جەكسەنبى, 5 مامىر 2024
جاڭالىقتار 3332 0 پىكىر 4 تامىز, 2011 ساعات 08:25

ۆيتالي پونومارەۆ: «يمەيۋت مەستو سەرەزنىە نارۋشەنيا پراۆ مۋسۋلمان...»

گوسۋدارستۆو دولجنو پوستاۆيت دەياتەلنوست سپەتسسلۋجب پود جيوستكي كونترول، ناكازىۆايا تەح سوترۋدنيكوۆ، كتو پود پرەدلوگوم پروتيۆودەيستۆيا تەرروريزمۋ ي ەكسترەميزمۋ گرۋبو نارۋشاەت پراۆا گراجدان ي سام سوۆەرشاەت پرەستۋپلەنيا. دولجنو بىت يزمەنەنو زاكونوداتەلستۆو، ياۆليايۋششەەسيا نا داننىي مومەنت چرەزمەرنو رەپرەسسيۆنىم، نەپراۆومەرنو وگرانيچيۆايۋششيم سۆوبودۋ رەليگي.

ودنيم يز پەرۆىح، كتو پوپىتالسيا يسسلەدوۆات تەچەنيە سالافيزما ۆ زاپادنوم كازاحستانە، ياۆلياەتسيا ديرەكتور تسەنترالنوازياتسكوي پروگراممى موسكوۆسكوگو پراۆوزاششيتنوگو تسەنترا «مەموريال» ۆيتالي پونوماريوۆ. ون اۆتور دوكلادا «بوربا س سالافيتامي نا مانگىشلاكە» (2007 گ). ۆ سۆەتە پوسلەدنيح سوبىتي ۆ كازاحستانە «مەگاپوليس» زادال سۆوي ۆوپروسى روسسيسكومۋ ەكسپەرتۋ.

- ۆيتالي اناتولەۆيچ، ناسكولكو منە يزۆەستنو، ۆى ليچنو ۆىەزجالي ۆ زاپادنىي كازاحستان ي ۆسترەچاليس س پرەدستاۆيتەليامي سالافيتوۆ. ۆاشە منەنيە: پوچەمۋ ۆووبششە داننوە تەچەنيە پريشلو نا تەرريتوريۋ كازاحستانا؟ كوگدا ي كاك ەتو پرويزوشلو؟

گوسۋدارستۆو دولجنو پوستاۆيت دەياتەلنوست سپەتسسلۋجب پود جيوستكي كونترول، ناكازىۆايا تەح سوترۋدنيكوۆ، كتو پود پرەدلوگوم پروتيۆودەيستۆيا تەرروريزمۋ ي ەكسترەميزمۋ گرۋبو نارۋشاەت پراۆا گراجدان ي سام سوۆەرشاەت پرەستۋپلەنيا. دولجنو بىت يزمەنەنو زاكونوداتەلستۆو، ياۆليايۋششەەسيا نا داننىي مومەنت چرەزمەرنو رەپرەسسيۆنىم، نەپراۆومەرنو وگرانيچيۆايۋششيم سۆوبودۋ رەليگي.

ودنيم يز پەرۆىح، كتو پوپىتالسيا يسسلەدوۆات تەچەنيە سالافيزما ۆ زاپادنوم كازاحستانە، ياۆلياەتسيا ديرەكتور تسەنترالنوازياتسكوي پروگراممى موسكوۆسكوگو پراۆوزاششيتنوگو تسەنترا «مەموريال» ۆيتالي پونوماريوۆ. ون اۆتور دوكلادا «بوربا س سالافيتامي نا مانگىشلاكە» (2007 گ). ۆ سۆەتە پوسلەدنيح سوبىتي ۆ كازاحستانە «مەگاپوليس» زادال سۆوي ۆوپروسى روسسيسكومۋ ەكسپەرتۋ.

- ۆيتالي اناتولەۆيچ، ناسكولكو منە يزۆەستنو، ۆى ليچنو ۆىەزجالي ۆ زاپادنىي كازاحستان ي ۆسترەچاليس س پرەدستاۆيتەليامي سالافيتوۆ. ۆاشە منەنيە: پوچەمۋ ۆووبششە داننوە تەچەنيە پريشلو نا تەرريتوريۋ كازاحستانا؟ كوگدا ي كاك ەتو پرويزوشلو؟

- ۆ 1999 گودۋ ۆ ودنوي يز كازاحستانسكيح گازەت يا پروچيول مالەنكۋيۋ زامەتكۋ و توم، چتو ۆ مانگىستاۋسكوي وبلاستي ميليتسيا پرەسەكلا دەياتەلنوست، كاك بىلو سكازانو، «ۆاححابيتسكوي» وبششينى چيسلەننوستيۋ دو 200 چەلوۆەك. ك سوجالەنيۋ، نيكتو يز ەكسپەرتوۆ ۆ الماتى نە سموگ منە وبياسنيت، و كاكوم تەچەني يديوت رەچ. منە ستالو ينتەرەسنو، ي يا رەشيل نايتي ليۋدەي يز ۋپوميانۋتوي وبششينى. ەتو بىلو نەپروستو. ۆ 2005 گودۋ ۆو ۆرەميا وچەرەدنوي پوەزدكي ۆ اكتاۋ يا زاشيول ك مەستنومۋ ادۆوكاتۋ، ك كوتورومۋ ۆ ەتي جە دني وبراتيليس زناكومىە ودنوگو يز «سالافيتوۆ» - ەمۋ بىلو پرەدياۆلەنو سفابريكوۆاننوە وبۆينەنيە. تاك سوستويالوس پەرۆوە زناكومستۆو.

ۆوزۆراششاياس ك ۆاشەمۋ ۆوپروسۋ، پرەجدە ۆسەگو حوچۋ پودچەركنۋت، چتو سالافيزم - ەتو نە ورگانيزاتسيا ي ەدينوە تەچەنيە، ا سكورەە، سپەكتر تەچەني، ۆىستۋپايۋششيح زا ۆوسستانوۆلەنيە پەرۆوناچالنىح پرينتسيپوۆ يسلاما. ون ياۆلياەتسيا التەرناتيۆوي تاك نازىۆاەمىم «تراديتسيوننىم» ۋچەنيام، پوددەرجيۆاەمىم سەگودنيا وفيتسيالنىم مۋفتياتوم. ودناكو پري ەتوم ۆزگليادى پرەدستاۆيتەلەي رازليچنىح سالافيتسكيح تەچەني پو نەكوتورىم ۆاجنىم ۆوپروسام موگۋت زناچيتەلنو رازليچاتسيا. كرومە توگو، «سالافيزم» - نە سامونازۆانيە داننىح مۋسۋلمانسكيح گرۋپپ، ا ۆنەشني يارلىك، يسپولزۋەمىي دليا وبوزناچەنيا يح وتليچيا وت درۋگيح تەچەني (وبششين). ۆ كازاحستانە سۋششەستۆۋيۋت رازليچنىە سالافيتسكيە تەچەنيا، كاجدوە يز كوتورىح يمەەت سوبستۆەننۋيۋ يستوريۋ ي گەوگرافيۋ راسپروسترانەنيا ۆنۋتري سترانى. پوياۆلەنيە سالافيتسكيح وبششين ۆ زاپادنوم كازاحستانە وتنوسيتسيا ك سەرەدينە 90-ح گودوۆ. موجنو، كونەچنو، تەورەتيچەسكي پودۆەستي وپرەدەلەننىە سوتسيالنىە كورني پود تو يلي ينوە تەچەنيە، نو ۆ تسەلوم ۆ ۋسلوۆياح وتكرىتوگو وبششەستۆا، ناچاۆشەگو فورميروۆاتسيا پوسلە راسپادا سوۆەتسكوي كوممۋنيستيچەسكوي سيستەمى، پوياۆلەنيە نوۆىح دليا رەگيونا تەچەني (نە تولكو ۆ رەليگي) - ەتو ەستەستۆەننىي پروتسەسس.

- نو پوچەمۋ يمەننو زاپادنىي كازاحستان؟ پوۆليالو سوسەدستۆو س كاۆكازوم؟

- ۆ وتليچيە وت سالافيتسكيح وبششين، ناپريمەر، يۋجنوگو كازاحستانا، چاست نەزاۆيسيمىح مۋسۋلمان نا زاپادە سترانى ناحوديلاس پود ۆوزدەيستۆيەم يدەي، رازۆيۆاۆشيحسيا ۆ يۋجنوي چاستي روسسي، ۆ چاستنوستي ۆ استراحاني. سەۆەرنىي كاۆكاز ۆ ريادە سلۋچاەۆ توجە يگرال سۆويۋ رول. ۆ تسەلوم ەتي ۆليانيا نادو راسسماتريۆات ديففەرەنتسيروۆاننو دليا رازليچنىح تەچەني.

- ۆ چيوم رازليچيا مەجدۋ ۋمەرەننىمي سالافيتامي ي راديكالنىمي؟

- ەسلي پەرەۆەستي ۆاش ۆوپروس يز رەليگيوزنوي ۆ پوليتيچەسكۋيۋ پلوسكوست، تو دليا وبششەستۆا ي گوسۋدارستۆا دولجنو بىت ۆاجنو، ۆ كاكيح سلۋچاياح رەچ يديوت و ميرنىح وبششيناح، يمەيۋششيح ليش تەولوگيچەسكيە رازنوگلاسيا س وفيتسيالنىم دۋحوۆەنستۆوم، ا ۆ كاكيح - و دجيحاديستاح، پىتايۋششيحسيا دوستيچ سۆويح تسەلەي س ورۋجيەم ۆ رۋكاح. ك سوجالەنيۋ، نا پراكتيكە سيلوۆىە سترۋكتۋرى ي روسسي، ي كازاحستانا نە پروۆوديات دوستاتوچنوگو رازليچيا مەجدۋ ميرنىمي ي دجيحاديستسكيمي گرۋپپامي. سكاجۋ بولشە: نەرەدكو ۆ تاكوي «نەرازبورچيۆوستي» زاينتەرەسوۆانى يدەولوگيچەسكيە وپپونەنتى پرەسلەدۋەمىح گرۋپپ، ۆ توم چيسلە يز چيسلا وفيتسيالنوگو دۋحوۆەنستۆا. نو پودوبنايا پراكتيكا نەسيوت سەريوزنۋيۋ ۋگروزۋ بەزوپاسنوستي وبششەستۆا ي دولجنا بىت پەرەسموترەنا.

- ەست منەنيە، چتو «راديكاليزاتسيا» سالافيتوۆ ۆ زاپادنوم كازاحستانە - وتۆەت نا جيوستكيە مەرى سيلوۆىح ۆەدومستۆ. ۆى رازدەلياەتە ەتۋ توچكۋ زرەنيا؟

- ۆ تسەلوم - دا، رازدەليايۋ، حوتيا ەتو نە ەدينستۆەننىي فاكتور. چتوبى وتۆەتيت توچنەە، نۋجنو دەتالنو يزۋچات كاجدىي كونكرەتنىي سلۋچاي. نە رەدكو پريحوديتسيا سلىشات راسسكازى پرەدستاۆيتەلەي نەكوتورىح گرۋپپ مۋسۋلمان و توم، كاك يز گودا ۆ گود كنب ي پوليتسيا لومايۋت يح جيزن تولكو پوتومۋ، چتو وني پوپالي ۆ نەكيە سومنيتەلنىە ۆ پراۆوۆوم پلانە «چيورنىە سپيسكي». پوسلە ەتيح راسسكازوۆ، كاجەتسيا، چتو رەليگيوزنىح «راديكالوۆ» ۆ كازاحستانە موجەت بىت گورازدو بولشە، چەم مى سەيچاس ۆيديم.

- س ۆاشەي توچكي زرەنيا كاك پراۆوزاششيتنيكا: سكولكو پرەدستاۆيتەلەي سالافيزما پوسترادالي وت نەپراۆومەرنو جيوستوكوگو وبراششەنيا سو ستورونى سپەتسسلۋجب ي سيلوۆىح ۆەدومستۆ ۆ زاپادنوم كازاحستانە؟ ەست ۋ ۆاس كاكايا-تو ستاتيستيكا نا ەتوت سچيوت؟

- ەسلي برات ۆو ۆنيمانيە نە تولكو ۋگولوۆنىە دەلا، نو ي درۋگيە فورمى داۆلەنيا، تو رەچ يديوت و سوتنياح پوستراداۆشيح. ي ەتو تولكو ۆ زاپادنوم كازاحستانە. ەست، كستاتي، ي وپرەدەليوننايا رەگيونالنايا سپەتسيفيكا ۆ دەياتەلنوستي سيلوۆىح سترۋكتۋر ۆ وتنوشەني رەليگيوزنىح گرۋپپ. ناپريمەر، ۆ مانگىستاۋسكوي وبلاستي بىلي سلۋچاي پرەسلەدوۆانيا ي درۋگيح تەچەني نەزاۆيسيمىح مۋسۋلمان، ۆكليۋچايا پوسلەدوۆاتەلەي سۋفيسكوگو تاريكاتا ناكشبانديا. ۆ درۋگيح رەگيوناح كازاحستانا پروبلەم س گوسۋدارستۆەننىمي ورگانامي ۋ داننوگو تەچەنيا ۆرودە بى نيكوگدا نە ۆوزنيكالو. سەگودنيا ۆ حودە بوربى س ەكسترەميزموم ي تەرروريزموم سەريوزنىە نارۋشەنيا پراۆ مۋسۋلمان يمەيۋت مەستو نە تولكو نا زاپادە كازاحستانا.

- ۆ چيوم جە كونكرەتنو ۆىراجەنى نارۋشەنيا؟ چتو گوۆوريات سامي پوستراداۆشيە؟ زا چتو يح پرەسلەدۋيۋت ي كاكيم وبرازوم داۆيات؟

- ۆ بولشينستۆە سلۋچاەۆ پرەسلەدۋيۋت پروستو زا تو، چتو چەلوۆەك وكازالسيا ۆ «چيورنوم سپيسكە». ناپريمەر، ودنا يز سالافيتسكيح گرۋپپ ۆ زاپادنوم كازاحستانە وتكازىۆالاس پوسەششات وفيتسيالنىە مەچەتي، سوبيراياس دليا نامازا ي يزۋچەنيا رەليگيوزنىح كنيگ نا كۆارتيراح. يح ۆسەح داكتيلوسكوپيروۆالي ي فوتوگرافيروۆالي كاك پرەستۋپنيكوۆ، نە داۆالي سوبيراتسيا ۆمەستە پو رەليگيوزنىم پرازدنيكام، ناچاليس پرويزۆولنىە زادەرجانيا، ۆىزوۆى ۆ پوليتسيۋ ي كنب، ۋگروزى، يزبيەنيا، فابريكاتسيا ۋگولوۆنىح دەل، ك پريمەرۋ، پودبروس ناركوتيكوۆ ي ورۋجيا، ۋۆولنەنيا س رابوتى، ۆىموگاتەلستۆو ي تاك دالەە. داۆلەنيە پرودولجالوس ي ۆ مەستاح ليشەنيا سۆوبودى، ۆكليۋچايا پىتكي، ترەبوۆانيا وتكازا وت رەليگيوزنىح ۋبەجدەني ي ۆپولنە رەالنايا ۋگروزا نوۆوگو وسۋجدەنيا ناكانۋنە وسۆوبوجدەنيا. يا نە سپوريۋ: سپەتسسلۋجبى يمەيۋت پراۆو نابليۋدات زا پودوزريتەلنىمي گرۋپپامي ي پرينيمات مەرى پو پرەسەچەنيۋ پرەستۋپلەني. نو پري ەتوم ۆ نەمالوم چيسلە سلۋچاەۆ رەچ يديوت و بەززاكوني ي پرەستۋپلەنياح، سوۆەرشاەمىح ساميمي سوترۋدنيكامي سيلوۆىح سترۋكتۋر. سلەدۋەت وتمەتيت ي نەوبوسنوۆاننو شيروكي كرۋگ وبۆينياەمىح، پريۆلەكاەمىح ك وتۆەتستۆەننوستي ۆ كازاحستانە پو دەلام و تەرروريزمە. زاچاستۋيۋ يح سۋديات زاكرىتىمي سۋدامي نا وسنوۆە پوكازاني «سەكرەتنىح» سۆيدەتەلەي، پوكازانيا ي كومپەتەنتنوست كوتورىح ۆىزىۆايۋت سومنەنيا داجە پري بەگلوم وزناكوملەني س دەلوم.

- نيكويم وبرازوم نە حوچۋ نيكوگو وپراۆدىۆات، نو سوگلاسيتەس: سەگودنيا پود سوۋسوم پراۆەدنوي بوربى زاچاستۋيۋ پودايوتسيا وبىچنوە ۆىموگاتەلستۆو ي كريمينال؟

- نيكتو نە سپوريت، چتو زا پرەستۋپلەنيا نادو ناكازىۆات. نو نەرەدكو ۋليكي فابريكۋيۋتسيا پروستو پوتومۋ، چتو ەست جەلانيە يلي ۋكازانيە سۆەرحۋ يزوليروۆات وت وبششەستۆا «پلوحوگو گراجدانينا». كاك پوكازىۆاەت پراكتيكا، نە ۆسەگدا موجنو ي نۋجنو پولاگاتسيا نا وفيتسيالنىە ۆەرسي سوبىتي. حوتيا، كونەچنو، كاجدىي سلۋچاي نادو يزۋچات وتدەلنو.

- ا چتو جە دولجنو پرەدپرينيات گوسۋدارستۆو؟

- گوسۋدارستۆو دولجنو پوستاۆيت دەياتەلنوست سپەتسسلۋجب پود جيوستكي كونترول، ناكازىۆايا تەح سوترۋدنيكوۆ، كتو پود پرەدلوگوم پروتيۆودەيستۆيا تەرروريزمۋ ي ەكسترەميزمۋ گرۋبو نارۋشاەت پراۆا گراجدان ي سام سوۆەرشاەت پرەستۋپلەنيا. دولجنو بىت يزمەنەنو زاكونوداتەلستۆو، ياۆليايۋششەەسيا نا داننىي مومەنت چرەزمەرنو رەپرەسسيۆنىم، نەپراۆومەرنو وگرانيچيۆايۋششيم سۆوبودۋ رەليگي. ۋسيليا سپەتسسلۋجب دولجنى بىت سوسرەدوتوچەنى نا پروتيۆودەيستۆي ناسيلستۆەننىم گرۋپپام، ا نە رەليگيوزنىم ديسسيدەنتام، ۆىستۋپايۋششيم س كريتيكوي وفيتسيالنوگو دۋحوۆەنستۆا. ۆووبششە نۋجنو سەريوزنوە ەكسپەرتنوە يزۋچەنيە دەياتەلنوستي رازليچنىح يسلامسكيح تەچەني ۆ كازاحستانە. ەسلي نىنەشنيايا پوليتيكا نە بۋدەت پەرەسموترەنا ي داۆلەنيە نا نەزاۆيسيمىح مۋسۋلمان بۋدەت ۋسيليۆاتسيا، يا نە يسكليۋچايۋ ۋسيلەنيا پوزيتسي راديكالنوگو يسلاما ۆ كازاحستانە.

يستوچنيك: سايت ينتەرنەت-بيۋرو «ATYRAUNEWS»

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1268
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 1160
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 900
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1030