"Əۋرەتتى جەرلەرىڭدى جاپ" دەيدى. ول دەگەن ءسوز ۇياتتى جەرلەرىڭدى جاپ دەگەنى. سەنىڭ باسىڭ، بەتىڭ ۇياتتى جەر ەمەس قوي. ول قۇدايدىڭ جاراتقانى. ۇياتتى جەر مىنا مويىننان تومەن جاق. قازاق ونسىز دا ول جەرىن اشىپ-شاشقان جوق.

قازاقتىڭ قىزى تۇرمىسقا شىققانعا دەيىن باسىنا ورامال سالماعان. كəمشات بورىك، قۇندىز بورىك، ۇكىلى تاقيا، شاشاقتى سوراباق، مونشاقتى قاسابا، جىرعا دەگەن سونداي əدەمى باس كيىمدەر بولعان. شاشتارىن ون كۇن تاراپ بەس كۇن ورگەن دەگەن، شاش كۇتىمىنە كوپ كوڭىل بولگەن. قولاڭ شاش، ءسۇمبىل شاش، قارا شاش، التىن شاش سونىڭ ءبəرى قىزدىڭ شاشى. سوندا نە مۇسىلمان بولادى ەكەنبىز دەپ سونىڭ ءبəرىن جەرگە كومۋىمىز كەرەك پە؟ انانىڭ بارلىعى ارابتاردىكى.

ارابتىڭ جەرى ىستىق، قۇم بوران سوققان بۇرىن. سوندا ەركەگى بار əيەلدىڭ ءبəرى كوزىنەن باسقانىڭ ءبəرىن جاۋىپ تاستاعان قارامەن. ەندى سونى الىپ كەلىپ بىزگە تىقپالايدى. مۇسىلمان بولۋ ءۇشىن اراب بولۋدىڭ كەرەگى جوق. مىسالى، ارابتار كەرەمەت بولاتىن بولسا، تەگى ءبىر، ءدىنى ءبىر، ءتىلى ءبىر نەگە ءبىر-ءبىرىن قانعا بوگىپ جاتىر؟ قىرىپ جاتىر. قانشاما جىل بولدى. ونىڭ نەسى يسلام؟ ونىڭ نەسى شاريعات؟ قۇداي ساقتاسىن.

قازاقتار بۇرىن جەر داۋى، جەسىر داۋى دەپ بارىمتاعا شىققانىمەن ونىڭ ءوزىن دە ەكى اۋىز سوزبەن ءبىتىرىپ وتىرعان. سوزگە توقتاعان. قازاق وتە قۇدايشىل حالىق. بىراق فاناتيك ەمەس. قازاق ءبىر اۋىز ءسوز "قۇدايسىز قۋراي سىنبايدى" دەگەن ءبىر اۋىز سوزبەن قۇدايدى مويىنداعان. ەڭ جامان ادامدى قۇدايسىز ادام دەيدى. جاقسى ادامدى " وي، قۇدايى بار ەكەن اينالايىن" دەپ ايتىپ جاتادى. ارابتار بۇرىن پۇتقا تابىنعان. ەكى قىزدىڭ بىرەۋىن تىرىدەي كومىپ وتىرعان. سودان مىنا "تاريحي جاد"(يستوريچەسكايا پاميات) سودان قالىپ قويعان. Əيەلدى تومەن كورۋ قانىندا بار. ءبəرىبىر تەگىنە تارتپاي تۇرمايدى. ال قازاقتا كەرىسىنشە "ىرىس الدى قىز" دەپ، ىرىمالدىسى قىز بولعاندا كەرەمەت قۋانعان. "كەتەتۇعىن بالا، قوناق" دەپ، قىزدى əكەنىڭ ۇيىندە جۇرگەندە ابدەن ەركەلەتكەن. جاقسىنى كيگىزگەن. ءدəمدىنى جەگىزگەن. قولىنان كەلسە جورعانى مىنگىزگەن. قىزدى ەشقاشان ەسىك جاققا وتىرعىزباعان. وڭ جاققا تورگە وتىرعىزعان. تۇرمىسقا شىقپاعان قىزدى وڭ جاقتاعى قىز دەيتىنى سودان. وتىرعان قىزدىڭ اياعىنان اتتاۋ ۇلكەن كۇنə بولىپ سانالعان قازاقتا. قىز بالاعا قول كوتەرۋ ول ۇلكەن قىلمىس بولىپ سانالعان. قىزدار جاۋگەرشىلىك كەزدە əكەلەرىمەن اعالارمەن قاتار ساۋىت كيىپ جاۋعا اتتاندى. شايقاستى. وعان تاريح كۋا. ايتىستى، ايتىسقا ءتۇستى. ءبəرىن بىلاي قويىپ، قىز قۋدى قاراشى! اناۋ جىگىتتەردى شىقپىرتقان كەزدە قانداي، اتتىڭ قۇلاعىندا ويناعان. ەندى نەگە وسىنىڭ ءبəرىن جاۋىپ، جەرگە كومىپ، مۇسىلمان بولادى ەكەنبىز دەپ، بەيشارا قىزداردىڭ باسىنا قارا ورامال سالۋىمىز كەرەك؟

قارا ورامالدى بايى ولگەندە سالادى. قارالى ايەل دەيدى ونى. مىسالى، اۋەزوۆتىڭ "قارالى سۇلۋىندا" ايەل جىل بويى باسىنا قارا ورامال سالادى. جىل وتكەننەن كەيىن جاقىندارى كەلىپ، قارالىعىن ءتۇسىرىپ، اۋىستىرىپ جاتادى. وزدەرىن وزدەرى قور قىلىپ، سور بولىپ ءجۇر. ۇيلەرىندە تەلەديدار كورمەيدى، ەشقايدا شىقپايدى، ايتەۋىر بالا تۋىپ جاتقاندارى بار، تەك اناۋ ەركەككە قىزمەت ەتۋى كەرەك، ءبىتتى. ءبىرازدان كەيىن ناداندىق شىعادى. ءبىلىمسىز انادان ءبىلىمسىز ۇرپاق كوبەيەدى.

ءبىز بىرىنشىدەن بىلىممەن، ەكىنشىدەن ءوزىمىزدىڭ ءتىل ارقىلى تارالاتىن دəستۇرمەن عانا ۇلتىمىزدى ساقتاي الامىز. ءƏربىر ادام ۇلتىمەن بىرگە تۋادى. ۇلتىڭمەن بىرگە تۋعان سوڭ، ۇلتىڭنىڭ ءتىلى، بۇكىل سالت-ءداستۇرى، ەلى، جەرى، تاريحى ساعان دا تيەسىلى. بۇل جەردە ەگەر ءدىن ۇلتتىڭ ۇستىنە شىقسا، ۇلت جويىلادى. "ەكى ءسوزدىڭ بىرىندە قازاقپىن دەپ ايتپا، مۇسىلمانمىن دەپ ايت" دەيدى. كوردىڭ بە قانداي قۇيتىرقى جامان نارسە جاتىر؟ مىنا راديكالدى دىنگە قاراي بۇرىلاتىنداردىڭ ىشىندە ەركەككە قاراعاندا əيەلدى قايتارۋ قيىن ەكەن. ايتىسكەرلەر، نەبىر سپورتشىلار كەتتى. اتاعى بارلار مەن اقشاسى بارلار الدىمەن قارماققا ءتۇسىپ جاتىر."

زەينەپ احمەتوۆا اپامىزدىڭ كەرەمەت سوزدەرى!

ايگۇل ورىنبەكتىڭ Facebook-تەگى پاراقشاسىنان