قر ۇكىمەتى مەن ۇلتتىق بانك ءبىر-اق كۇندە شەشىم قابىلداپ، تەڭگە باعامىن ەركىن اينالىمعا جىبەرگەنىنە نەمەسە قازاقستاندىقتاردىڭ قالتاسىنا 50 پايىزدىق شىعىن كەلتىرگەن تەڭگە دەۆالۆاتسياسى مەن قارجىلىق داعدارىستىڭ باستالعانىنا دا ەكى  اي بولدى. وسى ەكى اي ىشىندە قازاقستان الەمنىڭ ەڭ كەدەي مەملەكەتتەرىنىڭ قاتارىنا قوسىلىپ (دامىعان 30 ەلدى قيالداپ جۇرگەندە), تۇتىنۋ جاشىگىنىڭ كولەمى الەمنىڭ ەڭ كەدەي چاد جانە افريكا ەلدەرىمەن تەڭەسكەن.

ۇكىلەگەن ۇكىمەتىمىز باعانى باقىلاۋدا ۇستاۋعا ۋادە ەتكەنىمەن، گارانتيكالىق جۇيە استە ىرىققا كونسىن بە؟ قازاقستاننىڭ قالالارىنداعى ازىق-تۇلىك باعاسى كۇن ساناپ كوتەرىلىپ جاتىر.  «باعا تۇراقتى بولادى» دەپ بەبەۋلەگەن ءماسىموۆ مىرزانىڭ ۋادەسى قايدا؟

قارجىلىق قيىندىق قازاقستاندىقتاردى قوس وكپەدەن قىسقاندا ابدىراپ قالعان حالىق ەسىن ەندى جيا باستاعاندا، كۇندەلىكتى تۇتىناتىن ازىق-تۇلىكتىڭ باعاسى دا بىرسىدىرعى قىمباتتاپ بارا جاتقانى جاسىرىن ەمەس.

مىسالى، 1 ليتر كۇنباعىس مايىنىڭ بۇرىنعى باعاسى 300 تەڭگە بولسا، قازىر بۇل 440 تەڭگەگە دەيىن كوتەرىلگەن. سۇيىق مايدىڭ 5 ليترىنە ورتاشا باعا 1 300 تەڭگەدەن 1 800 تەڭگە، 25 كەلىلىك ۇننىڭ باعاسى 2 600 تەڭگەدەن 2 800 تەڭگە، قانت 30 تەڭگەگە، ءسۇت 20 تەڭگەگە، كۇرىش باعاسى 30 تەڭگەگە، ال 500 گراممدىق شاي ۇنتاعى 50 تەڭگەگە  ارتقان.

ءيا، ءسۇت تە، قانت تا، كۇرىش تە وزىمىزدە وندىرىلەدى دەگەنىمىزبەن، يمپورتتالاتىن تاۋارلاردان كەم ەمەس.

ال قر ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى ستاتيستيكا اگەنتتىگىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، 2015 جىلعى قىركۇيەكتەگى باعا بىلتىرعى جىلعىمەن سالىستىرعاندا جارمالارعا 20,1%، الكوگولدى ىشىمدىكتەرگە – 9%، كوفە، شاي جانە كاكاوعا – 8,2%، بالىق جانە تەڭىز ونىمدەرىنە – 7,2%، توقاش جانە ۇن ونىمدەرىنە – 7%، كونديتەرلىك ونىمدەرگە – 6,5%، نانعا – 5,7%-عا، قانتقا، ءسۇت ونىمدەرىنە – 3,6%-دان، ماكارون ونىمدەرىنە، جەمىستەر مەن كوكونىستەرگە – 3,4%-دان،  ۇنعا – 3,3%-عا ءوستى. باعانىڭ تومەندەۋى ماي جانە توڭ مايعا 0,2%-عا بايقالدى. اتالعان كەزەڭدە ەت جانە ەت ونىمدەرى باعاسىنىڭ ءوسىمى 0,3%-دى قۇرادى. شۇجىق ونىمدەرىنە باعا دەڭگەيى 5,8%، شوشقا ەتىنە – 4,5%-عا جوعارى بولدى، ال قۇس ەتىنە – 8,6%، قوي ەتىنە – 0,9%، سيىر ەتىنە – 0,2%-عا تومەن بولعان.

وسىنىڭ الدىندا ايتقانىمىزداي، بۇگىندە تابيعي مينەرالدارعا جانە قازبا بايلىقتارعا باي مەملەكەت – قازاقستان الەمنىڭ ەڭ كەدەي مەملەكەتتەرىنىڭ قاتارىنا قوسىلعان. قازاقستانىڭ قازىرگى تۇتىنۋ جاشىگىنىڭ كولەمى الەمنىڭ ەڭ كەدەي چاد جانە افريكا ەلدەرىمەن تەڭەسكەن.

ال قازاقستاندىق ەكونوميستەردىڭ پىكىرىنشە، كۇندەلىكتى تۇتىناتىن تاۋارلار شەتەلدەن تاسىمالداناتىن بولسا نەمەسە قازاقستاندا وندىرىلەتىن، بىراق شەتەلدىك كومپونەنتتەر قوسىلعان تاۋارلار عانا باعا وسىرۋگە ءتيىستى. ال ءبىز كۇندەلىكتى تۇتىناتىن ازىق-تۇلىكتەردىڭ 70 پايىزدان استامى ەلىمىزدە وندىرىلەتىن بولعاندىقتان، باعانىڭ شارىقتاۋىنا ەش نەگىز جوق ەدى.

ال ۇلتتىق بانكتىڭ  توراعاسى قايرات مىرزا كەلىمبەتوۆ باياعى جىرىن قايتا باستاعان.

16 قىركۇيەكتەن باستاپ ءبىر دوللار ءۇشىن 300 تەڭگە بويىنشا مامىلەلەر تىركەلگەننەن كەيىن، ۇلتتىق بانك ءبىر ميلليارد اقش دوللارىنان استام قاراجاتقا قازاقستان قور بيرجاسىندا بىرقاتار ۆاليۋتالىق ينتەرۆەنتسيالار جاساعان. ول ءوزى كەلىپ، تەڭگە باعامىنا قاتىستى پىكىرىن بىلدىرگەن.  ادەتتە، قازاقستان ەكونوميكاسىنداعى وزگەرىستەردەن بەيحابار جۇرەتىن نەمەسە ۇيىقتاپ قالا بەرەمىن دەپ اقتالاتىن قايرات مىرزا قايراتىنا مىنگەن ەكەن. 1 ميلليارد دوللاردى ينتەرۆەنتسيالاۋعا دا شەشىم كەرەك قوي.

ء“بىز بۇگىن تاڭەرتەڭ بولعان 277 تەڭگە شاماسىنداعى باعامدى قازاقستاندىق ەكونوميكاعا ءتيىمدى تەپە-تەڭدى باعام دەپ سانايمىز”، - دەيدى قايرات نەماتۇلى.

ال باعانى باقىلاۋدا ۇستاۋعا ۋادە بەرگەن پرەمەر-ءمينيسترىمىز ءۇشتى-كۇيلى جوق بولىپ كەتكەن. دالىرەك ايتساق، ول سوڭعى كەزدەرى باق-تان تاسا جۇرۋگە شەشىم قابىلداسا كەرەك. ۋادەسى دە جوق، ءوزى دە...

ايتپاقشى، دۇيسەنبى كۇنى ءماسىموۆ مىرزا پرەزيدەنتتىڭ الدىندا ەسەپ بەرگەن بولاتىن. ايتىپتى، ەلىمىزدەگى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق احۋال تۋرالى، مەملەكەتتىڭ نەگىزگى جوبالارىنىڭ ىسكە اسىرىلۋى تۋرالى ت.س.س. ايتپاقشى، ءماسىموۆ مىرزانىڭ ەسەبىنەن كەيىن تۇيگەنىمىز بار. قازاقستاندا الەمدىك داعدارىس دەگدىگەن كەزدىڭ وزىندە، اۋىلشارۋاشىلىق سالاسىندا ىلگەرىلەۋ بايقالعان.  ءيا، راس، مەملەكەت قازىناسىنا تۇسەتىن كىرىس مولشەرى 40 پايىزعا كەمىگەن. سوندىقتان قر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءماسىموۆ مىرزاعا قىتاي، اقش جانە رەسەيلىك ارىپتەستەرمەن كەلىسسوزدەردى جۇرگىزۋدى تاپسىرىپتى. سونداي-اق، قر ۇكىمەتىنىڭ انتيكريزيستىك جوسپارى دا دايىن ەمەس كورىنەدى. بۇل تۋرالى قازاقستاندىق باق جازۋدا. سوندىقتان بولار، كارىم قاجىمقانۇلىنىڭ قولى بوس ەمەس قازىر.

ال دەموگوگتار باسقاراتىن بيلىك جۇيەسىندە انتي-داعدارىستىق جوسپار دايىندالىپ بولعانشا ءسال شىداي تۇرىڭىزدار. داعدارىستىڭ باستالعانىنا نەبارى ەكى-اق اي. ءماسىموۆ مىرزا 5 جىلدىق داعدارىستى ۋادە ەتكەنىن بىلەسىزدەر. سول بەس جىلعا دەيىن ۇكىمەتىمىز ءبىر رەت بولسىن تۇياق سەرپەرىنە سەنەيىك...

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz