جوعارى ءبىلىم قانشا تۇرادى؟
«Freedom Finance Life» ءومىردى ساقتاندىرۋ كومپانياسىنىڭ ماماندارى زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، قازاقستاندىقتارعا جوعارى ءبىلىمنىڭ قانشالىقتى قولجەتىمدى ەكەندىگىن انىقتادى.
جىل سايىن ونداعان مىڭ جوعارى سىنىپ وقۋشىلارى كۇردەلى تاڭداۋ الدىندا تۇرادى: جوعارى ءبىلىم الۋ نەمەسە جۇمىس ىستەۋ. 2017 جىلى ەلدەگى جوعارى بىلىممەن جالپى قامتۋ دەڭگەيى 54%-دى قۇرادى. ياعني وسى مولشەردەگى 18-22 جاس ارالىعىنداعى ادامدار جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقيدى.
قازاقستاندىق جاستاردىڭ نەگە وقۋعا بارماۋىنىڭ ىقتيمال سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى – جوعارى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الۋدىڭ جوعارى قۇنى. قر ستاتيستيكا كوميتەتى 2018 جىلى جۇرگىزگەن ساۋالنامانىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا، قازاقستاندىقتاردىڭ 12,6%-ى جوعارى جانە جوعارى وقۋ ورنىنان كەيىنگى ءبىلىم بەرۋ قىزمەتتەرىنە قاناعاتتانباعان، ال 45,9%-ى جارتىلاي قاناعاتتانعان. رەسپوندەنتتەردىڭ تەك 23,7%-ى وقۋ اقىسىمەن تولىق قاناعاتتانادى. ساۋالناما ناتيجەلەرى كوپ جاعدايدا رەسپوندەنتتەردىڭ سانىنا بايلانىستى بولاتىنىن ايتا كەتۋ كەرەك: ول نەعۇرلىم تومەن بولسا، سوعۇرلىم وقۋ قۇنىنا دەگەن شاعىمدار كوپ بولادى.
بىراق ستۋدەنتتەردىڭ اقىلى بولىمگە تۇسۋگە مۇمكىندىگى بار بولسا دا، ولار سوڭىنا دەيىن وقۋىن اياقتاپ، ديپلوم الا المايدى دەگەن ىقتيمالدىلىق تا بولۋى مۇمكىن. تەك 2018 جىلى قازاقستاندىق جوو-دا 52 مىڭعا جۋىق ادام وقۋىن تاستاپ كەتكەن. بۇل ستۋدەنتتەردىڭ جالپى سانىنان 9,5%. ستۋدەنتتەردىڭ وقۋىن تاستاپ كەتۋىنىڭ سەبەپتەرى: ۇلگەرمەۋشىلىك، ءتارتىپتى بۇزۋ، اسكەر، دەنساۋلىق جاعدايى نەمەسە ءوز ەركىمەن وقۋدان شىعارۋ
بىراق ەڭ كوپ تارالعان سەبەپ – قارجىلىق قيىندىقتار. اقشا پروبلەماسىنا بايلانىستى تەك وتكەن جىلى 13 مىڭعا جۋىق ادام وقۋىن اياقتاي المادى. بۇل جوو-نى تاستاپ كەتكەن بارلىق ستۋدەنتتەردىڭ 25%.
كوبىنەسە، قارجىلىق قيىندىقتارعا بايلانىستى جامبىل وبلىسىندا 1 174 ادام نەمەسە ستۋدەنتتەر سانىنىڭ 53,2%-ى وقۋىن اياقتاي الماعان. بۇل قازاقستاننىڭ بارلىق ايماقتارى مەن قالالارىنىڭ اراسىنداعى رەكوردتىق كورسەتكىش.
ەكىنشى ورىندا اقتوبە وبلىسى – 626 ادام جانە 37,6%. ءۇشىنشى ورىندا قاراعاندى وبلىسى – 1 515 ادام جانە 36,4%، ءتورتىنشى ورىندا شىمكەنت – 3 784 ستۋدەنت جانە 32,8%. رەيتينگتىڭ العاشقى بەستىگىن اتىراۋ وبلىسى – 357 ادام جانە 28,3%-دى قۇرايدى.
قارجىلىق قيىندىقتارعا بايلانىستى سيرەك تۇردە ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ ستۋدەنتتەرى – 65 ادام جانە 4,6%، پاۆلودار وبلىسىنىڭ ستۋدەنتتەرى – 132 ادام جانە 5,8% جانە قىزىلوردا وبلىسىنىڭ ستۋدەنتتەرى – 20 ادام جانە 10,1% وقۋدى تاستايدى.
وقۋدى تاستاپ كەتكەندەردىڭ باسىم بولىگى كۇندىزگى وقۋ بولىمىندەگىلەر: ولار 73%، ال سىرتتاي وقۋ بولىمىندەگىلەر 17,8% پايىز.
قانشا ستۋدەنت وقۋدى تاستاپ كەتتى
| № | اۋداندار | ستۋدەنتتەردىڭ بارلىعى | كەتكەن ستۋدەنتتەر سانى | قارجىلىق قيىندىقتارعا بايلانىستى كەتكەن ستۋدەنتتەر سانى | بارلىق كەتكەن ستۋدەنتتەر سانىنان قارجىلىق قيىندىقتارعا بايلانىستى كەتكەن ستۋدەنتتەردىڭ پايىزى |
| 1 | جامبىل وبلىسى | 22 665 | 2 206 | 1 174 | 53,2% |
| 2 | اقتوبە وبلىسى | 24 459 | 1 664 | 626 | 37,6% |
| 3 | قاراعاندى وبلىسى | 44 549 | 4 161 | 1 515 | 36,4% |
| 4 | شىمكەنت | 84 813 | 11 526 | 3 784 | 32,8% |
| 5 | اتىراۋ وبلىسى | 13 186 | 1 261 | 357 | 28,3% |
| 6 | اقمولا وبلىسى | 10 166 | 725 | 182 | 25,1% |
| 7 | استانا | 54 419 | 3 923 | 979 | 25,0% |
| 8 | تۇركىستان وبلىسى | 9 673 | 710 | 168 | 23,7% |
| 9 | بقو | 30 663 | 3 215 | 747 | 23,2% |
| 10 | الماتى وبلىسى | 10 410 | 807 | 158 | 19,6% |
| 11 | الماتى | 143 860 | 12 882 | 2 386 | 18,5% |
| 12 | قوستاناي وبلىسى | 21 169 | 1 956 | 221 | 11,3% |
| 13 | سقو | 7 530 | 276 | 31 | 11,2% |
| 14 | شقو | 32 129 | 2 577 | 278 | 10,8% |
| 15 | قىزىلوردا وبلىسى | 10 660 | 199 | 20 | 10,1% |
| 16 | پاۆلودار وبلىسى | 15 892 | 2 288 | 132 | 5,8% |
| 17 | ماڭعىستاۋ وبلىسى | 6 215 | 1 403 | 65 | 4,6% |
| بارلىعى | 542 458 | 51 779 | 12 823 | 24,8% |
قر ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا
Freedom Finance Life راسىمدەدى
جوعارى ءبىلىم قانشا تۇرادى؟
«Freedom Finance Life» ءومىردى ساقتاندىرۋ كومپانياسىنىڭ ماماندارى جۇرگىزگەن زەرتتەۋ ناتيجەلەرى بويىنشا قازاقستانداعى باكالاۆريات قۇنى جىلىنا 150 000 تەڭگەدەن 2 157 000 تەڭگەگە دەيىن وزگەرەدى. ءبىر وقۋ جىلىنىڭ ورتاشا قۇنى – 396 307 تەڭگە. ءتورت جىل وقۋ 1 585 228 تەڭگەگە شىعادى.
بۇل اقشانى جيناۋ ءۇشىن ورتاشا جالاقىسى بار قازاقستاندىققا 9,5 اي قاجەت بولادى. بۇل رەتتە وعان باسقا شىعىندارعا جۇمساماي، بارلىق جالاقىنى كەيىنگە قالدىرۋعا تۋرا كەلەدى. قازاقستاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقۋ قۇنى جىل سايىن ورتا ەسەپپەن 10%-عا قىمباتتايتىنىن ەسكەرە وتىرىپ، مىندەت وڭاي ەمەستىگى بايقالادى. ياعني، ەگەر ءسىزدىڭ بالاڭىز مەكتەپتى تەك 5 جىلدان كەيىن اياقتاسا، باكالاۆرياتتىڭ ءتورت جىلىنىڭ قۇنى 1 585 228 تەڭگە ەمەس، 2 553 026 تەڭگە تۇراتىن بولادى.
سول سەبەپتى 2017 جىلدىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا جۇمىسقا قابىلەتتى حالىقتىڭ تەك 36%-دا جوعارى ءبىلىم تۋرالى ديپلومى بولعان. دەمەك بۇل جىل سايىن قازاقستاندىق جوو-دا بىرنەشە ءجۇز مىڭ ادام ءبىلىم الىپ جاتسا دا جاعدايىمىز ءماز ەمەس دەگەن ءسوز. مىسالى، بيىل قازاقستاندا 542 مىڭ ستۋدەنت بولدى. بۇل ءبىر جىل بۇرىن بولعان ستۋدەنتتەردىڭ سانىنان 9,3%-عا ارتىق.
نەگە الدىن الا اقشانى جيناۋ كەرەك؟
بالالارعا جاقسى جوعارى ءبىلىم بەرۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قازاقستاندىق اتا-انالارعا اقشا الۋ نەمەسە تابىستىڭ كوپ بولىگىن كەيىنگە قالدىرۋ ارەكەتتەرى مىندەتتى ەمەس. قارجى جوسپارىن جاساپ، بالا مەكتەپتى اياقتاعانعا دەيىن 5-10 جىل بۇرىن اقشا جيناعان دۇرىس.
مىسالى، ەگەر بالا مەكتەپتى 5 جىلدان كەيىن اياقتاسا، باكالاۆرياتتىڭ ءتورت جىلدىق ورتاشا قۇنى شامامەن ميلليون تەڭگەگە قىمباتتايدى. قاجەتتى سومانى (نەمەسە شامامەن سول سومانى) جيناقتاۋ ءۇشىن اي سايىن 35 000 تەڭگەدەن اقشا جيناي بەرۋ كەرەك.
| ۋاقىتى | جىل سايىن ول 10%-عا قىمباتتايتىنىن ەسكەرە وتىرىپ، وقۋ قۇنى | قانشا جيناقتالادى |
| قازىر | 1 585 228 | 420 000 |
| ءبىر جىلدان كەيىن | 1 743 751 | 840 000 |
| 2 جىلدان كەيىن | 1 918 126 | 1 260 000 |
| 3 جىلدان كەيىن | 2 109 938 | 1 680 000 |
| 4 جىلدان كەيىن | 2 320 932 | 2 100 000 |
| 5 جىلدان كەيىن | 2 553 026 | 2 520 000 |
بولجالدى ەسەپتەر
ورىندالدى: Freedom Finance Life
ەسەپ ايىرىسۋلار شامالاس تۇردە جانە قارجى قۇرالدارىنىڭ كىرىستىلىگىن ەسەپكە الماي-اق كەلتىرىلگەنىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. ياعني، دەپوزيت نەمەسە ءومىردى جيناقتاۋشى ساقتاندىرۋ باعدارلامالارى ارقىلى اقشا جينايتىن بولسا، اقشا جيناۋ الدەقايدا جىلدامىراق بولادى.
جيناقتاۋشى ساقتاندىرۋ باعدارلاماسىمەن وقۋعا قالاي قارجى جيناقتاۋعا بولادى؟
ەگەر بىرنەشە جىل بويى بالاڭىزدىڭ وقۋىنا قارجى جيناقتاپ كەلسەڭىز، وسى ۋاقىت ىشىندە كەز-كەلگەن نارسە بولۋى مۇمكىن: باقىتسىز جاعداي، سىني اۋرۋ (قاتەرلى ىسىك نەمەسە جۇرەك اۋرۋى) نەمەسە اتا-اناسىنىڭ ءبىرىنىڭ ءولىمى. ەگەر اقشانى ۇيرەنشىكتى جولمەن جيناقتايتىن بولساڭىز، ول بولاشاقتا اقشا جيناۋ پەرسپەكتيۆالارىنا قاتتى اسەر ەتۋى مۇمكىن.
ءومىردى جيناقتاۋشى ساقتاندىرۋ باعدارلاماسىمەن قاجەتتى سومانى جيناقتاپ قانا قويماي، ءوزىن كۇتپەگەن شىعىنداردان قاۋىپسىزدەندىرۋگە بولادى.
جۇمىس ىستەۋ ءپرينتسيپى:
*اتا-انالار لايىقتى قازاقستاندىق نەمەسە شەتەلدىك ۋنيۆەرسيتەتتى تاڭدايدى جانە ءومىردى ساقتاندىرۋ كومپانياسىمەن شارت راسىمدەيدى. شارت بويىنشا جيناقتاۋ كەرەك سومانى اتا-انالار انىقتايدى، ادەتتە، ول بولاشاقتا ونىڭ وزگەرۋىن ەسكەرە وتىرىپ، وقۋ قۇنىنا تەڭ بولادى.
*مىندەتتى ساقتاندىرۋ جارنالارىن ايىنا، توقسانىنا نەمەسە جىلىنا ءبىر رەت ىڭعايلى تۇردە تولەۋگە بولادى.
*شارت تالاپتارى بويىنشا اتا-اناسىنىڭ قايتىس بولۋى جانە مۇگەدەكتىگى، ەرەسەك ادامنىڭ (ينفاركت، ينسۋلت، وبىر جانە باسقالار) نەمەسە بالانىڭ (1 ءتيپتى ديابەت، باكتەريالىق مەنينگيت جانە اۋىر ەنتسەفاليت، ونكولوگيالىق اۋرۋلار) قاۋىپتى اۋرۋلارى، جاراقاتتار جانە ولارمەن بايلانىستى ۋاقىتشا ەڭبەككە قابىلەتتىلىكتەن ايىرىلۋ، اۋرۋحاناعا جاتقىزۋ جاعدايىندا ساقتاندىرىلۋعا بولادى.
*ەگەر شارتتىڭ بۇكىل مەرزىمى ىشىندە ەشتەڭە بولماسا، ءومىردى ساقتاندىرۋ كومپانياسى ۋنيۆەرسيتەتكە وقۋ قۇنىن ءبىر مەزگىلدە نەمەسە ءاربىر وقۋ جىلى ءۇشىن ۇلەسپەن تولەيدى. ەگەر وقۋ قۇنى جيناقتالعان سومادان از بولسا، ايىرماشىلىق اتا-انالارمەن تولەنەدى.
*ەگەر شارتتىڭ بۇكىل مەرزىمى ىشىندە ساقتاندىرىلعان اتا-اناسىنىڭ قايتىس بولۋىنا نەمەسە ونىڭ مۇگەدەكتىگىنە (ەگەر مۇگەدەكتىكتى ساقتاندىرۋ شارتقا ەنگىزىلگەن بولسا) اكەلەتىن جازاتايىم وقيعا ورىن السا، ساقتاندىرۋ كومپانياسى بالانىڭ جوعارى ءبىلىم الۋ مۇمكىندىگىن قامتاماسىز ەتەتىن شارتتىڭ بارلىق سوماسىن (ساقتاندىرۋ شارتىن جاساسقان كەزدە وقۋعا جيناقتاۋدى جوسپارلاعان سومانى) بىردەن تولەيدى.
*جازاتايىم وقيعا سالدارىنان اۋىر ناۋقاستانعان، جاراقاتتانعان، جۇمىسقا قابىلەتتىلىگىنەن ۋاقىتشا ايىرىلعان جانە اۋرۋحاناعا جاتقىزعان كەزدە ءومىردى ساقتاندىرۋ كومپانياسى 3 000 000 تەڭگەگە دەيىن تولەيدى.
ارينە، قاجەتتى سومانى كەز كەلگەن باسقا تاسىلمەن جيناقتاۋعا بولادى. ەڭ باستىسى ءار اتا-انا بالاسىنىڭ وقۋى ءۇشىن قارجى جيناقتاۋدى تەزىرەك باستاۋ كەرەك.
رۇستەم الامانوۆ
Abai.kz
