باياعىدا بىرەۋ «قۋىرداقتىڭ كوكەسىن تۇيە سويعاندا كورەسىڭ» دەپتى عوي ساباز. سول سابازىڭىز تىم كورەگەن بولۋى كەرەك شاماسى. ويتكەنى، كەرەي مەن جانىبەك حانداردىڭ جانە قازاق باتىرلارىنىڭ ەسكەرتكىشى توڭىرەگىندەگى ماسەلە ۋشىعىپ تۇر. ءتىپتى، ەسكەرتكىشتەر ماسەلەسى كەيىنگى كەزدە كىمنىڭ-كىم ەكەنىن ايقىنداپ بەردى. سونىمەن ءبارى بەلگىلى بولا باستادى.

ءشۇۋ، دەگەندە ۇز-ا-ا-ا-ا-ق ۇنسىزدىكتەن كەيىن استانا قالاسى اكىمى يمانعالي تاسماعانبەتوۆ ۇلت نامىسىنىڭ كورىگىن قىزدىرا باستاعان ەسكەرتكىشتەرگە بايلانىستى پىكىر ءبىلدىردى. ول نە دەدى دەيسىز عوي، مىنە: «مەن ەسكەرتكىشتەر جونىندە ايتۋدان قورىقپايمىن. بۇل سۇراقتى ماعان ەمەس، رۇقسات قۇجاتسىز جاساعان مۇسىنشىگە قويىڭدار. رۇقسات قۇجات دەگەن نە؟ بۇل - مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى جانىنداعى ەسكەرتكىشتى سالۋعا رۇقسات بەرەتىن مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ قۇجاتى دەگەن ءسوز. ال مۇنداي قۇجاتتار مۇلدەم جوق. دەمەك ەسكەرتكىشتەر جونىندە دە سۇراق تۋىنداماۋ كەرەك،» - دەپتى باس قالانىڭ اكىمى جينالعان جۋرناليستەرگە.

باياعىدا بىرەۋ «قۋىرداقتىڭ كوكەسىن تۇيە سويعاندا كورەسىڭ» دەپتى عوي ساباز. سول سابازىڭىز تىم كورەگەن بولۋى كەرەك شاماسى. ويتكەنى، كەرەي مەن جانىبەك حانداردىڭ جانە قازاق باتىرلارىنىڭ ەسكەرتكىشى توڭىرەگىندەگى ماسەلە ۋشىعىپ تۇر. ءتىپتى، ەسكەرتكىشتەر ماسەلەسى كەيىنگى كەزدە كىمنىڭ-كىم ەكەنىن ايقىنداپ بەردى. سونىمەن ءبارى بەلگىلى بولا باستادى.

ءشۇۋ، دەگەندە ۇز-ا-ا-ا-ا-ق ۇنسىزدىكتەن كەيىن استانا قالاسى اكىمى يمانعالي تاسماعانبەتوۆ ۇلت نامىسىنىڭ كورىگىن قىزدىرا باستاعان ەسكەرتكىشتەرگە بايلانىستى پىكىر ءبىلدىردى. ول نە دەدى دەيسىز عوي، مىنە: «مەن ەسكەرتكىشتەر جونىندە ايتۋدان قورىقپايمىن. بۇل سۇراقتى ماعان ەمەس، رۇقسات قۇجاتسىز جاساعان مۇسىنشىگە قويىڭدار. رۇقسات قۇجات دەگەن نە؟ بۇل - مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى جانىنداعى ەسكەرتكىشتى سالۋعا رۇقسات بەرەتىن مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ قۇجاتى دەگەن ءسوز. ال مۇنداي قۇجاتتار مۇلدەم جوق. دەمەك ەسكەرتكىشتەر جونىندە دە سۇراق تۋىنداماۋ كەرەك،» - دەپتى باس قالانىڭ اكىمى جينالعان جۋرناليستەرگە.

جۋرناليستەرمەن سول جولعى كەزدەسۋىندە يمانعالي تاسماعانبەتوۆتىڭ «ەگەمەن قازاقستاندى» وقۋعا كەڭەس بەرگەنى تۋراسىندا اكىمنىڭ «نۇسقاۋىن» ازاتتىق راديوسى ەسكەرتكىشتەر تۋرالى كەزەكتى ءبىر ماقالاسىندا اتاپ وتكەن ەدى. قىزىق وسىدان كەيىن باستالدى. شىندىعىندا، بۇدان كەيىنگى ءىس- شارالار جوسپار بويىنشا وتكەندەي اسەر قالدىردى. ەل گازەتى  «ەگەمەن قازاقستاندا» اكىم ايتقانداي شىنىندا دا «توسىن» جاڭالىق بار بولىپ شىقتى. سويتسەك، قارايعانمەن ءىسى جوق، ءوزىنىڭ شارۋاسىمەن اينالىسىپ وتىرعان تاريحشى كوكەمىز قويشىعارا سالعاراعا ەسكەرتكىشتەر ماڭىنداعى ماسەلەگە «تورە» پىكىر ايتۋىن ءوتىنىپ «ەگەمەندىكتەر» حابارلاسقان كورىنەدى.

«ەگەمەننىڭ» وزىنەن حابارلاسىپ تۇرسا، جان قالا ما؟ اعامىز جالما-جان بار شارۋانى جيىپ قويىپ، ەسكەرتكىشتەرگە قاتىستى ازاماتتىق ءۇنىن بىلدىرمەككە بەل بۋادى. بۇل تاريحشىنىڭ ماقالاسىندا ايتىلعان جايلار. وسى جەردەن تاعى ءبىر مازاسىز سۇراق تۋادى. سوندا قويشىعارا سالعارانىڭ «ايبىندى» ازاماتتىق ءۇنىن ەستۋگە بارشامىز زار بولىپ جۇرگەنىمىزدە، ول كىسى «ەگەمەننەن» قوڭىراۋ كۇتىپ وتىرعان با؟ مۇمكىن «ەگەمەننەن» ەمەس، باسقا جاقتان تەلەفون شالعان شىعار؟ بۇل جاعى كوكەمىزدىڭ وزىنە ايان. قويشى، سونىمەن تاريحشى اعامىز كەرەي مەن جانىبەكتىڭ كەسكىن-كەلبەتى قىتايلانىپ كەتكەن دەگەن قورتىندى شىعارعان. جانە قايداعى ءبىر حانداردىڭ تاس مۇسىنىنە بولا، قازاق جاستارىنىڭ داۋرىققانىنا كاريانىڭ اقىلى جەتپەي، اقىرى ءبارىن سابىرعا شاقىرادى. سابىرعا شاقىرعانى توپەلەي بەرسە دە، توزە بەرىڭدەر دەگەنى شىعار دەپ ءبىز سياقتى كىشكەنتاي ادامدار راسىندا سونداي ءبىر ىڭعايسىز ويعا بەرىلەدى ەكەن. تاريحشى جوعارىداعى اكىمنىڭ ەسكەرتكىشتىڭ قۇجاتى تۋرالى ويىن تاپتىشتەپ ءتۇسىندىرىپ شىققان ەكەن ماقالاسىندا. مۇنداي تۇسىندىرمە، «قورعان» ماقالا تاريحشىنىڭ ءىسى مە دەپ، ءبىز تاعى ويعا قالدىق. جوسپارلى جۇيەنىڭ ءىسى مۇنىمەن بىتپەدى. 16 قاراشا كۇنى استانادان ءمۇسىنشى، ساۋلەتشى، سۋرەتشى، ونەرتانۋشىسى بار ءبىر توپ ادام الماتىعا ساۋ ەتىپ جەتىپ كەلىپتى. ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزگەن بۇل سابازدارىڭىز، اكىمنىڭ ايتقان سوزىنە تەرەڭدەتە تالداپ، ۇستەمەلەپ ءتۇسىندىردى. ەسكەرتكىشتى ىسكە العىسىز حالتۋرا دەپ اتادى. اقىر اياعىندا الماتىداعى جۋرناليستەرگە نە ايتۋعا كەلگەندەرى، ءبىر جارىم اي مۇقىم قازاق شۋىلداپ جاتقاندا قىڭق دەمەگەن بۇل كوركەمونەر وكىلدەرىنىڭ نەلىكتەن اياق استىنان نىلدەي بۇزىلعانىن وزدەرى ءتۇسىندىرىپ بەرە المادى، جۋرناليستەر تۇسىنبەي دال بوپ تارقاستى.

ارقادان كەلگەن كوركەمونەرشىلەر باستان اياق رەسمي تىلدە سۋ جورعاداي تايپالىپ وتىرىپ، قازاق حاندارى ەسكەرتكىشىنىڭ جوبا اۋتورى دەلىنىپ جۇرگەن سەمبىعالي سماعۇلوۆتى جەردەن الىپ جەرگە سالدى.

قۇداي-اۋ، بۇل قالاي بولدى دەپ سەمبىعالي سماعۇلوۆقا حابارلاستىق. و كىسى جوعارىدا توپ بولىپ كەلگەن مىرزالاردىڭ ءسوزىن تولىعىمەن جوققا شىعارىپ، ەسكەرتكىشتىڭ قۇجاتى تۇگەل ەكەنىن ايتا كەلىپ، مەملەكەتتىك كوميسسيا تامىز ايىندا قابىلداعانىن، ەسكەرتكىشتىڭ قىتايدا جاسالۋىنىڭ سەبەبىندە تۇسىندىرۋگە تىرىستى. سەمبىعالي مىرزانىڭ سوزىنە سەنسەك، ەسكەرتكىشتى قۇيۋ كەزىندە قازاقستانداعى ءمۇسىن قۇياتىن ورىندار بوس بولماعان كورىنەدى. ويتكەنى، ءبارى استانانىڭ 10 جىلدىعىنا سىيلىق جاساپ قاربالاس بولىپ جاتقان. ءسويتىپ، امالسىز قىتايعا اپارىپ ءمۇسىندى قۇيدىرىپ كەلگەن. ازىرگە ەسكەرتكىشتىڭ ماڭىنداعى اڭگىمەنىڭ ءبىر پاراسى وسى. اركىم ءوزى ءىسىنىڭ اقتىعىن ايتىپ الەك. ال، استانانىڭ سىرتىندا اق قارعا ورانىپ حاندار مەن باتىرلاردىڭ ەسكەرتكىشى ءالى تۇر...

ايتپاقشى، ءبىز قويشىعارا سالعاراۇلىن تاريحىشى شىعار دەپ جۇرەتىن ەدىك، سويتسەك ول كىسى ارەدىك «ەگەمەننەن» تاپسىرما الىپ تۇراتىن ەلگەزەك جۋرناليست ەكەن. ەندى بىلدىك...

«اباي-اقپارات».