باياعىدا ءبىر قالانىڭ تۇرعىندارى اكىم سايلاۋ ءۇشىن جينالىس جاساپتى. كوپ ادامنىڭ ىشىندە ەڭ ءادىل دە، ادال ازاماتتى قولداپ، ەندى داۋىس بەرەيىن دەپ تۇرعاندا، مىنبەگە كوتەرلىگەن ءبىر ادام: «حالايىق، كىمدى اكىم قىلىپ سايلايىن دەپ تۇرسىڭدار؟ بۇنىڭ قىزى ناعىز جەزوكشە عوي!» دەپ ايقاي سالىپتى. جۇرت اڭتارىلىپ تۇرىپ قالىپتى. سوندا سايلانايىن دەپ تۇرعان ازامات جاڭاعى ادامعا: «ويباي-اۋ، مەن ۇيلەنگەن دە جوقپىن، قايداعى قىزدى ايتىپ تۇرسىڭ؟» دەسە، ايقايشى ادام: «قىزىڭ بار ما، جوق پا، اڭگىمە وندا ەمەس، ەڭ باستىسى، مەن ايتارىمدى ايتتىم» دەپ مىنبەدەن ءتۇسىپ كەتىپتى...

ينتەرنەتكە، ينتەرنەت ارقىلى دۇنيەگە كەلگەن الەۋمەتتىك جۇيەلەرگە دەگەن ەكى ءتۇرلى كوزقاراسىمدى تالاي سۇحباتىمدى ايتتىم دا، جازدىم دا. ارينە، ونىڭ سان ءتۇرلى اقپاراتتى قاس قاعىم ساتتە الۋ، ونى تاراتۋ جولىنداعى قىزمەتىن جوققا شىعارمايمىن، بىراق، سونىمەن قاتار، قوعامدىق ورىنداعى دارەتحانا سياقتى، كەز كەلگەن قۇستىڭ ساڭعىپ، كەز كەلگەن اڭنىڭ سارىپ كەتەتىن جەر ەكەنىن دە ۇمىتپتالىق. قازاق «سوزدە قاڭقۋ جامان» دەيدى، ال قاڭقۋدىڭ «كوكەسى» - ينتەرنەتتەگى الەۋمەتتىك جۇيەلەردە جاتىر. ينتەرنەتتىڭ نەگاتيۆتى قىزمەتىنىڭ ءبىرى – ازاماتتاردىڭ ساياسي-قوعامدىق بەلسەندىلىگىن (كوشەگە شىعىپ، ءوزىڭنىڭ ماقسات-مۇددەڭ ءۇشىن اشىق كۇرەسكەننەن گورى، تاسادا (ينتەرنەتتە) وتىرىپ، «باتىل-باتىل ءسوز ايتىپ»، كىجىنۋدەن اسا المايتىن، جانە سونى وزىنشە ازاماتتىق بەلسەندىلىك دەپ سانايتىن جانداردىڭ كوبەيۋى) تومەندەتۋى بولسا، ەكىنشىسى – بەلگىلى ءبىر ادامدارعا، توپتارعا دەگەن قوعامدىق كوزقاراس قالىپتاستىرۋ. بۇل جەردە بارلىق ءتاسىل دە جارايدى...

سوڭعى ۋاقىتتا قازاق ەلىندەگى الەۋمەتتىك جەلىدە مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك ءىنىمىز بەن «فەنيكس» اتتى كينو ءتۇسىرۋشى توپتىڭ، ونىڭ باسشىلارىنىڭ ءبىرى تۇڭعىشباي اعامىزدىڭ اراسىنداعى داۋ-داماي الەۋمەتتىك جەلىنىڭ تاعى ءبىر مۇمكىندىگى بار ەكەنىن كورسەتتى. ارينە، كىمنىڭ دۇرىس، كىمنىڭ بۇرىس ەكەندىگىن بولاشاقتىڭ ەنشىسىنە قالدىرايىق، بىراق وسى داۋداعى «كەنەت ويانىپ، كەزىندە ءمينيستردىڭ قىرىنداۋىنان جاپا شەككەن» بىرنەشە قارىنداسىمىز بەن الپىستاعى ايەلدىڭ ينتەرنەتتەگى جانايقايلارى – جوسپارلى تۇردە ۇيىمداستىرىلعان ءتاسىل سياقتى كورىنەدى. وعان بۇگىنگە دەيىن ايتىلماعان «شىندىقتىڭ» «فەنيكس» داۋىنا ءدوپ كەلۋىنەن-اق سەزۋگە بولادى. دەمەك، ينتەرنەت ارقىلى قورعانۋ عانا ەمەس، شابۋىلعا كوشۋگە دە بولادى ەكەن. وسى وقيعا اتاقتى مارك تۆەننىڭ «مەن قالاي گۋبەرناتور بولىپ سايلاندىم؟» دەگەن تاماشا اڭگىمەسىن ەسىمە ءتۇسىردى. سايلاۋعا دەيىن حالىققا تانىمال، ەڭ ادال بولىپ كەلگەن كەيىپكەردى باسەكەلەستەرى گازەت بەتتەرىندە سان ءتۇرلى جالا جاۋىپ (ۇرلىقشى، تاسجۇرەك، وتىرىكشى، ت.ت.), ىسكە العىسىز قىلىپ تاستاعانى سونشالىقتى، بەيشارا كانديدات ۇمىتكەرلەر قاتارىنان كەتۋگە ءماجبۇر بولادى.  ارينە، ءبىزدىڭ ءمينيسترىمىزدى مارك تۆەننىڭ كەيىپكەرىمەن سالىستىرۋدان اۋلاقپىن، الايدا، سان جىلدار وتسە دە، جالا جابۋ، جامانداۋ ءتاسىلى (تەحنيكالىق وزگەشەلىكتەن باسقا) سول كۇيىندە قالعان سياقتى. وكىنىشكە وراي، قوعام – ءۇنسىز. حالىق بازارداعى ەكى ايەلدىڭ ۇرىسىن قىزىعا تىڭداپ، ايىزدارى قانىپ، راحاتتانىپ تۇرعان جاندارعا ۇقسايدى. بىرەۋلەرى ءمينيستردى جاقتاسا، ەندى ءبىرى ونىڭ قارسىلاستارىنىڭ ۋاجدەرىن دۇرىس سانايدى. ءبىزدىڭ ۇستىمىزگە قوقىس تولى جاشىكتى توڭكەرە سالعان سياقتى – كىمدىكى دۇرىس، كىمدىكى بۇرىس ەكەنىن انىقتاۋ مۇمكىن ەمەس. وسىنىڭ اياعى جاقسىلىققا الىپ كەلمەيتىنى انىق... دەپ جازىپ وتىرعاندا، تۇڭعىشباي اعامىزدىڭ تۇتقىندالعانى تۋرالى حابار كەلىپ ءتۇستى. قوعام بولىپ ونى شىعارىپ الدىق. قوعامنىڭ تالانتتى قۇرمەتەيتىندىگى، كەڭدىگى كورىنىپ تۇر. وسى جەردە مينيستر ا. مۇحامەديۇلىنىڭ دا ازاماتتىق پوزيتسياسىن ايتۋ ورىندى ءتارىزدى بۇل ماسەلەنىڭ ءبارى سوت ارقىلى ەمەس، مەدياتسيا ارقىلى (بىتىمگەرشىلىك) شەشىلگەنى دۇرىس دەپ بىلەمىن. سولاي بولاتىن ءتۇرى دە بار. جىگىتتەرگە ايتارىم، اركىمنىڭ جەتەگىندە كەتپەڭدەر، سوزگە ەرمەڭدەر!..

سەندەرگە بولاشاق ۇرپاق قاراپ وتىر.

دوس كوشىم, قوعام قايراتكەرى

Abai.kz