سارسەنبى, 15 مامىر 2024
ەلىم-اي 7816 0 پىكىر 25 شىلدە, 2016 ساعات 12:35

شەندىلەر نەگە قازاقتى جەك كورەدى؟

ءبىزدىڭ ۇلىقتار ۇلى مەن قىزىن شەتەلدە وقىتىپ، وزگە تىلدە تاربيلەۋگە قۇمار-اق. ولار جات جۇرتتىڭ مادەنيەتىن، سالت-داستۇرلەرى مەن ادەت-عۇرپىن بىلگەندەردى عانا  وزىڭقى، وركەنيەتتى سانايتىن سەكىلدى. الاش ارداقتىلارى مەن اسىل ازاماتتاردى ۇلىقتايتىن جانە ۇلتتىق ەرەكشەلىگىمىزدى ناسيحاتتايتىن سەريال، فيلمدەر مەن تەاترلانعان كورىنىستەردى جوعارى دەڭگەيدە شىعارۋعا قازاقتىڭ كاسىبي رەجيسسەرلەرى مەن اكتەرلەرىنىڭ قارىم-قابىلەتى، وي ۇشقىرلىعى جانە بىلىكتىلىگى تولىق جەتەدى. تەك ولارعا مەملەكەت تاراپىنان دۇرىس قولداۋ جوق جانە اياقتارىنا تۇساۋ، سوزدەرىنە شەكتەۋ بار  ەكەنىن ەستەن شىعارمايىق. ونىڭ دا ءبىر «گاپى» بولاتىن. ۇلتتىق رۋحىمىزدى وياتار تۋىندىلار ءجيى بەرىلسە، ەلدىڭ ۇلتتىق ساناسى مەن نامىسى ويانىپ كەتەدى دەپ سەسكەنگەندەر، ونەر مەن مادەنيەت سالاسىن بۇعاۋدا ۇستاپ وتىرعانى شىندىق. 

وسىلاي جالعاسا بەرەتىن بولسا، جاھاندانۋ داۋىرىندە قازاعىم بارىنان ايىرىلىپ ساياسي قۇرىلىمى مەن ەكونوميكاسى وتە مىقتى كورشى ەلدىڭ (رەسەي مەن قىتايدىڭ) وڭەشىندە جۇتىلىپ، "مəڭگى ەل" ەمەس، «ەندى تىرىلمەس، ماڭگى ولىمگە» كەتەتىنىن ۇمىتپاۋىمىز  ءتيىس.

مۇنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن، بىرىنشىدەن، قازاق ەلىنە  ۇزاق مەرزىمگە جاساقتالعان مەملەكەتتىك ۇلتتىق يدەولوگيا اۋاداي قاجەت. 

ەكىنشىدەن، ۇلتتىق جوعارى باسقارۋ ينستيتۋتتارى قۇرىلىپ، مەملەكەتتىك قىزمەتكە وسى مەكتەپتەن وتكەن ۇلتجاندى ازاماتتار بارۋ كەرەك.

ۇشىنشىدەن، وزگە تىلدە ءتالىم-تاربيە الىپ، جات جۇرتتىڭ مادەنيەتىن، سالت-ءداستۇرىن ءوز ۇلتىنىڭ سالتىنان، انا تىلىنەن ارتىق سانايتىنداردى مۇلدەم جوعارى ەشەلونداعى باسشىلىق ورىندارعا جىبەرۋگە بولمايدى. ويتكەنى، ونداي ادامدار قيىن-قىستاۋ ۋاقىتتا قولىنداعى لاۋازىمىن پايدالانىپ، كەز-كەلگەن ۋاقىتتا وتانىن ساتىپ، قوعامعا زور قيانات اكەلۋى  مۇمكىن. وعان، ەل تۇتقاسىن ۇستاعانداردىڭ ابدەن بايىپ، كەيىن تۋعان ەلىنەن قاشىپ كەتكەنى بەلگىلى. وعان تاريحتا بولعان وقيعالار دالەل. مىسالى: كلەوپاترا  پاتشا جەڭىل جۇرىسكە سالىنامىن دەپ ەلىن قۇلدىققا سالىپ جىبەرسە، شاعاتاي حانعا وتىرار قالاسىنىڭ قاقپاسىن اشىپ بەرگەن قاراحان حان قىتايشا تاربيلەنگەن ەكەن.

قازاق حاندىعى قۇرىلعاننان بەرى جاۋگەرشىلىك زاماندا دا، تار جول تايعاق كەشۋدە دە اتا-بابامىز قانشا تاۋقىمەت كورسە دە، ەل مۇددەسىن جوعارى قويا وتىرىپ، كەڭ-بايتاق جەردى بىزگە قالدىرىپ، ء(سىبىر حالقى سەكىلدى ەشكىمگە سىڭىسپەدى) انا ءتىلىمىز بەن ۇلتتىق رۋحاني قۇندىلىقتارىمىزدى جەتكىزە ءبىلدى ەمەس پە؟! ونىڭ ۇستىنە ءبىز باتىرلار جىرىن تىڭداپ، وقىپ جانە  ەرلىك پەن پاتريوتتىقتى دارىپتەيتىن تۋىندىلار كورىپ وسكەن قازاق ەمەس پە ەدىك! ەندەشە رۋحىمىزدى تۇسىرمەي، وتكىنشى الەم داعدارىسى  قانشا قىلتاماقتان السا دا «نارىق زاڭى مەن دەموكراتيا وسى ەكەن» دەپ  شەتەلدىڭ جاسىل، ارزان دۇنيەلەرىن ناسيحاتتاۋعا جول بەرمەۋىمىز كەرەك. ماتەريالدىق دۇنيەنىڭ سوڭىنان قۋا بەرمەي، ءبىر مەزگىل كەلەشەك ۇرپاعىمىزدىڭ جايىن بولجاپ، اقىل تارازىسىنا سالا وتىرىپ، ويلاناتىن ۋاقىت جەتتى اعايىندار!..                                         

قاتاۋوۆ تالعات، ورال قالاسى

Abai.kz

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 2057
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2488
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 2081
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1600