ورنىندا بار وڭالىپ، قىزىلاعاش اۋىلىنىڭ اجارى اشىلىپ تا ۇلگەردى. بۇلت ارتىنان كۇن شىعىپ، ءار جۇرەكتى ەرەكشە ءبىر جىلىلىق باۋراپ، ۇزىلگەن ءۇمىت جالعانىپ، جاسقا مالىنعان جانارلار شاتتىقتان قايتا نۇرلانىپ، ەرتەڭگە دەگەن سەنىم وتى جاندانىپ، قىزىلاعاشتىقتار تىرشىلىك كەرۋەنىن جارقىن بولاشاققا نىق بۇرا باستادى. 12 ناۋرىز كۇنى ءدۇر سىلكىندىرگەن سۋ تاسقىنىنىڭ زاردابى ءاپ-ساتتە تاريحقا اينالىپ، قىزىلاعاشتا جاڭا ءومىردىڭ كۇنپاراعى قايتا اشىلعانداي. «بۇرىن مۇندا وسىنداي اۋىل بولىپ ەدى»، - دەگەن اڭىزدان جەتكەن اڭگىمەدەي بولىپ قالاتىنداي. اۋىل قايتادان تۇلەدى.

القيسسا، سارسەنبىنىڭ ءساتتى كۇنى وبلىس اكىمى سەرىك ۇمبەتوۆ باستاعان ەل باسىنداعى ازاماتتار جاڭا ۇلگىدە جاندانىپ، بوي كوتەرگەن قىزىلاعاش اۋىلىنا ارنايى اتباسىن بۇرىپ، بىرنەشە نىساننىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا قاتىسىپ، تۇرعىندارعا تاعى دا جاڭا ۇيلەردىڭ كىلتىن تابىستاپ قايتتى. وعان رەسپۋبليكالىق جانە وبلىستىق بىرنەشە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ (باق) وكىلدەرى قاتىسىپ، جاعىمدى جاڭالىقتى جالپاق جۇرتقا جاريالاپ ۇلگەردى. بىزدەر دە سول ءبىر قۋانىشقا تولى ءساتتىڭ باسى-قاسىندا بولىپ قايتتىق.

ورنىندا بار وڭالىپ، قىزىلاعاش اۋىلىنىڭ اجارى اشىلىپ تا ۇلگەردى. بۇلت ارتىنان كۇن شىعىپ، ءار جۇرەكتى ەرەكشە ءبىر جىلىلىق باۋراپ، ۇزىلگەن ءۇمىت جالعانىپ، جاسقا مالىنعان جانارلار شاتتىقتان قايتا نۇرلانىپ، ەرتەڭگە دەگەن سەنىم وتى جاندانىپ، قىزىلاعاشتىقتار تىرشىلىك كەرۋەنىن جارقىن بولاشاققا نىق بۇرا باستادى. 12 ناۋرىز كۇنى ءدۇر سىلكىندىرگەن سۋ تاسقىنىنىڭ زاردابى ءاپ-ساتتە تاريحقا اينالىپ، قىزىلاعاشتا جاڭا ءومىردىڭ كۇنپاراعى قايتا اشىلعانداي. «بۇرىن مۇندا وسىنداي اۋىل بولىپ ەدى»، - دەگەن اڭىزدان جەتكەن اڭگىمەدەي بولىپ قالاتىنداي. اۋىل قايتادان تۇلەدى.

القيسسا، سارسەنبىنىڭ ءساتتى كۇنى وبلىس اكىمى سەرىك ۇمبەتوۆ باستاعان ەل باسىنداعى ازاماتتار جاڭا ۇلگىدە جاندانىپ، بوي كوتەرگەن قىزىلاعاش اۋىلىنا ارنايى اتباسىن بۇرىپ، بىرنەشە نىساننىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا قاتىسىپ، تۇرعىندارعا تاعى دا جاڭا ۇيلەردىڭ كىلتىن تابىستاپ قايتتى. وعان رەسپۋبليكالىق جانە وبلىستىق بىرنەشە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ (باق) وكىلدەرى قاتىسىپ، جاعىمدى جاڭالىقتى جالپاق جۇرتقا جاريالاپ ۇلگەردى. بىزدەر دە سول ءبىر قۋانىشقا تولى ءساتتىڭ باسى-قاسىندا بولىپ قايتتىق.
سونىمەن، وبلىس اكىمى باستاعان بىرنەشە باسقارما باسشىلارى مەن مەكەمە قىزمەتكەرلەرى جانە باق وكىلدەرى ەڭ الدىمەن الماتى - وسكەمەن كۇرە جولىنىڭ بويىنداعى جىبەك جولى كوشەسىنە ورنالاسقان اۋداندىق ىشكى ىستەر بولىمىنە قاراستى 11 اۋىلدىق ۋچاسكەلىك بولىمشەسى عيماراتىنىڭ اشىلۋىنان باستادى. ارنايى لەنتا قيىلىپ، اۋىل اجەلەرى شاشۋ شاشتى. ءدال مىناداي كەڭ ءارى جارىق مەكەمەدە ەلدىڭ تىنىشتىعىن ساقتاپ، تەمىردەي ءتارتىپتىڭ ۇلگىسىن كورسەتۋگە ابدەن بولاتىنداي. ۋچاسكەلىك بولىمشەنىڭ ەسىگى ءجيى-ءجيى قاعىلىپ، قايتا-قايتا قوڭىراۋ شالىنىپ، بۇزاقىلىققا بوي الدىرماي، قاراپايىم قازاق اۋىلىندا سۇتتەي ۇيىعان بىرلىك بولسا ەكەن دەپ تىلەدىك ىشتەي. كەلەسى كەزەكتە مەكەمەنىڭ ءدال قاسىنان ۋچاسكە بولىمشەسىنىڭ باستىعىنا بەرىلگەن جاڭا ۇيگە باس سۇقتى. اس ءۇي جيھازدارىمەن بىرگە قوناق كۇتەتىن جانە جاتىن بولمەلەرگە دەيىن تولىقتاي جابدىقتالعان. ەندىگى جەردە ءدال وسىنداي سىيعا لايىقتى قىزمەتىڭدى ىستەي بىلسەڭ بولعانى. ودان كەيىنگى نىسانا قايتا جوندەۋدەن وتكىزىلگەن اۋىلدىق مەشىت. وسى ورايدا ءسال شەگىنىس جاساعاندى ءجون كورىپ وتىرمىن. اللانىڭ قۇدىرەتىنىڭ شەكسىزدىگىنە سول كەزدە تاعى ءبىر مارتە كوز جەتكىزگەنبىز. ول - سۋ تاسقىنى ۇيلەردەي الىپ تاستاردى قاڭباق قۇرلى كورمەي، اۋىلمەن قوسا سىپىرىپ وتكەندە، قۇدايعا قۇلشىلىق ەتەتىن قاسيەتتى ءۇيدىڭ ىشىنە بەلۋاردان سۋ كىرگەنىمەن تاسقىننىڭ سونشالىقتى ەكپىنى ءتىپتى، تەرەزەسىنە دە سىزات تۇسىرمەگەن. سونى كورگەندە ەسىمە پايعامبارىمىزدىڭ (س.ع.س) : «قانداي دا ءبىر اپاتتى جاعدايدىڭ بولاتىنىن بىلسەڭدەر، مەشىتتى پانالاڭدار»، - دەگەن ءحاديسى ورالدى.
مىنە، اللانىڭ ءوزى قورعاپ قالعان مەشىتتىڭ دە الدىنا كەلدىك. اۋىل تۇرعىندارى ەل ازاماتتارى مەن قوناقتاردى شۋاقتى جۇزبەن قارسى الدى.
ول جەردە ەڭ الدىمەن سۋ تاسقىنىنان قايتىس بولعان قىزىلاعاشتىق قانداستارىمىزدىڭ رۋحىنا باعىشتالىپ، قاسيەتتى قۇران كارىمنىڭ اياتتارى وقىلىپ، دۇعا جاسالدى. سودان كەيىن بارىپ مەشىتتىڭ ىشىنە ەندى. قۇدايعا قۇلشىلىق جاساپ، قۇران ۇيرەنىپ جاتقان ورىمدەي جاستاردى كورىپ، قۋانىپ قالدىق. «يمانى بەرىك، سابىرى مىقتى، رۋحى بيىك، ءور نامىستى، ارى تازا، ساليقالى ۇرپاق بولسا ەكەن»، دەپ ىشتەي تىلەۋ تىلەدىم. ىرىمداساق جاقسىلىققا بالايتىن ەلمىز عوي. قۇران اياتتارى وقىلىپ جاتقاندا مەشىتتىڭ ىشىنە ۇيا سالعان قوس قارلىعاش بالاپاندارىنىڭ اۋزىنا جەم بەرىپ جاتتى. بۇل كورىنىستى كورگەن كوپشىلىك قارلىعاشتىڭ تىرلىگىن جاقسىلىققا بالاپ جاتتى. وسىنداي اسەرمەن شىققاننان كەيىنگى اتباسىن تىرەگەن نىسانىمىز اۋىلدىق «قازپوشتا» عيماراتىنىڭ اشىلۋى بولدى. زامان تالابىنا ساي جابدىقتالىپ، كومپيۋتەرلەرمەن قامتاماسىز ەتىلگەن مەكەمەنىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا ءسوز العان وبلىس باسشىسى «قازپوشتا» قىزمەتكەرلەرىنە تابىستى ەڭبەك ەتىپ، ەل يگىلىگى ءۇشىن ايانباي تەر توگە بەرىڭدەر دەگەن نيەتىن ءبىلدىردى. كۇردەلى جوندەۋدەن وتكەن قىزىلاعاش اۋىلدىق اكىمدىگىنىڭ قوس قاباتتى عيماراتى دا زاماناۋي ۇلگىدە جابدىقتالعان ەكەن. بولمەلەرى كەڭ، ءىشى جارىق. ەندىگى جەردەگى اۋىل اكىمىنىڭ ءبىر عانا ماقساتى بار. ول - ەلى ءۇشىن ايانباي، جانىن سالىپ ەڭبەك ەتۋ عانا. كۇردەلى جوندەۋدەن ءوتىپ، ەل يگىلىگىنە پايدالانۋعا بەرىلگەن مادەنيەت ءۇيىنىڭ اۋلاسىندا وبلىس اكىمى باستاعان دەلەگاتسيانى اجەلەر شاشۋ شاشىپ، ارۋلار گۇل شوقتارىن ۇسىنىپ قارسى الدى. اۋلانىڭ ءبىر شەتىندەگى ۇلى وتان سوعىسى باتىرلارىنا ارنالعان «داڭق» ەسكەرتكىشى دە جاڭالانىپتى. مادەنيەت ءۇيىنىڭ فوەسىنەن وبلىستىق ءسۇيىنباي اتىنداعى فيلارمونياسىنىڭ «سازگەن» فولكلورلىق-ەتنوگرافيالىق ءانسامبلى شالقىعان سازدى اۋەندى شاشۋ قىلىپ قارسى الدى. وڭ جاق قاناتىندا ورنالاسقان اۋىلدىق كىتاپحانامەن تانىسقان سەرىك ابىكەنۇلى كىتاپحاناشىدان بار ءمان-جايدى بىلگەننەن كەيىن، جاقىندا عانا 60 جىلدىق مەرەيتويىنا ورايلاستىرىپ جارىق كورگەن «كوز ىلمەيتىن كوڭىل» كىتابىن تارتۋ ەتتى. بۇل ساتتە زال تولا قىزىلاعاشتىقتار تاعى دا ۇلكەن قۋانىشتارىن كۇتىپ وتىرعان ەدى. وبلىس باسشىسى كورەرمەندەر زالىنا كىرگەندە اۋىل تۇرعىندارى قوشەمەتپەن قارسى الدى. مىنبەگە كوتەرىلگەن سەرىك ابىكەنۇلى قايعىعا قايىسپاي، جىگەرلىك تانىتىپ، بىرلىك كورسەتكەن اۋىل تۇرعىندارىنا دەگەن لەبىزىمەن ءسوزىن باستادى. «قىمباتتى باۋىرلاستار، وسىدان ءۇش جارىم اي ۋاقىت بۇرىن باسىمىزعا تۇسكەن اۋىرتپالىقتى ءالى دە ۇمىتا قويعان جوقپىز، ۇمىتىلمايدى دا. سىزدەردىڭ باستارىڭىزعا تۇسكەن اۋىرتپالىقتى جۇمىلا كوتەردىك. مىنە، ساناۋلى ايدىڭ ىشىندە ەل ايتسا نانعىسىز جاقسىلىققا قولىمىز جەتتى. وسى ورايدا تىعىرىققا تىرەلمەي، ەرتەڭگە دەگەن سەنىم وتىن جاعا بىلگەن، قولىنان كەلگەن بارلىق كومەگىن اياماي، ۇكىمەت باسشىسىنان باستاپ، جەرگىلىكتى بيلىك وكىلدەرى، بىزدەرگە دەيىن ۇلكەن جۇرەكتىلىك تانىتىپ، قولداۋ كورسەتكەن ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنا ايتار العىسىمىز شەكسىز. قىزىلاعاش قاسىرەتى وبلىس باسشىسى رەتىندە مەنىڭ دە قابىرعاما باتتى. مەنىڭ قينالعانىمدى ءوزىم جانە وتباسىم عانا جاقسى بىلەدى. بىراق مەنىڭ جۇرەگىمدە جارقىن كۇنگە دەگەن سەنىم بولدى. ەرتە مە، كەش پە وسىنداي شۋاقتى كۇنگە جەتەتىنىمىزدى سەزدىم. بۇگىن ءبارىمىز سول سەنىمنىڭ اقتالعانىنا، سەزىمنىڭ الداماعانىنا كۋا بولىپ وتىرمىز. وسى ورايدا ساناۋلى مەرزىمدە اۋىل تۇرعىندارىن باسپانامەن قامتاماسىز ەتكەن قۇرىلىسشىلارعا العىس ايتۋىمىز كەرەك، بۇكىل اۋىل تۇرعىندارى اتىنان. الداعى كۇندەردى ول ازاماتتاردى ءتۇرلى ماراپاتتارعا ۇسىنۋىمىز كەرەك. راس، قۇرىلىس جۇمىسى العاش باستالعاندا: «اقشا جوق ەكەن، بەرمەي جاتىر ەكەن»، دەگەن سوزدەر بولدى. نەسىن جاسىرامىز، قۇرىلىسشىلار 40 كۇنگە دەيىن ءبىر تيىن الماي جۇمىس ىستەدى. قۇجاتتاردى رەتتەپ، زاڭداستىرىپ، قورعا تۇسكەن قارجىنى ءاربىر قۇرىلىس مەكەمەنىڭ جۇمىس كۇشىنە قاراي بولگەنشە وسىنشا ۋاقىت ءوتتى. سوندىقتان ەل اراسىن بۇزاتىن، الاۋىزدىققا اپاراتىن قاڭقۋ سوزدەردەن قاشايىق، اعايىن. باسشىسىن سىيلاماعان، ءبىر-ءبىرىن تىڭداماعان باۋىرلاس ەلدەر نە بولىپ جاتىر. قۇداي ەل ءىشىن سونداي الاۋىزدىقتان ساقتاسىن. ەلباسىنىڭ سىندارلى ساياساتىن قولداپ، بىرلىك تانىتساق، ءبىز المايتىن اسۋ بولمايدى. سول ىنتىماقتىڭ ارقاسىندا از ۋاقىت ىشىندە قىزىلاعاشتىقتار تۇگەلگە دەرلىك باسپانالى بولىپ وتىر. بۇگىن الدارىڭىزدا 122 ءۇيدىڭ كىلتىن تابىستاعالى وتىرمىز. سوندىقتان دا باۋىرلار، قانداي جاعدايدا دا بىرلىگىمىز بەكەم بولۋىن ويلايىق. تىرناق استىنان كىر ىزدەپ جامان اتتى قىلۋ وڭاي. ەڭ باستىسى، نيەتىمىز ءتۇزۋ بولسىن. قۇداي نيەتىمىزگە، پەيىلىمىزگە بەرەدى. مىنە، سابىرلىق تانىتىپ ەدىك، جاقسىلىقتىڭ ءوزى تەز جەتكەندەي بولدى. قۇداي قالاسا، الداعى ۋاقىتتا ەلباسىمىز وسى اۋىلعا ارنايى كەلىپ، وزدەرىڭىزبەن جۇزدەسپەكشى. تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن ماسەلە، جاڭا مەشىتكە كىرگەنىمىزدە ۇيا سالعان قارلىعاشتى كوردىك. مىنە، مىنا زالدىڭ ىشىندە دە قانشا قارلىعاش ۇشىپ ءجۇر. بۇل - جاقسىلىقتىڭ نىشانى. سىزدەر دە جاڭادان ۇيا سالعان قارلىعاشتاي جاڭا قونىسقا ورنالاسىپ جاتىرسىزدىر. سول شاڭىراقتارىڭىزدا بالاپاندارىڭىزدى قاناتتاندىرىپ، تەك قانا قىزىعىن كورىپ جۇرە بەرىڭىزدەر». وبلىس اكىمىنىڭ سوزىنەن كەيىن تۇرعىندارعا جاڭا قونىستىڭ كىلتتەرى تابىس ەتىلدى. كەلەسى كەزەكتە ساحنا تورىنە كوتەرىلگەن ارداقتى انا نەسىپجامال الشىنباەۆا، اۋىل تۇرعىنى دميتري يۋركوۆسكيلەر بارشا قىزىلاعاشتىقتار اتىنان ەلباسىنا، وبلىس جانە اۋدان باسشىلارىنا، قۇتتى قونىسقا قولدارىن جەتكىزگەن قۇرىلىس كومپانيالارىنا زور العىستارىن ءبىلدىردى. قۋانىشىمىزدى ەسەلەي تۇسكەندەي الماتىداعى قر حالىق ءارتىسى، كومپوزيتور التىنبەك قورازباەۆ باستاپ كەلگەن، قۇرامىندا سەمبەك جۇماعاليەۆ، سۇلەيمەن يبراگيموۆ، باعدات سامەدينوۆا، ايجان نۇرماعامبەتوۆا سىندى انشىلەر بار، «قازاقكونتسەرت» ونەر بىرلەستىگىنىڭ مايتالماندارى قايىرىمدىلىق كونتسەرتىن ۇيىمداستىردى. ءسويتىپ، تاسقىن سۋدان كەيىن قايتا تۇلەگەن قىزىلاعاش اۋىلىنىڭ اجارى كىرىپ، ءسانى مەن سالتاناتى جاراسىپ شىعا كەلدى.

جۇماتاي امىرەەۆ