جۇما, 17 مامىر 2024
جاڭالىقتار 3233 0 پىكىر 11 ناۋرىز, 2011 ساعات 16:21

سلەدۋەت لي گوسۋدارستۆۋ فينانسيروۆات ناۋكۋ؟

نا پروتياجەني ۆسەي چەلوۆەچەسكوي يستوري گوسۋدارستۆەننوە فينانسيروۆانيە ليش سكوۆىۆالو ناۋچنوە رازۆيتيە: بولشايا چاست ناۋچنىح وتكرىتي نە سۆيازانا س گوسۋدارستۆەننوي پوددەرجكوي، گەرمانيا ي فرانتسيا، گدە ناۋكا ستالا فينانسيروۆاتسيا يز گوسبيۋدجەتا رانشە درۋگيح ستران، تاك نيكوگدا ي نە سموگلي دوستيچ ۋروۆنيا سشا ي انگلي، - ستران، گدە ناۋچنىە يسسلەدوۆانيا ناچالي پولۋچات گوسۋدارستۆەننۋيۋ پوددەرجكۋ ليش بلاگوداريا زاينتەرەسوۆاننوستي گوسۋدارستۆا ۆ ۋسوۆەرشەنستۆوۆاني رازليچنىح ۆيدوۆ ۆوورۋجەني. ارگۋمەنتى پروتيۆ گوسۋدارستۆەننوگو فينانسيروۆانيا ناۋكي پرەدلاگاەت پروفەسسور بۋكينگەمسكوگو ۋنيۆەرسيتەتا تەرەنس كيلي.

ەمپيريچەسكيە داننىە ۋكازىۆايۋت نا يزيانى «لينەينوي مودەلي» ەكونوميچەسكوگو رازۆيتيا، كوتورايا پرەدپولاگاەت، چتو گوسۋدارستۆو فينانسيرۋەت فۋندامەنتالنۋيۋ ناۋكۋ، ا ەتو، ۆ سۆويۋ وچەرەد، ۆەدەت ك رازۆيتيۋ ناۋكي پريكلادنوي ي ۋسكورەنيۋ ەكونوميچەسكوگو روستا. بليجە ك يستينە ناحوديتسيا مودەل اداما سميتا، سوگلاسنو كوتوروي ۆ وسنوۆە ناۋچنوگو رازۆيتيا لەجيت نە فۋندامەنتالنايا ناۋكا، ا پريكلادنايا. تاكيم وبرازوم، گوسۋدارستۆەننوە فينانسيروۆانيە ناۋكي نەلزيا وبوسنوۆات س ەكونوميچەسكوي توچكي زرەنيا. بولەە توگو، نا دەلە ونو ۆىتەسنياەت يز ەتوي سفەرى چاستنوە فينانسيروۆانيە.

ۆۆەدەنيە

نا پروتياجەني ۆسەي چەلوۆەچەسكوي يستوري گوسۋدارستۆەننوە فينانسيروۆانيە ليش سكوۆىۆالو ناۋچنوە رازۆيتيە: بولشايا چاست ناۋچنىح وتكرىتي نە سۆيازانا س گوسۋدارستۆەننوي پوددەرجكوي، گەرمانيا ي فرانتسيا، گدە ناۋكا ستالا فينانسيروۆاتسيا يز گوسبيۋدجەتا رانشە درۋگيح ستران، تاك نيكوگدا ي نە سموگلي دوستيچ ۋروۆنيا سشا ي انگلي، - ستران، گدە ناۋچنىە يسسلەدوۆانيا ناچالي پولۋچات گوسۋدارستۆەننۋيۋ پوددەرجكۋ ليش بلاگوداريا زاينتەرەسوۆاننوستي گوسۋدارستۆا ۆ ۋسوۆەرشەنستۆوۆاني رازليچنىح ۆيدوۆ ۆوورۋجەني. ارگۋمەنتى پروتيۆ گوسۋدارستۆەننوگو فينانسيروۆانيا ناۋكي پرەدلاگاەت پروفەسسور بۋكينگەمسكوگو ۋنيۆەرسيتەتا تەرەنس كيلي.

ەمپيريچەسكيە داننىە ۋكازىۆايۋت نا يزيانى «لينەينوي مودەلي» ەكونوميچەسكوگو رازۆيتيا، كوتورايا پرەدپولاگاەت، چتو گوسۋدارستۆو فينانسيرۋەت فۋندامەنتالنۋيۋ ناۋكۋ، ا ەتو، ۆ سۆويۋ وچەرەد، ۆەدەت ك رازۆيتيۋ ناۋكي پريكلادنوي ي ۋسكورەنيۋ ەكونوميچەسكوگو روستا. بليجە ك يستينە ناحوديتسيا مودەل اداما سميتا، سوگلاسنو كوتوروي ۆ وسنوۆە ناۋچنوگو رازۆيتيا لەجيت نە فۋندامەنتالنايا ناۋكا، ا پريكلادنايا. تاكيم وبرازوم، گوسۋدارستۆەننوە فينانسيروۆانيە ناۋكي نەلزيا وبوسنوۆات س ەكونوميچەسكوي توچكي زرەنيا. بولەە توگو، نا دەلە ونو ۆىتەسنياەت يز ەتوي سفەرى چاستنوە فينانسيروۆانيە.

ۆۆەدەنيە

پەرۆىم - ەششە ۆ سرەدنەۆەكوۆە - زا فينانسيروۆانيە ناۋكي گوسۋدارستۆوم ۆىستۋپيل راشيد اد-دين (1247-1318), ۆيزير پەرسيدسكوگو شاحا. ەتوت ۋچەنىي مۋج سوبرال ۆسە يمەۆشيەسيا ۆ ەگو راسپورياجەني يستوريچەسكيە سۆەدەنيا ۆ ودنوم گيگانتسكوم ترۋدە - «دجامي ات-تاۆاريح» («سبورنيكە لەتوپيسەي»), رابوتا ناد كوتورىم بىلا زاكونچەنا ۆ 1302 گودۋ. ۆ سۆوەي كنيگە ون ۋكازىۆال، چتو دليا گوسۋدارستۆا «نەت ۆىشە زاسلۋگي، چەم پووششرەنيە ناۋك ي ناۋچنىح يزىسكاني». ك سوجالەنيۋ، ەگو جدالا تراگيچەسكايا ۋچاست - كازن زا بوگوحۋلستۆو، پوسلە كوتوروي گولوۆۋ راشيدا نوسيلي پو ۋليتسام تەبريزا پود ۆوزگلاسى گلاشاتايا: «ۆوت گولوۆا ەۆرەيا، وسكوربلياۆشەگو يميا بوجە! دا پادەت نا نەگو پروكلياتە اللاحا!»

ۆتورىم زنامەنيتىم ستوروننيكوم گوسۋدارستۆەننوي پوددەرجكي ناۋكي ستال فرەنسيس بەكون (1561-1626). ەگو سۋدبا تاكجە بىلا پەچالنا: ۆ 1621 گودۋ ون بىل وسۋجدەن پو وبۆينەنيۋ ۆ كوررۋپتسي، پومەستيا بەكونا بىلي كونفيسكوۆانى، ا سامومۋ ەمۋ دو كونتسا جيزني بىلو زاپرەششەنو پوياۆلياتسيا ۆ لوندونە. ودناكو ەششە ۆ 1605 گودۋ ون ناپيسال تراكتات «و زناچەني ي ۋسپەحە زنانيا»، گدە وتمەچال: «ەجەلي كتو-تو سچيتاەت فيلوسوفيۋ ي وبششيە ناۋكي پرازدنىم زانياتيەم، تو ون زابىۆاەت و توم، چتو يمەننو وني سلۋجات رەمەسلام [ت.ە. پريكلادنوي ناۋكە ي تەحنيكە] ي پيتايۋت يح».

ۆ ەتوم تراكتاتە بەكون پريزىۆاەت كوروليا ياكوۆا وكازىۆات فينانسوۆۋيۋ پوموشش ۋنيۆەرسيتەتسكوي ناۋكە، وبياسنيايا، چتو 1) تولكو گوسۋدارستۆو سپوسوبنو ەە فينانسيروۆات، 2) يمەننو يز فۋندامەنتالنوي ناۋكي ۆىراستايۋت نوۆىە تەحنولوگي، ي 3) نوۆىە تەحنولوگي وبەسپەچيۆايۋت ەكونوميچەسكي روست. تاكيم وبرازوم، يمەننو ەمۋ پرينادلەجيت اۆتورستۆو «لينەينوي» مودەلي ەكونوميچەسكوگو روستا: گوسۋدارستۆەننوە فينانسيروۆانيە → فۋندامەنتالنايا ناۋكا → پريكلادنايا ناۋكا → ەكونوميچەسكي روست.

ودناكو ۆ 1776 گودۋ ۆ «بوگاتستۆە نارودوۆ» ادام سميت وپروۆەرگ ەتۋ مودەل. سميت - ۋچەنىي يز گلازگو - نا سوبستۆەننوم وپىتە ۋبەديلسيا، چتو يمەننو اكادەميچەسكايا ناۋكا «ۆىتەكاەت» يز پريكلادنوي يلي «پرومىشلەننوي» ناۋكي، ا نە ناوبوروت: «ۋلۋچشەنيا، ۆنەسەننىە ۆ سوۆرەمەننۋيۋ ەپوحۋ ۆ رياد وبلاستەي فيلوسوفي [ناۋكي]، بولشەي چاستيۋ روديليس نە ۆ ۋنيۆەرسيتەتاح [ا ۆ پرومىشلەننوستي]». بولەە توگو، ون سچيتال، چتو پوچتي ۆسە نوۆىە پرومىشلەننىە تەحنولوگي بىلي رازرابوتانى سپەتسياليستامي ساموي پرومىشلەننوستي، ا نە ۋچەنىمي: «بولشايا چاست ماشين، چتو يسپولزۋيۋتسيا نا مانۋفاكتۋراح... يزوبرەتەنا پروستىمي رابوچيمي»[1].

سميت نە ۆەريل ۆ لينەينۋيۋ مودەل: پو ەگو منەنيۋ، رازۆيتيە پرومىشلەننوستي پوستوياننو ۋۆەليچيۆاەت سپەتسياليزاتسيۋ، ا پوتومۋ سپەتسياليستى سامي بۋدۋت سوۆەرشەنستۆوۆات تەحنولوگي. پوەتومۋ گلاۆنىم رەزۋلتاتوم پروتسەسسا سپەتسياليزاتسي، دۆيجيموگو رىنوچنىمي مەحانيزمامي، ون سچيتال «پرومىشلەننۋيۋ» (پريكلادنۋيۋ) ناۋكۋ. كرومە توگو، نا سوبستۆەننوم گوركوم وپىتە ستولكنۋۆشيس س كوررۋپتسيەي ۆ توگداشنيح كەمبريدجە ي وكسفوردە، ون بىل ۋبەجدەن، چتو گوسۋدارستۆۋ نە سلەدۋەت وكازىۆات ۋنيۆەرسيتەتام فينانسوۆۋيۋ پوموشش: «ۋلۋچشەنيا» ۆ «فيلوسوفي» ۆوزموجنى تولكو ۆ توم سلۋچاە، ەسلي ۋچەنىە بۋدۋت پولۋچات زا نيح سدەلنۋيۋ وپلاتۋ.

تاكيم وبرازوم، رازرابوتاننايا سميتوم مودەل ەكونوميچەسكوگو روستا وتليچالاس وت بەكونوۆسكوي:

ناۋكا ← نوۆىە تەحنولوگي → بوگاتستۆو

ستارىە تەحنولوگي

س مومەنتا ۆىحودا كنيگي سميتا پروشلو 225 لەت، ا س مومەنتا پۋبليكاتسي تراكتاتا بەكونا - پوچتي 400. پوياۆيلوس لي زا ەتو ۆرەميا دوستاتوچنو داننىح، چتوبى سۋديت و توم، كاكايا يز دۆۋح مودەلەي رەاليستيچنەە؟ يلي، ەسلي سفورمۋليروۆات پو-درۋگومۋ، سلەدۋەت لي گوسۋدارستۆۋ فينانسيروۆات ناۋكۋ؟

پريمەر سشا

كاك ۆيدنو يز ريسۋنكا 1, س 1820 گودا ۆۆپ نا دۋشۋ ناسەلەنيا ۆ سشا نەۋكلوننو ۋۆەليچيۆالسيا ۆ سرەدنەم نا 2,5% ۆ گود. ودناكو دو 1940 گودا ۆ امەريكە گوسپودستۆوۆال پرينتسيپ laissez faire - ي ۆ ناۋكە توجە. دو 1914 گودا فەدەرالنىە سبورى، ۆ وسنوۆنوم ۆ ۆيدە تاريفوۆ، سوستاۆليالي ليش نەسكولكو پروتسەنتوۆ ناتسيونالنوگو دوحودا. پوەتومۋ، كوگدا ۆ 1835 گودۋ نەكي انگليچانين پو فاميلي سميتسون زاۆەششال وگرومنۋيۋ پو تەم ۆرەمەنام سۋممۋ ۆ 500 000 دوللاروۆ امەريكانسكومۋ گوسۋدارستۆۋ دليا سوزدانيا زنامەنيتوگو نىنە ينستيتۋتا، نوسياششەگو ەگو يميا، كونگرەسس پوناچالۋ ەتوت دار وتۆەرگ.

ريسۋنوك 1.

پريمەچانيە: داننىە و راسحوداح فەدەرالنوگو پراۆيتەلستۆا نا ناۋكۋ (زا يسكليۋچەنيەم 1940 گودا) ۆزياتى يز رابوتى Mowery D.C.، Rosenberg N. Technology and the Pursuit of Economic Growth. Cambridge: Cambridge University Press, 1989. تسيفرى زا 1940 گود زايمستۆوۆانى يز يزدانيا: Federal Funds for Research, Development and other Scientific Activities. Washington, DC: National Science Foundation, 1972. داننىە پو ۆۆپ نا دۋشۋ ناسەلەنيا ۆزياتى يز كنيگي: Maddison A. Phases of Capitalist Development. Oxford: Oxford University Press, 1982.

سميتسون بىل نەزاكوننىم سىنوم گەرتسوگا نورتۋمبەرلەندسكوگو. پولۋچيۆ بولشوە ناسلەدستۆو وت ماتەري، ون فينانسيروۆال يز ەتيح سرەدستۆ سۆوي ناۋچنىە يسسلەدوۆانيا، ۆ كوتورىح دوستيگ بولشيح ۋسپەحوۆ - ۆ چاستنوستي، بىل يزبران چلەنوم كورولەۆسكوگو ناۋچنوگو وبششەستۆا. ني رازۋ نە پوبىۆاۆ ۆ سشا، سميتسون پرەدستاۆليال سەبە ەتۋ سترانۋ كاك تسارستۆو سوتسيالنوگو راۆەنستۆا; وسكوربلەننىي تەم، چتو ەمۋ كاك باستاردۋ بىل زاكازان دوستۋپ ۆ انگليسكوە ۆىسشەە وبششەستۆو، ي نە يمەيا دەتەي، ون زاۆەششال سۆوە سوستويانيە پراۆيتەلستۆۋ مولودوي زاوكەانسكوي رەسپۋبليكي.

ونو، پراۆدا، وتنيۋد نە وبرادوۆالوس ەتومۋ پوداركۋ. امەريكانسكوە پراۆيتەلستۆو سچيتالو، چتو ناۋكا نە ۆحوديت ۆ سفەرۋ وتۆەتستۆەننوستي گوسۋدارستۆا. ۋزناۆ و زاۆەششاني، ودين كونگرەسسمەن نازۆال سميتسونا «نيچتوجنىم تۋنەيادتسەم، پىتايۋششيمسيا يز تششەسلاۆيا وبەسسمەرتيت سۆوە يميا»، ا سەناتور وت شتاتا يۋجنايا كارولينا دجون سي كولحاۋن زاياۆيل، چتو «پرينيمات پودنوشەنيا - نيجە دوستوينستۆا سوەدينەننىح شتاتوۆ». ليش ۆ 1846 گودۋ كونگرەسس سوگلاسيلسيا ۆزيات دەنگي - دا ي تو ۆ وسنوۆنوم دليا توگو، چتوبى نە دوپۋستيت يح دالنەيشەگو راسحيششەنيا كوررۋمپيروۆاننىمي پوليتيكامي يز اركانزاسا، گدە وني بىلي «ينۆەستيروۆانى»، پوتومۋ چتو نيكتو نە ناشەل ەتومۋ دارۋ لۋچشەگو پريمەنەنيا.

تولكو ۆوەننايا نەوبحوديموست پوبۋديلا فەدەرالنىە ۆلاستي سشا زانياتسيا فينانسيروۆانيەم ناۋكي. ۆ 1863 گودۋ، ۆ رازگار گراجدانسكوي ۆوينى، ۆاشينگتون سوزدال ناتسيونالنۋيۋ اكادەميۋ ناۋك سشا، چتوبى ۋچەنىە پوموگلي ۆ رازرابوتكە برونەنوستسەۆ دليا بوربى س يۋجانامي. گودوم رانشە كونگرەسس پرينيال زاكون مەرريلا، ستاۆشي پەرۆىم پريامىم اكتوم پوددەرجكي ۆىسشەي شكولى ي ناۋچنىح يسسلەدوۆاني سو ستورونى گوسۋدارستۆا; پري ەتوم تسەليۋ بىلو ۋلۋچشەنيە پرودوۆولستۆەننوگو سنابجەنيا ارمي.

ودناكو پوسلە گراجدانسكوي ۆوينى پراۆيتەلستۆو سشا ۆنوۆ پرەكراتيلو فينانسيروۆانيە ناۋكي ي، زا يسكليۋچەنيەم دۆۋح نەبولشيح پرومەجۋتكوۆ - 1916-1919 گودوۆ ي نا ۆتوروگو ەتاپا «نوۆوگو كۋرسا» - ۆ ەتوي سفەرە دو ۆستۋپلەنيا امەريكي ۆو ۆتورۋيۋ ميروۆۋيۋ ۆوينۋ گوسپودستۆوۆال پرينتسيپ laissez faire.

تەم نە مەنەە ۋجە ك 1890 گودۋ سوەدينەننىە شتاتى ستالي ساموي بوگاتوي سترانوي ميرا ي رودينوي تاكيح ۆەليكيح ۋچەنىح، كاك ەديسون، ۆەستينگاۋز ي براتيا رايت. ك 1940 گودۋ امەريكانسكي چاستنىي سەكتور ۆكلادىۆال ۆ ناۋچنىە يسسلەدوۆانيا دو 250 ميلليونوۆ دوللاروۆ ۆ گود (يز نيح 50 ميلليونوۆ شلو نا «چيستۋيۋ» ناۋكۋ), ۆ تو ۆرەميا كاك فەدەرالنىە ي رەگيونالنىە ۆلاستي اسسيگنوۆالي نا ەتي تسەلي 81 ميلليون ۆ گود - ۆ وسنوۆنوم رەچ شلا وب وبوروننىح (26 ميلليونوۆ) ي سەلسكوحوزيايستۆەننىح (36 ميلليونوۆ) يسسلەدوۆانياح[2]. كاك مى ۆيديم، laissez faire دەيستۆيتەلنو پراۆيل بال.

نو ناچينايا س 1941 گودا امەريكانسكوە گوسۋدارستۆو - چتوبى ودولەت ۆوينستۆەننىح نەمتسەۆ ي ياپونتسەۆ، ا زاتەم رۋسسكيح - ناچالو زاكاچيۆات دەنگي ۆ ۆوەننىە ي گراجدانسكيە نيوكر، ا تاكجە ۆ اكادەميچەسكۋيۋ ناۋكۋ. (اسسيگنوۆانيا نا نيوكر، ۆكليۋچايۋششيە كاك تەحنيچەسكيە، تاك ي فۋندامەنتالنىە يسسلەدوۆانيا، كاك پراۆيلو ۆ دەسيات راز پرەۆىشايۋت راسحودى نا «چيستۋيۋ» ناۋكۋ.) ۆسە ەتي فينانسيرۋەمىە يز فەدەرالنوگو بيۋدجەتا راسحودى پوسلە 1941 گودا نەيموۆەرنو ۆوزروسلي. نا ريسۋنكە 1 مى ۆيديم، چتو زا 15 لەت وني ۋۆەليچيليس ۆ 100 س ليشنيم راز، دوستيگنۋۆ ك 1955 گودۋ 3 ميللياردوۆ دوللاروۆ ۆ گود. ودناكو يز توگو جە ريسۋنكا ياۆستۆۋەت، چتو ەتو ۋۆەليچەنيە، ا زاتەم ستابيليزاتسيا گوسۋدارستۆەننىح راسحودوۆ نا ناۋكۋ نە وترازيليس نا دولگوسروچنىح تەمپاح روستا ۆۆپ نا دۋشۋ ناسەلەنيا ۆ سشا.

پريمەرى ۆەليكوبريتاني، گەرماني ي فرانتسي

سەگودنيا مى چاستو زابىۆاەم، چتو بريتانيا ستالا رودينوي پرومىشلەننوي رەۆوليۋتسي ي ۆ XVIII-XIX ستولەتياح بىلا ساموي بوگاتوي سترانوي ميرا، حوتيا گوسۋدارستۆو ۆ تو ۆرەميا نە فينانسيروۆالو ناۋكۋ. ەكونوميكا وسنوۆىۆالاس نا laissez faire, ا ۆ ميرنوە ۆرەميا ۆ سترانە ينوگدا داجە نە ۆزيمالسيا پودوحودنىي نالوگ. ودناكو ۆ رامكاح ەتوگو رەجيما پروتسۆەتالا نە تولكو پرومىشلەننوست، نو ي ناۋكا - پوروجدايا تاكيح گيگانتوۆ، كاك فارادەي ي دارۆين. رەدكيە سلۋچاي ۋچاستيا گوسۋدارستۆا ۆ ناۋچنوي دەياتەلنوستي وبىچنو زاكانچيۆاليس پروۆالوم. تاك، ۆ ناچالە XIX ۆەكا، كوگدا سرەدنيايا زارپلاتا ۆ انگلي سوستاۆليالا 2 فۋنتا ۆ نەدەليۋ، چارلز بەببيدج پولۋچيل وت مينيستەرستۆا فينانسوۆ 17 000 فۋنتوۆ نا پوسترويكۋ يزوبرەتەننوي يم «رازنوستنوي ماشينى». نو سوزدات رابوتوسپوسوبنىي اگرەگات ەمۋ تاك ي نە ۋدالوس.

بريتانسكوە پراۆيتەلستۆو، كاك ي امەريكانسكوە، ناچالو فينانسيروۆات ناۋكۋ ليش پو ۆوەننىم سووبراجەنيام: وب ەتوم سۆيدەتەلستۆۋيۋت ي داتى ۋچرەجدەنيا پرەدشەستۆەننيكوۆ نىنەشنيح وسنوۆنىح گوسۋدارستۆەننىح ۆەدومستۆ، چەرەز كوتورىە وسۋششەستۆلياەتسيا ەتا پوموشش: سوۆەتا پو مەديتسينسكيم يسسلەدوۆانيام (1913), سوۆەتا پو ناۋچنو-تەحنيچەسكيم يسسلەدوۆانيام ي سوۆەتا پو بيولوگيچەسكيم ي بيوتەحنيچەسكيم يسسلەدوۆانيام (1916), سوۆەتا پو فينانسيروۆانيۋ ۆىسشەگو وبرازوۆانيا - رانەە ون نازىۆالسيا كوميتەتوم پو پرەدوستاۆلەنيۋ گرانتوۆ ۋنيۆەرسيتەتام (1919). كرومە توگو، كاك ي ۆ سشا، ۆ بريتاني پوياۆلەنيە ەتيح ورگانوۆ نيكاك نە وترازيلوس نا دولگوسروچنوي ديناميكە رازۆيتيا ەكونوميكي ي تەحنولوگي.

پراۆيتەلستۆا كونتينەنتالنوي ەۆروپى، ۆسترەۆوجەننىە روستوم پرومىشلەننوي موششي بريتاني، س ناچالا XIX ۆەكا پىتاليس پوۆتوريت ەە تەحنيچەسكي «رىۆوك». ودناكو ەتي «ديريجيستسكيە» پراۆيتەلستۆا نە جەلالي زايمستۆوۆات ۋ انگليچان پرينتسيپ laissez faire: يم بولشە پو ۆكۋسۋ پريشلاس «لينەينايا» مودەل بەكونا. ۆ رەزۋلتاتە، ناپريمەر، ۆ 1809-1810 گوداح مينيستر پروسۆەششەنيا پرۋسسي ۆيلگەلم فون گۋمبولدت وسنوۆال ۆ بەرلينە يسسلەدوۆاتەلسكي ۋنيۆەرسيتەت فريدريحا-ۆيلگەلما. ا ەششە رانشە، ۆ 1795 گودۋ، فرانتسۋزسكيە ۆلاستي سوزدالي پاريجسكۋيۋ پوليتەحنيچەسكۋيۋ شكولۋ، سوچەتاۆشۋيۋ سرەدنەە ي ترەتيچنوە وبرازوۆانيە س ناۋچنوي دەياتەلنوستيۋ.

سۋششەستۆۋەت راسحوجەە منەنيە، چتو گوسۋدارستۆەننايا پوددەرجكا ناۋكي وبەسپەچيلا پروتسۆەتانيە فرانتسي ي گەرماني. ەتا ۆەرسيا، ۆ چاستنوستي، تيراجيرۋەتسيا ۆ «ەتالوننوم» ۋچەبنيكە فريمەنا ي سوەتا «ەكونوميچەسكيە اسپەكتى پرومىشلەننىح يننوۆاتسي»[3]; ودناكو وت ەتوگو ونا نە پەرەستاەت بىت پروستو ميفوم. ۆ 1800-1940 گوداح، كوگدا ۆ گەرماني ي فرانتسي گوسۋدارستۆو ششەدرو فينانسيروۆالو ناۋكۋ، ا ۆ سشا ي ۆەليكوبريتاني - ۆەسما سكۋدنو، ۆۆپ نا دۋشۋ ناسەلەنيا ۆ پەرۆىح دۆۋح ستراناح سوستاۆليال نە بولەە 70% وت امەريكانسكوگو ي بريتانسكوگو پوكازاتەلەي، ا تەمپى يح ەكونوميچەسكوگو روستا نە سليشكوم ۆپەچاتليالي. ليش ۆ 1960-ح گوداح يم ۋدالوس «پەرەگنات» ۆ ەتوم پلانە بريتانيۋ (وت سشا وني پو-پرەجنەمۋ وتستايۋت), نو پريسكوربنايا ەكونوميچەسكايا ديناميكا ۆ پوسلەۆوەننوي انگلي ۋج توچنو نە سۆيازانا س پرەنەبرەجەنيەم گوسۋدارستۆا ك ناۋكە ي تەحنيكە.

ناپروتيۆ، كاك پوكازىۆاەت دەۆيد ەدجەرتون ۆ سۆوەي كنيگە «ناۋكا، تەحنيكا ي پرومىشلەننىي „ۋپادوك" بريتاني»[4], ۆ پوسلەۆوەننوي انگلي گوسۋدارستۆەننىە راسحودى نا ناۋكۋ نامنوگو پرەۆىشالي انالوگيچنىە اسسيگنوۆانيا ۆو فرانتسي ي گەرماني. ي نەسلۋچاينو يمەننو ۆ بريتاني بىل سوزدان پەرۆىي ۆ ميرە سەرينىي كومپيۋتەر، پەرۆىي ۆ ميرە سەرينىي رەاكتيۆنىي اۆيالاينەر، پەرۆىي ۆ ميرە سۆەرحزۆۋكوۆوي پاسساجيرسكي سامولەت (سوۆمەستنو س فرانتسيەي) ي پوستروەنا پەرۆايا ۆ ميرە كوممەرچەسكايا اەس، ا زاتەم، كوگدا ەە ەكونوميكا نە ۆىدەرجالا برەمەني ەتيح ي درۋگيح نەرەنتابەلنىح پروەكتوۆ، ونا چۋت بىلو نە ستالا پەرۆىم ۆ ميرە پوستيندۋستريالنىم گوسۋدارستۆوم.

يستوريا ميروۆوي ەكونوميكي س 1800 گودا نەوپروۆەرجيمو سۆيدەتەلستۆۋەت: نەزاۆيسيمو وت پوموششي گوسۋدارستۆا ناۋكە، تەمپى روستا ۆ سترانە پرەدوپرەدەليال - ي پرەدوپرەدەلياەت - سۋششەستۆۋيۋششي تام ۋروۆەن ەكونوميچەسكوي سۆوبودى[5]. پوەتومۋ دو نەداۆنيح پور تاك حوروشو وبستويالي دەلا س بلاگوسوستويانيەم ۆ شۆەيتساري ي ياپوني. ۆ ەتيح دۆۋح ستراناح گوسۋدارستۆو سلابو پوددەرجيۆالو ناۋكۋ، ا پوتومۋ چاستنىي سەكتور پوچتي تسەليكوم فينانسيروۆال نە تولكو نيوكر، نو ي (وسوبەننو ۆ ياپوني) اكادەميچەسكۋيۋ ناۋكۋ[6]. بىتۋيۋششي نا زاپادە ميف و «چۋدودەيستۆەننوي» رولي ياپونسكوگو مينيستەرستۆا مەجدۋنارودنوي تورگوۆلي ي پرومىشلەننوستي ۆ كاچەستۆە يستوچنيكا ششەدرىح اسسيگنوۆاني ي مۋدروگو رۋكوۆوديتەليا بلاگودارنىمي ي پوسلۋشنىمي پرومىشلەننيكامي ياۆلياەتسيا يمەننو ميفوم وت ناچالا دو كونتسا[7]. ۆ تو جە ۆرەميا نالوگي ۆ شۆەيتساري ي ياپوني بىلي تاكيمي جە نيزكيمي، كاك ۆ سشا. ەست ي ەششە ودين ينتەرەسنىي فاكت: نەداۆنيە ەكونوميچەسكيە نەدۋگي ۆ ياپوني سوۆپالي پو ۆرەمەني س ناراششيۆانيەم گوسۋدارستۆەننوي پوددەرجكي ناۋكي. ۆ 1980-ە، نادەياس يزبەجات «رەۆوليۋتسي ۆ سفەرە پرەدلوجەنيا»، ستول نەوبحوديموي ياپونسكوي ەكونوميكە، پراۆيتەلستۆو ەتوي سترانى رەشيلو، چتو ينۆەستيتسي ۆ ناۋكۋ - ەتو پاناتسەيا. ودناكو ەتوت زامىسەل پروۆاليلسيا.

پوچەمۋ «لينەينايا» مودەل نەسوستوياتەلنا

«لينەينايا» مودەل نەسوستوياتەلنا، پوسكولكۋ نەۆەرنو پرەدستاۆلياەت ەتاپى رازۆيتيا ناۋكي. تو ەست، ك پريمەرۋ، بولشينستۆو نوۆىح پرومىشلەننىح تەحنولوگي ياۆليايۋتسيا نە يزوبرەتەنيەم «چيستوي» ناۋكي، ا رازۆيتيەم ۋجە سۋششەستۆۋيۋششيح پرومىشلەننىح تەحنولوگي. ۆ چاستنوستي، مەنسفيلد، وبسلەدوۆاۆ 75 كرۋپنىح تەحنولوگيچەسكيح كومپاني سشا، ۆىياسنيل، چتو 90% يح كوممەرچەسكي تسەننىح يننوۆاتسي بىلي رازرابوتانى ۆ ساميح ەتيح فيرماح نا وسنوۆە پرەجدە سۋششەستۆوۆاۆشيح تەحنولوگي[8]. انالوگيچنوە يسسلەدوۆانيە، پروۆەدەننوە پو زاكازۋ امەريكانسكوگو گوسۋدارستۆەننوگو ناتسيونالنوگو ناۋچنوگو فوندا، دالو تاكيە جە رەزۋلتاتى[9]. بولەە توگو، 10% يننوۆاتسي، روديۆشيحسيا ۆ نەدراح «چيستوي ناۋكي»، دايۋت كراينە نەزناچيتەلنىي ەكونوميچەسكي ەففەكت: نا يح دوليۋ پريحوديتسيا ۆسەگو 3% پريبىلي[10].

ناكونەتس، ۋتۆەرجدەنيا و توم، چتو چاستنىي سەكتور نە ينۆەستيرۋەت ۆ «چيستۋيۋ» ناۋكۋ، نە سووتۆەتستۆۋيۋت دەيستۆيتەلنوستي. ۆ تسەلوم 10% ۆسەح يسسلەدوۆاني ۆ پرومىشلەننوستي پودپادايۋت پود كاتەگوريۋ فۋندامەنتالنوي يلي ابستراكتنوي ناۋكي. حيكس ي كاتس پرودەمونستريروۆالي: ۆ پرومىشلەننوم سەكتورە ۆەليكوبريتاني ناۋكا رازۆيۆاەتسيا ناستولكو ديناميچنو، چتو نەكوتورىە كومپاني، ناپريمەر، ICI, SmithKline Beecham, Wellcome ي AEA Technology, س 1981 پو 1994 گود وپۋبليكوۆالي پو دۆە س ليشنيم تىسياچي ناۋچنىح رابوت: ەتو بولشە، چەم يزدايۋت سرەدنەگو رازمەرا ۋنيۆەرسيتەتى[11]. دۆا تششاتەلنىح يسسلەدوۆانيا و دەياتەلنوستي 16 ي 911 كرۋپنىح امەريكانسكيح كومپاني پوكازالي: ۆو-پەرۆىح، پوچتي ۆسە ەتي فيرمى ۆ رازنىح وبەماح ۆكلادىۆايۋت كاپيتالى ۆ «چيستۋيۋ» ناۋكۋ، ي، ۆو-ۆتورىح، چەم بولشە تاكيح يسسلەدوۆاني ۆەدەت كامپانيا، تەم بىسترەە راستۋت ەە پريبىلي[12]. تاكيم وبرازوم، ۆوپرەكي راسپروسترانەننىم ميفام، رىنوك «ۆوزناگراجداەت» كورپوراتسي زا ينۆەستيتسي ۆ «چيستۋيۋ» ناۋكۋ.

پريچينى تاكوي سيتۋاتسي وبياسنيايۋت كوەن ي لەۆينتال:[13] وني پرودەمونستريروۆالي، چتو كومپاني زانيمايۋتسيا فۋندامەنتالنوي ناۋكوي نە ستولكو دليا توگو، چتوبى دەلات نوۆىە وتكرىتيا، سكولكو دليا توگو، چتوبى ۋزنات وب وتكرىتياح درۋگيح. ۆەد داجە سامايا كرۋپنايا فيرما ۆ سوستوياني وسۋششەستۆيت ليش نەبولشۋيۋ دوليۋ وبششەگو وبەما يسسلەدوۆاني، پروۆودياششيحسيا پو ۆسەمۋ ميرۋ پو تەمام، كاسايۋششيمسيا ەە سپەتسياليزاتسي. ا پوسكولكۋ ليش پروفەسسيونالنىە ۋچەنىە سپوسوبنى پونيات ناۋچنو-تەحنيچەسكۋيۋ ليتەراتۋرۋ، كورپوراتسي، چتوبى بىت ۆ كۋرسە سووتۆەتستۆۋيۋششيح يسسلەدوۆاني، ۆەدۋششيحسيا پو ۆسەمۋ ميرۋ، نانيمايۋت يح نا رابوتۋ.

بولەە توگو، لۋچشيە ۋچەنىە - ا تولكو تاكيح ي نانيمايۋت بيزنەسمەنى - سوگلاسياتسيا رابوتات ۆ چاستنوم سەكتورە ليش ۆ توم سلۋچاە، ەسلي يم پرەدوستاۆيات ماتەريالنىە رەسۋرسى ي لابوراتورنوە وبورۋدوۆانيە، پوزۆوليايۋششيە وستاۆاتسيا نا پەرەدنەم كراە ميروۆوي ناۋكي، ا تاكجە ۆوزموجنوست بەسپرەپياتستۆەننو پۋبليكوۆات رەزۋلتاتى سۆويح يزىسكاني. ۆ رەزۋلتاتە، ك پريمەرۋ، دۆوە يز سەمي «پرويزۆوديتەلەي» ناۋچنىح ترۋدوۆ ۆ سفەرە بيولوگي س نايۆىسشيم يندەكسوم تسيتيروۆانيا - نە ۋنيۆەرسيتەتى يلي گوسۋدارستۆەننىە ناۋچنو-يسسلەدوۆاتەلسكيە ينستيتۋتى، ا چاستنىە بيوتەحنولوگيچەسكيە كومپاني - Genentech ي Chiron[14]. وبە ەتي فيرمى تاكجە ۆەسما ۋسپەشنى ۆ كوممەرچەسكوم پلانە; يح وسنوۆاتەلي پوزابوتيليس وب ەتوم، نامەرەننو وبەسپەچيۆ رابوتايۋششيم نا نيح يسسلەدوۆاتەليام ماكسيمالنۋيۋ ناۋچنۋيۋ سۆوبودۋ، چتوبى پريۆلەچ سپەتسياليستوۆ ساموگو ۆىسوكوگو ۋروۆنيا[15].

زناچەنيە دوستۋپا ك ينفورماتسي و دوستيجەنياح درۋگيح راسكرىۆايۋت وداگيري ي مۋراكامي:[16] پو يح داننىم، كاجدايا يز 10 كرۋپنەيشيح ياپونسكيح فارماتسەۆتيچەسكيح كومپاني پولۋچيلا ۆدۆوە بولشە پريبىلەي وت يسسلەدوۆاني، وسنوۆاننىح نا ناۋچنىح ماتەريالاح، پاتەنتاح ي پرودۋكتاح درۋگيح دەۆياتي فيرم، چەم وت سوبستۆەننىح ناۋچنىح رازرابوتوك. ودناكو ني ودنا فيرما نە پولۋچيلا بى دوستۋپ ك رەزۋلتاتام، پولۋچەننىم درۋگيمي، ەسلي بى نە رازۆيۆالا سۆوبودنۋيۋ «چيستۋيۋ» ناۋكۋ ۆ سوبستۆەننىح ستەناح. تاكيم وبرازوم، رىنوك «ۆوزناگراجداەت» پرەدپرينيماتەلەي زا ينۆەستيتسي ۆ سوستوياۆشيحسيا ۋچەنىح - ۆەد وني زانيمايۋتسيا سبوروم ۆاجنوي دليا رابوتوداتەلەي ينفورماتسي.

دالەە، روزەنبەرگ ۆ رەزۋلتاتە يسچەرپىۆايۋششەگو اناليزا يستوريچەسكيح فاكتوۆ دوكازال، چتو ادام سميت بىل پراۆ، ا بەكون وشيبالسيا: ودين يز ۆەكتوروۆ «لينەينوي» مودەلي دولجەن يمەت پروتيۆوپولوجنۋيۋ ناپراۆلەننوست - دوستيجەنيا «چيستوي» ناۋكي نا دەلە زاچاستۋيۋ وسنوۆىۆايۋتسيا نا پرومىشلەننىح نيوكر[17]. پرويلليۋستريرۋەم ەتوت تەزيس پريمەروم يز وتنوسيتەلنو نەداۆنەگو پروشلوگو. راديواسترونوميا - ناۆەرنو، ترۋدنو وتىسكات بولەە «چيستۋيۋ» ناۋچنۋيۋ ديستسيپلينۋ» - ۆوزنيكلا ۆ 1930-ح گوداح، كوگدا كارل يانسكي، ينجەنەر، رابوتاۆشي ۆ لابوراتورياح كوممەرچەسكوي فيرمى Bell ناد سيستەمامي دالنەي راديوتەلەفوننوي سۆيازي، وبنارۋجيل، چتو ودين يز يستوچنيكوۆ ەلەكتروماگنيتنىح «شۋموۆ» ناحوديتسيا ۆ كوسموسە. يز ەتوگو وتكرىتيا، سدەلاننوگو ۆ حودە پريكلادنىح يسسلەدوۆاني، روديلاس تسەلايا فۋندامەنتالنايا ناۋچنايا ديستسيپلينا. پوزدنەە ۆيلسون ي پەنزياس، تاكجە رابوتاۆشيە ۆ لابوراتورياح Bell, پولۋچيلي نوبەلەۆسكۋيۋ پرەميۋ زا وتكرىتيە كوسميچەسكوگو ميكروۆولنوۆوگو فونوۆوگو يزلۋچەنيا، ۆوزنيكشەگو ۆ رەزۋلتاتە «بولشوگو ۆزرىۆا».

بولەە توگو، ۆسيا كونتسەپتسيا «لينەينوي» مودەلي، پرەدۋسماتريۆايۋششايا رازدەلەنيە ناۋكي نا «چيستۋيۋ» ي پريكلادنۋيۋ، سەگودنيا پرەدستاۆلياەتسيا يسكۋسستۆەننوي. نارين ي وليۆاسترو دوكازالي، چتو سرەدني پرومەجۋتوك مەجدۋ پۋبليكاتسيەي ستاتي ۆ ناۋچنوم جۋرنالە ي پرەتۆورەنيەم ەە تەزيسوۆ ۆ پاتەنت سوستاۆلياەت ۆسەگو چەتىرە گودا[18]. پو يح سلوۆام، سەگودنيا رازليچيە مەجدۋ، ناپريمەر، بيوتەحنولوگيامي ي فۋندامەنتالنوي ناۋكوي پراكتيچەسكي ستەرلوس. ەتو، ەستەستۆەننو، گوۆوريت و توم، چتو چاستنىە كومپاني تەپەر كروۆنو زاينتەرەسوۆانى ۆ فينانسيروۆاني «چيستوي» ناۋكي.

ەسلي رىنوك ۆوزناگراجداەت زا ناۋچنىە يسسلەدوۆانيا تاكيم جە وبرازوم، كاك ي زا پرويزۆودستۆو ليۋبوگو توۆارا چاستنىم پرەدپرينيماتەلەم، ۆ سووتۆەتستۆي س وبششەپرينياتوي ەكونوميچەسكوي تەوريەي موجنو پرەدپولوجيت، چتو پوددەرجكا ناۋكي گوسۋدارستۆوم بۋدەت ليش ۆىتەسنيات چاستنوە فينانسيروۆانيە: زاچەم پرەدپرينيماتەليام وپلاچيۆات يسسلەدوۆانيا، ەسلي ەتو ۆسە راۆنو سدەلاەت گوسۋدارستۆو؟ ي، كاك پوكازىۆايۋت ەمپيريچەسكيە داننىە، تاكوە ۆىتەسنەنيە دەيستۆيتەلنو پرويسحوديت. نا ۋروۆنە وتدەلنىح فيرم گوسۋدارستۆەننىە گرانتى ۆىتەسنيايۋت چاستنۋيۋ پوددەرجكۋ ۆ وبەمە ودين ك ودنومۋ[19].

نا ۋروۆنە تسەلىح ستران كارتينا ۆىگلياديت ەششە حۋجە. كاك ۆيدنو نا ريسۋنكە 2, سۋششەستۆۋەت سيلنايا كوررەلياتسيا مەجدۋ ۆۆپ نا دۋشۋ ناسەلەنيا ي چيسلوم ۋچەنىح ۆ سترانە، ا زناچيت، كوليچەستۆوم ي كاچەستۆوم پۋبليكۋەمىح يمي ناۋچنىح رابوت.

ريسۋنوك 2.

پريمەچانيە: داننىە وب يندەكساح تسيتيروۆانيا، وتراجايۋششيح كاچەستۆو ناۋچنوي دەياتەلنوستي، ۆزياتى يز رابوتى: Braun T.، Glanzed W.، Schubert W. One More Version of the Facts and Figures on Publication Output and Relative Citation Output of 107 Countries 1978-1980 // Scientometrics. Vol. 11 (1987). P. 9-15; ا و ۆۆپ نا دۋشۋ ناسەلەنيا - يز يزدانيا: OECD Economic Surveys, UK. Paris: OECD, 1981. گرافيكي، گدە سراۆنيۆايۋتسيا كوليچەستۆەننىە پوكازاتەلي ناۋكي ي ۆۆپ نا دۋشۋ ناسەلەنيا، وچەن پوحوجي (Kealey 1996).

اببرەۆياتۋرى: A = اۆستريا، Al = اۆستراليا، B = بەلگيا، C = كانادا، CH = شۆەيتساريا، D = دانيا، E = يسپانيا، Fi = فينليانديا، F = فرانتسيا، G = گەرمانيا، Gc = گرەتسيا، H = گوللانديا، I = يتاليا، Ir = يرلانديا، J = ياپونيا، N = نورۆەگيا، P = پورتۋگاليا، S = شۆەتسيا، T = تۋرتسيا.

ەتو پودتۆەرجداەت پرەدپولوجەنيە اداما سميتا، چتو پو مەرە ەكونوميچەسكوگو روستا پرويسحوديت سپەتسياليزاتسيا چەلوۆەچەسكوي دەياتەلنوستي، پوسكولكۋ بولەە رازۆيتايا ەكونوميكا ترەبۋەت بولشەگو كوليچەستۆا ناۋچنىح ي تەحنيچەسكيح سپەتسياليستوۆ. ودناكو رازنىە سترانى وەسر پروۆوديات رازليچنۋيۋ پوليتيكۋ ۆ پلانە فينانسيروۆانيا گراجدانسكيح نيوكر. ۆ نەكوتورىح گوسۋدارستۆاح، ناپريمەر، شۆەيتساري ي ياپوني، دەيستۆوۆال پرينتسيپ laissez faire, ي گوسپوددەرجكا سوستاۆليالا ۆسەگو 10-20% سوۆوكۋپنوگو فينانسيروۆانيا; ۆ درۋگيح - ۆ چاستنوستي اۆسترالي ي نوۆوي زەلاندي - ونا دوستيگاەت 80%.

ريسۋنوك 3 پوكازىۆاەت، چتو مەجدۋ ۆۆپ نا دۋشۋ ناسەلەنيا ي ينۆەستيتسيامي ۆ گراجدانسكيە نيوكر تاكجە سۋششەستۆۋەت موششنايا كوررەلياتسيا، نو گوسۋدارستۆەننوە فينانسيروۆانيە وكازىۆاەت نا نەە نەگاتيۆنوە ۆوزدەيستۆيە. ۆ ستراناح، راسپولوجەننىح ۆىشە چەرتى لينەينوي رەگرەسسي، گراجدانسكيە نيوكر ۆ وسنوۆنوم فينانسيرۋيۋتسيا يز چاستنىح يستوچنيكوۆ، ا ۆ تەح، چتو راسپولوجەنى نيجە - پرەيمۋششەستۆەننو گوسۋدارستۆوم. كاجدىي فۋنت يلي دوللار، يزراسحودوۆاننىي نا ەتي تسەلي گوسۋدارستۆوم، ۆىتەسنياەت بولشە فۋنتا يلي دوللارا چاستنىح ينۆەستيتسي.

ريسۋنوك 3.

پريمەچانيە: داننىە پو سوۆوكۋپنىم ۆنۋترەننيم راسحودام نا گراجدانسكيە نيوكر (% وت ۆۆپ) زايمستۆوۆانى يز يزدانيا: OECD Science and Technology Indicators. № 3. Paris: OECD, 1989. تسيفرى ۆۆپ نا دۋشۋ ناسەلەنيا ۆزياتى يز يزدانيا: OECD Economic Surveys, UK. Paris: OECD, 1987. چتوبى وپرەدەليت ۆوزدەيستۆيە رازليچنىح سووتنوشەني چاستنوگو/گوسۋدارستۆەننوگو فينانسيروۆانيا گراجدانسكيح نيوكر ۆ سترانە، مى پرودەلالي منوجەستۆەننىي لينەينىي رەگرەسسيوننىي اناليز س ۋسكورەننىم وتبوروم. زاداچا سوستويالا ۆ توم، چتوبى سپروگنوزيروۆات دوليۋ ۆۆپ، يزراسحودوۆاننۋيۋ نا گراجدانسكيە نيوكر، ۆۆپ نا دۋشۋ ناسەلەنيا ي سووتنوشەنيە مەجدۋ گوسۋدارستۆەننىمي ي چاستنىمي راسحودامي نا گراجدانسكيە نيوكر ۆ 1985 گودۋ. دۆا نەسكوررەكتيروۆاننىح كوەففيتسيەنتا كوررەلياتسي پيرسونا مەجدۋ دولەي ۆۆپ، يزراسحودوۆاننوي نا گراجدانسكيە نيوكر، ي سووتنوشەنيەم گوسۋدارستۆەننوگو/چاستنوگو فينانسيروۆانيا گراجدانسكيح نيوكر، سوستاۆيلي r = 0,69, t-زناچەنيە 2,469 (p = 0,024) ي r = 0,80, t-زناچەنيە 4,103 (p < 0,01) سووتۆەتستۆەننو. 85% ۆاريابەلنوستي ۆ وبەمە ۆۆپ، يزراسحودوۆاننوم نا گراجدانسكيە نيوكر، وبياسنيايۋتسيا ۆۆپ نا دۋشۋ ناسەلەنيا ي سووتنوشەنيەم گوسۋدارستۆەننوگو/چاستنوگو فينانسيروۆانيا گراجدانسكيح نيوكر. ەتو گوۆوريت و ۆىتەسنەني چاستنوگو فينانسيروۆانيا ۆ اگرەگيروۆاننىح راسحوداح نا گراجدانسكيە نيوكر: كاجدىي دوللار گوسۋدارستۆەننىح اسسيگنوۆاني ۆىتەسنياەت بولشە ودنوگو دوللارا چاستنىح ينۆەستيتسي.

اببرەۆياتۋرى: A = اۆستريا، Al = اۆستراليا، B = بەلگيا، C = كانادا، CH = شۆەيتساريا، D = دانيا، E = يسپانيا، Fi = فينليانديا، F = فرانتسيا، G = گەرمانيا، Gc = گرەتسيا، H = گوللانديا، I = يتاليا، Ir = يرلانديا، J = ياپونيا، N = نورۆەگيا، P = پورتۋگاليا، S = شۆەتسيا، T = تۋرتسيا.

زاكليۋچەنيە

ەمپيريچەسكيە داننىە ودنوزناچنى. «لينەينايا» مودەل ستراداەت فاتالنىمي يزيانامي، ا مودەل اداما سميتا توچنا: ناۋچنو-تەحنيچەسكي پروگرەسس وسنوۆىۆاەتسيا نا رىنوچنوي سپەتسياليزاتسي. ەدينستۆەننىە رەالنىە وبوسنوۆانيا گوسۋدارستۆەننوگو فينانسيروۆانيا ناۋكي پريۆوديت پروفەسسور دەۆيد ەدجەرتون يز يمپەريال-كوللەدجا: گوسۋدارستۆەننايا پوددەرجكا سپوسوبستۆۋەت دەموكراتيچەسكوي «پودوتچەتنوستي» ۆ ناۋكە ي وبەسپەچيۆاەت پروتيۆوۆەس گەگەموني چاستنىح فيرم ۆ يسسلەدوۆاتەلسكوي دەياتەلنوستي.

نو داجە ەتي ارگۋمەنتى نەلزيا نازۆات سيلنىمي، ۆەد يستوريچەسكيە فاكتى سۆيدەتەلستۆۋيۋت، چتو ۆ ۋسلوۆياح laissez faire ۆەليكيە فيلانتروپى ۆرودە كارنەگي، روكفەللەرا ي ۋەللكوما، ا سەگودنيا - پاككارد ي گەيتس، سوزدايۋت موششنىە ناۋچنىە فوندى. ودناكو پري ناليچي رازۆيتوي سەتي گوسۋدارستۆەننىح ناۋچنىح ۆەدومستۆ ستيمۋلى ك ۋچرەجدەنيۋ تاكيح فوندوۆ سلابەيۋت، ا ۆەد پودوبنىە سترۋكتۋرى سوزدايۋت كۋدا بولەە ەففەكتيۆنىي پروتيۆوۆەس گەگەموني پرومىشلەننىح يسسلەدوۆاني، چەم رەگۋليرۋەمىي پوليتيچەسكيم پۋتەم مونوليتنىي (ي زاچاستۋيۋ يمەيۋششي «ليۋبيمچيكوۆ» ۆ بيزنەس-سووبششەستۆە) گوسۋدارستۆەننىي ورگان. بولەە توگو، ني ودين يز ينستيتۋتوۆ وبششەستۆا نە وبلاداەت تاكوي تەندەنتسيەي ك سەكرەتنوستي ي نەپودوتچەتنوستي، كاك گوسۋدارستۆو.

يستوريا سوۆرەمەننىح يسسلەدوۆاتەلسكيح ۋنيۆەرسيتەتوۆ، فينانسيرۋەمىح گوسۋدارستۆوم، پەچالنا. ۆ سرەدنيە ۆەكا ۋنيۆەرسيتەتى ۆوزنيكلي كاك تسەنترى پودگوتوۆكي يۋريستوۆ، بوگوسلوۆوۆ، ۆراچەي ي گوسسلۋجاششيح ي راسپورياجاليس يح دەياتەلنوستيۋ مونارحي. ودناكو ۆ حودە «رەنەسسانسا» ۋنيۆەرسيتەتوۆ ۆ انگلويازىچنىح ستراناح ۆ XIX ستولەتي، وني ناچالي ۆىراباتىۆات فيلوسوفيۋ «وتۆلەچەننوي ناۋكي». ەسلي بى ەتوت پروتسەسس پولۋچيل رازۆيتيە، ۋنيۆەرسيتەتى موگلي بى ستات تسەنترامي «سوكراتوۆسكوگو سكەپتيتسيزما» (ۆ كاچەستۆە پريمەرا سم. «يدەيۋ ۋنيۆەرسيتەتا» نيۋمەنا، وپۋبليكوۆاننۋيۋ 1852 گودۋ). ەتي ۋچرەجدەنيا موگلي بى پرەۆراتيتسيا ۆ وپلوتى سۆوبودى ي دەموكراتي، نو نا دەلە، پولۋچايا بولشيە گوسۋدارستۆەننىە گرانتى، وني ستالي سينونيمامي ەتاتيستسكوي، كورپوراتيۆيستسكوي ي كوللەكتيۆيستسكوي مىسلي.

نەسلۋچاينو يستوريا نەمەتسكيح ۋنيۆەرسيتەتوۆ - ستاۆشيح پەرۆىمي وبرازتسامي كونتسەپتسي «يسسلەدوۆاتەلسكوگو ۋنيۆەرسيتەتا» - ۆىگلياديت ستول نەپريگليادنو. كاك پرودەمونستريروۆالي مارك ۋوكەر ي درۋگيە يسسلەدوۆاتەلي، گەرمانسكوە اكادەميچەسكوە سووبششەستۆو ناستولكو وتوجدەستۆليالو سەبيا س گوسۋدارستۆوم، چتو ەدينودۋشنو پوددەرجالو ميروۆىە ۆوينى، رازۆيازاننىە كايزەروم ي گيتلەروم، نو وت پروبلەم ۆەيمارسكوي رەسپۋبليكي دەرجالوس ۆ ستورونە[20]. بولەە توگو، پروفەسسيونالنىم سووبششەستۆوم س ساموي ۆىسوكوي دولەي چلەنوۆ ناتسيستسكوي پارتي (بولەە 50%) بىلي ۋچەنىە-بيولوگي. ودين يز اۆتوروۆ داننوي ستاتي (كيلي), رازوبلاچيۆ وشيبوچنوست ۋتۆەرجدەني وب «ۋپادكە» ناشەي سترانى ۆو ۆرەمەنا تەتچەر، بىل ۋديۆلەن توي لجيۆوستيۋ ي ۆراجدەبنوستيۋ، س كوتوروي ۆسترەتيلو ەگو ۆىۆودى بريتانسكوە ۋنيۆەرسيتەتسكوە سووبششەستۆو[21].

مودەل يسسلەدوۆاتەلسكوگو ۋنيۆەرسيتەتا، وتدەليايۋششايا فۋندامەنتالنىە يسسلەدوۆانيا وت رىنكا، نە تولكو پوليتيزيرۋەت ناۋكۋ، نو ي بەسسمىسلەننا ۆ كوممەرچەسكوم پلانە. ۆ XIX ۆەكە ۆو فرانتسي ي گەرماني نە بىلو رىنوچنوي ەكونوميكي، پوەتومۋ سوزدانيە تام گوسۋدارستۆەننىح ۋنيۆەرسيتەتوۆ پوناچالۋ، ۆوزموجنو ي بىلو وپراۆدانو - ۆەد وني پريوبششالي ليۋدەي ك كۋلتۋرە، - نو سوحرانەنيە ەتيح ۋچرەجدەني س يح ەتيكوي «وتۆلەچەننوي» ناۋكي، ۆەروياتنو، ۆ كونەچنوم يتوگە سپوسوبستۆوۆالو فورميروۆانيۋ نا كونتينەنتە «انتيكوممەرچەسكوي» كۋلتۋرى. پريمەچاتەلنو، چتو پەرۆايا ۆ ميرە ۆەنچۋرنايا ينۆەستيتسيوننايا كومپانيا بىلا سوزدانا يمەننو ۆ سشا ۆ 1946 گودۋ - تسەل ەتوي فيرمى پود نازۆانيەم American Research and Development كاك راز ي سوستويالا ۆ پرودۆيجەني نا رىنوك سوزداۆاەمىح ۆ ۋنيۆەرسيتەتاح تەحنولوگي[22]. يتاك، مى ۆيديم، چتو ۋجە چەرەز پيات لەت پوسلە توگو، كاك امەريكانسكوە گوسۋدارستۆو يسكازيلو دەيستۆيە رىنوچنوگو مەحانيزما، ناپراۆيۆ ناۋچنىە يسسلەدوۆانيا نە ۆ تو رۋسلو، ۆوزنيكلي ينستيتۋتى، پريزۆاننىە سكوررەكتيروۆات سيتۋاتسيۋ. ودناكو ۆ كونتينەنتالنوي ەۆروپە XIX-XX ستولەتي، دا ي ۆ بريتاني پوسلە 1919 گودا پودوبنوي كوممەرچەسكوي كوررەكتيرۋيۋششەي اكتيۆنوستي نە نابليۋدالوس.

امەريكانسكوە گوسۋدارستۆو زاچاستۋيۋ كراينە نەپوسلەدوۆاتەلنو وتنوسيتسيا ك ۋچەنىم ي يح تۆورەنيام. ۆوزمەم سۋدبۋ اەروپلانا «فلايەر-1»، پوستروەننوگو براتيامي رايت. منوگو دەسياتيلەتي ون بىل ۆىستاۆلەن ۆ بريتانسكوم مۋزەە، پوسكولكۋ نيكتو ۆ سشا پروستو نە ۆەريل، چتو ەتي دۆوە براتەۆ - نيكومۋ نە يزۆەستنىح تورگوۆتسەۆ ۆەلوسيپەدامي يز دەيتونا (شتات وگايو) پەرۆىمي ۆ ميرە پودنيالي ۆ ۆوزدۋح لەتاتەلنىي اپپارات س دۆيگاتەلەم. ۆ رامكاح ودنوي يز رەدكيح دو 1940-ح گودوۆ «ۆىلازوك» ۆ سفەرۋ فينانسيروۆانيا ناۋكي فەدەرالنوە پراۆيتەلستۆو سشا ۆىدالو ششەدرىي گرانت كوماندە يسسلەدوۆاتەلەي يز سميتسونوۆسكوگو ينستيتۋتا نا پوسترويكۋ لەتاتەلنوگو اپپاراتا تياجەلەە ۆوزدۋحا (ون پولۋچيل نازۆانيە «اەرودروم» (Aerodrome), ي كازالوس پروستو نەمىسليمىم، چتو پروفەسسوروۆ يز اكادەميچەسكوي ناۋكي ۆ ەتوم دەلە وپەرەديلي دۆوە ديلەتانتوۆ-پرەدپرينيماتەلەي.

كونەچنو، ەسلي بى سميتسونوۆسكيە پروفەسسورا ۆىيگرالي ۆ گونكە، ۆەس مير سەيچاس بىل بى ۋبەجدەن، چتو پوياۆلەنيەم اۆياتسي ون وبيازان گوسۋدارستۆەننومۋ پوكروۆيتەلستۆۋ ناۋكە، - پودوبنو تومۋ، كاك يمەننو ەمۋ سەگودنيا پريپيسىۆايۋت زاسلۋگۋ سوزدانيا ينتەرنەتا، حوتيا ون نەسومنەننو پوياۆيلسيا بى ي ۆ رامكاح سيستەمى laissez faire. ۋسپەح كرەيگا ۆەنتەرا (Wenter) س ەگو پروەكتوم «گەنوم چەلوۆەكا» پوكازىۆاەت، چتو وبىچنىە رىنوچنىە ستيمۋلى ۆسەگدا سپوسوبستۆۋيۋت ناۋچنىم دوستيجەنيام - ەسلي، كونەچنو، نە ۆىتەسنيايۋتسيا گوسۋدارستۆەننىمي گرانتامي.

براتيا رايت دو كونتسا جيزني ستالكيۆاليس س ۆراجدەبنوستيۋ سو ستورونى امەريكانسكيح ۆلاستەي - نە تولكو پوتومۋ، چتو وني «پوسراميلي» فاۆوريتوۆ گوسۋدارستۆا، نو ي پوتومۋ، چتو زاپاتەنتوۆالي سۆوە يزوبرەتەنيە، ۆىنۋجدايا تەم سامىم كونكۋرەنتوۆ، ۆ توم چيسلە ي پوتەنتسيالنىح پوستاۆششيكوۆ نوۆىح، بولەە سوۆەرشەننىح اەروپلانوۆ دليا ناروجدايۋششيحسيا ۆۆس سشا، پريوبرەتات ۋ براتەۆ ليتسەنزي يلي پرەكراششات سۆوي رازرابوتكي. پوسكولكۋ زاينتەرەسوۆاننوست پراۆيتەلستۆا سشا ۆ رازۆيتي وتەچەستۆەننوي اۆياتسي سلەدۋەت پريزنات ۆپولنە وبوسنوۆاننوي، نا داننوم پريمەرە مى ۆيديم، كاك گوسۋدارستۆەننوە ۆمەشاتەلستۆو ۆ دەياتەلنوست رىنكا ۆ فورمە پاتەنتنوي سيستەمى وتريتساتەلنو سكازىۆاەتسيا نا وپتيمالنوم پروتسەسسە رازۆيتيا نوۆىح تەحنولوگي.

پودۆوديا يتوگ، زامەتيم: گوسۋدارستۆەننوە فينانسيروۆانيە ناۋكي نەوبوسنوۆاننو س ەكونوميچەسكوي توچكي زرەنيا. ك سچاستيۋ، پوسكولكۋ رەچ يدەت و سراۆنيتەلنو نەبولشيح سۋمماح، پوبوچنىي ۋششەرب وت ەتوگو نە سليشكوم ۆەليك. ودناكو ۆ كۋلتۋرنوم پلانە نانەسەننىي ۆرەد ۆەسما زناچيتەلەن. پوسكولكۋ گوسۋدارستۆو فينانسيرۋەت ناۋكۋ، ا ناۋكا - دەلو ۆاجنوە، ەتا پوددەرجكا سپوسوبستۆۋەت لەگيتيماتسي گوسۋدارستۆا. نو، كاك سۆيدەتەلستۆۋەت يستوريا XX ۆەكا، يمەننو وت گوسۋدارستۆا يسحوديت نايبولشايا ۋگروزا بوگاتستۆۋ، زدوروۆيۋ ي سچاستيۋ ليۋدەي.

پريمەچانيا

[1] Adam Smith (1776) The Wealth of Nations.

[2] T. Kealey (1996) The Economic Laws of Scientific Research, London: Macmillan.

[3] C. Freeman and L. Soete (1997) The Economics of Industrial Innovation, London: Pinter Publishers.

[4] D. Edgerton (1996) Science, Technology, and the British Industrial "Decline" 1870-1970, Cambridge: Cambridge University Press.

[5] J. Gwartney and R. Lawson (2000) Economic Freedom of the World, Vancouver: Fraser Institute.

[6] Kealey (1996) op. cit.

[7] S. Callon (1995) MITI and the Breakdown of Japanese High-tech Industrial Policy 1975-1993, Stanford CA: Stanford University Press.

[8] E. Mansfield (1991) "Academic Research and Industrial Innovation," Research Policy 20, 1-12.

[9] National Science Foundation (1976) Indicators of International Trends in Technological Innovation, Washington, DC: National Science Foundation.

[10] Mansfield (1991) op. cit.

[11] Freeman and Soete (1997) op. cit.; D. Hicks and S. Katz (1997) The Changing Shape of British Industrial Research, Sussex: Sussex University Press.

[12] E. Mansfield (1980) "Basic Research and Productivity Increase in Manufacturing," American Economic Review 70, 863-873; Z. Griliches (1986) "Productivity, R&D and Basic Research at the Firm Level in the 1970s," American Economic Review, 76, 141-154.

[13] W.M. Cohen and D.A. Levinthal (1989) "Innovation and Learning: The Two Faces of R&D," Economic Journal, 99, 569-596.

[14] Institute of Scientific Information (1994), تسيت. پو Current Contents 37, 4 (11 July).

[15] D.V. Goeddel and A.D. Levinson (2000) "Robert A. Swanson," Nature, 403, 264.

[16] H. Odagiri and N. Murakami (1992) "Private and Quasi-Social Rates of Return on Pharmaceutical R&D in Japan," Research Policy 21, 335-345.

[17] N. Rosenberg (1982) Inside the Black Box, Cambridge: Cambridge University Press.

[18] F. Narin and D. Olivastro (1992) "Status Report: Linkage Between Technology and Science," Research Policy 21, 237-249.

[19] S.J. Wallsten (2000) "The Effects of Government-Industry Programs on Private R&D," RAND Journal of Economics 31, No. 1 (Spring) (ينتەرنەت-سسىلكا: http://www.stanford.edu/-wallsten/).

[20] M. Walker (1995) Nazi Science: Myth, Truth and the German Atomic Bomb, London: Perseus Books.

[21] Kealey (1996) op. cit.

[22] P.A. Gompers and J. Lerner (1999) The Venture Capital Cycle, Cambridge, MA: MIT Press.

8 يۋنيا 2010 ۆپەرۆىە: Should Governments Fund Science? // IEA Economic Affairs, September 2000

http://www.inliberty.ru/library/study/2339/

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 2115
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2527
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 2226
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1629