«سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورى مەن The Boston Consulting Group “قازاقستاننىڭ ماكروەكونوميكالىق كەلەشەگى جانە تسيفرلاندىرۋداعى ينۆەستيتسيانىڭ جاڭا كوكجيەكتەرى» اتتى بىرلەسكەن زەررتەۋىن جاريا ەتتى. زەرتتەۋ مالىمەتتەرى بويىنشا ەل ەكونوميكاسى، جالپى العاندا، تۇراقتى دامۋ ۇستىندە، بىراق تسيفرلاندىرۋدىڭ قارقىنىن ارتتىرماي نەگىزگى سالالاردا، ماسەلەن، ونەركاسىپتىك ءوندىرىس، بولشەك ساۋدا، اۋىل شارۋاشىلىعى، كولىك سالاسىندا ءوسىم بولۋى مۇمكىن ەمەس.

ەسەپكە سايكەس، قازاقستاننىڭ نەگىزگى ماكروەكونوميكالىق كورسەتكىشتەرى مىناداي: قازاقستانداعى ءىجو ءوسىمى 2016 جىلى 0,5%-1,0% دەڭگەيىندە بولادى دەپ كۇتىلىپ وتىر، 2017 جىلى ءىجو ءوسىمى جەدەلدەپ، 2 %-عا دەيىن جەتۋى مۇمكىن; ينفلياتسيا 2016 جىلى ورتا دەڭگەيدە 13-14% بولادى، ال 2017 جىلى 6-8 %-عا تومەندەيدى دەپ كۇتىلۋدە. اقش دوللارىنىڭ تەڭگەگە شاققانداعى ايىرباستاۋ باعامى 2016 جىلى 350-355 تەڭگە بولسا، 2017 قازاقستان ۇلتتىق ۆاليۋتاسىنىڭ ءبىرشاما نىعايۋى ارقاسىندا 345-350 دەڭگەيىندە بولادى دەپ كۇتىلۋدە.  

"قازاقستان ورتا ازياداعى ەڭ ءىرى، ال تمد بويىنشا رەسەيدەن كەيىنگى ەكىنشى مەملەكەت، ونىڭ وركەندەۋ قابىلەتى اسا جوعارى. ء ىجو ءوسىمى، 2010-2015 جىلدارى ورتاشا ەسەپپەن العاندا 5,2%-دى قۇراپ، ءالى دە جوعارى دەڭگەيدە قالىپ وتىر. جان باسىنا شاققانداعى ءىجو دەڭگەيى العاشىندا كورشى ەلدەرمەن بىردەي بولسا دا، 2015 جىلى قازاقستاننىڭ جان باسىنا شاققانداعى ءىجو 10,508 اقش دوللارىنا تەڭەلدى جانە بۇل جاعىنان رەسەيدەن وزىق تۇر (9,057 اقش دوللارى). تمد بويىنشا قازاقستان جان باسىنا شاققانداعى ءىجو بويىنشا وزبەكستاننان 5 ەسە، قىرعىزستان مەن تاجىكستاننان 10 ەسە جانە تۇركىمەنستاننان 2 ەسە ارتىق. بۇل جەردە وڭىرگە سالىناتىن ينۆەستيتسيالار ءۇشىن ەڭ قولايلى جاعداي جاسالعان. قازاقستان تمد ەلدەرى اراسىندا ءبىرىنشى بولىپ حالىقارالىق رەيتينگ اگەنتتىكتەرىنىڭ ينۆەستيتسيالىق بىلىكتىلىك رەيتينگتەرىن الدى. تاۋەلسىزدىك جىلدارى ەل ەكونوميكاسىنا 232 ملرد اقش دوللارى كولەمىندە شەتەلدىك ينۆەستيتسيا تارتىلعان»، - دەدى «سامۇرىق-قازىنا» اق ستراتەگيا جانە قورجىندىق اكتيۆتەردى باسقارۋ جونىندەگى باسقارۋشى ديرەكتورى بالجيت گرەۆال.

تسيفرلاندىرۋ سالاسىندا قازاقستان العا جىلجىپ كەلەدى: تسيفرلىق ەكونوميكاعا تارتىلۋ دەڭگەيى تۇرعىسىنان قازاقستان رەسەي، ءباا، ارگەنتينا مەن چيلي سياقتى ەلدەرمەن قاتار دەڭگەيدە جانە يندەكسى 0,72 (بۇۇ مەن BCG-تىڭ 2016 جىلعى مالىمەتى),  الەمدىك ورتا كورسەتكىشتەن (0,49) جوعارى تۇر. سونداي-اق، BCG e-intensity رەيتينگىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، قازاقستاندىق كومپانيالار اراسىندا كەڭ جولاقتى ينتەرنەتكە كىرۋ كورسەتكىشى 45 %-دى قۇرايدى. بۇل كورسەتكىش جاعىنان قازاقستان ءباا (53%) جانە مالايزيامەن (38%) تەڭدەس. تسيفرلاندىرۋدىڭ ونەركاسىپتىك ءوندىرىس، حالىق شارۋاشىلىعى، كولىك، بولشەك ساۋدا سالالارىنا ىقپالى وراسان، بىراق قازاقستان بۇل سالالاردا ازىرگە الەمدىك ورتا دەڭگەيگە جەتكەن جوق. مىسالى، قازاقستانداعى ونەركاسىپتىك ءوندىرىستى اۆتوماتتاندىرۋعا جۇمسالىپ وتىرعان شىعىن ءىجو-ءنىڭ 0,07-0,09%-ىن عانا قۇرايدى، بۇل الەمدىك ورتاشا دەڭگەيدەن (0,18%), 2,3-3 ەسەگە از، ال سولتۇستىك جانە وڭتۇستىك امەريكادان 4-5 ەسەگە از. ونلاين-ساۋدا نارىعى ءتىپتى ماردىمسىز، 2015 جىلعى بولشەك ساۋدا نارىعىنىڭ 0,8%-ىن عانا قۇرايدى.  

"قازاقستان ەكونوميكاسىن ودان ءارى تسيفرلاندىرۋ كوپتەگەن سالالاردىڭ دامۋى ءۇشىن نەگىزگى فاكتور بولىپ تابىلادى، - دەيدى سەرگەي پەراپەچكا، The Boston Consulting Group باس ديرەكتورى جانە ارىپتەسى  - بۇگىنگى تاڭدا قازاقستاننىڭ تسيفرلىق ەكونوميكاسى بريكس ەلدەرىنىڭ دەڭگەيىندە ءوسىپ كەلەدى، بىراق بۇل جەتكىلىكسىز، ەكونوميكاعا ارتىقشىلىق بەرەتىندەي سەرپىلىستەر كەرەك. مىسالى، ەلەكتروندى كوممەرتسيانىڭ دامۋى شاعىن جانە ورتا بيزنەس ءۇشىن جاڭا ارنالار اشادى، سونداي-اق، «سۇر» ەكونوميكانىڭ كولەمىن بارىنشا ازايتادى. قازىرگى كەزدە ەلەكتروندى كوممەرتسيانىڭ قازاقستانداعى ۇلەسى 0,5%، رەسەيدە 3%، قىتايدا 8,3%. قازاقستاندىق ەلەكتروندى نارىق بولشەك ساۋدا رەسەيلىك نارىقتىڭ قارقىنىمەن وسەتىن بولسا، 2020 جىلعا قاراي ونىڭ كولەمى 750-800 ملن. دوللار بولادى ەگەن سەنىمدەمىز. وزگە سالالارعا كەلەتىن بولساق، ونەركاسىپتىك وندىرىستەگى اڭگىمە قولدانىستاعى وندىرىستىك الاڭداردى اۆتوماتتاندىرىپ، مۇناي-گاز، تاۋ-كەن يندۋسترياسىندا، ەنەرگەتيكادا 3D-باسپا تەحنولوگياسىن قولدانۋعا قاتىستى بولماق. قازىر ەلدەگى ءىجو-ءنىڭ 25%-ىن قۇرايتىن ونەركاسىپتىك وندىرىستەگى اۆتوماتتاندىرۋ دەڭگەيى لايىقتى دەڭگەيدە ەمەس: كومپانيالاردىڭ 20%-ىندا كومپيۋتەر جوق، 24%-ى ينتەرنەتكە شىعا المايدى».  

اۋىل شارۋاشىلىعىندا دامۋدى «ناقتى جەر وڭدەۋ» دەپ اتالاتىن تەحنولوگيالار قامتاماسىز ەتە الادى، ولار ناقتى مالىمەتتەر ارقىلى تىڭايتقىشتار مەن حيميكاتتاردى ساۋاتتى پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. 2015 جىلى اۋىل شارۋاشىلىق كومپانيالارىنىڭ 33%-ىندا عانا كومپيۋتەرلەر بولعانىن جانە ونىڭ 27%-ى عانا ينتەرنەتكە شىعۋعا مۇمكىندىگى بولعانىن ەسكەرسەك،  بۇل باعىتتاعى جۇمىستاردىڭ ءالى دە وراسان ەكەنىن كورەمىز.

كولىك سالاسىندا تسيفرلاندىرۋ بيلەتتەردى برونداۋ، ءموبيلدى قوسىمشالار ارقىلى پوشتا جىبەرۋ، سۇرانىس پەن جوسپارلاۋ ۇدەرىستەرىن اۆتوماتتاندىرۋ، قۇرال-جابدىقتى قاجەتكە جاراتۋدىڭ ساراپتامالىق شەشىمدەرىن جاساۋ جانە ت.ب. كوپتەگەن ماسەلەلەردى شەشەر ەدى. بۇل تسيفرلىق تەحنولوگيالاردىڭ كومەگىمەن جۇمىستى وڭتايلاندىرۋدىڭ جەكەلەگەن مىسالدارى عانا.

«تسيفرلىق سەرپىلىس» ستراتەگيانىڭ ەڭ ماڭىزدى ەلەمەنتتەرىنىڭ بىرىنە اينالدى، ەندى ونسىز بىردە ءبىر كومپانيا جۇمىس ىستەپ، دامي المايدى، - دەپ جالعاستىردى سەرگەي پەراپەچكا. – بۇل تۋرالى بۇگىن ويلانعان كومپانيالار بولاشاقتا ءسوزسىز ۇتادى، قىسقا مەرزىمدى ۋاقىتتا. بۇل تاقىرىپ ستراتەگيالىق ينۆەستورلار ءۇشىن دە باسىمدىق بولۋى ءتيىس».

زەرتتەۋدىڭ وزگە نەگىزگى تۇجىرىمدارى:

• قازاقستاننىڭ ءىجو وسۋىنە «نۇرلى جول» باعدارلاماسى مەن داعدارىسقا قارسى كۇرەس جوسپارىنا سايكەس جاسالعان ەكونوميكالىق ىنتالاندىرۋ شارالارى دا وڭ ىقپالىن تيگىزەدى. 2017 جىلى ءىجو 2,0%-عا دەيىن وسەدى دەپ كۇتىلۋدە، بۇل تومەنگى بازا اسەرىنە، مۇنايدىڭ الەمدىك باعاسىنىڭ قالىپقا تۇسۋىنە جانە مۇناي وڭدەۋ كولەمىنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى مۇمكىن بولماق.  

Brent ماركالى مۇناي باعاسىنىڭ وزگەرۋىمەن سالىستىرعانداعى ءىجو ارتۋى (2005-2017پ) 

اقپارات كوزى: قر ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى، Bloomberg, «سامۇرىق-قازىنا» بولجامدارى

• 2016 جىلعى ناۋرىزدان باستاپ تەڭگەنىڭ تۇراقتالعانى بايقالدى، بۇعان وتاندىق جانە الەمدىك ەكونوميكاداعى وڭ ترەندتەر سەبەپ بولىپ وتىر.
• قازاقستاننىڭ جەتەكشى ساۋدا سەرىكتەستەرى اراسىنداعى ءوسۋ دەڭگەيى ءار ءتۇرلى، مۇنىڭ ءوزى قازاقستاننىڭ ەكسپورتتىق سالاسىنا تەرىس اسەر ەتۋى مۇمكىن. ەۋروپالىق ەكونوميكانىڭ قالپىنا كەلۋ ۇدەرىسى سوزىلىپ بارادى، 2016-2017 جىلدارداعى 1,6 % وسىمگە قول جەتكىزۋگە اقشا-نەسيەلىك ساياساتىنداعى بەلسەندى شارالار دا، سالىقتىق-بيۋدجەتتىك ساياساتقا بەيىمدەتىلگەن مۇناي باعاسىنىڭ تومەندىگى دە كومەكتەسە الماي وتىر.  رەسەيدە 2016 جىلى ءىجو-ءنىڭ ودان ءارى  1,0%-عا تومەندەپ، 2017 جىلى ءىجو 1,1-1,2% دەڭگەيىنە جەتەدى دەگەن بولجام بار. بۇل ۋاقىتتا قىتايدا دا ءىجو ءوسۋى باياۋلاۋى مۇمكىن جانە ورتا مەرزىمدى كەلەشەكتە، ەكونوميكانى تۇراقتاندىرىپ، اقشا-نەسيەلىك ساياساتىنا قاتىستى رەفورمالاردى ليبەرالدىق جولمەن جۇزەگە اسىرعان جاعدايدا 6,2%-دان 6.5%-عا دەيىن جەتۋى مۇمكىن.
• قازاقستان ەكونوميكاسى تابيعي رەسۋرستار مەن ءوندىرۋشى سالالارعا تاۋەلدى، وسى رەتتە عالامدىق ەكونوميكالىق جانە سالالىق ديناميكاداعى ۇنەمى وزگەرىستەر ەل الدىندا تۇرعان باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى ساقتاۋ مىندەتىن قيىنداتا ءتۇستى. قازاقستان ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەردى زەرتتەپ، ءوز كۇشىن ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ شەڭبەرىندە ءوسىمنىڭ جاڭا باعىتتارى بويىنشا سىناپ كورۋگە، سونىمەن قاتار الداعى ءىجو كوتەرۋ جولىندا جەكە سەكتورلاردا جوعارى قۇندى قالىپتاستىرۋعا  ۋاقىت كەلدى.
• تسيفرلاندىرۋ قازاقستاننىڭ نەگىزگى شارۋاشىلىق تۇرىندە – شيكىزاتتىق سەكتوردا قوسىمشا قۇندى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ءتيىمدى، بۇعان قوسا ول وزگە سالالاردا (وڭدەۋ ونەركاسىبى، اۋىل شارۋاشىلىعى، كولىك سەكتورى، بولشەك ساۋدا) ارتاراپتاندىرۋعا، ءارى كاسىپكەرلىكتى دامىتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. 

• BCG جاساعان e-Intensity Index يندەكسىنە سايكەس قازاقستان Aspirants توبىندا، ياعني تسيفرلىق تۇرعىدا دامۋشى ەلدەر قاتارىندا قالادى. جالپى جاعدايدىڭ جاقسارعانىنا قاراماستان، قازاقستاننىڭ وسى رەيتينگتەگى ورنى وزگەرمەيدى (ول 50-52 ورىندا تۇر), مۇنىڭ ءوزى وسى سالاداعى ءوسۋ مۇمكىندىكتەرىنىڭ ءالى دە زور ەكەنىن كورسەتەدى.

BCG e-Intensity Index يندەكسى (2015 جىل)

 ينتەرنەتتى قولدانۋ بەلسەندىلىگىنىڭ يندەكسى، 2015 ج.

 جان باسىنا شققاندا 2014 ج. ءىجو (مىڭ اقش دوللارى)

اقپارات كوزى: BCG ساراپتاماسى

The Boston Consulting Group كومپانياسى تۋرالى

The Boston Consulting Group (BCG) — باسقارۋ كونسالتينگى بويىنشا ماماندانعان حالىقارالىق كومپانيا،  بيزنەس ستراتەگياسى بويىنشا جەتەكشى كەڭەسشىلەردىڭ ءبىرى. ءبىزدىڭ سەرىكتەستەردىڭ ىشىندە الەمنىڭ بارلىق ايماعىنداعى جەكە، مەملەكەتتىك، كوممەرتسيالىق ەمەس سەكتورداعى ۇيىمدار بار. ءبىز بىرىگىپ، ەڭ وزىق قۇندى قالىپتاستىرۋ مۇمكىندىگىن تابۋ، ەڭ ماڭىزدى ماسەلەلەردى شەشۋ جولدارىن وڭتايلاندىرۋ جانە بيزنەستى جاڭارتۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەيمىز. ءبىز اركىممەن جەكە جۇمىس ىستەيمىز جانە كومپانيالار مەن نارىقتاعى دامۋعا تەرەڭ تالداۋ جاساپ، تۇتىنۋشى كومپانيانىڭ بارلىق دەڭگەيىندە تىعىز بايلانىس ورناتا الامىز. مۇنداي ۇستانىم ءبىزدىڭ تۇتىنۋشىلارعا باسەكەلەستىك جاعدايىنداعى تۇراقتى ارتىقشىلىق، ۇيىمداستىرۋداعى تيىمدىلىك جانە ۇزاق مەرزىمدى تابىستى قامتاماسىز ەتەدى. 1963 جىلى قۇرىلعان BCG كومپانياسى بۇگىندە 48 ەلدە 85 كەڭسەسى بار جاھاندىق جەلىگە يە.

ۆ روسسي BCG رابوتاەت س 1990 گودا، وفيس ۆ موسكۆە بىل وتكرىت ۆ 1994 گودۋ. كومپانيا BCG ۆ روسسي سوترۋدنيچاەت س كرۋپنەيشيمي ورگانيزاتسيامي ۆو ۆسەح وتراسلياح ەكونوميكي سترانى. دوپولنيتەلنۋيۋ ينفورماتسيۋ موجنو نايتي نا سايتە www.bcg.com.

قوسىمشا اقپاراتتاردى www.bcg.com. سايتىنان الۋعا بولادى.

«سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورى تۋرالى

«سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورى» اكتسيونەرلىك قوعامى – بىرەگەي اكتسيونەرى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى بولىپ تابىلاتىن قور. قور 2008 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعىمەن قۇرىلدى جانە كوممەرتسيالىق قۇرىلىم – ينۆەستيتسيالىق حولدينگ، ونىڭ ميسسياسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ جانە ۇلتتىق ەكونوميكانى مودەرنيزاتسيالاۋ بولىپ تابىلادى. «سامۇرىق-قازىنا» قورى ءوز قىزمەتىن قورجىن كومپانيالاردى ءتيىمدى باسقارۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرادى – ولاردىڭ ۇزاق مەرزىمدى قۇنىن ارتتىرۋ جانە تۇراقتى دامىتۋ، سونداي-اق، ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ باسىم سەكتورلارىنىڭ دامۋى ءۇشىن كاتاليتيكالىق ينۆەستيتسيالار سالۋ. قور اكتيۆتەرىنىڭ قۇنى $61,5 ملرد قۇرايدى. قازاقستانداعى ينۆەستيتسيالاردىڭ شيرەگىنە جۋىعى قور توبى كومپانيالارىنىڭ ۇلەسىندە. «سامۇرىق-قازىنا» كومپانيالار توبىنا مۇناي-گاز جانە كولىكتىك-لوگيستيكالىق سەكتورلار، حيميا مەن اتوم ونەركاسىبى، تاۋ-كەن، مەتاللۋرگيالىق كەشەن، ەنەرگەتيكا، ماشينا جاساۋ مەن جىلجىمايتىن مۇلىك سەكتورلارى كىرەدى.