بەيسەنبى, 2 مامىر 2024
بيلىك 4386 40 پىكىر 10 قازان, 2018 ساعات 08:51

ەلباسىنىڭ جولداۋى ءھام الەمدىك ساياسات

قازاقستان مەملەكەتتىگىنىڭ بۇگىنگىدەي قازانى بۇرق-سارق قايناپ جاتقان حالىقارالىق قوعامداستىقتىڭ اينىمالى ورتاسىندا ورنىقتى ءارى قاۋىرت دامۋىنىڭ كەلەسى كەزەڭدەرگە باعدارىن ايقىنداپ بەرگەن پرەزيدەنت ن.ءا.نازارباەۆتىڭ جولداۋىنىڭ ارنايى بولىگى ءداستۇرلى تۇردە ەلىمىزدىڭ  تيىمدى سىرتقى ساياساتىنا ارنالدى.

بۇل ورايدا ەلباسى قازاقستاننىڭ تابىستى جاڭعىرۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن باستاماشىل بەلسەندى سىرتقى ساياساتىن ودان ءارى جۇزەگە اسىرۋ قاجەتتىگىن كامىل ناقتىلادى.

ەلىمىزدىڭ سىرتقى ساياسي باسىمدىقتارىن انىقتايتىن مەملەكەت باسشىسى سونىمەن قاتار، قازىرگى كۇردەلى جاعدايدا حالىقارالىق ساياساتىمىزدىڭ بۇگىنگى سىناقتار مەن تالاپتارعا بەيىمدەلۋى جانە ۇلتتىق مۇددەنى پراگماتيزم قاعيداتتارىنا سايكەس ىلگەرىلەتۋدى تالاپ ەتەتىنىن بەلگىلەپ بەرۋى وتاندىق ديپلوماتتاردىڭ الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتى ارتتىرا تۇسەدى.

سان عاسىرلىق عۇمىرىندا قورشاعان ورتاسىنا، سىرتقى دۇنيەگە كەڭدىك پەن كەمەڭگەرلىك، سابىرلىق پەن ساليقالىلىقتىڭ ءاردايىم جوعارى ۇلگىسىن تانىتىپ كەلە جاتقان قازاق حالقىنىڭ بەيبىتسۇيگىشتىگى مەن وسى سالاداعى ۇستانىپ كەلە جاتقان مىزعىماس قاعيداتتارى ءوزىن-ءوزى تولىق اقتاعانىن جاريالادى ەلباسى.

قازاقستاننىڭ گەوساياسي ورنالاسۋىنان تۋىندايتىنداي، رەسەيمەن تاريحي قارىم-قاتىناسى مەملەكەتارالىق بايلانىستاردىڭ ۇلگىسىندەي سانالىپ، ەكونوميكالىق تۇرعىدا ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ تابىستى جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقانىنا نازار اۋدارىلدى.

اسىرەسە وزبەكستانداعى ساياسي وزگەرىستەردەن كەيىن ورتالىق ازيا وڭىرىندە ءوزارا ىقپالداستىقتىڭ جاڭا پاراعى اشىلدى. مۇنىڭ ءوزى كورشىلەس باۋىرلاس ەلدەرمەن ىنتىماقتاستىعىمىزدىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرىن يگەرۋ مىندەتىن كۇن تارتىبىنە كوتەرۋدە.

دۇنيەجۇزىلىك ىقپالدى مەملەكەتتەردىڭ بىرىنە اينالعان قىتايمەن جان-جاقتى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىگىمىز دايەكتى دامۋى، سونىڭ ىشىندە «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» باعدارلاماسىنىڭ ورنى بولەك كورسەتىلدى.

الەمدىك الپاۋىت ەل - اقش-پەن قارىم-قاتىناستارىمىز ۇدەرىسىندە قازاقستان باسشىسىنىڭ بيىلعى قاڭتار ايىنداعى ۆاشينگتونعا جاساعان رەسمي ساپارى بارىسىندا اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپپەن جۇرگىزگەن كەلىسسوزدەرى ناتيجەسىندە قازاقستان مەن اقش-تىڭ XXI عاسىرداعى كەڭەيتىلگەن ستراتەگيالىق سەرىكتەستىگى جونىندەگى ۋاعدالاستىققا قول جەتكىزىلۋى ەلىمىز سىرتقى ساياساتىنىڭ قوماقتى تابىسى بولىپ تابىلاتىنى ەشقانداي كۇمان تۋعىزبايدى.

ساۋدا جانە ينۆەستيتسيا سالاسىندا ەۋروپا وداعىمەن قارقىندى بايلانىستاردىڭ جالعاسۋى ۇلتتىق، ستراتەگيالىق مۇددەلەرىمىزگە تولىق ساي كەلەدى.

تمد ەلدەرى،  اراب شىعىسى جانە ازيا ەلدەرىمەن ءوزارا ءتيىمدى قاتىناستاردى دامىتۋدىڭ وزەكتىلىگى جۇرتشىلىققا ايان.

ءال-فارابي بابامىزدىڭ اسىل سۇيەگى جاتقان، بەيبارىس سۇلتانداي ارىسىمىزدىڭ وشپەس مۇراسى قالعان شام ەلى - سيريامەن ءبىزدى ءدىني باۋىرلاستىق قانا ەمەس، تاريحي، رۋحاني تامىرلاستىعىمىزدىڭ تەرەڭدىگى بايلانىستىراتىن بولعاندىقتان دا شىعار، بۇگىندە قيساپسىز زارداپ شەككەن سيريالىقتاردىڭ ءۇمىت-تىلەگى عاسىرلار ءجىبى جالعاپ تۇرعان قاسيەتتى سارىارقا دالاسىنا قاراي باعىتتالىپ، استانا پروتسەسى سيرياداعى قاسىرەتتى سوعىستى بەيبىت جولمەن رەتتەۋ جانە وسى ەلدىڭ داعدارىستان شىعۋى جونىندە ءتيىمدى جۇمىس جۇرگىزىپ جاتقان بىردەن-ءبىر كەلىسسوزدەر فورماتىنا اينالعانىن مالىمدەدى پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ.

سىرتقى ساياساتىمىز بارىسىندا ۇزاق جىلدار بويىندا تالقىلانىپ كەلگەن كاسپي تەڭىزىنىڭ قۇقىقتىق مارتەبەسى تۋرالى كونۆەنتسيانىڭ قابىلدانۋى كاسپي ماڭى ەلدەرىمەن ىنتىماقتاستىقتىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرىنە جول اشۋى ىرگەلى تابىستارىمىزدىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.

وسىلايشا، ايماقتىق ەلەۋلى ماسەلەلەرمەن قاتار، جاھاندىق جايتتارعا جاسقانباي بەلسەندى ارالاسىپ، جارقىن ءۇن قوسىپ وتىرعان قازاقستان 2017-2018 جىلدارى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەلىگىنە سايلانىپ، مۇنداي جوعارى مارتەبەگە جەتكەن قازاق ەلى ءوز قىزمەتىندە دۇنيەجۇزىلىك قوعامداستىقتىڭ نازارىن ورتالىقازيالىق ايماقتىڭ ومىرلىك ماسەلەلەرىنە اۋدارۋعا، يادرولىق قارۋسىز الەم ورناتۋدى جاقىنداتۋ سىندى اۋقىمدى مۇراتتاردى الدىنا قويدى. توراعالىق قىزمەتىمىزدى جوعارى دەڭگەيدە اتقارىپ، جاھان مەملەكەتتەرى قاۋىمداستىعىنىڭ الدىندا ابىرويىمىزدى بەكەمدەي تۇسۋگە، سونىمەن بىرگە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىندە وتانشىلدىقتىڭ جوعارى ۇلگىسىن كورسەتە قىزمەت ەتىپ كەلە جاتقان ديپلوماتتارىمىزدىڭ بىرنەشە بۋىنى ءۇشىن وتە ۇلكەن كاسىبي تاجىريبەگە اينالعان ۇلتتار ۇيىمىنداعى ميسسيامىز دا جەمىستى اياقتالىپ كەلەدى.

مىنەكي، ۇلت كوشباسشىسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى قاي كەزەڭدە بولسىن تابىسقا دەگەن نىق سەنىم مەن حالىقتىڭ بىرلىگى عانا ەل تاعدىرىن شەشكەندىگىن، بىرلەسكەن كۇش-جىگەرىمىزدىڭ ارقاسىندا عانا ءبىزدىڭ تاۋەلسىز جاس مەملەكەتىمىزدىڭ ۇلى اسۋلاردى باعىندىرا الاتىندىعىنا سەندىرۋى ەلىمىزدىڭ بارلىق ازاماتتارىنا، سونىڭ ىشىندە ديپلوماتتار قاۋىمىنا جاسامپاز جىگەر، جالىندى وت بەرەدى.

قر پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ جولداۋى ەلباسىنىڭ فۋندامەنتالدى «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» ماقالاسىندا ايقىن بەلگىلەنگەندەي،  سانامىزدىڭ ىسىمىزدەن وزىق تۇرۋى، ءتىپتى ول ساياسي جانە ەكونوميكالىق دامۋدى تولىقتىرىپ قانا قويماي، ولاردىڭ وزەگىنە اينالاتىنىن تۇجىرىمداعان ومىرشەڭ ويلارىمەن تىعىز ساباقتاس ەكەندىگىن ايتۋىمىز لازىم. راسىندا، بۇگىندە سىرتقى جانە ىشكى جاعىمسىز فاكتورلاردىڭ سالدارىنان كەرەگەسى شايقالىپ، شاڭىراقتارى ورتاسىنا ءتۇسىپ جاتقان بىرقاتار ەلدەردىڭ قاسىرەتى تەك قانا  الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايلارعا عانا ەمەس، ەلدىڭ قوعامنىڭ رۋحاني قۇلدىراۋى سالدارىنان دا ورىن العاندىعىنا كوز جەتۋدە.

سوندىقتان بارلىق سالالارداعى جاڭعىرۋ، ەڭ الدىمەن، ءوزىنىڭ ۇلتتىق كودىن ساقتاۋ ارقىلى، جاڭارۋ جولىنا تۇسكەن قازاق ەلىنىڭ الدىندا قازىرگى زامان تالابىنا ساي دەموكراتيالىق قۇندىلىقتاردى نىعايتۋ، ساياسي-ەكونوميكالىق، مادەني جانە عىلىمي الەۋەتتى ەسەلەۋ، رۋحاني قۋاتتى ارتتىرۋ، جولداۋدا قاپىسىز تۇجىرىمدالعانداي، ازاماتتاردىڭ سۇرانىسىنا بەيىمدەلگەن مەملەكەتتىك اپپارات قۇرۋ ارقىلى سىرتقى الەمگە ەلدىك بىرلىگىمىز بەن تۇتاستىعىمىزدى مويىنداتا وتىرىپ، بەيبىتشىلدىگىمىزدى بايان ەتۋ بۇگىنگى جانە بولاشاق ۇرپاقتاردىڭ باستى پارىزى بولىپ قالا بەرمەك.

مۇحتار كارىباي، قازاقستاننىڭ تاجىكستانداعى  ەلشىلىگىنىڭ  كەڭەسشى-ۋاكىلى

Abai.kz

 

40 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 463
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 242
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 272
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 263