حالىقارالىق  Freedom House قۇقىق قورعاۋ ۇيىمى «2016 جىلعى الەمدەگى ەركىندىك» دەپ اتالاتىن ەسەبىن جاريالادى.

ول بويىنشا، ورتالىق ازيانىڭ بارلىق ەلىندە ساياسي جانە ازاماتتىق ەركىندىك ماسەلەلەرى وڭالماي تۇر.

باياندامادا ساياسي جانە ازاماتتىق بوستاندىقتار دەڭگەيىن كورسەتۋ ءۇشىن 195 ەل: «ەركىن»، «جارتىلاي ەركىن» جانە «ەركىندىك شەكتەلگەن» دەيتىن ءۇش توپقا بولىنگەن.  Freedom House ورتالىق ازيانىڭ بەس رەسپۋبليكاسىن دا «ەركىندىك شەكتەلگەن» توبىنا جاتقىزادى.

Freedom House ەسەبىندە وزبەكستان «ەركىندىگى شەكتەلگەن» رەيتينگىندە ءۇشىنشى ورىندا تۇر. بايانداما اۆتورلارى بۇل ەلدى ساياسي جانە ازاماتتىق ەركىندىكتەردىڭ دەڭگەيى جاعىنان ورتالىق ازياداعى ەڭ ناشارى دەپ سانايدى رەيتينگتىڭ ءتورتىنشى ساتىسىندا تۇركىمەنستان جايعاسقان. ۇيىمنىڭ ەسەبىندە بۇل ەلدەگى ساياسي جانە ازاماتتىق ەركىندىكتەردىڭ كورسەتكىشتەرى كورشى وزبەكستانمەن شامالاس ەكەندىگى ايتىلادى.

امەريكالىق قۇقىق قورعاۋ ۇيىمىنىڭ رەيتينگىندە 16-شى ورىنداعى تاجىكستاندى دا Freedom House ساراپشىلارى «ەركىن ەمەس» ەلدەر قاتارىنا جاتقىزادى. قۇقىق قورعاۋشىلار پرەزيدەنت ەمومالي راحموننىڭ ۇكىمەتى وپپوزيتسيالىق تاجىكستاننىڭ يسلامدىق قايتا ورلەۋ پارتياسى بىلتىر ناۋرىزدا وتكەن پارلامەنت سايلاۋىندا ءبىر دە ءبىر ۇمىتكەرىن پارلامەنتكە وتكىزە الماۋىنا تىرىسىپ باقتى دەپ سانايدى.

قازاقستان Freedom House رەيتينگىندە ازاماتتىق جانە ساياسي ەركىندىكتەر كورسەتكىشى بويىنشا 24-ءشى ورىنعا جايعاستى. قىرعىزستان بۇل جاعىنان 38-ءشى ورىندا. ۇيىم ساراپشىلارى بۇل ەلدى ورتالىق ازيا وڭىرىندەگى مەيلىنشە ەركىن ەل دەپ تانيدى.

بۇل ورايدا Transparency International ۇيىمىنىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا بايلانىستى تىزىمىندە وزبەكستان زيمبابۆە، ەريترەيا، سيريا جانە تۇركىمەنستانمەن قاتار تۇر.

جەمقورلىق سيرەك كەزدەسەتىن ەلدەر رەتىندە بيىل دانيا، جاڭا زەلانديا جانە فينليانديا تانىلدى، ال جەمقورلىق ىندەتى ەڭ جايلاعاندار – سۋدان، سولتۇستىك كورەيا مەن سومالي.

جەمقورلىققا باعا بەرۋگە قاتىستى زەرتتەۋ 168 مەملەكەتتە جۇرگىزىلگەن.

زەرتتەۋ اۆتورلارىنىڭ ايتۋىنشا، ورتالىق ازيا مەن وڭتۇستىك-شىعىس ازيا ەلدەرى مەيلىنشە جەمقور جانە اشىق ەمەس وڭىرلەردىڭ تىزىمىندە تۇر.

ۇيىمنىڭ زەرتتەۋى حالىقارالىق قارجى جانە قۇقىق قورعاۋ سالاسىنىڭ ساراپشىلارىنىڭ تاۋەلسىز ساۋالناماسىنىڭ نەگىزىندە جاسالادى. يندەكس باعانى 0-دەن (جەمقورلىقتىڭ ەڭ جوعارعى دەڭگەيى) 100-گە (جەمقورلىقتان تازالىق) دەيىنگى ۇپايمەن ەسەپتەيدى. وسى كۇنگە دەيىن 100 ۇپايدى بىردە-ءبىر ەل العان جوق.

Abai.kz