ەلباسىنىڭ «پرەزيدەنتتىڭ بەس الەۋمەتتىك باستاماسى» ۇندەۋى مەملەكەت تاراپىنان قاشاندا ءوز ازاماتتارىنىڭ مۇڭ-مۇقتاجى مەن الەۋمەتتىك جاعىنان قورعالۋىنا ۇزدىكسىز كوڭىل بولەتىندىگىن كورسەتتى. «پرەزيدەنتتىڭ بەس الەۋمەتتىك باستاماسى» نەگىزىندە ايماق­تاردا اتقارىلاتىن ءىستىڭ ءجون-جوباسى ءتۇزىلىپ، ءتيىستى جوسپار جاسالعان-دى.

«جوعارى ءبىلىم الۋدىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن سا­پاسىن ارتتىرىپ، ستۋدەنت جاستاردىڭ جاتاقحاناداعى جاعدايىن جاق­سارتۋ» – دەر ۋاقىتىندا كوتەرىلگەن الەۋمەتتىك ماسەلە. جاستار – ەلىمىزدىڭ بولاشاعى. ەلباسى قازاقستان حالقىنا ارناعان بيىلعى جولداۋىندا ءتورتىنشى ونەركاسىپ توڭكەرىسىنىڭ ءمۇم­كىندىكتەرىن قوعامىمىزدىڭ بارلىق سالاسىندا كەڭىنەن قولدانۋدى تاپسىردى. سوندىقتان جاستارعا زامان تالابىنا ساي، باسەكەگە قابىلەتتى جو­عارى ساپالى ءبىلىم بەرۋىمىز كەرەك. مەملەكەتتىك گرانتتى 54 مىڭعا قوسىمشا 20 مىڭ گرانت قوسۋ جاستارعا جاسالىپ وتىرعان زور مۇمكىندىك دەر ەدىم. ستۋدەنتتەرگە 75 مىڭ ورىندىق جاڭا جاتاق­حانا سالۋدى جۇزەگە اسىرۋ، ءاربىر ستۋدەنت جاستىڭ الاڭسىز جان-جاقتى ءبىلىم الۋىنا جاعداي جاسايدى.

ەندى كوز جۇگىرتەيىك، وندا، ءۇشىنشى باستامادا نە ايتىلدى؟

ءۇشىنشى باستاما: «جوعارى ءبىلىم الۋدىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن ساپاسىن ارتتىرىپ، ستۋدەنت جاستاردىڭ جاتاقحاناداعى جاعدايىن جاقسارتۋ».

قازىر ەلىمىزدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا 530 مىڭنان استام جاس وقىپ جاتىر، ولاردىڭ 30 پروتسەنتكە جۋىعى مەملەكەت بولگەن گرانتپەن ءبىلىم الۋدا.

جوعارى ءبىلىم الۋدىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن ساپاسىن ارتتىرۋ ءۇشىن تومەندەگىدەي شارالاردى ۇسىنامىن.

قازىر جىل سايىن بولىنەتىن 54 مىڭ گرانتقا قوسىمشا 2018-2019 وقۋ جىلىندا تاعى 20 مىڭ گرانت ءبولۋ كەرەك.

ونىڭ 11 مىڭى تەحنيكالىق ماماندىقتار بويىنشا باكالاۆرلىق ءبىلىم بەرۋگە تيەسىلى بولادى.

بۇل ءتورتىنشى ونەركاسىپتىك رەۆوليۋتسيا جاعدايىنداعى جاڭا ەكونوميكادا زور سۇرانىسقا يە بولاتىن سان مىڭ جاڭا ماماندى دايارلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

مۇندا ەڭ الدىمەن ينجەنەرلەر، اقپاراتتىق تەحنولوگيا، روبوت تەحنيكاسى، نانوتەحنولوگيا سالاسىنىڭ ماماندارى تۋرالى ءسوز بولىپ وتىر.

بۇل دا جاستارعا مەملەكەت قامقورلىعىنىڭ ايقىن كورىنىسى.

سونىمەن بىرگە، تەحنيكالىق جانە اۋىل شارۋاشىلىعى ماماندىقتارى بويىنشا بارلىق جوعارى وقۋ ورىندارى گرانتتارىنىڭ قۇنىن ۇلتتىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ گرانتتارى دەڭگەيىنە دەيىن كوتەرۋ كەرەك.

اتالعان شارالار ورتا مەكتەپ تۇلەكتەرىن جوعارى بىلىممەن نەعۇرلىم كوبىرەك قامتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، بۇل – جالپى الەمدىك ترەند.

سونىمەن بىرگە، ادام رەسۋرستارىنا سالىناتىن ۇلكەن سالىم.

ءبىز الەمدىك ستاندارتتارعا ساي ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرا وتىرىپ، ستۋدەنتتەردىڭ ءبىلىم الۋىنا جانە تۇراتىن جەرىنە جاعداي جاساۋعا ءتيىستى نازار اۋدارۋىمىز قاجەت.

قازىر جوعارى وقۋ ورىندارى مەن كوللەدجدەردىڭ ستۋدەنتتەرىن جاتاقحانامەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى وتە وزەكتى.

بۇل مىندەتتى شەشۋ ءۇشىن جوعارى وقۋ ورىندارى، كوللەدجدەر مەن دەۆەلوپەرلىك كومپانيالار مەملەكەت پەن جەكە مەنشىكتىڭ سەرىكتەستىگى قاعيداسىمەن جاتاقحانا سالۋدى باستاۋى كەرەك.

مەملەكەت ءوز تاراپىنان ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ارقىلى جاتاقحانا قۇرىلىسىنا جۇمسالعان ينۆەستيتسيالاردىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگى بىرتىندەپ قايتارىلۋىنا كەپىلدىك بەرەدى.

2022 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ستۋدەنتتەرگە ارناپ كەمىندە 75 مىڭ ورىندىق جاڭا جاتاقحانا سالۋدى تاپسىرامىن.

بۇل الداعى جىلداردا وسە تۇسەتىن سۇرانىستى ەسكەرگەننىڭ وزىندە جاتاقحانا تاپشىلىعىن ءبىرجولا شەشەدى.

بەس باستاماسىن جاريالاۋ بارىسىندا ۇيىنەن جىراقتا ءبىلىم الىپ جۇرگەن ستۋدەنتتەردىڭ جاعدايىنا توقتالعان ەلباسى: «بارىمىزگە بەلگىلى، باسقا قالانىڭ جاستارى قالانىڭ شەتىندەگى ەسكى ۇيلەردى جالداۋعا ءماجبۇر. وسىدان كەيىن ساپالى ءبىلىم الۋ تۋرالى ءسوز قوزعاۋ مۇمكىن بە؟»، – دەدى. بۇل ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن پرەزيدەنت جوعارى وقۋ ورىندارىنا ەۋروپالىق كومپانيالارمەن بىرلەسىپ جاتاقحانا سالۋدى تاپسىردى.

«بۇگىندە كوللەدجدەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرىن جاتاقحانامەن قامتاماسىز ەتۋ وتە وزەكتى ماسەلە. مۇنى شەشۋ ءۇشىن كوللەدجدەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارى مەملەكەتتىك-جەكەشەلىك سەرىكتەستىك اياسىندا دەۆەلوپەرلىك كومپانيالارمەن جاتاقحانا سالۋ جۇمىسىن جولعا قويۋى كەرەك. مەملەكەت ءوز تاراپىنان ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ارقىلى جاتاقحانا قۇرىلىسىنا جۇمسالعان ينۆەستيتسيانىڭ ءبىر بولىگىن بىرتىندەپ وتەۋگە كەپىلدىك بەرەدى. وسى ورايدا، 2022 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ستۋدەنتتەرگە ارناپ كەمىندە 75 مىڭ ورىندىق جاتاقحانا سالۋدى تاپسىرامىن. بۇل الداعى جىلدارى وسە تۇسەتىن سۇرانىستى ەسكەرگەننىڭ وزىندە جاتاقحانا تاپشىلىعىن ءبىرجولا جوياتىن بولادى»، – دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ باسىم بولىگى ستۋدەنتتەردى جاتاقحانامەن قامتاماسىز ەتە الماي وتىرعانى جاسىرىن ەمەس. ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، قازىرگى كەزدە ەلىمىزدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الىپ جاتقان 470 مىڭ جاستىڭ 204 مىڭى باسقا قالالاردان كەلگەن، ياعني باسپاناعا مۇقتاج. ولاردىڭ ءبىر بولىگى قارجىلىق مۇمكىندىكتەرىنە قاراي جالدامالى باسپانادا تۇرسا، ءبىر بولىگىنە جاتاقحانادان ورىن بۇيىرعان. ءبىر عانا الماتىنىڭ وزىندە 131 مىڭ ستۋدەنت ءبىلىم الۋدا. ولاردىڭ باسپانا ماسەلەسىن شەشۋگە قالاداعى 30 مىڭ ورىندىق 94 جاتاقحانانىڭ قاۋقارى جەتپەسى انىق. استانادا دا ستۋدەنتتەردى جاتاقحانامەن قامتۋ ماسەلەسى وزەكتىلىگىن جويماي كەلەدى. بۇگىندە ەلوردادا 30 جاتاقحانا بار، 2017 جىلى جاڭا 4 جاتاقحانا سالىندى. 35 كوللەدجدىڭ 2200 ستۋدەنتكە عانا ارنالعان 16 جاتاقحاناسى بار. دەسە دە، استانا قالاسى جاستار دەپارتامەنتىنىڭ مالىمەتى بويىنشا 13 مىڭ ستۋدەنت جاتاقحاناعا مۇقتاج.

ەلباسى 2018-2019 جىلى جىل سايىن بولىنەتىن 54 مىڭ گرانتقا قوسىمشا تاعى 20 مىڭ گرانت ءبولۋدى تاپسىردى. ياعني، جاڭا وقۋ جىلىندا ستۋدەنتتەردىڭ سانى ارتسا، جاتاقحاناعا دەگەن سۇرانىس تا كوبەيەدى دەگەن ءسوز. دەمەك، جەرگىلىكتى اكىمدىكتەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارى پرەزيدەنت تاپسىرماسىن ورىنداۋعا ۋاقىت سوزدىرماي كىرىسۋى كەرەك.

ەلباسى جۇكتەگەن مىندەتتى قالاي ورىنداعالى جاتقانىن العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باۋىرجان بايبەك جاريا ەتتى. مەگاپوليس باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، بۇگىنگى كۇنى الماتىدا 50 مىڭنان استام ستۋدەنت جاتاقحاناعا ءزارۋ. وسىعان وراي، وتكەن جىلى 2 مىڭ ورىندى 4 جاتاقحانا سالىنعان. قالا باسشىسى 2020 جىلعا دەيىن تاعى 20 جاتاقحانا سالۋعا ۋادە بەردى.

ال باتىس قازاقستان وبلىسىنداعى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرى ءۇشىن ءتورت جاتاقحانا بوي كوتەرمەك. بۇل تۋرالى وتكەن اپتادا وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ كەزەكتى ءحVى سەسسياسىنا قاتىسقان ءوڭىر باسشىسى التاي كولگىنوۆ ءمالىم ەتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، بيىل جوو بىلىمگەرلەرى قونىستاناتىن ەكى جاتاقحانانىڭ قۇرىلىسى باستالادى. سونىمەن قاتار، ورالداعى يندۋستريالدى كوللەدج جانىنان جاتاقحانا سالىنباق. ونىڭ جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتاماسىن جاساۋعا قاجەتتى قارجى ءبولىندى.

ەلباسى باستامالارى قوستانايلىق ستۋدەنتتەردى دە باسپاناعا مۇقتاجدىقتان ارىلتۋعا تىڭ سەرپىن بەردى. 2022 جىلعا دەيىن قوستاناي مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى جانىنان 344 ورىندىق 4 جاتاقحانا بوي كوتەرەدى. ءوڭىر بىلىمگەرلەرىن قۋانتقان بۇل جاڭالىقتى قمپۋ رەكتورى، پروفەسسور ەركىن ءابىل وڭىرلىك كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە وتكەن جيىندا جاريالادى.

كوكشەتاۋدا 3 مىڭعا جۋىق ستۋدەنت جاتاقحاناعا مۇقتاج. قازىر قالاداعى وقۋ ورىندارىندا 7 جاتاقحانا عانا بار. ال بارلىق ستۋدەنتتەردى جاتىن ورىنمەن قامتۋ ءۇشىن كەمىندە تاعى 8 عيمارات كەرەك. «شوقان ءۋاليحانوۆ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ بەس بىردەي جاتاقحاناسى بولعانمەن، ءالى 1 مىڭ ستۋدەنت پاتەر جالداپ ءجۇر. سوندىقتان ولارعا جاڭا جاتاقحانالار كەرەك. وبلىستا 38 كوللەدج بار بولسا، ولاردىڭ جانىندا 20 شاقتى جاتاقحانا ورنالاسقان. دەسە دە، ولار ازىرگە 5 جارىم مىڭنان استام ستۋدەنتتى عانا پانالاتۋعا قاۋقارلى»، – دەيدى وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ۆالەري گامازوۆ. ءبىلىم باسقارماسىنداعىلار بۇل ماسەلە الداعى 2-3 جىلدىڭ ىشىندە تولىق شەشىلەتىنىنە سەندىرۋدە. سەبەبى وقۋ ورىندارى ەلباسى كوتەرگەن بەس باستامانىڭ اياسىندا مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك بويىنشا جاڭا جاتاقحانالار تۇرعىزباق. قازىر جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتار ازىرلەنۋدە.

پاۆلودار وبلىسىندا دا ءۇشىنشى باستامانى جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا ءتيىستى جۇمىستار قولعا الىنعان. قازىرگى تاڭدا ەرتىس وڭىرىندە ءۇش جوعارى وقۋ ورنى قىزمەت ەتەدى. ولاردىڭ ەڭ ءىرىسى – س.تورايعىروۆ اتىنداعى پاۆلودار مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ەكى جاتاقحاناسى بار. جەتى مىڭنان استام ستۋدەنت ءبىلىم الاتىن وقۋ ورنى ءۇشىن بۇل جاتاقحانالارداعى ورىن جەتكىلىكسىز. «ەلىمىزدەگى دەموگرافيالىق جاعدايدىڭ جاقسارۋى تالاپكەرلەر مەن ستۋدەنتتەر قاتارىنىڭ ارتۋىنا وڭ سەپتىگىن تيگىزۋدە. ونىڭ ۇستىنە، ەلباسى تاپسىرماسى بويىنشا تەحنيكالىق ماماندىقتارعا بولىنەتىن گرانتتار سانى كوبەيسە، كەلەسى جىلى بىلىمگەرلەر سانى كوبەيە تۇسەرى ءسوزسىز. سول سەبەپتى جاتاقحانا سالىپ، تۇرعىلىقتى ورىنداردى ارتتىرۋ ماسەلەسىنە ايرىقشا كوڭىل ءبولۋ كەرەك. بۇل جەرگىلىكتى حالىق ءۇشىن عانا ەمەس، رەسەي جانە قىتايدىڭ شەكارالىق وڭىرلەرىنەن كەلەتىن جاستار ءۇشىن اسا ماڭىزدى. س.تورايعىروۆ اتىنداعى پاۆلودار مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جانىندا 860 ورىنعا شاقتالعان ەكى جاتاقحانا بار. تاعى 900 ستۋدەنت كەزەكتە تۇر. ماسەلەنى شەشۋ ماقساتىندا جاڭا ستۋدەنتتەر ءۇيىنىڭ جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتاماسى ازىرلەنۋدە»، – دەيدى ۋنيۆەرسيتەت رەكتورى گاۋحار احمەتوۆا.

مامانداردىڭ ەسەپتەۋىنشە، ەلباسى باستاماسى نەگىزىندە تەحنيكالىق ماماندىقتارعا قوسىمشا گرانتتار بولىنگەن جاعدايدا س.تورايعىروۆ اتىنداعى پاۆلودار مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە تەحنيكالىق ءبىلىم الاتىن ستۋدەنتتەردىڭ قاتارى 30 پايىزعا ارتادى. ماماندار ولاردىڭ سانى 4,5 مىڭعا جەتەدى دەپ بولجاۋدا.

جاتاقحانا ماسەلەسى وڭىردەگى كوللەدج بىلىمگەرلەرى ءۇشىن دە وزەكتى. قازىرگى تاڭدا پاۆلودار وبلىسىندا 50 كوللەدج بولسا، ولاردىڭ 22-سىندە عانا جاتاقحانا بار. ستۋدەنتتەر ءۇيىنىڭ كوبى وتكەن عاسىردىڭ 80-  جىلدارىندا سالىنعان. ماسەلەن، كولىك جانە كوممۋنيكاتسيا كوللەدجى جانىنداعى جاتاقحانا 60-جىلدارى پايدالانۋعا بەرىلگەن. توزىعى جەتكەنى ءوز الدىنا، ول نەبارى 75 ستۋدەنتتى پانالاتا الادى. «كوللەدجدە 200-دەن استام ستۋدەنت وقيدى، ال جاتاقحانامىز 75 ورىندىق. سول سەبەپتى ستۋدەنتتەردى الەۋمەتتىك جاعدايىنا، وقۋ ۇلگەرىمىنە قاراي ىرىكتەيمىز. جاتاقحانا بولمەسىنە ىلىكپەگەندەر پاتەر جالداۋعا ءماجبۇر. بۇل ماسەلە تەزىرەك شەشىمىن تاپسا دەيمىز»، – دەيدى پاۆلودار كولىك جانە كوممۋنيكاتسيا كوللەدجى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى بەكبولات سەيىتحانوۆ. وبلىستىق ءبىلىم بەرۋ باسقارماسىنىڭ باس مامانى گۇلسىم سۇيىندىكوۆانىڭ ايتۋىنشا، ءوڭىر ستۋدەنتتەرىنىڭ باسپانا ماسەلەسى 2022 جىلعا دەيىن بىرتىندەپ شەشىمىن تابادى. اۋەلى اقسۋ قارا مەتاللۋرگيا، پاۆلودار كولىك جانە كوممۋنيكاتسيا كوللەدجدەرى جانىنان ارقايسىسى 200 ورىن بولاتىن ستۋدەنتتەر ءۇيى سالىنباق. جەر بولىنگەن، قارجى قارالۋدا. بولىنەتىن قاراجات «كوبەلەك كەلىپ كوبىگىن، جاپالاق كەلىپ جارتىسىن ىشكەن» كەسەدەگى ءسۇتتىڭ كەبىن كيمەي، ماقساتتى جۇمسالسا بولعانى.

ەرعالي بەرىكۇلى

Abai.kz