سوعىس كەزىندە نەمىستەر ءبىر توپ وزبەكستاندىق سولداتتى گولللاندياعا الىپ كەلەدى دە، سونداعى «امەرسفورت» دەيتىن كونتسلاگەرگە اكەپ قامايدى. بۇلار ستالينگرادتىڭ تۇبىندە سوڭعى وعى قالعانشا سوعىسىپ، تۇتقىنعا تۇسكەن وزبەكتەر (ىشىندە قازاقتار دا بار شىعار) ەكەن. ايدالاداعى مەڭىرەۋ ورماندا اشتىقتان بۇراتىلىپ، كەرى شەگىنىپ بارا جاتقاندا، ءبارى بىردەي قورشاۋعا ءتۇسىپ قالادى.

گوللاندياعا الىپ كەلگەندە، جەرگىلىكتى تۇرعىندار ولاردىڭ ورىستارعا ۇقسامايتىن وزگەشە حالىق ەكەنىن بايقايدى. وزبەكتەردى باسقالار سياقتى باراكقا ەمەس، اشىق جەردەگى تىكەنەكتى سىمتەمىرمەن قورشالعان جەرگە اكەپ جاتقىزىپتى. تۇتقىنداردى ۇنەمى اشۇرساق ۇستاپ، اۋىر جۇمىسقا سالادى. باسقا تۇتقىندار بۇلاردى نەگە وزدەرىنەن سونشا بولەكتەپ ۇستايتىنىن، نەگە سونشا مال سەكىلدى قارايتىنىن تۇسىنبەيتىن. ناتسيستەردىڭ ولاردى «untermenschen» (نەدوچەلوۆەكي) دەيتىنىن قايدان ءبىلسىن!

ءبىراز كۇننەن كەيىن گەرمانيادان ءبىر توپ جوعارعى شەندىلەر، كينووپەراتورلار مەن رەجيسسەرلەر كەلەدى. لاگەردەگى وزبەكتەردى ساپقا تۇرعىزىپ قويادى. ولاردىڭ الدىندا جىپتىكتەي بولىپ، وزدەرىن جوعارعى ءناسىل - اريلىكتەر سانايتىن نەمىستىڭ بويشاڭ وفيتسەرلەرى ارلى-بەرلى ويقاستاپ ءجۇردى. ولار كۇنگە كۇيىپ، ادەن جۇدەپ-جاداپ، قارايىپ كەتكەن تۇتقىنداردىڭ قاسىندا وزگەشە، جۋرنالدىڭ بەتىندەگى مودەلدەر سياقتى سونشالىقتى سالتاناتتى بولىپ كورىنەتىن.

ءبىر ۋاقىتتا جاڭاعى جەرگە نان تيەگەن ماشينەنى الىپ كەلەدى. جاڭا پىسكەن ناننىڭ ءيىسىنىڭ توڭىرەكتى تۇگەل الىپ كەتكەنى سونشالىق، تۇتقىنداردى بىلاي قويىپ، نەمىس وفيتسەرلەرىنىڭ ءوزىنىڭ دە سىلەكەيى شۇبىرىپ كەتەدى. وسى كەزدە تۇتقىنداردىڭ اراسىنا ناندى لاقتىرىپ جىبەرىپ، ولاردىڭ سول نانعا تالاسىپ جاتقان ءساتىن كينوكامەراعا ءتۇسىرىپ الماقشى بولادى. سوسىن ونى نەمىس سولداتتارىنا كورسەتىپ: «مىنانداي مالدان بەتەر حالىقتى اياۋشى بولماڭدار!» دەپ ايتقىسى كەلەدى. ناندى لاقتىرىپ كەپ جىبەرەدى. تۇتقىنداردىڭ اراسىنان ەڭ جاستاۋى كەلىپ ناندى كوتەرىپ الادى. ءبارى تىپ-تىنىش بولىپ قالادى. نەمىستەر ولاردى نانعا تالاسىپ، ءبىر-بىرىمەن قىرىلىساتىن شىعار دەپ تاعاتسىزدانا كۇتىپ تۇرادى. جاڭاعى جىگىت ناندى ارالارىنداعى ەڭ ۇلكەنىنىڭ قولىنا اپارىپ بەرەدى دە، وزبەكتەر مالداس قۇرىپ وتىرا قالادى. ناندى ارقايسىسى ەپپەن ءۇزىپ الىپ، كەلەسى ادامعا بەرەدى. ارقايسىسى الگى ناندى الاقانىنا ايالاپ سالىپ، «حۇدوعا شۇكىر!» دەپ بارىپ جەپتى. نەمىستەر نە ىستەرىن بىلمەي، قاتتى ابدىراپ قالادى.

ءبىر دەرەككە قاراعاندا، وسى تاريحي ساتكە كۋا بولۋ ءۇشىن سوناۋ گەرمانيادان گەببەلستىڭ ءوزى دە ارنايى كەلگەن ەكەن سول كەزدە. ولار وزبەكتەردى مالدان تومەن قىلىپ بەينەلەپ، وزدەرىنىڭ قانداي مادەنيەتتى حالىق ەكەنىن كورسەتپەك بولعان عوي. بىراق ارام ويلارى ىسكە اسپاي قالادى دا، ورتا ازيادان كەلگەندەر وزدەرىنىڭ مادەنيەتى قانداي دەڭگەيدە ەكەنىن ناتسيستەرگە دالەلدەپ بەرىپتى. كەيىن ول تۇتقىنداردى سوققىعا جىعىپ، سول ماڭداعى ءبىر جەرگە اپارىپ اتىپ تاستاپتى.

گوللانديالىقتار مارقۇمداردىڭ باسىنا جىلدا بارىپ، قۇرمەتپەن گۇل قويىپ كەتەدى ەكەن...

جولىمبەت ماكىشتىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz