كوپتەن كۇتكەن قوستاناي قالاسىنىڭ 135 جىلدىعىن تايلى-تاياعىمىز قالماي دەمالىس كۇندەرى اقىرى دۇركىرەتىپ وتكىزدىك-اۋ. وبلىس پەن قالا باسشىلىعى بۇل مەرەكەگە ەرەكشە دايىندالدى. رەسەي استاناسى — ماسكەۋدەن قولقالاپ تۇرىپ ازەر شاقىرعان «موتوفريستايل-شوۋ» كورىنىسىن تاماشالاۋ ءۇشىن اكىمىمىز نۇرالى سادۋاقاسوۆ باستاپ، ونى ءبىر توپ نوكەرلەرى قوستاپ، كەشكە تامان ورتالىق ستاديوندى ازان-قازان قىلدىق. سونان سوڭ قالىپتاسقان ءداستۇر بويىنشا ورىستىڭ دومينيك دجوكەر دەيتىن اتى دا، زاتى دا بەلگىسىزدەۋ، ءارى ءانشىسى، ءارى دي-دجەيىنىڭ ونەرىنە سۋسىنداپ، «توبەمىز كوككە بىراق ەلى جەتپەي قالدى». بيىل ەلدەن ەرەكشە ەتىپ وتكىزۋگە تىرىسقان، سول ءۇشىن  جىلدا امالسىز اتاپ وتەتىن كونستيتۋتسيا كۇنىنە سايكەس كەلمەۋ ءۇشىن ادەيى بەرىرەك جىلجىتقان، بۇعان بيۋدجەت قارجىسىن وڭدى-سولدى جۇمساعان بۇل مەرەكەگە قانشا اقشا كەتتى دەپ قالا اكىمدىگىنەن سۇراعان ەشكىم بولمادى. ءسىرا، بىلايعى جۇرت اكىمىمىزدىڭ وسى مەرەكەگە ايرىقشا كوڭىل ءبولىپ، باسقا ەش مەيرامممەن تەڭەستىرمەيتىن قاسيەتىن ءبىلىپ، «اش قۇلاقتان، تىنىش قۇلاق» دەسە كەرەك.

  ءجا، وتەرى ءوتتى. بولارى بولىپ، بوياۋى ءسىڭدى. بىزدە قاي مەرەكەنىڭ شىعىنىن كىم ەسەپتەپ جاتىر دەيسىڭ. 80 ميلليارد تەڭگەدەن استام وبلىس بيۋدجەتىنىڭ قۇلاعىن ۇستاپ وتىرعان اكىمگە ءبىر ونداعان ميلليون تەڭگە دەگەن ءتايىرى ءسوز بولىپ پا پا؟ «مۇرنىڭ باردا ءبىر ءسىڭبىر» دەگەندى اتامىز قازاق بەكەر ايتتى دەيسىڭ بە.

   اڭگىمە ءتىپتى اقشادا دا ەمەس. تويشىل قازاق ەمەسپىز بە، سونى ءسوز ەتىپ قايتەمىز. ءبىر قىنجىنارلىعى، وسى مەرەكە كەزىندە كوڭىلىمىزگە كوپ قاياۋ تۇسىرگەن ەكى جايتتى ايتىپ وتپەسەك، شىندىققا قيانات جاسارمىز.

بىرىنشىدەن، اكىمىمىز قازاق سالتىنان مۇلدەم ماقۇرىم ەكەندىگىن تانىتسا، ەكىنشىدەن، سول اكىمنىڭ جانىنداعى لاۋازىمدى جانداردىڭ قۇلدىق ۇرۋعا دايىن تۇراتىن جاعىمدازدىعىنا جالپاق جۇرت كۋا بولدى.

    مەرەكەنىڭ العاشقى كۇنى وبلىس ورتالىعىندا ارشىعان جۇمىرتقاداي ادەمى نەكە سارايى اشىلدى. وسى سالتاناتقا اققۋداي جاراسقان ەكى جۇپتى دايىنداعان ەكەن. جۇزدەرى بال-بۇل جانعان قالىڭدىق پەن كۇيەۋ جىگىت سارايدىڭ الدىنا كەلگەندە، ولاردى وبلىس اكىمىنىڭ ءوزى قارسى الىپ، تويدىڭ كورىگىن قىزدىرا تۇسەدى. ءبارى جاقسى-اۋ، بىراق قىزىقتىڭ كوكەسى سول جەردە بولادى. سول جەرگە جينالعان قازاقتىڭ جاستارى نەگە ەكەنى بەلگىسىز «گوركو!» دەپ ايقايلايدى. بۇل ءداستۇدىڭ قازاققا جات ەكەندىگىن، ول كەزىندە وزگە ۇلتتان جۇققان دۇنيە ەكەندىگىن ايتىپ، توقتاۋ سالۋدىڭ ورنىنا الگى اكىمىمىزدىڭ ءوزى الاقايلاپ جونەلدى.

 - توي وتپەي تۇرىپ «گوركو!» دەپ ايقايلاۋعا بولا ما؟—دەپ جۇرتقا جاقسى اتتى بولىپ جاتىر باسشىمىز. — ەگەر ول ءداستۇردى بۇزباساق، مەيىلدەرىڭىز.

   اكىمنىڭ ءوزى قولداپ تۇرعان سوڭ، اياناتىن نە بار، جينالعاندار بۇكىل كوشەنى باسىنا كوتەرىپ «گوركوعا» باسسىن. ال ءبىز بولساق، اكىمىمىزدىڭ وزگە جۇرتتىڭ ءداستۇرىن ءوزىمىزدىڭ ءداستۇر دەپ ۇعاتىن قاتە تۇسىنىگىنە قايران قالدىق. اسىل قاسيەتىمىزدىڭ اياق استى بولعاندىعىنا نالىدىق. ەندى ءسىرا، كۇنى ەرتەڭ تاۋسىلمايتىن مارافون سەكىلدى بىرىنەن سوڭ ءبىر باستالاتىن رۋدنىي قالاسىنىڭ كۇنى، ليساكوۆ قالاسىنىڭ كۇنى سەكىلدى داڭعازا مەرەكەلەردە وزگە حالىقتىڭ ۇلتتىق ءداستۇرىن ناسيحاتتاۋدىڭ جارىسى باستالاتىن شىعار دەگەن  ويعا كەلدىك.

كورەسىمىز مۇنىمەن تۇگەسىلمەگەن ەكەن. كەلەسى كۇنى وبلىس اكىمى قالا ورتالىعىنداعى مەرەكەلىك شارالارعا قاتىسىپ، قاپتاعان نوكەرلەرىمەن ءبىراز جەردى ارالاپ شىقتى. مۇندايدا نەبىر پىسىقتار تابىلا كەتەتىن ادەتى عوي. ءبىر ورىستىڭ ايەلى ويناقىلانا ورتاعا شىعىپ، اكىمگە قاربىز ۇسىندى. ءبىز قايدان بىلەيىك، ورىستاردىڭ ءداستۇرى بويىنشا قاربىز ۇسىنعان ايەل سول ەركەككە وسىلايشا كوڭىلىن بىلدىرەدى ەكەن. اكىمىمىز دە مۇنداي داستۇرگە جەتىك قوي، راحمەتىن ايتىپ وزىنە قايتىپ بەردى. سول جەردە جاقىندا عانا وبلىس اكىمدىگى اپپاراتى جەتەكشىسىنىڭ ورىنباسارلىعىنا تاعايىندالعان اسان نۇرعازينوۆ دەگەن پىسىقاي جىگىت ەرەكشە ەلگەزەكتىك تانىتىپ، جاڭاعى ايەلگە قالتاسىنان 10000 تەڭگە سۋىرىپ الىپ، ايەلدىڭ الدىنا تاستاي بەردى. ءسويتتى دە قاربىزدى دا الماستان، اكىمنەن العىس كۇتكەندەي ەلجىرەي قارادى.

سۋرەتتە: اسان نۇرعازينوۆ

شىنىمىزدى ايتساق، جاقىندا عانا ۇلكەن لاۋازىمدى يەلەنگەن بۇل جاس جىگىتتەن مۇنداي داراقىلىق  پەن جالعان جاعىمپازدىقتى كۇتكەن جوق ەدىك. جۇرتتىڭ كوزىنشە 10000 تەڭگەنى قينالماستان لاقتىرا سالاتىن وراسان بايلىق قايدان كەلدى؟ الدە ءوزى كەزىندە اۋدان اكىم بولا تۇرا اراق ءىشىپ، مەيرامحاناداعى جۇرتتى مىلتىعىمەن قورقىتقان، سول ءۇشىن سوتتى بولسا دا، سوعان قاراماستان جانىنا جاقىنداتقان وبلىس اكىمىنە دەگەن ايرىقشا العىسى ما ەكەن؟  مەملەكەتتىك قىزمەتشىنىڭ ەتيكاسى قايدا قالدى؟ تۇپتەپ كەلگەندە، مۇنى سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ بۇركەمەلى ءتۇرى دەپ باعالاسا، شىندىقتان الىستاي قويماسپىز.   وسىندايدا حالىق اراسىنداعى «بىزدە كەز-كەلگەن لاۋازىمدى ساتىپ الۋعا بولادى» دەگەن قاڭقۋ ءسوزدىڭ بەكەر ەمەستىگىنە كوزىڭ جەتكەندەي بولادى...

مۇراتبەك داۋرەنۇلى

قوستاناي

Abai.kz