جۇما, 3 مامىر 2024
جاڭالىقتار 2061 0 پىكىر 9 ناۋرىز, 2011 ساعات 06:26

سەريك مالەەۆ. سترويتەلستۆو نوۆوگو كازاحسكوگو حانستۆا

يدەيا كراينە وپاسنايا ي نە پرودۋكتيۆنايا

نەسكولكو سوبىتي نالوجيليس ۆ پوسلەدنەە ۆرەميا ودنو نا درۋگوە، داۆ پوۆود دليا گلۋبوكيح رازمىشلەني. ناچنەم س سوبىتي ۆ ارابسكيح ستراناح. منوگيە ناشي پوليتولوگي زاياۆليايۋت، چتو نەت نيكاكوي انالوگي مەجدۋ تريدتساتيلەتنيم پراۆلەنيەم رۋكوۆوديتەليا ەگيپتا حوسني مۋباراكا ي دۆادتساتيلەتنيم پرەزيدەنتستۆوم نۋرسۋلتانا نازارباەۆا. چتو ناپوميناەت منە كريكي نوچنىح ستوروجەي ۆ سرەدنەۆەكوۆوم گورودە: «سپيتە جيتەلي باگدادا، ۆ باگدادە ۆسە سپوكوينو». ي يا پونيمايۋ، چتو ناس، تاكيم وبرازوم، پىتايۋتسيا ۋتەشيت، ۋسىپيت ي ۋسپوكويت.

حوتيا نا ساموم دەلە تاكايا سۆياز ياۆنو پروسلەجيۆاەتسيا، ي زاكليۋچاەتسيا ونا ۆ وتنوسيتەلنو دليتەلنىح سروكاح ۋپراۆلەنيا سۆويمي گوسۋدارستۆامي وبويح ەتيح ليدەروۆ. نو ەسلي ۆ ەگيپتە پرويزوشلا رەۆوليۋتسيا ي ۆلاست وكازالاس سۆەرگنۋتوي - ەتو ۆوۆسە نە وزناچاەت، چتو نام سلەدۋەت، پودوبنو ستراۋسۋ، زارىۆات گولوۆۋ ۆ پەسوك. ۆمەستو توگو چتوبى زانياتسيا گلۋبوكيم اناليزوم، ي سدەلات يز سلۋچيۆشەگوسيا وپرەدەلەننىە ۆىۆودى.

ي ەششە ودنو سوبىتيە پرويزوشلو نا پروشلوي نەدەلە. ۆ روسسي وتمەتيلي ۆوسميدەسياتيلەتني يۋبيلەي ميحايلا گورباچەۆا، پەرۆوگو ي پوسلەدنەگو پرەزيدەنتا سسسر.  پري ەتوم ۆو منوگيح روسسيسكيح سمي پروزۆۋچالو ۋتۆەرجدەنيە، چتو ميحايل گورباچەۆ دال سۆوبودۋ ي دەموكراتيۋ نارودام ۆوستوچنوي ەۆروپى ي بىۆشەگو سسسر.

يدەيا كراينە وپاسنايا ي نە پرودۋكتيۆنايا

نەسكولكو سوبىتي نالوجيليس ۆ پوسلەدنەە ۆرەميا ودنو نا درۋگوە، داۆ پوۆود دليا گلۋبوكيح رازمىشلەني. ناچنەم س سوبىتي ۆ ارابسكيح ستراناح. منوگيە ناشي پوليتولوگي زاياۆليايۋت، چتو نەت نيكاكوي انالوگي مەجدۋ تريدتساتيلەتنيم پراۆلەنيەم رۋكوۆوديتەليا ەگيپتا حوسني مۋباراكا ي دۆادتساتيلەتنيم پرەزيدەنتستۆوم نۋرسۋلتانا نازارباەۆا. چتو ناپوميناەت منە كريكي نوچنىح ستوروجەي ۆ سرەدنەۆەكوۆوم گورودە: «سپيتە جيتەلي باگدادا، ۆ باگدادە ۆسە سپوكوينو». ي يا پونيمايۋ، چتو ناس، تاكيم وبرازوم، پىتايۋتسيا ۋتەشيت، ۋسىپيت ي ۋسپوكويت.

حوتيا نا ساموم دەلە تاكايا سۆياز ياۆنو پروسلەجيۆاەتسيا، ي زاكليۋچاەتسيا ونا ۆ وتنوسيتەلنو دليتەلنىح سروكاح ۋپراۆلەنيا سۆويمي گوسۋدارستۆامي وبويح ەتيح ليدەروۆ. نو ەسلي ۆ ەگيپتە پرويزوشلا رەۆوليۋتسيا ي ۆلاست وكازالاس سۆەرگنۋتوي - ەتو ۆوۆسە نە وزناچاەت، چتو نام سلەدۋەت، پودوبنو ستراۋسۋ، زارىۆات گولوۆۋ ۆ پەسوك. ۆمەستو توگو چتوبى زانياتسيا گلۋبوكيم اناليزوم، ي سدەلات يز سلۋچيۆشەگوسيا وپرەدەلەننىە ۆىۆودى.

ي ەششە ودنو سوبىتيە پرويزوشلو نا پروشلوي نەدەلە. ۆ روسسي وتمەتيلي ۆوسميدەسياتيلەتني يۋبيلەي ميحايلا گورباچەۆا، پەرۆوگو ي پوسلەدنەگو پرەزيدەنتا سسسر.  پري ەتوم ۆو منوگيح روسسيسكيح سمي پروزۆۋچالو ۋتۆەرجدەنيە، چتو ميحايل گورباچەۆ دال سۆوبودۋ ي دەموكراتيۋ نارودام ۆوستوچنوي ەۆروپى ي بىۆشەگو سسسر.

حوتيا ليچنو منە ۆسەگدا پرەدستاۆليالوس، چتو سۆوەي نەزاۆيسيموستي ەتي نارودى دوبيليس سامي، ۆىحوديا نا پلوششادي، ميتينگي ي بارريكادى. ي تۋت زا پريمەرامي دالەكو ي حوديت نە نادو، دوستاتوچنو ۆسپومنيت و سوبىتياح دەكابريا 1986 گودا ۆ الماتى.

مى ۆسە ەششە پومنيم و توم ۆرەمەني. كاك ي و ليتسەمەرە  كرەمليا، نا سلوۆاح زاياۆلياۆشەگو و پەرەسترويكە، دەموكراتي، نوۆوم مىشلەني، ا نا دەلە - پىتاۆشەمسيا ليش وگرانيچيتسيا كوسمەتيچەسكيم رەمونتوم داۆنو پروگنيۆشەگو رەجيما.

ۆمەستە س تەم، كوگدا گوۆوريات و ياكوبى سۆوبودە، «داروۆاننوي» نام گورباچەۆىم، منە پرەدستاۆلياەتسيا، چتو وپيات يدەت ەلەمەنتارنايا پودمەنا پونياتي. ەتو بىلا وتنيۋد نە سۆوبودا ۆ ەە پودليننوم پونيماني، ەتو وكازالوس ۆسەدوزۆولەننوست ي انارحيا نا فونە رازۆالا بولشوي سترانى.

ي پونياتنو، پوچەمۋ منوگيە نارودى پرەدپوچلي ستول ۋجاسايۋششەي «سۆوبودە» رەجيمى «ۋپراۆلياەموي» دەموكراتي. وني وكازاليس ەيۋ ناپۋگانى، حوتيا پونياتيە پودليننوي سۆوبودى ناستولكو جە وتليچاەتسيا وت بانديتسكوگو بەسپرەدەلا ي ۆسەدوزۆولەننوستي، ناستولكو نورمالنىي، زاكونوپوسلۋشنىي گراجدانين... وت بەگەموتا.

نو ي چەرەز ەتو مى پروشلي. پومنيۋ، دو 1995 گودا ۆووبششە ۆىزرەۆالو وششۋششەنيە ۆ كازاحستانسكوم وبششەستۆە، چتو ۆلاست نازارباەۆا نە پروستيراەتسيا دالشە ەگو سوبستۆەننوگو پرەزيدەنتسكوگو دۆورتسا. ۆسە ەتو ۆرەميا، كاك ي پوسلەدۋيۋششيە نەسكولكو لەت، ۆ سترانە شلا نەگلاسنايا بوربا دۆۋح يدەولوگي: يدەولوگي، ناپراۆلەننوي نا پوستروەنيە نەزاۆيسيموگو گوسۋدارستۆا... ي ەە يمپەرسكوگو انتيپودا.

پوزجە ەتوت پەريود نازوۆۋت ترانزيتنىم. پريچەم، رول نازارباەۆا ۆ توم، چتو ەمۋ ۋدالوس نە دوپۋستيت سمۋتى ۆ سترانە، ترۋدنو پەرەوتسەنيت. ون سموگ، ناحوديا رازۋمنىە كومپروميسسى ي يديا پوروي نا ۆرەمەننىە وتستۋپلەنيا، ۆىسترويت سوۆرەمەننىي نەزاۆيسيمىي كازاحستان، يزبەجاۆ پري ەتوم ستولكنوۆەني نا مەجەتنيچەسكوي پوچۆە.

گلاۆنىي رەزۋلتات پوليتيكي نازارباەۆا - نە بىلو پوتەريانو دوۆەريە مەجدۋ نارودامي، ناسەليايۋششيمي كازاحستان زا ۆسە ەتي، سوۆسەم نە پروستىە  دۆادتسات لەت پوستروەنيا نەزاۆيسيموستي.

ودناكو نا سەگودنيا ترانزيتنىي پەريود زاكونچيلسيا. كازاحسكي ەتنوس زانيال پودوبايۋششەە  ەمۋ مەستو ۆ رەسپۋبليكە، گوسۋدارستۆەننىي يازىك رازۆيۆاەتسيا، ۆوزروجداەتسيا ناتسيونالنوە ساموسوزنانيە نارودا. ي فاكتيچەسكي، رازگوۆور ۋجە يدەت و توم، چتو پورا وت ەكونوميچەسكوي مودەرنيزاتسي ۆ سۆوەي سترانە پەرەحوديت ك مودەرنيزاتسي پوليتيچەسكوي. وستاۆيۆ زا بورتوم ۆسە ەتي كراينە وپاسنىە يدەي و پوجيزنەننوم پرەزيدەنتستۆە ي ۆەچنوم حانستۆە، پودبراسىۆاەمىە ۆرەميا وت ۆرەمەني گلاۆە گوسۋدارستۆا سو ستورونى ەگو سوبستۆەننوگو وكرۋجەنيا.

پورا ۋجە وت كوسمەتيچەسكوگو ناۆەدەنيا گليانتسا نا فاسادە كازاحستانسكوي دەموكراتي  پەرەحوديت ك ۋگلۋبلەننىم پوليتيچەسكيم رەفورمام. ي ەسلي دەموس - ۆلاست نارودا، تو كازاحستانسكي نارود يمەەت پراۆو  جيت ۆ نورمالنوي، سۆوبودنوي، دەموكراتيچەسكوي سترانە، گدە بىلو بى ۋيۋتنو ۆسەم گراجدانام، ەە ناسەليايۋششيم.

پولاگايۋ بەزو ۆسياكوگو سومنەنيا، چتو ەسلي نازاۆترا پرەزيدەنت زاياۆيت تاكوي نوۆىي پوليتيچەسكي كۋرس، تو ۆسە سامىە لۋچشيە، سامىە پروگرەسسيۆنىە  سيلى وبششەستۆا، وكاجۋتسيا گوتوۆىمي ەگو پوددەرجات. ون زارۋچيتسيا ساموي شيروچايشەي پوددەرجكوي ۆ سوبستۆەننوم نارودە. ي ەمۋ بۋدەت نا كوگو وپەرەتسيا. چتو نەمينۋەمو سكاجەتسيا نا كاچەستۆە پروۆوديمىح رەفورم.

وت ناليچيا زدوروۆىح سيل ۆ ساموي پوليتيچەسكوي ەليتە سترانى ي رابوتى سوتسيالنىح ليفتوۆ بۋدەت زاۆيسەت، كاكۋيۋ سترانۋ مى پوسترويم. ۋ پرەزيدەنتا سەگودنيا ەست ۆسە ۆوزموجنوستي، چتوبى زاسلۋجيت پودليننوە ۋۆاجەنيە پوتومكوۆ ي پوجات لاۆرى رەفورماتورا. ون موجەت ستات كازاحسكيم اتاتيۋركوم.

يناچە، مى ريسكۋەم ۆستۋپيت نا كريۆۋيۋ دوروجكۋ لجي ي ليتسەمەريا، گدە زا پوكازنوي ستەنوي سپلوشنوگو «ۋريا-يا» ي «ودوبرياەم-س» موجنو پروزەۆات روپوت نارودنوگو ۆوزمۋششەنيا. كاك ەتو بىلو ۆ ەگيپتە.

مى ريسكۋەم ۆ كاكوي-تو مومەنت وكازاتسيا نە پونياتىمي سوبستۆەننوي پودراستايۋششەي مولودەجيۋ.... سو ۆسەمي كراينە نە جەلاتەلنىمي پوسلەدستۆيامي تاكوگو نەپونيمانيا. ي ەتو بۋدەت فينيش, ۋپيرايۋششيسيا ۆ پروپاست پوليتيچەسكوگو نەبىتيا.

ۆ كونەچنوم يتوگە، ۆوپروس زاكليۋچاەتسيا ۆ توم - كاكۋيۋ وتسەنكۋ ۆ بۋدۋششەم پولۋچيم مى ۆسە س ۆامي؟ چتو گلاۆنەە دليا ناس - پريۆەرجەننوست وبششەچەلوۆەچەسكيم تسەننوستيام يلي پوزور نوۆوگو سرەدنەۆەكوۆيا؟ سكاجۋت لي و ناس پوتومكي، چتو مى سموگلي دوستوينو وتۆەتيت نا ۆسە ۆىزوۆى سوۆرەمەننوستي؟ يلي ناپروتيۆ، پوستارايۋتسيا و ناشەم پەريودە يستوري ۋپومينات كاك موجنو رەجە، وتۆوديا پري ەتوم ستىدليۆو گلازا ۆ رازگوۆورە س سوبەسەدنيكامي...

 

http://www.altyn-orda.kz/cultural/stroitelstvo-novogo-kazaxskogo-xanstva/

 

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 662
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 451
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 401
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 403