جەكسەنبى, 28 ءساۋىر 2024
46 - ءسوز 6822 7 پىكىر 18 ءساۋىر, 2018 ساعات 08:42

"بىلمەدىم شاكارىمدى كىم اتقانىن"

جاپپاي تاركىلەۋ ناۋقانىنان كەيىن، قولداعى مالىنان ايىرىلىپ اشتىققا ۇشىراعان شىڭعىستاۋ جۇرتىنىڭ باس كوتەرۋى 1931 جىلعى قىركۇيەكتىڭ 3-ءى اۋدان ورتالىعى قاراۋىل اۋىلىن شاۋىپ، اسىرە بەلسەندىلەردى جازالاۋعا ۇلاستى.

كەيبىر دەرەكتەرگە قاراعاندا تولقىعان جۇرتتىڭ جەتەكشىلەرى اۋەلى اقىلداسىپ الماققا ەلدەن جىراقتا، سايات قوراسىندا جالعىز جاتقان شاكەرىم قاجىنىڭ الدىنا كەلەدى. بىراق ول قاراۋىل قۇلاسا دا كىندىك وكىمەت قۇلامايتىنىن، حالىقتى بەكەرگە قىرىپ الاتىنىن ايتىپ كوتەرىلىسشىلەردى رايىنان قايتۋعا شاقىرادى.

الايدا كوتەرىلىس كۇشپەن باسىلعاننان كەيىن شاكەرىمنىڭ ءوزى دە جەرگىلىكتى نكۆد قىزمەتكەرلەرىنىڭ قولىنان وققا ۇشادى.

ابزال قاراسارتوۆ جاساعىنىڭ شاكەرىم قاجىنى قالاي كەزدەستىرىپ، قالاي اتقانى سول كەزدىڭ وزىندە-اق ەل ىشىنە تۇرلىشە ايتىلدى. شاكەرىمدى اتقانىن ءوز كوزدەرىمەن كورگەن جاساق ىشىندەگى جەرگىلىكتى ادامدار تاراتقان سوزدەر دە ارقيلى بولىپ شىقتى.

كەيبىرىندە شاكەرىم قىتايعا قاشۋعا بەت العان توپپەن بىرگە ءجۇرىپ ابزال قاراسارتوۆ باستاعان ميليتسيا جاساعىمەن كەزدەيسوق كەزدەسىپ قالادى. توپ ىشىنەن ءبولىنىپ، گپۋ جاساعىنا قاراي جالعىز شىققان شاكەرىمدى ولار قالىڭ تۇماندا تانىماي اتىپ تاستايدى. بۇل ۆەرسيا بويىنشا بۇيرىق بەرگەن – ابزال قاراسارتوۆ، اتقان – اباي اۋىلىنىڭ مۇعالىمى، ۇلتى تاتار حاليتوۆ بولىپ شىعادى. وق تيگەن شاكەرىم قاجى «اتپاڭدار! مەن سەندەرگە كەرەك اداممىن» دەپ ايعايلاعان-مىس.

كەيىنگى زەرتتەۋشىلەر وسى جانە وسىعان ۇقساس نۇسقالاردى جاساق قۇرامىندا بولعان ادامداردىڭ الدىن-الا كەلىسۋىنەن كەيىن، ياعني ابزال قاراسارتوۆتىڭ ايتۋىمەن تاراعان ءسوز دەپ سانايدى. ولار ەل ىشىندەگى باسقا دا دەرەكتەردى العا تارتىپ، شاكەرىمنىڭ ەشبىر توپ ىشىندە ەمەس، ءوزىنىڭ سايات قوراسىندا، اتقا مىنگەلى تۇرعان جەرىندە قاپىدا اتىلعانىن، اتقان ابزال قاراسارتوۆتىڭ ءوزى ەكەنىن جازادى.

ال كەيبىر نۇسقالارعا قاراعاندا ابزال قاراسارتوۆ توبى شاكەرىمدى اڭ اۋلاپ كەلىپ، سايات قوراسىندا اتتان ءتۇسىپ جاتقان جەرىنەن كەزدەستىرىپ، تۇتقىنعا العان. كەيىن باسقا جەرگە اپارىپ اۋەلى ازاپتاپ، سودان سوڭ اتىپ، دەنەسىن قۇر قۇدىققا كومىپ كەتكەن-ءمىس.

1931 جىلى باستالعان وسىنداي كەرەعار بولجامدار ءالى كۇنگە جالعاسىپ كەلەدى. (شاكارىمدى كىم اتتى؟ نە ءۇشىن اتتى؟ // «قازاق ادەبيەتى» 9.06.1989; شاكارىم قالاي اتىلدى؟ // «وركەن»، 27.01.1990; ءۇشىنشى وق كىمدىكى؟// «تۇركىستان» 2.10. 2008; قاجىنى اتقان قاراسارتوۆ ەمەس // «جاس قازاق»، 26.09.2008; شاكارىمگە قاتىستى ءۇش دەرەك // «جۇلدىز»، 2010).

دەرەككوز اzattyq.org

سۋرەتتە: شاكەرىمنىڭ سۇيەگى 30 جىل جاتقان قۇر قۇدىققا قويىلعان قۇلىپتاس. شىعىس قازاقستان وبلىسى اباي اۋدانى. 3 قازان 2011 جىل.

Abai.kz

 

7 پىكىر