تۇڭعىشباي باسقاراتىن تەاتر قايراتكەرلەرى وداعىن تەكسەرۋدى سۇرايمىز
قازاقستان رەسپۋبليكاسى تەاتر قايراتكەرلەرى وداعىنىڭ توراعاسى تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆتىڭ كينەماتوگرافيستەر اراسىندا باسى داۋدىڭ ورتاسىندا قالعانى تۋرالى ماتەريالداردى وقىپ، تاڭ قالدىق.
«وزگەنىڭ ءمىنىن كورگەنشە، جاماندىعىن تەرگەنشە، ءوز بويىڭدى تازالا...» دەگەن بار ەمەس پە! بىز نە تۋرالى ايتىپ وتىرمىز؟ ءبىراز ۋاقىتتان بەرى وداعىمىزدان بەرەكە كەتتى، ال توراعانىڭ بىزدە شارۋاسى دا جوق. ارينە، تۇڭعىشباي بەلگىلى ادام، تەاتر ىسىنە قوسقان ۇلەسى تۋرالى ادەمى جەتكىزەدى، كوپ ايتادى، «ەڭلىك گۇل» سالتاناتىندا ساحنا تورىندە كەرەمەت كوسىلدى، كونۆەرتكە سالىنعان ميلليونداردى «ۇزدىك اكتەرلەرگە» دارحاندىقپەن تاراتتى. ءبارى كەرەمەت، ۇيلەسىمدى-اق!
بىراق وسى زالدا قانشا جىل وتىرساق تا، وسى ۋاقىتقا دەيىن سول ۇزدىكتەردىڭ كىم ەكەنىن ءبىز نەگە بىلمەيمىز، نەگە ولار تۋرالى ەستىمەدىك؟ ايىپتاۋدان اۋلاقپىز،ء بىز تەك قانا ولاردىڭ تالانتتارى مەن سىڭىرگەن ەڭبەكتەرى جايلى ۇققىمىز كەلەدى. ءبىزدىڭ تەاتر جەتىستىكتەرىن، قىزىقتى شىعارماشىلىق تۇلعالاردى نە وداق، نە ونىڭ توراعاسى نەگە ناسيحاتتامايدى. سول سالتاناتتى تۇردە لاۋرەات اتانعان اكتەرلەردىڭ ەسىمى ۇمىتىلماي ەل جادىندا قالاتىن بولسا، جامانقۇلوۆ ماقتان تۇتقان وسى سىيلىقتىڭ ماڭىزى ارتقان بولار ەدى. «ەڭلىك گۇلدى» العان ادامدار، ءبىزدىڭ تەاتر الەمىنىڭ «برەندىنە» اينالۋى كەرەك، ولاردى تانىتۋ كەرەك، تانىتا ءبىلۋ كەرەك، ولارمەن ماقتانۋمىز كەرەك. بۇل وداقتىڭ جۇمىسى ء– بىزدىڭ تەاتر بىرلەستىگىنىڭ قىزمەتى.
وداق سەگىز جىلدىڭ ىشىندە ەشبىر فەستيۆال، جاس رەجيسسەرلار مەن اكتەرلەرگە ارنالعان ەشبىر كونكۋرس وتكىزگەن جوق (تەك تارازدا جامانقۇلوۆتىڭ اتىنداعى فەستيۆالدىڭ وتكەنى بولماسا). سەمينار، نە بولماسا ستاجيروۆكالارعا بارىپ قايت دەگەن ۇسىنىستار ايتىلسا، مۇنداي اقپارات تەاتردىڭ ءبىر بولىگىنە عانا جەتىپ، ال جول ءجۇرۋ اقىسى تەاترلاردىڭ ءوز مىندەتىنە ارتىلا سالاتىن. قانداي دا ءبىر مەملەكەتتىك تەاترلار ستيپەنديالارعا ءتىزىم جىبەرسە، ونى بىرەۋ-مىرەۋدىڭ العانىن ەستىگەن ەمەسپىز. سايلانبالى سەزدە وداققا جۇمىسقا ىنتاسى بار ادام كەلگەن ەكەن، اتاقتارىمىزدى قايتارادى، ماراپاتتارعا ىلىگەمىز دەپ ويلاعانبىز. قانداي دا ءبىر تورالقا وسى ماسەلەلەردى تالقىلايتىنىن دا قۇلاق شالدى، ناتيجەسى قايدا؟ توراعانىڭ كەپىلدەمەسىمەن سىيلىق العان ادامدى كورسەتىپ بەرىڭىزشى!
ونەردەگى ومىر اعىمى وتە جىلدام. كەشە عانا جاس اكتەر بوپ كەلگەن ادام، بۇگىن ارداگەرگە اينالادى. ءبىز توراعانى تەاتر قاۋىمداستىعىنىڭ مۇددەسىن بارىنشا قورعايدى دەپ سەنگەن ەدىك. الايدا، ءبىز شىعارماشىلىق تۇلعالار قاۋىمداستىعىن ەمەس، كەرىسىنشە قۇپيا، كورىنبەيتىن سىنشىلدار مەن اپپاراتشىلارعا تاپ بولدىق. جىلدىڭ ۇزدىك اكتەرىن كىم تاڭدايدى، بىزگە بەرىلىپ جاتقان «تەاتر» جورنالىن كىم پاراقتايدى؟ بۇل سۇراقتاردىڭ جاۋابى جوق. ءبىز ءوزىمىزدىڭ تورالقاداعى مۇشەلەرىمىزدەن: وسىنىڭ ءبارىن كىم جاساپ وتىر؟ ولار تەك يىقتارىن قيقاڭ ەتكىزىپ، بىلمەيتىندىكتەرىن ايتادى. قايىرىمدىلىق ماقساتتاعى كونتسەرتتەر مەن قويىلىمدار نەگە وتكىزىلمەيدى: ورتامىزدا قانشاما اۋرۋ جانە كومەككە ءزارۋ اكتەرلەر جەتىپ ارتىلادى. وداقتا عيمارات پەن ساحنا جوق، تۇراقتى عيمارات تاپقانعا دەيىن كۇتە تۇرۋ قاجەت دەيدى. بۇل سوزدەردى ەستۋ ىڭعايسىز! سەبەبى، وداق بارلىق تەاتردى بىرىكتىرىپ وتىر عوي، دەمەك بۇدان ارتىق قانداي الاڭ قاجەت. ارينە، بىزدىڭشە قاراپايىم تىلمەن ايتقاندا ادامدار تۋرالى ويلانۋ قاجەت جانە وداقتىڭ جوسپارىن وزىنە ىڭعايلاستىرىپ قۇرماۋ كەرەك! ارينە، ولاردى تەك ويلاپ قانا قويماي جىل سايىن مىڭداعان تەاتر قىزمەتكەرلەرىنىڭ ونشاقتىسىنا سىياقىلار بەرىپ جاتسا، تىپتەن قۇبا-قۇپ ءىس بولار ەدى.
بىزدىڭشە، ماسەلە وداقتىڭ عيماراتى بار نەمەسە جوقتىعىندا ەمەس، كەرىسىنشە ادامداردا. ەگەر توراعا ونەردىڭ باسقا سالالارىنداعى بىلىقتارعا تىكەلەي قاتىسى بولسا، ونىڭ اپپاراتى وداق ارقىلى باسقارىلىپ، ەشقانداي جاعىمدى ناتيجە كۇتۋگە جول بەرمەۋدە. سىنشىلدار وڭىرلەرگە شىعىپ، بەلگىسىز جيناقتار تاراتۋدا.
تەاترعا قاتىسى جوق ادامدار تەاترلاردىڭ تاعدىرىن شەشىپ، ءبىزدىڭ ارامىزدان ۇزدىكتەردى تاڭداپ شىعارۋدا. بىراق، ناعىز تەاتر الەمى بۇل بىزدەر – وداقتىڭ قاتارداعى مۇشەلەرى! بىزدىڭ ءومىرىمىز – بۇل قىزىقتى سپەكتاكل، كورەرمەندەرمەن، ارىپتەستەرمەن ارالاسۋ، ءارى فەستيۆالدەر مەن پىكىر-تالاستارعا قاتىسۋ. ءبىز تەاتر قىزمەتكەرلەرى وداعىنىڭ جانىنان تەاترلاردىڭ شىعارماشىلىق دەڭگەيىن كوتەرۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن جانە ءبىزدىڭ ويىمىزدى جەتكىزۋدىڭ مىنبەرى بولاتىن ادىستەمەلىك، عىلىمي، ءارى الەۋمەتتىك ورتالىق بولۋىن قالايمىز.
ءبىزدىڭ وسى اتالعان ماسەلەلەردىڭ ءبارىن تالقىلايتىن ۋاقىت كەلگەنىنە كوزىمىز جەتتى. تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆ ءاردايىم مادەنيەت تۋرالى زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزىپ، تەاترلاردى وزگەرتۋگە تىرىسىپ جۇرەتىنىن دە بىلەمىز. نەگە، وسى ماسەلەلەر قوعامدا كەڭىنەن تالقىلانبايدى؟ زاڭ ءبىزدىڭ بۇگىنىمىز بەن ەرتەڭىمىز، سەزدىڭ شەشىمى ءبىزدىڭ ورتاق كوزقاراسىمىز بولىپ، سالماعى ارتار ەدى. ماسەلەنى ءوز ارىپتەستەرىمەن تالقىلاپ، كەڭەسۋ قاجەت. بۇل قازىرگى توراعا مەن ونىڭ اپپاراتىنىڭ باستى كەمشىلىگى.
ماسەلەنى سىرتتاي نەمەسە جەكەلەگەن وڭىرلەردە تالقىلاماي، وداقتىڭ كەزەكتەن تىس سەزدەرىندە قاراۋ كەرەك. تالقىلاۋدىڭ ءتيىمدى ۋاقىتى قازىر دەپ ەسەپتەيمىز. سوندىقتان، الداعى ۋاقىتتا نە ىستەيمىز، قايدا بارامىز دەگەن ماسەلەلەردى اقىلداسۋ ءۇشىن جينالۋدى ۇسىنامىز. ءبىزدىڭ كوبىمىز جاس ەمەسپىز، ازدى-كوپتى ارتىقشىلىقتار مەن ناگرادالار العانبىز. بۇل سوزدەردى ماراپاتتان ايرىلدىق دەگەن وكپەمەن ەمەس، شىنايى تىلەكپەن جازىپ وتىرمىز.
وداقتىڭ وسى جولى دا وزگەلەردىڭ قولىندا قالعاندىعىن قايعىرا جازامىز.
تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆتىڭ شىعارماشىلىق ومىرىنىڭ بارلىعى جانجالمەن، ۇر دا جىق قىلىقتارمەن، دورەكىلىكپەن كورىنىس تابۋدا جانە بارلىق تەاتر الەمى سول ۇشىن دە ۇيالادى. 10 قىركۇيەكتەگى «ۆرەميا» گازەتىندە ونىڭ كينو-پروديۋسەرلىك قىزمەتىنە قارجىلىق تەكسەرۋ جۇرگىزىلىپ جاتقانداعىن جازىپتى: مەملەكەتتىك قاراجاتتىڭ تالان-تاراجعا تۇسكەن.
ال، بىزدىڭ تەاتر قايراتكەرلەرى وداعىنىڭ كۇيى قالاي؟ توراعا جامانقۇلوۆتىڭ بۇل جاقتاعى ءىسىن تەكسەرىپ جاتقان جان بار ما؟ مىندەتتى تۇردە تەكسەرۋ كەرەك! جانە مۇنى سەزد شاقىرىپ، تەكسەرگەن ابزال.ء وز-وزىنە ەسەپ بەرە بەرمەي، ءوز-وزىن وقشاۋلاماي، ءبىزدىڭ، مادەنيەت قىزمەتكەرلەرىنىڭ الدىندا وداقتىڭ ەسەپ بەرگەنىن قالار ەدىك. ناقتى ىسپەن اينالىساتىن ۋاقىت تۋدى. قوعام مەن مەملەكەتكە پايدا كەلتىرگىمىز كەلەدى، ول ۇشىن قازىر جينالۋىمىز قاجەت. كەيىن بارى دە كەش بولۋى مۇمكىن.
پرەزيدەنت نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ بارلىعىمىزدىڭ الدىمىزعا اۋقىمدى مىندەتتەر قويدى، ءال بىز تەاتر قايراتكەرلەرى جاڭا قازاقستاندىق قوعامنىڭ قۇرىلۋىندا ءوزىمىزدىڭ ورنىمىزدى انىقتاۋ ۇشىن مۇلدەم باس قوسقان ەمەسپىز. وداق وسى ىسكە نەگە ۇيىتقى بولمايدى؟!
تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا از جۇمىس جاسالعان جوق. پرەزيدەنتتىڭ جانە ۇكىمەتتىڭ قولداۋىمەن ءبىزدىڭ ماقتان تۇتارلىق دۇنيەلەرىمىز بار. ونى حالىقارالىق دەڭگەيدە بىرنەشە رەت دالەلدەدىك! بىراق، ەتكەن ەڭبەككە مالدانىپ، قول قۋسىرىپ وتىرۋدى قالامايمىز!
ءبىز قازىر جينالۋىمىز كەرەك جانە كەزەكتەن تىس سەزدە بارلىق پروبلەمالاردى تالقىلاۋىمىز قاجەت.
كەزەكتەن تىس سەزد قاجەت، تورالقا ونى قىركۇيەككە بەلگىلەسىن!
ءاسانالى ءاشىموۆ، كسرو جانە قازاقستان حالىق ءارتىسى
زينات اكباروۆا، قازاقستان حالىق ءارتىسى،
گەرمان بوگدانوۆ، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى،
مەرۋەرت وتەكەشوۆا، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ارتىسى
زويا كيم، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى
تاتيانا تارسكايا، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى
ساۋلەبەك اسىلحانوۆ، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى
Abai.kz
