جۇما, 17 مامىر 2024
جاڭالىقتار 3004 0 پىكىر 3 اقپان, 2011 ساعات 07:32

داۋرەن قۋات. «پەرعاۋىن» حالىقتىڭ قاھارىنا ۇشىرادى

1981 جىلدان بەرگى ەگيپەت يسلام رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى حوسني مۇباراك  بيلىكتەن باس تارتاتىنىن مالىمدەدى. اقپاننىڭ 2-ءسى كۇنى اقش پرەزيدەنتى باراك وباما ەگيپەت ەلىن «ەجەلدەن» بيلەپ كەلە جاتقان ارىپتەسى ماحا́مماد حو́سني ساي́د مۇبا́راككا جاعدايدى ۋىشىقتىرماي «سفينكس تاعىن» بوساتۋدىڭ جولىن ۇسىنعان بولاتىن. 83 جاستاعى مۇباراك ءوزىنىڭ ءمۇلت كەتكەنىن مويىنداپ، كەشە  ەگيپەتتىكتەر سارىلا كۇتكەن «جاڭالىعىن» جاريا ەتتى. سونىمەن، الداعى كۇز مەزگىلىندە ەگيپەتتە پرەزيدەنت سايلاۋى وتپەك. ال، كۇز كەلگەنشە مۇباراك بۇگىنگە دەيىن جان بالاسىمەن بولىسپەگەن بيلىكتىڭ بيىك شىڭىندا وتىرا بەرمەكشى. الايدا، كونە مىسىر شاھارىنداعى تولقۋلاردىڭ نىشانىنا قاراي وتىرىپ مۇباراكتىڭ مۇردەم كەتپەسىنە سەنۋ قيىن بولىپ تۇر. ويتكەنى، حالقى وتە تىعىز ورنالاسقان ەگيپەتتەگى ەرەۋىلدەردىڭ تەگەۋرىنى كۇن وتكەن سايىن كۇشەيىپ بارادى. كاتاردىڭ «ءال-جازيرا» ارناسى قايىر قالاسىنداعى تاحرير الاڭىنا 2 مليوننان استام حالىق جينالىپ، مۇباراك بيلىگىنە نارازىلىق تانىتتى دەپ حابارلادى. تاپ سول تاحرير الاڭىندا قالا تۇرعىندارىنشا قاراپايىم كينگەن پوليتسيا جاساعىمەن ەرەۋىلشىلدەر قاقتىعىسىپ تا ۇلگەردى. ەگيپتتىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى احمەد سامەح ءفاريدتىڭ ءباسپاسوز وكىلدەرىنە ايتقان دەرەگىنە قاراعاندا، 639 ادام  قاقتىعىستاردىڭ سالدارىنان قاتتى جاراقات العان كورىنەدى.

1981 جىلدان بەرگى ەگيپەت يسلام رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى حوسني مۇباراك  بيلىكتەن باس تارتاتىنىن مالىمدەدى. اقپاننىڭ 2-ءسى كۇنى اقش پرەزيدەنتى باراك وباما ەگيپەت ەلىن «ەجەلدەن» بيلەپ كەلە جاتقان ارىپتەسى ماحا́مماد حو́سني ساي́د مۇبا́راككا جاعدايدى ۋىشىقتىرماي «سفينكس تاعىن» بوساتۋدىڭ جولىن ۇسىنعان بولاتىن. 83 جاستاعى مۇباراك ءوزىنىڭ ءمۇلت كەتكەنىن مويىنداپ، كەشە  ەگيپەتتىكتەر سارىلا كۇتكەن «جاڭالىعىن» جاريا ەتتى. سونىمەن، الداعى كۇز مەزگىلىندە ەگيپەتتە پرەزيدەنت سايلاۋى وتپەك. ال، كۇز كەلگەنشە مۇباراك بۇگىنگە دەيىن جان بالاسىمەن بولىسپەگەن بيلىكتىڭ بيىك شىڭىندا وتىرا بەرمەكشى. الايدا، كونە مىسىر شاھارىنداعى تولقۋلاردىڭ نىشانىنا قاراي وتىرىپ مۇباراكتىڭ مۇردەم كەتپەسىنە سەنۋ قيىن بولىپ تۇر. ويتكەنى، حالقى وتە تىعىز ورنالاسقان ەگيپەتتەگى ەرەۋىلدەردىڭ تەگەۋرىنى كۇن وتكەن سايىن كۇشەيىپ بارادى. كاتاردىڭ «ءال-جازيرا» ارناسى قايىر قالاسىنداعى تاحرير الاڭىنا 2 مليوننان استام حالىق جينالىپ، مۇباراك بيلىگىنە نارازىلىق تانىتتى دەپ حابارلادى. تاپ سول تاحرير الاڭىندا قالا تۇرعىندارىنشا قاراپايىم كينگەن پوليتسيا جاساعىمەن ەرەۋىلشىلدەر قاقتىعىسىپ تا ۇلگەردى. ەگيپتتىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى احمەد سامەح ءفاريدتىڭ ءباسپاسوز وكىلدەرىنە ايتقان دەرەگىنە قاراعاندا، 639 ادام  قاقتىعىستاردىڭ سالدارىنان قاتتى جاراقات العان كورىنەدى.

مىسىر ءشارىسى، كونە مىسىرلىقتار... ءنىل دارياسى. ءبىزدىڭ بابالارىمىزعا پارسى جىرلارى مەن اراب ءافسانالارى ارقىلى جەتىپ، قيال عاجايىپ ەرتەگىلەرگە ەلىتىپ وسكەن جاس ۇرپاقتىڭ جادىنداعى تانىس تا بەيتانىس ولكە. مىسىرمەن ءبىزدى ساباقتاستىراتىن تەك قانا ءافسانا، جىرلار عانا ەمەس، ءباھادۇر بابالار رۋحى. قايىر قالاسىندا قىپشاق بەرىش بەيبارىس سۇلتان سالعان مەشىت بار. پەرعاۋىندار ەلىنە مامۇلىك بولىپ بارعان قىپشاقتار مىسىردى 300 جىل بيلەپتى. بەيبارىس بيلىگى وزىنەن كەيىنگى ءىزباسارلارىنا ءداستۇرلى تۇردە بەرىلىپ وتىرعان. بەيبارىس بابامىز سياقتى ەرلىگى اسىپ، داڭىققا بولەنگەن قىپشاق   قايتپاي سۇلتان سوققان قورعاندى وسى جولداردىڭ اۆتورى ەگيپەتكە بارعان ساپارىندا كورگەن ەدى.  بۇگىنگى ەگيپەتتىكتەر جۇرەسىنەن وتىرعان ادامعا «قايتپايعا ۇقساپ وتىرما» دەيدى. بۇنداعى ءسوز: قايتپايدى جاۋلارى دارعا اسقاندا كەۋدەسىنەن جانى شىقپاعان باتىر سۇلتان جۇرەلەي وتىرىپ جان تاپسىرىپتى. سودان بەرى مىسىر جۇرتىندا جۇرەلەگەن ادامدى كورگەندەر الگىندەي دەسەدى ەكەن.

بۇل جايتتار ءمۇبادا ءسوز بولعان سوڭ ايتىلىپ قالدى، ءبىز قايتىپ مۇباراگىمىزگە ورالايىق. ماحاامماد حووسني ساييد مۇباراك 1928 جىلدىڭ 4-ءشى مامىرىندا دۇنيەگە كەلىپتى. اكەسى  شاعىن عانا جەرگە يەلىگى بار زاڭ قىزمەتكەرى بولادى. حوسني ەر جەتە كەلە اكە جولىن ەمەس، اسكەري ءومىردى تاڭدايدى. 1950 جىلى بيلبەيس قالاسىنداعى اسكەري اۋە كۇشتەرى اكادەمياسىنا تۇسەدى. 1956 جىلى سۋەتسك مايدانىنا قاتىسادى. ۆ 1959-1960  جىلدارى كسرو-دا وقىپ،   قازىرگى بىشكەك (بۇرىنعى فرۋنزە) قالاسىنداعى اۆياتسيالىق پولكتە  كاسىبي بىلىگىن جەتىلدىرەدى. مۇباراكتىڭ رەسمي ءومىربايانىندا جازىلماعان سياقتى، ەگيپەتتە بولعان ساپارىمىزدا ونىڭ  وتار قالاشىعىنداعى اسكەري بولىمدە «قىزمەت ەتكەنىن» ەستىپ تاڭ قالدىق (الماتى وبلىسىنىڭ اۋماعىنداعى وتار قالاشىعى كسرو كەزىندە جابىق قالالاردىڭ ءبىرى بولعان). جاراتقاننىڭ جالپاق الەمىن جارتىسىنان كەشىپ بيلەۋدى كوكسەگەن كرەمل كوسەمدەرى  اسكەري ادامداردى تاربيەلەپ، ولارعا ىقپال ەتىپ وتىرۋدى استە ۇمىتپاعان عوي.  جاس مۇباراكتا كرەملدىڭ جوباسىنداعى ادامداردىڭ ءبىرى بولۋى مۇمكىن. ويتكەنى ول قىزمەت بابىمەن تەز كوتەرىلىپ، ايگىلى ءاناۋر سااداتتىڭ قاسىنان ءبىر-اق تابىلادى. ءاناۋار ساادات ءوز زامانىندا كەڭەس وكىمەتىمەن تاتۋلىقتى قالاعان تۇلعا. سااداتتىڭ قۇرمەتىنە قازاق تا ساراڭدىق تانىتپاي بالالارىنا ساادات،  تىپتى ءانۋارساادات (اقتوبە قالاسىندا مەنىڭ ءانۋارساادات اتتى جولداسىم بار) دەپ ازان شاقىرىپ ات تا قويعان ەدى.

1975 جىلى ءاناۋر ساادات حوسني مۇباراكتى ۆيتسە-پرەزيدەنت ەتىپ تاعايىندايدى. سول جىلى مۇباراك ەلدەگى ۇلتتىق-دەموكراتيالىق پارتياعا جەتەكشىلىك ەتىپ، 1981 جىلى 6 قازاندا سااداتقا قاستاندىق جاسالعان سوڭ پارتيانىڭ باس حاتشىسى بولادى. قاستاندىقتان قازا تاپقان سااداتتىڭ ورىنىن يەلەنىسمەن مۇباراك ەگيپەتتە توتەنشە جاعدايدىڭ قالىپتاسقانىن قاتاڭ ەسكەرتىپ، بيلىكتى بيلەپ توستەگەننىڭ ءبارىن تۇرمەگە توعىتادى. سااداتتىڭ ۋاعىنداعى وپپوزيتسيالىق كۇشتەرگە راحىم جاساپ، ەركىندىككە شىعارادى. سودان كەيىن-اق، مۇباراكتىڭ شەكسىز بيلىگى قالىپتاسىپ، ول 1987, 1993, 1999 جىلداردىڭ بارىندە رەفەرەندۋم ارقىلى ءوز بيلىگىن نىعايتا بەرەدى. 2005 جىلدىڭ كۇزىندە عانا مۇباراك العاش رەت ءوز كانديداتۋراسىن سايلاۋعا ۇسىنىپ ساياسي باسەكەلەسىن شاڭ قاپتىردى. مۇباراكتىڭ جەڭسىن باتىس ساياساتكەرلەرى «ەگيپەتتە پەرعاۋىندار زامانىنان مۇباراككا دەيىن حالىق وسىلايشا تاڭداۋ جاساپ كەلەدى» دەگەن مىسقىلمەن مويىنداعان-دى. ەندى مىنە،  ەگيپەت «پەرعاۋىنى» حالىق اتتى قۇدايدىڭ قاھارىنا ۇشىراپ جازا باسۋدا. ەگيپەتتى ەركىن ەل ەتۋگە تالپىنىپ، حالىقارالىق تۋريزمگە جول اشقان «پەرعاۋىن» بىراق،  جەر استى بايلىعىن بازارلى ەتە الماعان سياقتى. الەمدەگى مۇنايعا باي ەلدەردىڭ ءبىرى ەگيپەت جۇرتى وتە ناشار ءومىر سۇرەدى. جان سانى الەۋەتىنىڭ دامۋى تۇرعىسىنان ەگيپەت 117 مەملەكەتتىڭ ىشىندە 111-ءشى ورىندى يەلەنەدى ەكەن. مىسىر حالقى جۇمىسسىز، جوعارى جاقتى كوررۋپتسيا جايلاعان. وزدەرىن «ەگيپەتتىكتەرمىز» دەپ اتايتىن مىسىر جۇرتىنداعى بۇگىنگى كوپشىلىك كوپت ءتىلىن (افروازيالىق تىلدەر ساناتىنداعى كوپت تىلىندە ەجەلگى ەيپەت حالقى سويلەگەن) مۇلدەم ۇمىتىپ، ارابشا سويلەيدى. اراپتانعان ەگيپەتتىكتەر پيراميدالار مەن جەر استىندا قالعان ءتول وركەنيەتىن دارىپتەۋدەن گورى قارا بازارداعى بۇگىنگى باقالشىلىعىن (ۇساق-تۇيەك ساۋداگەرلىگىن) ماقتان   كورەدى.  قازىرگى مىسىر لاڭكەستىكپەن بايلانىسى بار حيزب-ۋت-تاحرير اعىمى وشاق قۇرعان مەكەنگە اينالعان. عالىم، ماسوندار تاريحىمەن شۇعىلدانۋشى ماقسات ءتاج-مۇراتتىڭ جازۋىندا، حيزب-ۋت-تاحرير اعىمى باتىس ماسوندارىنىڭ ەۆرەيلەر ارقىلى مىسىردىڭ مىس تاباعىنا سالعان ۋلى جەمىسى كورىنەدى.

جىلىنا 1 ملليونعا ءوسىپ وتىراتىن، جان سانى 70 ميلليونعا جۋىقتاپ قالعان ەگيپەتتىڭ ادام رەسۋرسىن دا مۇباراك ءتيىمدى پايدالانا الماعانعا ۇقسايدى. حالقى 1 ملردتان اسقان قىتاي مەن ءۇندىستاننىڭ ەكونوميكالىق قارقىنىنا قاراپ  مۇباراكتىڭ ءمۇلت كەتكەن ىسىنە بايلانىستى وسىنداي بايلام جاساۋعا بولاتىنداي.

ەگيپەتتەگى تولقۋدىڭ سالدارىنان كەشەلى بەرى مۇنايدىڭ حالىقارالىق نارىقتاعى باعاسى 2008 جىلداعى دەڭگەيىنە كوتەرىلىپ، 1 باررەل 100 دوللارعا جەتتى. تاۋلىگىنە 2,4 ميلليون باررەل مۇناي تاسىمالداناتىن مىسىردىڭ اتاقتى سۋەتسك كانالى قىزمەتىن توقتاتتى.

مۇناي باعاسىنىڭ اسپانعا شاپشۋى تاعى ءبىر مۇنايلى ەل قازاقستاننىڭ قازاننىن قايناتا ءتۇسۋى ىقتيمال. رەفەرەندۋم ماسەلەسىن «ىرەپ» تاستاپ پرەزيدەنت سايلاۋىنا بىلەك تۇرە كىرىسىپ كەتكەن ەلىمزىدىڭ «التىن بەسىگى» - الماتىدا حوسني مۇباراك سالىپ بەرگەن نۇر-مۇباراك ەگيپەت يسلام مادەنيەتى اتتى ۋنيۆەرسيتەت بار. ەگيپەتتىڭ ءال-اسقار ۋنيۆەرسيتەتىندە دە قازاق جاستارى ءدىني ءام زاماناۋي ءبىلىم الۋدا  مۇباراك -  ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ سىرالعى دوستارىنىڭ ءبىرى. سويتكەن سىرالعى دوس  وتىز جىل ورنىققان ورداسىن تاستاپ، سەكسەننەن اسقان جاسىندا بيلىكتىڭ سەڭگىرىنەن ءتۇسىپ بارادى... حالقىنىڭ قاھارىنا ۇشىراپ.

«اباي-اقپارات»

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 2101
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2514
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 2197
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1622