ء بىزدىڭ قوستاناي وبلىسىنىڭ ەلىمىزدىڭ وزگە وڭىرلەرىنەن ءبىر ايرىقشا ەرەكشەلىگى بار. ول تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا 20 جىلدان اسىپ كەتسە دە، كورشى ەلدىڭ اقىن-جازۋشىلارىنا دەگەن ايرىقشا ىستىق ىقىلاس پەن  ادام تۇسىنبەيتىن سۇيىسپەنشىلىك. ولارعا ءتىپتى ۇلى وتانى—رەسەيدە دە مۇنداي قۇرمەت كورسەتىلمەس. كەي-كەيدە قوستانايدا ءبىرجولاتا جايعاسقان بۇلاردا ارمان جوق پا دەپ قالاسىڭ. تولستوي، چەحوۆ پەن پۋشكين اتىنداعى كوشەلەر قالامىزدىڭ قاق ورتاسىنان ويىپ تۇرىپ ورىن العان. كىتاپحانالارىمىزدى دا ءبىرجولاتا جاۋلاپ العان. وبلىستىق كىتاپحانامىز تولستوي اتىندا، قالالىق كىتاپحانامىز چەحوۆ اتىندا، ال قالالىق بالالار كىتاپحاناسىن پۋشكين يەلەنىپتى. وسىندا كىندىك قانى تامعان الاش ارداقتىلارى احمەت بايتۇرسىنۇلى مەن مىرجاقىپ دۋلاتۇلىن، قازاقتى ونەر-بىلىمگە ۇندەگەن ۇلى ۇستاز ىبىراي ءالتىنساريندى بىلاي قويعاندا كلاسسيك جازۋشىلارىمىز بەيىمبەت مايلين مەن مۇحامەدجان سەرالين ءتارىزدى تۇلعالار مۇنداي قۇرمەتتەردەن مۇلدەم ماقۇرىم قالعان. دۇرىسى، قالدىرعان..

    ءبىر قىزىعى، اقىنداردىڭ ىشىندە دە اقىنى بار. قوستانايلىقتار اسىرەسە               پۋشكين دەسە ىشكەن اسىن جەرگە قويادى. الەكساندر اعالارىنىڭ تۋعان كۇنى بارىنشا ءسان-سالتاناتپەن اتاپ وتىلەدى. بۇل كۇنى رەسەي جازۋشىلارى وداعىنىڭ ءبىزدىڭ قالاعا سىيلاعان / نە دەگەن جومارتتىق دەسەڭىزشى/, قالامىزدىڭ اكىمدىگىنىڭ الدىندا مەنمۇندالاپ تۇرعان اقىن ەسكەرتكىشىنىڭ الدى گۇل شوعىنان كورىنبەي كەتەدى.

بيىلعىسى ءتىپتى بارىنەن دە اسىپ ءتۇستى. ماۋسىم ايىنىڭ 6-سى ول كىسىنىڭ دۇنيەگە كەلگەگەنىنە 215 جىل عانا ەمەس، سونداي-اق وسىنداعى پۋشكين اتىنداعى بالالار كىتاپحاناسىنىڭ ءوز الدىنا وتاۋ قۇرعاندىعىنا تۋرا 30 جىل تولادى ەكەن. ەكى داتانىڭ قاتار كەلۋى بىزدەگى پۋشكينقۇمارلاردىڭ قۋانىشىن قوينىنا سيعىزباپتى. سودان وبلىستا دۇرلىكتەرگەن، قۇلاق ەستىپ، كوز كورمەگەن دايىندىق باستالىپ كەتسىن. قالامىزداعى ماڭدايىمىزعا بىتكەن جالعىز كوركەم سۋرەت مەكتەبىنىڭ وقۋشىلارى بۇل مەرەكەگە ازىرلىككە ءبىر جىل بۇرىن بەل شەشە كىرىسىپ كەتكەن ەكەن. قۇداي ساقتاسىن، ىستەگەن ىستەرىن ايتىپ تاۋىسا المايسىڭ. پۋشكين اتالارىنىڭ ەرتەگىلەرى جەلىسىمەن سۋرەتتەر سەرياسىن سالعان، سۇيىكتى اقىندارىنىڭ بەينەسىن جاساپ، كەلبەتىن مۇسىندەگەن. ول ءۇشىن اتالمىش كىتاپحاناداعى الەكساندر اتاسىنىڭ ءبيۋستىنىڭ جانىندا ساعاتتاپ وتىرىپ، ماڭداي تەرلەرىن تامشىلاتىپتى. نە دەگەن ەڭبەكقورلىق، نە دەگەن ىنتىزارلىق دەسەڭىزشى.

شىندىققا قينات جاسامالىق، بىزدەگى كىتاپحاناداعى پۋشكين مۇراجايى ادام قىزىعارلىقتاي. مۇندا نە جوق دەيسىز. پۋشكين قازا تاپقاننان كەيىن بەتىنىڭ بەينەسىنەن جاسالعان ماسكا /مۇنداي ماسكانىڭ نەبارى بەسەۋى عانا جاسالعان دەسەدى/ ، 1899 جىلى سىتين باسپاسىنان شىققان «رۋسلان جانە ليۋدميلا» ەرتەگىنىڭ ءبىر داناسى، كەزىندە سوناۋ لەنينگراد مۇراجايىنان اكەلىنگەن اقىننىڭ بيۋستەرى مەن پوترەتتەرى، اقىننىڭ بولگار، لاتىش، باشقۇرت تىلدەرىندە جارىق كورگەن شىعارمالارى وسىندا كەلگەن كىم-كىمدى دە بەي-جاي قالدىرماسى انىق. مۇراجاي قىزمەتكەرلەرى وسىلاردىڭ بارلىعىن كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاپ، اسپەتتەپ وتىراتىندىعى بايقالادى.

وسىندايدا ءبىر وكىنىش وزەگىمىزدى ورتەپ، بايىز تاپتىرمايدى. وزگەسى-وزگە، ء بىزدىڭ قالامىزدا بي-اعاڭنىڭ مۇراجايى بولماۋى قابىرعامىزدى قايىستىرىپ تۇر. كەزىندە بي-اعاڭنىڭ مۇراسىن ناسمحاتتاۋدا ەرەن ەڭبەك سىڭىرگەن توقتار بەيىسقۇلوۆ اعامىز وسى شارۋانى ايتىپ قانشا شىرىلدادى. وسى وبلىستى بيلەگەن  اكىمدەرگە تالاي حات تا جازدى. ەلەڭ قىلعان ەشكىم بولمادى. اقىرى، مىنە ول كىسى دە ومىردەن ءوتتى. بۇل باستامانى ءىلىپ الىپ كەتەتىن، بي-اعاڭنىڭ باي مۇراسىن كەيىنگى ۇرپاققان ۇلگى ەتىپ ۇسىناتىن ءبىر مۇراجايدى اشۋعا بەل شەشە كىرىسەتىن پەندە تابىلماي تۇر. ەڭ باستىسى ۇلى جازۋشىمىزدىڭ ءوز جەرىندە وگەيسىپ تۇرعاندىعى ەشكىمنىڭ دە جانىنا باتار ەمەس.

ال پۋشكينگە دەگەن ىقىلاس جوعارىداعىداي. ءسىرا، قازاقتىڭ باس اقىنى ۇلى ابايعا دا مۇنداي قۇرمەت كورسەتىلمەس. ايتپەسە حاكىمگە پۋشكين ەسكەرتكىشىنىڭ جانىنان ورىن تابىلماۋى كوپ نارسەنى اڭعارتسا كەرەك.

وسىندايدا اتام قازاقتىڭ «قارعايىن دەسەڭ جالعىزىمسىڭ، قارعامايىن دەسەڭ...» دەگەن اششى دا بولسا ايتۋعا تۋرا كەلەتىن سوزدەرى ەسكە تۇسەدى.

 مۇراتبەك داۋرەنۇلى

Abai.kz