىر. وعان دا تاۋبە دەپ، اڭگi­مەنi دوعارا سالۋعا بولار ەدi.

بiراق كلاسسيكالىق ساياساتتانۋ تۇرعىسىنان كەلسەك، 20 جىل iشiندە قول جەتكەن جەتiستiكتەن گورi, قول جەتكiزە الماعان بيiكتەر كوبiرەك.

سونىڭ بiرi ءارi قوعامتانۋ تۇرعىسىنان ەڭ باستىسى – قۇرىلعان مەم­لە­كەتتiك جۇيە­نiڭ ەشبiر ەلدەگi انالوگقا ۇقسامايتىن فورماسى.

“دەموكراتيالىق” مەملەكەتتە بيلiكتiڭ ءۇش تارماعى بiر-بiرiنەن تاۋەلسiز ءارi وكi­لەتتiگi ءوزارا تەڭ بولادى. بiزدە شە؟

“الەۋمەتتiك” مەملەكەتتە ءاربiر ازامات مەملەكەتتiڭ قولداۋىن iس جۇزiندە كورە الا­دى. ەڭ باستىسى، الەۋ­مەت­­تiك جاعىنان قورعالماعان توپتار تيiستi ءارi تولىمدى جار­­دەماقى الادى. بiزدە شە؟

“قۇقىقتىق” مەملەكەتتە زاڭ بارiنەن دە جوعارى تۇرادى. بiزدە شە؟

“زايىرلى” مەملەكەتتە ءدال قازiرگiدەي الەۋمەتتiك ءارi دiني نەگiزدەگi سەكتانتتىق پەن توپشىلدىق ورىن الىپ، ونىڭ ارتى لاڭ­كەستiككە ۇلاسپايدى. بiزدە شە؟

سوندىقتان دا بiزدەگi قا­زiرگi مەملەكەتتiڭ تيپi ەرەكشە، ونداي فورما ەشبiر ەل­دە جوق دەپ ايتۋعا بولادى.

بۇدان بۇرىنىراق بiز “بiر ادام – پرەزيدەنت باسقارىپ، قوعام ءومi­رiنiڭ بارلىق سالاسى تiزگiنiن ءوز قولىندا ۇستاپ وتىرعان” مەملەكەت دەپ سيپاتتايتىنبىز. مەنiڭشە، وسى جالپىلامالىقتىڭ دا كۇنi ءوتiپ بارا جاتىر.

سونىمەن بiزدiڭ مەملە­كەت­تiك قۇرىلىمنىڭ قىسقاشا سۋرەتتەمەسi مىناداي.

ەكونوميكالىق تۇرعىدان ول كومپرادورلىق، ياعني ۇلت­تىق ەمەس، شەتەل كاپيتالىنىڭ سويىلىن سوعۋشى وليگارحيا ۇستەمدiك ەتكەن جۇيە. كەزiندە بiزگە كەلگەن شەتەل­دiك كومپانيالاردىڭ جولى بولا قالدى: ولار وپ-وڭاي تابىس تابۋدىڭ ەكi قاينار كوزiنە جولىقتى. بiرi – مەندەلەەۆ تابليتساسىنداعى بار ەلەمەنتتەردەن قۇرالعان جەر بايلىعى، ەكiنشiسi – بۇعان دەيiن ەشنارسە كورمەگەن، اشقاراق ءارi ۇلتتىق مۇددەنi ساتقىش شەنەۋنiكتەر.

ارينە، بiزدە شاعىن جانە ورتا بيزنەس تە بار. بiراق ولار جالپىۇلتتىق iشكi ءونiم­نiڭ 20 پايىزىنان ءسال استامىن قۇرايدى.

مۇرانىڭ باستى بازيسi – قازبا بايلىقتاردى ساتۋعا عانا نەگiزدەل­گەن جانە دە ەرتەڭگi كۇنi مۇناي باعاسى كۇرت تومەندەسە، بانكروتقا ۇشىراۋى ابدەن مۇمكiن، زاماناۋي تالاپتارعا تiپتi ساي ەمەس ەكونوميكا.

مۇرانىڭ قوندىرماسى – وليگارحتاردىڭ سويىلىن سوققان مەملە­كەتتiك ينستيتۋتتار، ازىپ-توزعان مورال، “بارىپ كەل، شاۋىپ كەل” رولiنە ابدەن بەيiمدەلگەن، حالىقتىڭ ەمەس، بەلگiلi بiر ىقپالدى توپتاردىڭ مۇددە­سiن بiلدiرۋگە داعدىلانعان پارتيالاردان قۇرالعان سايا­سي ورتا.

مورال دەمەكشi. بيلiكتiڭ 20 جىل بويى وزگەرمەۋiنiڭ تاعى بiر قيىن جاعى بار: ياعني تاققا وتىرار مۇراگەر وراسان زور مۇمكiنشiلiكتەر­گە قوسا وسى ۋاقىت iشiندە جiبەرiل­­گەن قاتەلiكتەر ءۇشiن دە جاۋاپ­كەرشiلiكتi امالسىزدان موينىنا الادى! ال ونىڭ iشiنە ساياسي قارسىلاستاردىڭ قولدان ءولتiرiلۋi, ناقتى تۇلعالارعا جاسالعان باسقا دا قياناتتار كiرەدi.

ارينە، ۋاقىت وتە، مۇراگەر ءوزi­نiڭ ول قىلمىستارعا قاتىسى بولماعانىن ايتىپ، اقتالا باستار. بiراق، قولىن مەزگiلiنەن كەش سەرمەپ قالۋى دا مۇمكiن.

گولليۆۋد فيلمدەرiندە ادامنىڭ قانىن سورعىش (ۆامپيرلەر) مونسترلار بار. ولار تەك قاراڭعىدا عانا ءومiر سۇرە الادى، كۇننiڭ كوزiنە تۇسسە، ءولiپ جاتادى. بiزدiڭ ساياسي جۇيەنiڭ بولمىسىن انىقتاپ جاتقان وليگارحيا دا سول ۆامپيرلەر سەكiلدi: ولاردىڭ ءومiر ءسۇرۋ، ارەكەت ەتۋ ورتاسى – قاراڭعى قۇپيا، جۇرتتان جابىق احۋال. سونىڭ بiر سالدارى – قوعامدىق ومiردە اشىق ۇلگiدەگi دەموكراتيالىق، توپتار مەن تۇلعالاردىڭ تiل تابىسۋىنا نەگiزiدەلگەن ۆيزانتيالىق داستۇرلەر ۇستەمدiك ەتەدi. ونىڭ بiر كورiنiسi – ءارتۇرلi سيپاتتاعى وسەك-اياڭدار. ماسەلەن، بەلگiلi بiر تۇلعالاردىڭ دەنساۋلىعى جايىنداعى اقپارات.

ءوز باسىم جەكە ساياسي تۇلعالاردىڭ راس-وتiرiك اۋرۋ-سىرقاتى تۋرالى الىپ-قاشپا اڭگiمەلەردi جاراتپايمىن: مەنiڭشە، بiرەۋدiڭ دەنساۋلىعى تۋرالى سىرتتاي تون پiشكەن مادەنيەتتiلiككە جاتپايدى. اسiرەسە، وسىنداي سوزدەرگە شەكتەۋ قويىپ تاستاعان قازاقي سانا، ىرىم تۇرعىسىندا. ونىڭ ۇستiنە، وسىنداي دولبارلاردىڭ ار جاعىندا سۇي­كiمسiز مىسىقتiلەۋ جاتقان سەكiلدi: جانى اشىپ، “جازىلىپ كەتسiن” دەپ قامكوڭiل بولىپ جاتقان ەشكiم جوق.

بiراق، وكiنiشكە قاراي، بiر ادامعا تiرەلiپ قالعان ساياسي جۇيە جاعدايىندا ەڭ باستى شەشiمدەردi قابىلدايتىن جەكە تۇلعانىڭ ءرولi مەيلiنشە ماڭىزدى. ىقپالدى ادامنىڭ جەكە ءومiرi, ونىڭ iشiندە، دەنساۋلىعى دا ناعىز ساياسي فاكتورعا اينالىپ كەتكەن. سوندىقتان دا بيلiكتەگi تەگەۋرiندi تۇلعالاردىڭ دەنساۋلىعى تۋرالى اراگiدiك پايدا بوپ قالاتىن ءارتۇرلi راۋiشتەگi اڭگiمەلەر بiزدi قازاقستاندا ۇستەمدiك ەتكەن سايا­سي جۇيەنi “دەنساۋلىعى” جايىنداعى ۇلكەن اڭگiمەگە جەتەلەۋi كەرەك دەپ ويلايمىن...

ەڭ باستىسى مىناۋ: كiم بولماسىن، ول مۇراگەر بiر نارسەنi ءتۇسiنۋi كەرەك: تاۋەلسiزدiكپەن بiرگە باس بيلiككە كەلگەن نازارباەۆقا دەگەن حالىقتىڭ 90-جىلدارداعى ىستىق ىقىلاسى مەن ونىڭ ورنىنا كەلەر مۇراگەرگە دەگەن قيلى-قيلى كوزقاراستى تiپتi سالىستىرۋعا بولمايدى! قازiرگi قوعامنىڭ سانا-سەزiمi بولەك. تالاپتارى ەرەكشە. قازاقستاندىقتار وزگە وركەنيەتتi ەلدەردە بيلiكتiڭ مادەني تۇردە تىپ-تىنىش اۋىسىپ جاتقانىن كورiپ-بiلiپ جاتىر. بۇل قوعام ەندiگi جەردە “ەكiنشi نازارباەۆتى” كوتەرە المايدى!

مۇرانىڭ دا مۇراسى بار. مەن كەيدە: “وسىنشاما مۇراعا كiم ءوز ەركiمەن يە بولىپ قالعىسى كەلەدi ەكەن؟” – دەپ ءوز-وزiمنەن سۇراپ قويامىن. سويتە تۇرا ءدال جاۋابىن تابا الماي قالامىن...

 

بۇعان قاتىستى جورامال كوپ-اق.

ارينە، ەڭ باستى شەشiمدi شىنىمەن دە پرەزيدەنت قابىلدايدى. ول تۇ­سiنiكتi. بiراق ول تاريحي تاڭداۋ قابىلدايتىن قازiرگi كەزەڭنiڭ ءوز ەرەك­شەلiكتەرi بار، ولاردى ەلباسى ەسكەرمەسە، جاعداي ۋشىعىپ كەتەرi حاق.

بiرiنشiدەن، بiراز ساراپشى ديناستيالىق، وتباسىلىق ۆاريانتتى اتايدى. وسىدان بiراز ۋاقىت بۇرىن بiر كۇيەۋ بالا: “مونارحيا جاريالايىق!” دەپ بiر شۋلاتىپ ەدi ەلدi. ونىڭ ۇستiنە پرەزي­دەنتتiڭ سول تۋىسىنىڭ قوعامدا قانداي قۇبىجىق ءرول اتقارعانىن ەل ۇمىتا قويعان جوق ءالi. سوندىقتان بۇل جەردە “اۋزى كۇيگەن، ءۇرiپ iشەدi” پرين­تسيپi ورنىعىپ، ونداي تاڭداۋ ءسوزسiز قوعامنىڭ مىقتى قارسىلىعىن تۋعىزادى. فورمالدى تۇردە دەموكراتيالىق پروتسەدۋرالاردى قولدايتىن شەتەل قوعامداستىعىنىڭ پوزيتسياسى دا قانداي بولارى بەلگiسiز: سىرتقى ساياساتتا توننىڭ iشكi باۋىنداي دوستىق بولمايتىنىن كەشەگi بەرلۋسكونيدiڭ ءوزi كورسەتiپ جاتقان جوق پا؟

سونىمەن بiرگە پرەزيدەنتتiڭ ءوزiنiڭ تiكەلەي تۋىسىن مۇراگەرلiككە ۇسىنۋى قوعامدا قالىپتاسىپ قالعان كلانارالىق جاعدايعا تەرiس اسەر ەتۋi مۇمكiن. بiرiنشiدەن، ول مۇراگەردiڭ ءوزi بەلگiلi بiر توپتىڭ وكiلi بوپ شىعادى دا، قال­عان توپتار ونى قولداماۋى ىقتيمال. ەكiنشiدەن، مۇنداي تاڭداۋ سول توپتاردىڭ “بiزدiڭ ارامىزدان لايىقتى ادام تابىلماي قالعانى ما؟” دەگەن سيپاتتاعى نارازىلىعىن تۋعىزارى انىق. جانە دە ولار بۇنداي شەشiمدi تالاي جىل پرەزيدەنتكە ادال ەڭبەك ەتiپ كەلە جاتقان وزدەرiنە دەگەن سەنiمسiزدiك دەپ قابىلدارى حاق.

كەلەسi ءارi بارiنەن دە جيi اۋىزعا الىنىپ جۇرگەن جورامال – “پرەزيدەنت ءوز اينالاسىنداعى بiر تۇلعانى مۇراگەر ەتiپ قالدىرادى” دەگەن ءسوز.

شىنىن ايتۋ كەرەك، جەكە ادامنىڭ ساياسي ەرiك-جiگەرiنە نەگiزدەلiپ قالعان جۇيە ءۇشiن قيسىندى بولجام.

ءارتۇرلi ادامداردىڭ اتى اتالۋدا. كەيدە “سولار وزدەرi يەلiك ەتكەن باق ارقىلى وزدەرiن مۇراگەرلiككە ۇسىنىپ جاتقان جوق پا؟” دەگەن اسەردە قالاسىڭ. بۇرىن ەسiمi ەلگە بەيمالiم بوپ كەلiپ، ەندiگi جەردە باق-تىڭ تورiنەن ورنىن ويىپ العان الەۋمەتتiك زەرتتەۋ ورتالىقتارى قاپتاپ كەتتi. ولار دا بiر-بiرiمەن جارىسىپ، قازiرگi شەنەۋنiك­تەردiڭ رەيتينگiن “ولشەي” باستاپتى. كەيدە ولار پرەزيدەنتتiڭ ءوزiنiڭ تۇسiنە كiرiپ-شىقپاعان پايىزداردى يەلەنiپ جاتادى! قۇددى بiر ۋيليام تەككەرەي­دiڭ “داڭعويلىق جارمەڭكەسi” رومانىنىڭ كەيiپكەرلەرi سەكiلدi. بiر قىزىعى سول: رەيتينگi “سۇمدىق” شەنەۋنiكتiڭ اتى-ءجونiن قالدىرىپ، قازiرگi قىزمەتiن الىپ تاستاسا، ونىڭ اسپانمەن تالاس­قان رەيتينگi جەرمەن-جەكسەن بوپ قالادى.

ايتقانىم ايتقان جانە مەن بۇل پiكiرiمنەن ايني قويعان جوقپىن: پرەزيدەنت كوزi تiرiسiندە قازiرگi قىزمەتiنەن كەتپەيدi. مەنەن كەيiن كۇل بولماسا، ءبۇل بولسىن دەگەن ناپولەوندىق پرين­تسيپ­تi ۇستانىپ، ءومiرiنiڭ اياعىنا دەيiن تاعىندا وتىرادى.

دەگەنمەن، مىناداي ستسەناري دە جۇزەگە اسۋى مۇمكiن. پرەزيدەنت 2017 جىلى سايلاۋعا تۇسپەي، كەزiندە قابىلدانعان “تۇڭعىش پرەزيدەنت تۋرالى” زاڭدى iسكە قوسادى. ول زاڭدا ونىڭ مارتەبەسi اسا بيiك، مەملەكەتتiك ساياساتتىڭ باستى-باستى ماسەلەسiنە تiكەلەي ارالاسىپ وتىرادى. جانە دە ول زاڭ بويىنشا ول ەشنارسەگە جاۋاپ بەرمەيدi, مەرزiمدi تۇردە سايلاۋعا دا ءتۇسۋiنiڭ ەش قاجەتi جوق.  

ال فورمالدى تۇردە پرەزيدەنت رەتiندە ول ءوز مۇراگەرiن ۇسىنىپ، بiراز ۋاقىت بويى كلانارالىق تەپە-تەڭدiكتiڭ ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتiپ، iزبا­سارىنىڭ قوعامدا ورنىعۋىنا، كۇش الۋىنا العىشارتتار جاساۋعا تىرىسادى.

وسى ۋاقىت iشiندە ساياسي رەفورمانى جۇزەگە اسىرىپ، پارلامەنت پەن ۇكiمەتتiڭ وكiلەتتiكتەرiن كۇشەيتۋگە بولار ەدi.

قايتالاپ ايتامىن، بۇل – كوپ جورامالدىڭ بiرi عانا. ويتكەنi باسقا دا ۆاريانتتار بار. جانە بiزدiڭ جاعدايدا سiز بەن بiزدiڭ ءۇش ۇيىقتاساق تۇسiمiزگە كiرمەگەن مۇلدەم ادام سەنگiسiز جوبا، فانتاستيكالىق شەشiم قابىلدانىپ قويۋى عاجاپ ەمەس.

بiراق قانداي جوبا بولماسىن، ول مىناداي بiر شەشۋشi فاكتورسىز تولىققاندى جۇزەگە اسا المايدى ءارi ەل iشiندەگi تۇراقتىلىقتىڭ كەپiلi بولا المايدى. ول – بولاشاق مۇراگەردiڭ تەك قانا پرەزيدەنت پەن بيلiكتەگi توپتاردىڭ الدىندا عانا ەمەس، بارشا قوعام الدىندا ساياسي لەگيتيمدiك الۋى. قا­زاقشا ايتقاندا: “مەن زاڭدى تۇردە بيلiككە كەلدiم. سوندىقتان دا مەنi مويىنداڭىزدار!” – دەپ، بويىن تiك ۇستاپ، ەل الدىنا شىعا الۋى.

ال ونداي لەگيتيمدiكتi تەك قانا ءادiل دە باسەكەلەس سايلاۋ قامتاماسىز ەتە الادى. بۇل تالاپ ونسىز دا اسا ماڭىزدى شارۋا سانالاتىن كەلەسi پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ مارتەبەسiن اسپانعا بiر-اق كوتەرiپ تاستايدى.

ول ءۇشiن، كەم دەگەندە، ءۇش باستى تالاپ ورىندالۋى تيiس.

بiرiنشiدەن، پرەزيدەنتتiڭ مۇراگەرi ساياسي قايراتكەر رەتiندە قوعام تانىپ-بiلگەن، ونىڭ بiرشاما بولiگi تۇلعا رەتiندە مويىنداپ، سايلاۋ كەزiندە ناق­تى تۇردە قولدايتىنداي ۇمiتكەر بولۋى تيiس. ءوز بولاشاعىن وليايتىن ەل ونىڭ تەك قانا قازiرگi پرەزيدەنتتiڭ ءوزi قالاعان بيiك مارتەبەسiن مiسە تۇتا قويماسى انىق: جۇرت ودان ساياسي دەربەستiك پەن مiنەز تالاپ ەتەدi, “مەن نۇرەكەڭنiڭ ادامىمىن” دەگەن ءۋاج مۇلدەم جەتكi­لiكسiز ءارi كۇلكiلi.

جۇرت مۇراگەردiڭ اتى-جونiنە قاراپ قويمايدى، ونىڭ نە iستەپ، نە قوياتىنى تۋرالى باعدارلاماسىن كۇتەدi. مۇنداي سىن ساعاتتا جالپىلاما تۇردەگi “پرە­زيدەنتتiڭ iسiن جالعاستىرامىن!” نەمەسە “2050 ستراتەگياسىنىڭ اياسىندا قىز­مەت ەتەمiن”” دەي سالۋ – جەڭiلۋ­مەن پارا-پار.

ەل باسقارۋعا قاجەت جالپىعا بەلگi­لi قاسيەتتەرiمەن بiرگە وندا پوستنازارباەۆ كەزەڭiندە قوعامنىڭ باستى قوزعاۋشى كۇشتەرiن شىن مانiندە ءوز ماڭايىنا توپتاستىرا الاتىنداي وراسان زور ساياسي ءارi ادامي كەڭدiك بولۋى شارت. كەرەك دەسەڭiز، وسى قاسيەت بۇكiل قازاقستاننىڭ ەرتەڭگi تۇراقتىلىعىنىڭ اسا ماڭىزدى كەپiلi بولماق.

پرەزيدەنتتiڭ ماڭايىندا وسىنداي جالپىۇلتتىق الەۋەتi بار تۇلعالار بار ما؟ قيىن سۇراق، ويتكەنi قازiرگi بiزدiڭ بiر ادامعا – قىزمەتتەگi پرەزيدەنتكە عانا باعىشتالعان بۇكiل مەملەكەتتiك ساياسات ول كiسiنiڭ ماڭايىندا جارىق جۇلدىزداردىڭ پايدا بولىپ، قالىپتاسۋىنا ەش مۇمكiندiك بەرمەي كەلەدi. قىلت ەتiپ باس كوتەرiپ، كوزگە تۇسكەن­دەر­دiڭ تاعدىرى قانداي بولعانىن كورiپ كەلەمiز: اتىلدى، سوتتالدى، شەتەل اسىپ كەتتi, باسقاشا فورمادا تۇقىرتىلىپ تاستالدى. مەنiڭشە، ۇزاق جىل بويى ورىن الىپ كەلگەن وسى تەرiس ساياساتتىڭ “جەمiسiن” بيلiك ەندi كورiپ جاتىر. جانە دە ونى تەز ارادا تۇزەۋگە بولا ما، بولماي ما، بەلگiسiز.

ارينە، كەشەگi ەلتسيننiڭ iزiمەن بۇرىن ەشكiمگە دە بەلگiسiز بوپ كەلگەن قازاقستاندىق “پولكوۆنيك پۋتيندi” بiر ساتتە ءوز ورنىنا قالدىرۋعا دا بولار ما؟ بiراق 1999 جىلعى رەسەي مەن 2013 جىلعى قازاقستانداعى قوعامدىق-ساياسي احۋالدى، تولىپ جاتقان وبەكتيۆتi ءارi سۋبەكتيۆتi فاكتورلاردى قاتار قويۋعا بولمايدى. بالكiم، 14 جىل بۇرىن “كرەملدiك ستسەناري” بiزدە دە جۇزەگە اسىپ كەتۋi مۇمكiن بە ەدi. بiراق قازiر ول تiپتi دە ورىنسىز ءارi, شىنىن ايتۋ كەرەك، قاۋiپتi.

ەكiنشiدەن، مۇراگەر ءوزiن تولىققاندى زاڭدى سەزiنۋi ءۇشiن اشىق تا ءادiل سايلاۋدا شىن مانiندە پرەزيدەنتتiككە لايىق سانالاتىن قارسىلاستاردى جە­ڭiپ شىعۋى تيiس. ەندiگi جەردە قولدان جاسالعان، حالىقتىڭ ەتi ۇيرەنiپ، تiپتi جيiركەنiشتi بوپ كەتكەن جاساندى ۇمiت­كەرلەر تiپتi جارامسىز. ولاردى جەڭگەن مۇراگەردiڭ ارتى قۋىس بوپ قالادى، ول اقوردادا تىنىش وتىرا المايدى.

مىسالى، مىنا تۇرعان رەسەيدi الايىق. ماسكەۋدiڭ مەرiن سايلاۋ ناۋ­قانى باستالدى. قازiرگi دۋانباسى سوبيانينگە قارسى شىعاتىن لايىقتى ۇمiت­كەر بولماعاندىقتان كرەمل 5 جىل تۇرمەگە جاپقان ناۆالنىيدى كەلەسi كۇنi ءوز قولىمەن بوساتىپ، سايلاۋعا قاتىسۋىنا مۇمكiندiك بەرiپ وتىر. قانشا اۆتوريتارلىق بولىپ سانالسا دا، كرەمل سوبيانيننiڭ وسى سايلاۋدان مەيلiنشە لايىقتى ءوتiپ، لەگيتيمدi باسشىعا اينالۋىنا مۇددەلi. ايتپەسە، ول جاقتا دا بiزدەگiدەي “كەزەكشi” كانديداتتار جەتiپ جاتىر ەمەس پە؟!

جانە دە پۋتين مۇنداي قادامعا ماسكەۋ سەكiلدi اسا iرi مەگاپوليستە كرەملدiڭ ساياساتىنا اشىقتان-اشىق قارسى شىعىپ جۇرگەن ميلليوندار بار ەكەن­دiگiنە قاراماستان بارىپ وتىر. بۇل دەگە­نiڭiز “ناعىز لە­گي­تيمدiك” دە­­گەنگە ماس­كەۋ قانشالىقتى ءمان بە­رiپ وتىرعاندىعىنىڭ جارقىن كو­رi­نiسi.   كەرەك دە­­­­سە­ڭiز، كەشە عانا نا­ۆال­نىي­دىڭ ءوزi “جۇ­لiكتەر مەن ۇرى-قارىلاردىڭ پار­تيا­سى” دەپ ما­زاق ەتكەن “ەدي­­نايا روس­سيانىڭ” ءوزi وپ­پوزيتسيونەر­دi قولداپ قول جيناپ بەرۋگە ءماج­بۇر بولدى. مi­نە، ساياسي ەرiك-­جiگەر دەگەن قايدا جاتىر!

وسى ورايدا سوڭعى كەزدە ىردۋ-دىردۋىمىز كوبەيiپ كەتكەن بiزدiڭ، قازاقستان وپپوزيتسياسىنىڭ دا الدىنا جاڭا تالاپ قويىلماقشى: ەرتەڭ بيلiك بارلىق مۇمكiنشiلiگiن بiر ۇمiتكەردiڭ ماڭايىنا توپتاستىرىپ، ءوز ستسەناريi بويىنشا سايلاۋ وتكiزبەك بوپ بiلەك سىبانا كiرiسكەندە بiزدiڭ تاكتيكامىز قانداي بولماق؟

قپك مەن “ازات” پارتيالارىنىڭ تاعدىرى ەكiۇشتى ءارi قيىن حالدە. جسدپ-نىڭ قازiرگi باسشىلىعى بiرەگەي “جسدپ-ازات” پارتياسىنىڭ بولاشاعىنا وبال جاساپ كەتتi. “العا” پارتياسى سوت شەشiمiمەن جابىلدى. وپپوزيتسيالىق الاڭعا پارتيالاردان دا وتكەن بەلسەندiلiك تانىتىپ، جاڭاشا يدەيالار مەن زاماناۋي تەحنولوگيالاردى پايدالانا باستاعان پارتيالىق ەمەس كۇشتەر كەلە باستادى.

مiنە، وسىنشاما الۋان-ءتۇرلi كۇشتەر مەن تۇلعالار ەرتەڭ، شەشۋشi ساتتە بiرەگەي ۇمiتكەر ۇسىنا الا ما، جوق پا؟

وپپوزيتسيا اتىن جامىلىپ، بيلiكتiڭ شىلاۋىندا جۇرگەن كەيبiر پارتيا وكiلدەرi ەرتەڭگi كۇنi بيلiكپەن سەپاراتتىق كەلiسiم جۇرگiزiپ، الداعى پرەزيدەنت سايلاۋىنا “باسەكەلەستiك”، “دەموكراتيالىق ءارi زاڭدى” سيپات بەرۋ ءۇشiن جۇمىس جاساماۋىنا كiم قازiر كەپiلدiك بەرە الادى؟!

مiنە، وپپوزيتسيا iشiندە سوڭعى كەزدە ءجۇرiپ جاتقان قيىن پروتسەستەرگە وسى تۇرعىدان دا جiتi قاراپ، تيiستi قورىتىندى شىعارۋىمىز كەرەك سياقتى.

بiراق ول – ءوز الدىنا بولەك بiر اڭگiمە. ونىڭ دا ۋاقىتى كەلە جاتار...