ءشامشى كەلگەن شۋاقتى كۇندەر
I
بۇگىن ءبىر، قۇدايدىڭ مەيىرلەنە قاراعان كوزدەرى دە، ۇشبيىك اۋىلىن، جىلى قاباق، وڭ كوزىمەن شولىپ وتكەندەي.
شىنقوجا اۋىلىنان، ەرتە جولعا شىققان ءشامشى، ولاردىڭ قورىلداپ تۇرىپ ۇيىقتاپ جاتقان تۇرلەرىنە قاراپ:
- راحمەت، جىگىتتەر، ساۋ بولىڭدار - دەپ، وت الدىرىپ قويعان جيگۋليىنە، ءپىسىمىللا، تارت، اق قاسقا، العا قاراي- دەپ اياكوزگە تارتا جونەلدى...
تۇستە ويانعان، باسى كوپەكتەي جىگىتتەر، جەر سيپاپ قالعانداي،
شاكەڭنىن شالدىعا، ات باسىن تىرەگەن اۋىلى، ءتۇنى بويى ءشامشى اندەرىن شىرقاپ، مەملەكەتتىك مەرەكەدەي، قالبالاقتاعان اۋىل ادامدارى، قوس-قولداپ، اسىل شاكەڭە سالەم بەرگەنىنە ءماز-مەيرام...
ءشامشى دە، ەل ءىلتيپاتىنا كوڭىلى بوساپ، «قايران، قازاعىم-اي» - دەپ، اباي اتام قالاي ايتقان، ەندى بۇل اۋىلدىڭ اق داستارحانىنان قالاي اتتاپ وتەسىڭ دەگەندەي، جيگۋليى تۇرعان كوك مايسا، كوك شالعىنعا اۋناي كەتتى... ساماۋرىن ءشايى دە، كوڭىل سەرگىتىپ، ءۇش-ءتورت قازان، ءبىرى قۋىرداق، ءبىرى سىرنە، ەندى ەكەۋىندە قازى-قارتا، جىلقى ەتى، باسقاسىندا باعلان ەتى بىلقىلداي باستادى. قويدىڭ باسىن ۇيىتكەن ابىگەر جىگىتتەرگە «قازاقستان» تەمەكىسىن تارتىپ، امان بولىڭدار، ارلاندارىم، دەپ كوكجيەككە ويلانا كوز سالىپ، ەكى شىلىمدى بىرىنەن سوڭ ءبىرىن، قۇشارلانا تارتىپ تاستادى...
ءتۇن. مىلقاۋ ءتۇندى تالاي باسىنان وتكەرگەنى ەسىندە، بىراق مىناۋ ەرەكشە ءتۇن. جۇعىمدى جاس جىگىتتەر، اۋىل شەتىنە، ەكى-ءۇش التىباقان قۇرىپ، ورتاسىنا وت جاققان، ماندالين، گيتارا بولسا دا كۇمبىرلەگەن دومبىرامەن ەسكى باياننىڭ ۇنىنە سيا كوك قارا اسپان دا، جۇلدىزدارىن جامىراتىپ، جەز تاباقتاي تولعان ايىن، اۋىل شەتىندەگى مۇلگىپ تۇرعان الاسا تاۋلاردان كوتەرە تۇسكەندەي...
ارينە، ءشامشى اندەرىنە تامىلجىعان تىلسىم تابيعات تا ەلىتە باستاعانداي...
«... دۇنيەدەگى ەڭ قاسيەتتى سيقىر، ول – مۋزىكا»، - دەپ ىشتەي كۇبىرلەگەن قايران شاكەڭ تابانى جەرگە تيمەي تۇرعانداي ءبىر ءحال كەشتى. ءيا، ەل ءۇمىتىن اقتاۋ ءاربىر ەر ازاماتتىڭ ابىرويلى مىندەتى.... وسىنداي ويلار شاكەڭە ادەت بولىپ بارا جاتقانداي. اسىرەسە، جۇمەكەن ەكەۋى «قازاقستانىم» ءانىن جازعان سوڭ، وسى ءان ۇلى دالادا جاتقان ۇلكەن تەكەمەتتىڭ شاڭىن قاعىپ تاستاعانداي ەدى.
اندا-ساندا كەزدەسىپ، سىرا-پىرا ءىشىپ، جۇمەكەننىڭ «بەلومورىن» شەگىپ قويۋشى ەدى. جۇرەگىنە جاقىن جۇمەكەن دە و دۇنيەلىك بولىپ كەتتى.
ەسكە الادى، جۇما سايىن باقىل بولعان دوستارىنا، اتا-اناسىنا قۇران باعىشتايدى... پەشەنەگە جازىلعان پەندەشىلىككە ءۋاج ايتۋدىڭ ءوزى دە كۇپىرلىك سياقتى...
اياگوزدىڭ گاي -لەرى دە، اقىرىن ءجۇرىپ كەلە جاتقان شاكەڭدى توقتاتپادى. قايتا ءوزى توقتاپ ماشينەسىنە بەنزين قۇيىپ الدى. ولار دا تانىماسا دا، اعالاپ جاردەمدەسىپ جاتىر. نومەرىنە قاراماسا دا، وسى اۋىل-ايماقتىڭ، باسشى ديرەكتورى ما دەپ قالبالاقتاپ قالدى.
شاكەڭنىڭ كىرپيازدىعى مەن كىشپەيىلدىلىگى ونى بەكزات-ىزەتتىلىكپەن كورسەتۋشى ەدى. جانارماي بەكەتىندە تەمەكى تارتۋعا بولماسىن ءبىلىپ، جارما اۋدانىنا قاراي بەت تۇزەدى. ەگىزقىزىلعا جەتە بەرە، جولدىڭ وڭ جيەگىندەگى باستاۋعا توقتاماسقا بولمادى، ءشولىن باسىپ، بەتىن ءشايىپ ەسىگى اشىق كابيناسىندا تەمەكىسىن راحاتتانا تارتتى.
سارىارقانىڭ سالقىن اۋاسى، بۇلاقتىڭ بالداي سۋىمەن سارايىن اشقانداي. كۇن ارقان بويى كوتەرىلگەن، تۇنىق كوك اسپاننىڭ ءار جەرىنەن اق ماقتاداي ۇلپا بۇلتتار، وزىمەن بىرگە ىلەسكەندەي، شىعىسقا قاراي جايمەن جىلجىپ بارادى. شاكەڭ ءبىراز ۋاقىت، دالانىڭ جىرشى قۇسى، بوزتورعايدىڭ ۇنىنە، ونە بويى بالبىراي كەۋدەسىنە سان ءتۇرلى اۋەزدى تىلسىم كۇيلەرىنىڭ تامىلجىپ ەنىپ جاتقانىن سەزىپ وتىرعانداي.
ماۋسىم ايىنىڭ جەر توڭىرەكتى بەتەگە، شالعىنمەن جاسىل كىلەم جاۋىپ، ساي- سالالاردا توبىلعى-قاراعانى بۇرلەنىپ جايناتىپ تاستاعانداي، اسىرەسە جۋساننىڭ ءيىسى، بۇل ءبىر جۇماقتىڭ قاسيەتتى يىسىندەي، مۇقىم مۇرىن- كەڭسىرىگىڭدى سامالمەن قىتىقتاعانداي. وسىناۋ ۇلان-عايىر جەردى باتىر بابالارىمىز قالاي قورعاعان دەپ، ءوز-وزىنە ىشتەي سۇراق قويعانداي. كەۋدەسىن كەرە كوك جيەككە كوز تاستاپ ءبىراز تۇردى دا، اناۋ كوك-سۇر تاۋلارعا جەتكەنشە جۇرەك جالعاپ الايىن دەپ، تاڭەرتەڭ سيىر ساۋعا تۇرعان، جەڭگەلەرى سالعان، كارتون قوراپپەن، قوڭىر-قاتتى قاعازدى اشتى.
پاي-پاي- دەسەڭشى، توڭازىعان ەت، قازى-قارتا، باۋىرساق اراق، كونياك شولمەگى، ءبىر شىنى ۇلكەن بانكىگە كىلەگەي قوسقان ايرانادى تازا ورامالعا وراپ، كەسەسىمەن سالىپ قويىپتى. نە دەگەن دارحان، جومارت ەلىمىز؟! – دەپ جىميدى ءشامشى.
قوي، جەڭگەلەرىمنىڭ قولىن قايتارمايىن دەپ، الىس جولى بار، كەيدە تۇندە، كەيدە كۇندىز جورىتقانى بار، اسىرەسە شىعىسقا قاراي اق جيگۋليىمەن، ءبىرىنشى كەلۋى بار، كونياك، سەن تۇرا تۇر، اقاڭدى اشايىن دەپ، ويۋلى سىرلى كەسەگە قۇيىڭقىراپ الىپ:
- ال، قازاعىمنىڭ بايتاق جەرى، جۇماق جەرى، سەن ءۇشىن! - دەپ تارتىپ جىبەردى دە، ەتتەن دە قازىدان دا اساپ، ارتىنان قولىنا باۋىرساق الدى.
كەسەسىن ءشايىپ، ايران قۇيىپ، تۇرەگەپ، اينالاعا كوز سالىپ، ءبىراز تۇردى، الىستان مەن مۇندالاپ بايجان، الجان تاۋلارى شاقىرىپ تۇرعانداي. ءيا، كەشەگى اۋىل اقساقالىنىڭ جاۋگەرشىلىك زاماندا، جارالى شىنقوجا باتىردىڭ، تالاس وزەنىنە باتىپ بارا جاتىپ، بارماعىن قىلىشپەن قيىپ، تۋعان جەرىمە جەرلەڭدەر دەپ امانات قالدىرۋى، باسقا دا اسەرلى اڭگىمەلەرى ويىنا قايتا-قايتا ورالىپ كەلەدى.
انە - مىنە دەگەنشە ۇشبيىك اۋىلىنا دا جەتىپ قالدى. 60-70 پەن كەلە جاتقان شاكەڭ اككى جۇرگىزۋشىدەي جىلدامدىقتى 40-تان تومەندەتە بەردى. اۋىل ورتاسىنا كەلگەندە، اياگوزبەن جارمانىڭ ورتاسىنداعى بەتكە ۇستار ماي- قىزمەتكەرى مالدىباەۆ رامازان اعا، الا تاياعىن كوتەرىپ، توقتاۋ يشاراتىن كورسەتتى.
اق جيگۋلي، ءوتىپ تە كەتپەي، جەتپەي دە قالماي، تۋرا الا تاياقتىڭ تۇسىنا كەپ توقتادى.
اق قاسقامەن وي تەربەلىسىندە كەلە جاتقان شاكەڭ، ءبىرىنشى اسىقپاي تەمە- كىسىن تۇتاتتى دا، وڭ قولىن شەكەسىنە قويىپ، ۋستاۆ بويىنشا ءوزىن تانىستىرعان سىمباتتى، بويشاڭ جىگىتكە قۋاقىلانا كوز تاستاپ:
-باۋىرىم، الىس جولدان كەلەمىن، مەن كەتە بەرسەم بولماي-ما؟- دەپ ءازىل-شىنى ارالاس، قۇجاتتارىن دا كورسەتپەستەن، تەمەكىسىن تارتا ءتۇسىپ، ءتۇسى يگىدەن تۇڭىلمە دەگەندەي ماي قىزمەتكەرىنىڭ جۇزىنە كۇلە قاراپ تۇردى.
- تەمەكى ءيىسىن جاقتىرمايتىن رامازانعا، كابينا ىشىنەن تاعى دا
جاعىمسىزداۋ ءيىس سەزىلگەندەي ەدى.
- اعا، كولىكتەن ءتۇسىپ، پراۆا-دوكۋمەنتتەرىڭىزدى كورسەتىڭىز، ايتپەسە... - دەپ قالدى.
- باۋىرىم، ايتپەسە نە ىستەيسىڭدەر، بۇنداي ءسوز سەن سياقتى سىپايى جىگىتكە جاراسپايدى عوي- دەپ سالدى شاكەڭ. توسىلىپ قالعان رامازان:
- پەرەگاردىڭ ءيىسى شىعىپ تۇر عوي، جول ەرەجەسىن بۇزىپ كەلە جاتىرسىز عوي،- دەي بەرگەندە،
- مەن – ءشامشىمىن عوي، باۋىرىم، الىستان شارشاپ كەلە جاتقانىمدى ايتتىم جاڭا، قوناق كادە دەگەن قازاقتا بار ەمەس پە؟ – دەدى ءشامشى.
- اعا، ءسىز شىنىمەن دە ءشامشى اعاسىز با، دوكۋمەنتتەرىڭىزدى كورەيىنشى،- دەدى رامازان كۇلىمسىرەپ.
- ال كورسەتەيىك، باۋىرىم، مىنەكي- دەپ قۇجاتتارىن بايسالدى عانا ۇسىندى.
كومسومول سيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، جۇرگىزۋشى كۋالىگى، پاسپورتىن الىپ كورىپ تۇرعان رامازان ۇلكەن كوزدەرى شاراسىنان شىعا جازداپ:
- اعا، ماشينادان ءتۇسىڭىزشى، رۇقسات بولسا؟.. - دەپ سۇرادى.
- ال، باۋىرىم، وعان دا كونەيىك، - دەپ تۇسە بەرگەن شاكەڭدى ماي قىزمەتكەرى قاپسىرا قۇشاقتاپ، تىك كوتەرىپ الدى.
- ءشامشى اعا، مىناۋ ءبىزدىڭ اۋىل ۇشبيىك، - دەدى رامازان.
- كورىپ تۇرمىن، باۋىرىم، ۇشبيىكتىڭ ءبىر بيىگى ءوزىڭ سياقتىسىڭ، - دەدى شاكەڭ دە ازىلدەپ.
- اعا، اۋىلعا سىيلى قوناق بولىڭىز – دەپ رامازان جەزدەسى كوپجاساردىڭ ۇيىنە شاكەڭدى باستاي بەردى. جاڭا سالىنعان بەرەكەلى ءۇي شاكەڭە دە كورگەن جەردە ۇناعان. ۇيگە كىرگەندەرى سول ەدى، شاكەڭ:
- «اسسالاۋماعاليكۋم» - دەپ شاڭىراققا سالەم بەردى. شارۋاسى باستان اساتىن كوپجاسار بۇگىن تۇستىك ىشەيىن دەپ ۇيگە كەلە قالعان:
- ءۋا، اليكۋم، ءاس ءسالام- دەپ جىعا تانىماسا دا شاكەڭنىڭ قولىن الىپ، - تورلەتىڭىز، تورگە شىعىڭىز، - دەدى. ەدەنىنە كىلەم توسەلگەن، كەڭ تىنىستى سالقىن ءۇيدىڭ تورىندەگى جاڭا ديۆانعا شاكەڭ دە كەپ جايعاستى.
- كوپ اعا، مىنا كىسى، ءشامشى قالداياقوۆ، مىنە، دوكۋمەنتتەرىن كورىڭىزشى - دەدى رامازان.
- ارينە، سەنەمىن عوي. ال ەندى وسىنداي ۇلكەن قوناق كەلگەندە بياحمەت راحىمباەۆيچتى زۆونداپ شاقىرايىن، - دەدى جۇزىنە قۋانىشتىڭ الاۋى جۇگىرگەن كوپجاسار. ءسويتتى دە تەلەفون تۇرعان بولمەگە ءوتىپ:
- بياحمەت راحىمباەۆيچ، ءسىز سەنەسىز بە، سەنبەيسىز بە، ءبىزدىڭ ۇيدە لەگەندارنىي، ءبىزدىڭ ءانىمىز، ءسانىمىز – ءشامشى قالداياقوۆ وتىر. رىسقايشا قۋىرداق جاساپ جاتىر، مەن دە ءوز كوزىمە ءوزىم سەنبەي، رامازانعا ءبىر قارايمىن، ءشامشى اعاما ءبىر قارايمىن. قالعانىن داستارحان باسىندا ايتايىن، - دەپ قارا تەلەفوننىڭ ترۋبكاسىن قويا سالدى دا، دالاداعى اس ۇيگە ۇمتىلعان.
- رىسقايشا، قۋىرداعىڭدى مولىراق، دامدىرەك جاساشى. ۇيىمىزگە شامشى اعا، ءشامشى اعانىڭ ءوزى كەلىپ وتىر! – دەپ داۋىستادى.
- ءشامشى اعا، وسى ديۆانعا جانتايا بەرىڭىز، قازىر سۋسىن، قۋىرداق، ءشاي ءبارى كەلەدى، - دەدى شاكەڭە جاستىق ۇسىنا بەرىپ. سوسىن، - ءۋايس،ءۋايس، كەلشى بالام، مىنە، ءشامشى اعاڭا سالەم بەرشى، - دەپ ۇلكەن ۇلىن دا شاقىرىپ الىپ شامشىگە قولىن بەرگىزىپ كوپجاسار اعا ءماز بولدى. سلد شامادا سوۆحوز ديرەكتورى بياحمەت راحىمبايۇلىمەن بىرگە پارتكوم ساقارات اعا دا كەلدى.
ەكى جاستىق سالىپ، كوپ قول تيمەگەن دومبىرانى، قۇلاق كۇيىن كەلتىرىپ جاتقان شاكەڭە:
- ءشامشى، سالاماتسىز با؟ -دەپ بىرىنشى ساقارات اعا امانداستى.
- مەنىڭ ەسىمىم بياحمەت، وسى سوۆحوزدىڭ ديرەكتورىمىن- دەپ شاكەڭە ساقاراتتان كەيىن بياحمەت جامپوزوۆ قولىن سوزدى.
بۋى بۇرقىراعان قۋىرداق كەلدى. رامازان دا ءشامشىنىڭ جيگۋليىن ەسىك الدىنا قويا سالا، دۇكەنگە تارتا جونەلدى، بارسا، قاسىم اعا تۇستىككە جينالىپ جاتىر ەكەن:
- شارۋاڭدى ايت، رامازان- دەدى.
-قاس اعا، بەس تازا اراق، ءبىر كونياك، ءبىر شامپان كەرەك. بۇل – كوپجاسار اعانىڭ تاپسىرىسى، - دەگەن راماحان، - قاس اعا، ساعىنعان سەنەسىڭدەر مە، كوپجاسار جەزدەمنىڭ ۇيىندە ءشامشى اعا وتىر، قازىر جامپوزوۆ،ساقارات كەلدى، جۇرىڭدەر سول ۇيگە، - لەپ ماشيناسىن وت الدىردى. ساعىنعان سوۆحوزدىڭ كومسومول سەكرەتارى ەدى، پوەزدان ءتۇسىپ، قاسىم اعادان تەمەكى الۋعا كەلگەن، تەك «قازاقستان» شەگەتىن.
-قاسىم اعا، ءجۇرىڭىزشى، بىرگە بارىپ سالەم بەرەيىك، رامازان سىزبەن قالجىڭداسپايدى عوي، - دەپ قيىلدى.
-كەتتىك، رامازان، ساعىنعان. ءجۇز جىلدا ءبىر تۋاتىن ءشامشى عوي، ءشامشى بولسا، ءشامشى شىعار، بارىپ ءبىر ءجۇزىن كورەيىك، - دەپ دۇكەنشى قاسىم ءشامشىنىڭ اندەرىنىڭ ءبىرىن ىڭىلداي باستادى. ءيا، سوعىستان كەيىن ءشامشى اندەرى، مۇڭلى حالىقتىڭ جان جاراسىن جازا باستاعانداي ەدى، وندا دا اراعا جىلدار سالىپ...
اشتىق، رەپرەسسيا، سوعىس... قازاق حالقىنىڭ ەس جيا الماي جۇرگەن كەزى ەدى عوي. ايتسە دە ءشامشىنىڭ رۋحتى، كوڭىل تەربەتەر اندەرىنە «تسەنزۋرا» دا بارشىلىق ەدى...
- اسسالاۋماعالەيكۋم، ءشامشى! - دەپ قاسىم اعا كىرىپ كەلگەندە، ديرەكتور مەن پارتكومعا ءجاي عانا سىپايى امانداسقان ءشامشى:
- الەيكۋماسسالام! - دەپ قاسىم اعانىڭ قولىن قوس قولداپ الدى دا:
- اعا، ءسىز سوعىستى كورگەندەيسىز، تورگە ءسىز وتىرىڭىز، مەن سىزگە ءبىر ءان ورىنداپ بەرەيىن – دەپ، دومبىراسىن بەۋبەۋلەتە جونەلدى. ءشامشى ورىنداعان سونداعى ءان قاسىم امانجولوۆتىڭ «جاس قازاعى» ەدى.
- ءشامشى، ازاماتىم-اۋ، حوش كەلدىڭ ءبىزدىڭ ەلگە جانە قاسىم اعاڭنىڭ ءانىن ايتتىڭ، مەن دە قاسىم شايىحوۆ اعاڭ بولامىن، سوعىستى قۇداي تاعالا ەل باسىنا بەرمەسىن، ەندى ءبىزدىڭ ۇيگە بارايىق، ءبىر اق سارى باستى شالايىق، بياحمەت، ساقارات ءبىزدىڭ ۇيدەن باستايىق، الىستان ات شالدىرتىپ كەلگەن قازاقتىڭ سەرىسىنە، وسى اۋىلدان مىڭ قۇرمەت! ءبىزدىڭ ەل بايعارا، اقتايلاق، اقتامبەردى، ءارىپ، شاكىجان اۋليە، ارقاباي دۋانانىڭ، ءتىپتى، پروفەسسور ءلايلا بازانوۆانىڭ ەلى، - دەپ شالقي سويلەدى قاسىم اعا.
ءيا، قاس اعانىڭ ءار وتىرىس، جيىن-تويدى قىزدىرىپ جىبەرەتىن، ەرەكشە قاسيەتى بار ەدى. اۋىلدىڭ جاڭا سالىنعان مادەنيەت ءۇيى بولدى سول تۇستا. كەڭشار ديرەكتورى دۇرىستاپ كەش وتكىزەيىك، سول كەشتە ءشامشى اعامىزدىڭ اندەرىن تىڭدايىق، جانپەيىستەردى، وكەندى ءبارىن شاقىر، قايدا ۇشبيىكتىڭ ونەرلى ۇل- قىزدارى؟ - دەپ، ساعىنعانعا قارادى.
-ال، شاكە، مىناۋ اقسارىباسقا باتا بەر، - دەدى قاسىم اعا ءبىر ەركەك توقتىسىن ءشامشىنىڭ الدىنا سۇيرەپ اكەلىپ. شاكەڭ توسىلمادى:
-باتا دەسەڭ، مىنە، باتا،
قولداسىن قىدىر اتا!
قىدىر اتالارىڭىز قيالاسىن،
باستارىڭىزعا باق-داۋلەت ۇيالاسىن،
كەلگەندەرىڭىز كەلىپ،
كەتكەندەرىڭىز تولسىن.
كوگەندەرىڭىز مونشاقتى بولسىن،
بالا-شاعالارىڭىز ون شاقتى بولسىن،
ءاۋمين! – دەدى. جاپا-تارماعاي جۇرتتىڭ ءبارى دە، ءبىر اللاعا سيىنعانداي بەتتەرىن سيپاستى، ءتىپتى، پارتكوم ساقارات تا بەتىن سيپاعانىن بىلمەي قالدى. ول كەزدە جانازاعا قاتىستىڭ دەپ، پارتبيۋرو مۇشەلەرىن پارتيادان شىعارىعان، قىلىشتان قان بولماسا دا، كوزدەن قان تامعان كەزدەر ەدى.
شاكەڭدى بەرەكەلى اۋىل ادامدارى جاعالاي كۇتىپ، جامىراسىپ قالدى. كەڭشاردىڭ باس جىلقىشىسى ميلليات اكەلگەن ءسۇرى قازىدان مولىراق اساپ، قىمىزعا قانعان شاكەڭ:
-اعايىن، تۇرا تۇرىڭدارشى، مەن ءبىر تىلەك ايتايىن. رامازان باۋىرىم بولماسا، مەن وسىنداي بەرەكەلى اۋىلدىڭ تۇسىنان وتە شىعار ەدىم دە، ءدامىن تاتپاس ەدىم، كەشەگى مادەنيەت ۇيىندەگى سالعان اندەرىڭىزدى ەستىمەگەن بولار ەدىم. كەزدەسۋ ۇيىمداستىرعان ساتتەرىڭىز مەنىڭ جۇرەگىمدە ساقتالىپ قالادى عوي، اينالىپ قانا كەتەيىن، اڭقىلداعان اق كوڭىل جۇرتىم! - دەگەندە ۇشبيىك اۋىلىنىڭ تۇرعىندارىنىڭ كوزدەرىنە ىستىق تامشى ءۇيىرىلدى.
شاكەڭ شارۋاسى قات-قابات اۋىلدا جاتا بەرۋدەن ىڭعايسىزدانسا كەرەك، كەڭشار ديرەكتورىنىڭ ۇيىندە قوناق بولعان كۇننىڭ ەرتەڭىندە:
-مەنىڭ ينسپەكتورىم قايدا؟ رامازاندى شاقىرىڭدار، ايتپەسە مەن ميليتسياعا حابارلايمىن، - دەپ ازىلدەدى.
ارينە، قاراپايىم اۋىل ادامدارى ءۇشىن، سۇرەڭسىز كۇيبىڭ تىرلىكتەن ءبىر ءسات سەرپىلىپ، سەرگىگەنگە نە جەتسىن. بۇل ءبىر شۋاقتى كۇندەر ەدى.
ءشامشىنى اۋىلدىڭ شەتىنە شەيىن جاڭا اۆتوبۋسى بار جۇرگىزۋشى، امانكەلدى، كومسومول حاتشىسى ساعىنعان، كەڭشار ديرەكتورى بياحمەت، پارتوروگ ساقارات، كوپجاسار، تۇرسىنحان، جاكەن، ءماناش، قاسىم اعا ءبارى-ءبارى شىعارىپ سالدى. اق جيگۋليدىڭ تىزگىنى رامازاننىڭ قولىندا. قاسىندا ءشامشى اعا.
- ريزامىن ۇشبيىكتەي اۋىلعا، تارت، رامازان، تارت اق قاسقا!- دەپ، ءشامشى اعا جوتالارعا كوز ءسۇزىپ، ءوزى بىلەتىن دۇعالاردى وقىپ كۇبىرلەي باستادى.
- اعا، ءسىز بورانباي بيگە قۇران وقىپ وتىرسىز با، وندا ماشينەنى توقتاتاىين – دەدى، رامازان.
- رامازان، سەن وسى بورانباي ءبيدى بىلەسىڭ بە؟ – دەدى شاكەڭ وعان سىناي قاراپ،
- ايتەۋىر، اكەم ايتاتىن، وسى وڭىردەن وتكەندەر اداسپايىق دەپ، وسى جەردى بوران دامىلداعانشا پانالايدى ەكەن، بوراندا اداسقاندار دا اينالىپ كەلىپ، وسى جەردەن، جولىمىزدى اشا كور دەپ، توشالاعا مالىن سويىپ، ءسال-ءپال تىنىعىپ ساپارىن جالعاستىرا بەرەدى ەكەن، -دەدى رامازان.
- ال، اقتامبەردىنىڭ زيراتى الىستا ما؟ – دەپ سۇرادى شاكەڭ. سوسىن:
- اقتامبەردى قازاقتىڭ ءبىر تۋار جىراۋى عوي، سونداي بابالارىمىز بولماسا، ءبىز كەلە جاتقان كەڭ-بايتاق جەرىمىزدى، ۇلى دالامىزدى كىمدەر قورعايتىن ەدى؟ – دەپ قالىڭ ويعا كەتتى.
II
بارىمەن ريزا كوڭىلمەن قوش ايتىسىپ، رامازان ەكەۋى، اۋدانعا كەلە جاتىر، ول كەزدە اۋدان ورتالىعى قالباتاۋ ەمەس ەدى. انە-مىنە دەگەنشە اۋدان ورتالىعىنا دا جەتىپ قالدى.
-اينالىپ كەتەيىن، رامازان، ساعان ريزامىن، سەنىڭ اۋىلىڭا دا ريزامىن، سەنىڭ اۋىلىڭنىڭ اڭقىلداق، اقكوكىرەك ازاماتتارىنا دا ريزامىن!
قازىر ءادي اعاڭا اۆتوماتتان تەلەفون شالايىق، ءوزى وسىنى بەرگەن، سەن مايدانگەر ءادي ءشارىپوۆ اعاڭدى تانۋشى ما ەدىڭ؟ مەن سامولەت پويىزعا دا وتىرماي، ەلىمدى، جەرىمدى كورەمىن دەپ وسىلاي تارتتىم. رامازان، ساعان مىڭ دا ءبىر راحمەت، ەل-جۇرتىڭا تىپتەن ءدان-ريزامىن، قازاقتىڭ قاي تۇكپىرى بولسا دا بەرەكەلى عوي، مەنىڭ اندەرىمدى ءوز اندەرىندەي كوكىرەكتەرىن كەرە شىرقاعاندا، توبەم كوككە ءبىر ەلى جەتپەگەندەي كۇي كەشتىم، نەگىزى مەن باقىتتى اداممىن! – دەدى ءشامشى تولقىپ.
-ال، ەندى مەنى ادەكەڭنىڭ ۇيىنە اپار. مىناۋ ادرەسى، بىزبەن بىرگە قوناق بولساڭ، ءتىپتى جاقسى، -دەپ رامازاننىڭ يىعىنا قولىن سالىپ، ىنىسىنە دەگەن ەرەكشە سەزىممەن باسىن تيگىزىپ، ەمىرەنە قۇشاعىنا تارتتى.
ءيا، ايگىلى ءشامشى قالدىياقوۆ كەلگەن سول ءبىر شۋاقتى كۇندەر رامازاننىڭ ەسىنەن كوپ جىلدار شىقپاي ءجۇرۋشى ەدى. جول بويىندا كەيبىر جابىرقاۋ كۇندەردە تۇرسا دا، شاكەڭنىڭ اندەرىن ىشتەي ىڭىلداپ، ءوز-ءوزىن جۇباتقانداي بولۋشى ەدى. قايران سول ءبىر شۋاقتى كۇندەر-اي...
قايرات احمەتحانۇلى
الماتى-ۇشبيىك
قىركۇيەك-اقپان 2014 ج
Abai.kz
