جەكسەنبى, 28 ءساۋىر 2024
46 - ءسوز 3562 3 پىكىر 12 قاراشا, 2018 ساعات 11:26

"مامونت" تىلدەر

ءتىلدىڭ دە مامونتى بولادى. عىلىمدا ولگەن ياكي ءولۋ الدىنداعى تىلدەردى سولاي اتايدى.

الەمدە جىل سايىن بىرنەشە ءتىل جويىلىپ كەتەدى. ءوزىنىڭ مىڭداعان جىلدىق قالىپتاسۋ تاريحىنا قولدى ءبىر سىلتەپ، قۇلپىتاسقا اينالىپ، جوق بولادى. افريكا مەن ازيا، ەۋروپا مەن امەريكادا بۇل ءۇردىس ۇزدىكسىز ءجۇرىپ جاتىر.

ءبىر ءتىلدىڭ جويىلۋى قانداي قايعى؟ ودان اسقان قاسىرەت جوق شىعار مىنا ومىردە؟..ءبىر ءتىل جويىلدى - دەمەك ءبىر ۇلت جويىلدى. سول ۇلت قالىپتاستىرعان مادەنيەت، تاريح جوق بولدى دەگەن ءسوز.

افريكانى الىپ قارايىقشى. بيشۋو تىلىندە - 1, بەراكۋ تىلىندە - 2, نلۋ تىلىندە - 3, مابيرە تىلىندە - 3, بالدەمۋ تىلىندە - 5, نداي تىلىندە - 5, ندجەرەپ تىلىندە - 6, مپرە جانە ماسالات تىلدەرىندە - 10-12 ادام سويلەيدى. ول ادامدار ولگەن ساتتە، بۇل تىلدەر دە جويىلادى. مىنا الەم ءتىپتى ونداي ءتىلدىڭ بولعانىن دا ۇمىتىپ كەتەدى. ويتكەنى وسى ۋاقىتقا دەيىن جويىلعان 2000-نان استام ءتىلدىڭ قايسىسىنا قايعىرىپ، ازا تۇتقان ەدىك؟! سوندىقتان ءتىل جويىلدى دەگەندە، ۇلت جويىلدى دەۋ كەرەك.

قانداي تىلدەر جويىلادى؟ بىردە-ءبىر عىلىمي ەڭبەك جازىلماعان، بىردە-ءبىر مەملەكەتتىك زاڭ قابىلدانباعان، سويلەۋ اياسى كۇيبەڭ تىرلىكتىڭ دەڭگەيىنەن كوتەرىلمەگەن تىلدەر ءسوزسىز جويىلادى. ۋاقىت كەڭىستىگىنە بايلانىستى جاڭا سوزدەرمەن تولىقپاعان كەدەي تىلدەر جوق بولادى. سوندىقتان قازاق ءتىلىن عىلىمي تىلگە اينالدىرۋ اسا ماڭىزدى. قازاق تىلىنە ساپالى تۇردە كىتاپتاردى اۋدارۋ سونىڭ باستاماسى. قازىرگى "100 كىتاپ جوباسىنىڭ" كىتاپتارىنا وسى تۇرعىدان ريزا بولدىم. ەندىگى تاڭدا مەملەكەتتىك قۇجاتتار مەن زاڭداردىڭ بارلىعى دەرلىك مەملەكەتتىك تىلدە قابىلدانۋى قاجەت. سوندا عانا قازاق ءتىلىنىڭ ءرولى ارتا تۇسپەك. ءبىزدىڭ ءتىل "مامونت تىلدەر" قاتارىنان تابىلماسىنا سەنەمىن، الايدا ونىڭ تەك قانا كۇيبەڭ تىرلىكتىڭ ءتىلى بولىپ قالۋىن قالامايمىن.

اسحات قاسەنعاليدىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz

3 پىكىر