قازاق دەگەن ەلمىز ءبىز!
بۇل كۇنى استانانىڭ اسپانى دا شايداي اشىق بولدى. "قازاق ەلى" الاڭىنا جينالعان حالىقتا قيساپ جوق. كەيبىر مالىمەتتەرگە قاراعاندا، بۇل جەرگە 70 مىڭداي ادام جينالىپتى. ۇكىمەت مۇشەلەرى مەن پارلامەنت دەپۋتاتتارى، قوعام قايراتكەرلەرى، بەلگىلى عالىمدار، تانىمال اقىندار مەن جازۋشىلار، ونەر ادامدارى، ستۋدەنتتەر، قالانىڭ بايىرعى تۇرعىندارى ەلدىڭ تاۋەلسىزدىككە بايلانىستى باستى شاراسىنىڭ بىرىنە كۋاگەر بولماققا اسىعىپ جەتكەن سياقتى. ولاردىڭ اراسىندا وبلىستاردان ۇلكەن قالالار مەن ەلدى مەكەندەردەن جەتكەن ادامدار دا كوپ بولدى.
بۇل كۇنى استانانىڭ اسپانى دا شايداي اشىق بولدى. "قازاق ەلى" الاڭىنا جينالعان حالىقتا قيساپ جوق. كەيبىر مالىمەتتەرگە قاراعاندا، بۇل جەرگە 70 مىڭداي ادام جينالىپتى. ۇكىمەت مۇشەلەرى مەن پارلامەنت دەپۋتاتتارى، قوعام قايراتكەرلەرى، بەلگىلى عالىمدار، تانىمال اقىندار مەن جازۋشىلار، ونەر ادامدارى، ستۋدەنتتەر، قالانىڭ بايىرعى تۇرعىندارى ەلدىڭ تاۋەلسىزدىككە بايلانىستى باستى شاراسىنىڭ بىرىنە كۋاگەر بولماققا اسىعىپ جەتكەن سياقتى. ولاردىڭ اراسىندا وبلىستاردان ۇلكەن قالالار مەن ەلدى مەكەندەردەن جەتكەن ادامدار دا كوپ بولدى.
اشىلار الدىندا مونۋمەنتتىڭ ورتالىق بارەلەفى اق پەردەمەن جابىق تۇردى. مەرەكەدەگىدەي بەزەندىرىلگەن الاڭعا ورنالاسقان حالىق اسپاپتارى وركەسترى قازاق كۇيلەرىن ورىنداۋدا. سالتاناتتى جيىننىڭ تورىنە شىققان القالى توپتىڭ اراسىنان استانا قالاسىنىڭ اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ مىنبەرگە كوتەرىلىپ، مەرەكەنى اشتى. ارداقتى اعايىن، القالى قاۋىم، دەپ باستادى اكىم ءوزىنىڭ ءسوزىن. ءتۇپ شەجىرەسى سوناۋ، ەجەلگى تۇركىدەن باستاۋ الاتىن قازاق حالقى ءوزىنىڭ جەر بەتىنەن جويىلماي، ىرگەلى ەل، جورالى جۇرت، قابىرعالى قالپىن، ساليقالى سالتىن ساقتاپ قالعانى - ونىڭ ەركىندىك سۇيگىش ەرىك-ءجىگەرىنىڭ، اسقاق رۋحىنىڭ ارقاسى. ەۋرازيا اتتى قارت ماتەريك تالاي الاساپىران وقيعالاردى باسىنان وتكىزسە دە، وسى ءاپايتوس قۇرلىقتىڭ ءدال كىندىك ورتاسىنداعى ۇشى-قيىرى جوق ۇلى دالانى "ۇستىندە كوك، استىندا جەر جارالعاننان بەرى" مەكەن ەتىپ كەلە جاتقان حالقىمىز ءار كەزدە دە بوستاندىق، ەركىندىك، ازاتتىق اتتى ۇعىمدارمەن ۇلىقتانىپ كەلەدى. وعان ۇلى ۋاقىتتىڭ ءوزى كۋا. وسى تۇرعان ءسىز بەن ءبىز كۋا.
ەركىندىك پەن تەڭدىك، ەگەمەندىك پەن تاۋەلسىزدىك قاي حالىق ءۇشىن دە ەجەلدەن اسا قادىرلى ۇعىمدار. مۇنى ءتۇسىنۋ ءۇشىن ەلىم دەپ سوققان زور جۇرەك كەرەك، جەرىم دەپ سوققان جان پيدا سەزىم كەرەك.
ادام بولىپ ومىرگە كەلۋ دە، ازامات بولىپ قالىپتاسۋ دا، تىزگىن ۇستاپ ەل باسقارۋ دا، سول ەلدىڭ تۇعىرلى تۇتقاسىنا اينالۋ دا الدىمەن ءتاڭىردىڭ، سوسىن حالىقتىڭ ارقاسى. تاعدىر قازاقستانعا بۇرىن-سوڭدى بولماعان تاريحي ءمۇمكىندىكتى سىيعا تارتسا، سول ەركىندىك پەن تەڭدىكتىڭ، ەگەمەندىك پەن تاۋەلسىزدىكتىڭ تۋىن كوتەرگەن ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەڭبەگى قازاقتىڭ كيىز شەجىرەسىنە كونە تۇركىنىڭ تاسقا باسقان تاڭباسىنداي ماڭگى قاشالاتىن مول مۇرا، دەپ جالعادى ءسوزىن يمانعالي نۇرعاليۇلى.
حالىقتى جاسايتىن تاريح، تاريحتى جاسايتىن جەكە تۇلعالار. قازاقستان پرەزيدەنتى سونداي تۇلعالاردىڭ ءبىرى دە، بىرەگەيى دە. سوڭعى 20 جىلعا جۋىق ۋاقىت ىشىندە ەلدىڭ ەل بولعانى، ەس جيىپ، ەتەك جاۋىپ، وركەنيەتتى مەملەكەتتەر قاتارىنا قوسىلعانى، قازاقستاننىڭ بۇرىن-سوڭدى بولماعان ەكونوميكالىق جانە رۋحاني بيىككە كوتەرىلگەنى سول كىسىنىڭ ساياسي جەتىستىگى دەپ بىلەمىن. سوندىقتان استانا قالاسى ءماسليحاتىنىڭ باستاماسىمەن اشىلىپ وتىرعان وسىناۋ ءرامىز - ءبىزدىڭ اتا-بابا اماناتىنا ادالدىعىمىزدىڭ، ۇلتتىق سانا-سەزىمىمىز بەن تاريحي تاڭداۋىمىزدىڭ، ەل مەن ونى جەتەكتەگەن ەلباسىمىزعا دەگەن قۇرمەتىمىزدىڭ، حالىق ءۇشىن كەرەكتى، تاريح ءۇشىن دەرەكتى ايعاعىمىزدىڭ ءدال كورىنىسى دەپ قابىل الايىق، ارداقتى اعايىن.
ودان ءارى ي.تاسماعامبەتوۆ ەلباسى ەڭبەگىنىڭ شىرقاۋ شىڭى بۇگىن ەلىمىزدىڭ جۇرەگىنە اينالىپ، ۇلتتىق ۇيىتقىسى بولىپ وتىرعان استانا قالاسى ەكەنىن قاداي ايتتى. حالىق پەن ونىڭ ليدەرىنىڭ بۇگىنگىدەي قۋاتتى كۇش بولىپ بىرلەسۋى ەل دامۋىنىڭ رۋحاني قوزعاعىش ۇيلەسىمى ەكەنى "قازاق ەلى" مونۋمەنتىنىڭ بويىنان تولىق كورىنىس تاۋىپ تۇر. بۇل ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىزدىڭ ەجەلگى ارمانى، بولاشاق ۇرپاقتاردىڭ ماقساتى. سوندىقتان دا ول ءبىزدىڭ سەزىمدەرىمىزدى سەلت ەتكىزىپ، ەلدىڭ بولاشاعى مەن تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىزدىڭ الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىمىزدى سەزىندىرەدى.
وسىدان كەيىن ءسوز قازاقستان پارلامەنتى سەناتىنىڭ توراعاسى قاسىم-جومارت توقاەۆقا بەرىلدى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ، پارلامەنت سەناتىنىڭ توراعاسى:
"قازاق ەلى" مونۋمەنتى حالقىمىزدىڭ اسقاق رۋحىن پاش ەتەدى
بۇگىن ءبىز بۇكىل قوعام، الەۋمەت بولىپ داۋىرلىك ماڭىزى بار وقيعاعا - "قازاق ەلى" مونۋمەنتىن اشۋ سالتاناتىنا جينالىپ وتىرمىز. دانا حالقىمىز: "ەركىندىك قايدا بولسا - ەلدىك سوندا، بىرلىك قايدا بولسا - ەرلىك سوندا" دەپ ايتقانىنداي، "قازاق ەلى" مونۋمەنتى ەلىمىزدىڭ سان عاسىرلىق تاريحىنا، ۇلتىمىزدىڭ ۇلى پەرزەنتتەرىنە، اسىل مۇراتىنا، اتاجۇرتىمىزعا ارنالعان ماڭگىلىك ەسكەرتكىش. شىن مانىندە بۇگىنگىدەي بايتاق ەلىمىزدە، جاۋھار استانامىزدا وسىنداي ماعىناسى تەرەڭ مونۋمەنتتىڭ ورناۋى قازاق حالقى ءۇشىن تاريحي ادىلدىكتىڭ سالتانات قۇرۋىن ايعاقتايدى. ەلىمىزدىڭ باستى ەسكەرتكىشى ۇرپاقتار بايلانىسىن، ۋاقىت ۇندەستىگىن بەينەلەيدى. بۇل - اتا-بابالارىمىزدىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتىپ، جاس ۇرپاقتى ىزگىلىككە، وتانسۇيگىشتىككە باستايتىن كيەلى ورىن. مىنە، سوندىقتان دا بىزدەر ءۇشىن ونىڭ ماڭىزى اسا زور.
قازاق حالقى تالاي اۋمالى-توكپەلى زامانداردى باستان كەشتى. الايدا، ەركىندىكتى اڭساعان قايسار رۋحىمىز، قايرات-جىگەرىمىز ءبىزدى ءاردايىم العا جەتەلەدى. ۇلتىمىزدىڭ ۇلى جەڭىستەرى ەشقاشاندا وڭايلىقپەن كەلگەن جوق. تاۋەلسىزدىك جولىنا تۇسكەن سىن ساعاتتاردا پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ نار جۇگىن مويىماي كوتەرەتىن قاجىرلى قايراتكەر، دانا ساياساتكەر رەتىندە ەلىمىزدى سەنىممەن العا باستادى، دەربەس، ەگەمەندى قازاقستان مەملەكەتىنىڭ نەگىزىن قالادى. پرەزيدەنتىمىز ەلىنىڭ ءۇمىتىن اقتاۋدا ايانباي، وراسان زور ەڭبەك ءسىڭىردى. ول حالقىنىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋدى ءوز ءومىرىنىڭ باستى قاعيداسى رەتىندە تاڭداپ الدى. ەلباسىمىز العان باعىتىنان تايماي، مەملەكەت تىزگىنىن نىق سەنىممەن ۇستاپ كەلەدى.
الەم جۇرتشىلىعى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتى ايگىلى رەفورماتور، ۇلت ليدەرى دەپ تانيدى. قازاقستاننىڭ قول جەتكىزگەن بارشا تابىستارىن ەلباسىمىزدىڭ ەسىمىمەن بايلانىستىرادى.
قازاق جاقسىلىققا جانى قۇمار، پەيىلى كەڭ، پاراساتى بيىك، مىنەزى دارقان حالىق. باۋىرمال جۇرتىمىز زۇلمات جىلدارىندا قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعان كوپتەگەن ۇلتتارعا قامقورلىق جاسادى. مەملەكەتتىك مارتەبە العان انا ءتىلىن، ۇلتتىق سالت-ءداستۇرىن، باي مادەني مۇراسىن قايتا جاڭعىرتقان حالقىمىز بۇگىندە بارلىق ۇلتتار مەن ۇلىستاردىڭ ىنتىماعى مەن دوستىعىنا، بەرەكە-بىرلىگىنە ۇيىتقى بولۋدا.
شىن مانىندە پرەزيدەنتىمىزدىڭ باستاۋىمەن ءبىز قىسقا مەرزىمدە وتانىمىزدىڭ شاڭىراعىن بيىكتەتىپ، ىرگەسىن نىعايتتىق. ۇلتتىق ءمۇددەمىزدى قورعاپ، رۋحاني بايلىعىمىزدى مولايتتىق. باسەكەگە قابىلەتتى ەكونوميكامىزدى قۇرىپ، عالامدىق ءوركەنيەتتىڭ اجىراماس بولشەگىنە اينالدىق، مارتەبەسى بيىك، ابىرويلى مەملەكەت بولدىق. بايىپتى سىرتقى ساياساتىمىزدىڭ ارقاسىندا قاۋىپسىزدىك پەن تۇراقتىلىققا قول جەتكىزدىك. بارلىق كورشى ەلدەرمەن اراداعى مەملەكەتتىك شەكارامىزدى انىقتاپ، بەكىتتىك.
حالىقارالىق قوعامداستىق قازاقستاندى ادامزات تاريحىندا ءبىرىنشى بولىپ يادرولىق قارۋدان ءوز ەركىمەن باس تارتقان ەل، دۇنيەجۇزىلىك قاۋىپسىزدىك پەن بەيبىتشىلىككە ايتۋلى ۇلەس قوسقان مەملەكەت دەپ قۇرمەتتەيدى. حالىقتار دوستىعىن، دىندەر تاتۋلىعىن جانە رۋحاني كەلىسىمدى ساقتاۋعا باعىتتالعان ىزگى باستامالارىمىز جوعارى باعالانۋدا. كەلەسى جىلى قازاقستان تمد مەملەكەتتەرى، ورتالىق ازيا جانە بۇكىل تۇركى تىلدەس مەملەكەتتەردىڭ اراسىنان ءبىرىنشى بولىپ ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا توراعالىق ەتەتىن تۇڭعىش مەملەكەت بولماق. الەمدىك مۇسىلمان قاۋىمداستىعىنىڭ بەدەلدى مۇشەسى رەتىندە ءبىزدىڭ ەلىمىز 2011 جىلى يسلام كونفەرەنتسياسى ۇيىمىنا دا توراعا بولىپ سايلاندى. بۇل دا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ستراتەگياسىنىڭ دۇنيەجۇزىلىك قوعامداستىق تاراپىنان كەڭ قولداۋعا يە بولعانىن پاش ەتەدى. بۇگىنگى باس قوسىپ وتىرعان سالتانات ەلىمىزدىڭ تاريحىندا التىن ارىپتەرمەن جازىلاتىن ەستەن كەتپەس ەرەكشە وقيعا. استانا بۇكىل الەمگە "ورتالىق ازيانىڭ گاۋھارى", "ارمان قالا", "بولاشاقتىڭ جاڭا سيمۆولى" رەتىندە تانىلدى. استانا - وتانىمىزدىڭ جۇرەگى، حالقىمىزدىڭ تىنىسى، ۇلتتىق جاڭعىرۋىمىزدىڭ، رۋحاني ورلەۋىمىزدىڭ ءرامىزى، بەرىك نەگىزى. ءبىزدىڭ باس قالامىز - ەلىمىز وركەندەۋىنىڭ ايقىن نىشانى، سەنىمىنىڭ التىن بەسىگى.
استانا شىن مانىندە ءبىزدىڭ ۇلتتىق يدەيامىز، بولاشاققا باعدارىمىز. سوندىقتان ەلوردا تورىنەن سالتاناتپەن بوي كوتەرگەن "قازاق ەلى" مونۋمەنتى - عاسىردان عاسىرعا، اتادان بالاعا مۇراعا قالاتىن ايرىقشا ءرامىز. ول ءبىزدىڭ بابالار اماناتىنا ادالدىعىمىزدى، ۇرپاقتار الدىنداعى پارىزىمىزدى، ايالى دا اسىل ءۇمىتىمىزدى بەينەلەيدى.
بۇگىنگى كۇنى قازاقستان ءوزىنىڭ ليدەرىنىڭ باسشىلىعىمەن يننوۆاتسيالىق قارقىندى دامۋ جولىنا ءتۇسىپ وتىر. مۇنداعى باستى باعدار ءبىلىم، عىلىم، مادەنيەت پەن دەنساۋلىق ساقتاۋ ىستەرىن دامىتۋعا باعىتتالعان. ەلباسى ەكونوميكانى جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ نەگىزىندە جاڭعىرتۋ مەن يندۋستريالاندىرۋدىڭ بولاشاعى اسا زور كوپجىلدىق جوسپارىن قولعا الىپ وتىر.
ءبىزدىڭ ەڭ باستى ءۇمىتىمىز جاستاردا. ۇلت ليدەرى سىزدەردەن وقىڭىزدار، جاساڭىزدار، ەڭبەك ەتىڭىزدەر دەپ تالاپ ەتەدى. قازاقستاندى جاڭعىرتۋ مىندەتى، ونى الدىڭعى قاتارلى دامىعان ەلدەر قاتارىنا قوسۋ مىندەتى سىزدەردىڭ مويىندارىڭىزعا جۇكتەلىپ وتىر.
ءبىز، قازاقستان حالقى ءوزىمىزدىڭ جاڭا استانامىزبەن جانە ونى قۇرعان، جاساعان پرەزيدەنتىمىزبەن ماقتانامىز. ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ ءجۇرەگى استانا قالاسىندا سوعادى. ەلىمىز ءۇشىن اسا ماڭىزدى شەشىمدەر وسىندا قابىلدانادى. استانا - ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ جارقىن بولاشاققا ۇمتىلىسىنىڭ سيمۆولى.
زاڭعار كوككە ۇمتىلعان "قازاق ەلى" مونۋمەنتى حالقىمىزدىڭ اسقاق رۋحىن پاش ەتىپ، بىرلىك پەن تاتۋلىققا، جاقسىلىق پەن جاسامپازدىققا شاقىرادى. بۇگىنگى تاريحي ساتتە بارشاڭىزدى "قازاق ەلى" مونۋمەنتىنىڭ اشىلۋىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن. مەملەكەتىمىزدىڭ باياندى بولاشاعى جولىنداعى ەڭبەكتەرىڭىز جەمىستى بولسىن.
سپيكەردىڭ سوزىنەن كەيىن "قازاق ەلى" مونۋمەنتى سالتاناتتى تۇردە اشىلدى.
شەرحان مۇرتازا، حالىق جازۋشىسى: كوبەيمەسەك كوسەگەمىز كوگەرمەيدى
ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ادامزاتتى توپان سۋدان امان الىپ شىققان نۇح پايعامبارعا ۇقساپ قازاقستاندى سوناۋ 90-شى جىلدارى تاۋەلسىزدىك جولىندا باستالعان كۇرەستە امان الىپ شىعىپ، ەل قىلدى. بۇگىنگى كۇنى ول حالقىمىزدىڭ سانىنىڭ كوبەيگەنىن قالاپ وتىر. ۇكىمەت كوپ بالا تۋعان انالارعا ۇلكەن قامقورلىق جاساۋدا. وسى ءۇردىستى قولداۋىمىز كەرەك. ءبىز ساپامىز ءتاپ-ءتاۋىر حالىق بولعانىمىزبەن، سانىمىز ءالى دە تىم از حالىقپىز. قازاقتىڭ ءسوز زەرگەرى عابيت مۇسىرەپوۆ: ء"بىز جايىلساق جوقپىز، جيىلساق كوپپىز", دەگەن ەدى. مۇحتار اۋەزوۆ تە: "ەل بولامىن دەسەڭ، بەسىگىڭدى تۇزە", دەگەن. بىزگە كوبەيۋ كەرەك. وسىعان پرەزيدەنت ءوزى باس بولىپ قامقورلىق جاساپ جاتىر. وسىنى ىسكە اسىراتىن بىزگە مىقتى ۇكىمەت كەرەك. سوندا عانا ءبىزدىڭ مارتەبەمىز بيىك بولىپ، ەشقاشان قور بولمايمىز. سوندا عانا ءبىز بارلىق كەدەرگىلەردى جەڭەمىز. حالقىمىزدىڭ باسىنا باق قونسىن. قازاقستان امان بولسىن. قازاق ەلى امان بولسىن.
گەننادي زەنچەنكو, قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى: قولداعى قازىنامىزدى باعالاي بىلەيىك
سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى اۋىل شارۋاشىلىعى قىزمەتكەرلەرىنىڭ اتىنان قازاقستان حالقىن بۇگىنگى وقيعامەن قۇتتىقتايمىن. "قازاق ەلى" مونۋمەنتىنىڭ اشىلۋى - سيمۆوليكالىق ءمانى زور وقيعا. بۇل - قازاقستاننىڭ وتكەنىن، قازىرگىسىن جانە بولاشاعىن بىرگە ۇشتاستىرىپ تۇرعان ايشىقتى بەلگى. ول قازاق حالقىنىڭ كوپ عاسىرلىق تاريحىنداعى وتكەن جولىن، وي-ارمانىن كورسەتىپ تۇر.
تاۋەلسىزدىك العان جىلدارى ءبىزدىڭ مەملەكەتتىلىگىمىز ءتورت اياعىنان تەڭ بولىپ قالىپتاستى. بۇگىنگى كۇنى قازاقستاندى بۇكىل الەم ساياسي تۇراقتىلىق پەن ەكونوميكاداعى قارقىندى دامۋدىڭ بەلگىسىندەي كورەدى. سونىمەن قاتار، بىزدەگى حالىقتار دوستىعى مەن دىنارالىق تۇراقتىلىقتى وزدەرىنە ۇلگى ەتەدى.
قازاقستاننىڭ بۇگىنگى بارلىق جەتىستىكتەرىن دۇنيە ءجۇزى تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆپەن بايلانىستىرادى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ الەمدەگى بەيبىتشىلىكتى، دوستىق پەن كەلىسىمدى، ەتنوسارالىق توزىمدىلىكتى ساقتاۋ جولىنداعى ماڭىزدى باستامالارىن بارلىق الەم قولدايدى.
مەن اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ قىزمەتكەرى رەتىندە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتى بىزگە كورسەتكەن قامقورلىعى ءۇشىن قاتتى قۇرمەتتەيمىن. ول كىسىنىڭ كومەگىنىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزگەن جوعارى تەحنولوگيالى جاڭا تەحنيكالاردىڭ ارقاسىندا ءبىزدىڭ وبلىسىمىز بيىل 6,1 ملن. توننا استىق جينادى. بۇل - بۇرىن بولىپ كورمەگەن رەكوردتى كورسەتكىش.
پرەزيدەنتتىڭ "نۇر وتان" حدپ-نىڭ كەزەكتەن تىس ءحىى سەزىندە قولعا العان يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق دامۋ باعدارلاماسىن ءبىزدىڭ وبلىسىمىز تابىستى تۇردە جۇزەگە اسىرۋدا. ونداعان جوبالار ىسكە اسىرىلىپ، ءوندىرىس ونىمدەرى ارتىپ كەلەدى. بۇل ءبىزدىڭ وبلىستىڭ قازاقستاننىڭ گۇلدەنۋىنە قوسقان سۇبەلى ۇلەسى.
مەن بارشا وتانداستارىمدى قول جەتكەن تابىستاردان ايىرىلماۋعا، ونى ەسەلەي ءتۇسۋگە شاقىرامىن. قولدا بار قازىنامىزدىڭ قۇنىن باعالاي بىلەيىك.
ءابىش كەكىلباەۆ، سەناتور:
وردالى استانا تۇرعىزۋ ولجالى جورىققا شىعۋدان قيىن
وسىدان ون ءۇش عاسىر بۇرىنعى بابالارىمىز ايتقان: "ەلىم بار جۇرت ەدىم عوي - ەلىم قايدا؟! ءتورىم بار جۇرت ەدىم عوي - ءتورىم قايدا؟!" - دەيتىن قاھارلى ۇرانمەن قالشىلداتقان جەلتوقساننىڭ ۇسكىرىگىنە قاراماي، ۇل-قىزدارىمىزدىڭ كوشەگە شىققانىنا - مىنە، بيىل جيىرما ءۇش جىل بولماق. قاتال رەجىم قاھارىنا ءمىنىپ، قىل بۇراۋ سالىپ باققانىمەن، ونى ءتاڭىر ەستىپ، تاريح قولداپ، تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا جاقىندا ون سەگىز جىل تولماق. تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن التى جىل وتە، كوشتىڭ باسىن سارىارقاعا بۇردىق. جەتىنشى جىلى ىسكە كىرىستىك. ودان بەرى ون ءبىر-اق جىل ءوتىپتى. نەتكەن بولماشى ۋاقىت؟! بىراق، سول ون ءبىر جىلدىڭ ىشىندە بابالارىمىزدىڭ الگى ون ءۇش عاسىر بويىنا ورىنداي الماي كەلە جاتقان اسىل ارمانى - باياندى ەلى دۇنيەگە كەلىپ، ەسىلدىڭ ەكى بەتىنە سامالاداي-سامالاداي عيماراتتار سامساتىپ، الەم سۇيسىنگەن ءزاۋلىم استانا سالىپپىز. نەتكەن كوپ ءىس تىندىرعانبىز؟! بۇل تەك ەرتەگىلەرگە عانا سىياتىن ەرەن ءىس. ء"تىل- اۋزىمىز تاسقا! تاۋبە-تاۋبە!" - دەيىك.
ويتكەنى، ەرتەدەگىلەر ەتەگى تولا ەڭىرەگەندەي، ۇلدار اكەسىنە، ىنىلەر اعاسىنا تارتپاي، ارباعانعا ەرىپ، الداعانعا كونىپ، ايدارلىسى قۇلعا، تۇلىمدىسى كۇڭگە اينالىپ، ءتىل، ءدىن ۇمىتىلىپ، ءدىل ازىپ، اتىمىز ءوشىپ، زاتىمىز جويىلىپ كەتە جازداعانىمىز كۇنى كەشە عانا ەمەس پە ەدى؟! وشكەن جانىپ، ولگەن ءتىرىلدى دەگەن وسى ەمەس پە؟!
ءبىر كەزدە بىلگە قاعان: "باز كەشسەك - وكىنەرمىز، جاڭىلىسساق - تۇزەلەرمىز. بىرىكسەڭ ەتتى، ەلىم!" - دەپ ەدى. مىنە، بۇگىن ىرگەمىز تۇگەل، بىرلىگىمىز بەكەم. جالپاق الەم تەگىس مويىنداعان مەملەكەت بولۋىمىز، جارىق دۇنيە تۇگەل تاڭقالعان استانا سالۋىمىز - سونىڭ ايعاعى. مۇنىڭ بارىنە جانجالسىز، جاعالاسسىز، جاسامپازدىق ارقىلى جايباراقات جەتىپپىز. ول بىرلىكتى ەلى، بىلىكتى ءتورى بار ساليقالى قاۋىمداردىڭ عانا قولىنان كەلمەك.
وردالى استانا تۇرعىزۋ ولجالى جورىققا شىعۋدان الدەقايدا قيىن. ول وتكەندەگىلەردىڭ ارمانىن ورىنداپ، بۇگىنگىلەردىڭ ءمۇددەسىن تۇگەندەپ، ەرتەڭگىلەردىڭ مەرەيىن تاسىتاتىنداي بولۋى كەرەك ەدى. قۇدايعا شۇكىر، ونداي جاسامپاز كۇش-جىگەر ەلىمىزدەن، ونى ءراسۋا ەتپەي، ورەلى ىسكە جۇمىلدىرا الار ءپاتۋا تورىمىزدەن تابىلدى. تاريحتىڭ تار جول، تايعاق كەشۋىندە دانىشپان حالقىمىز ءوز تاعدىرىن كىمگە سەنىپ تاپسىرۋدى ءبىلدى. تۇڭعىش پرەزيدەنت - ەرەكشە پرەزيدەنت. تالاي جىل بيلەپ-توستەگەن وتارشىلدىقتان ارىلۋ، اتاقونىسىمىزدى، ۇلتتىق دەربەستىگىمىزدى تۇگەل مويىنداتىپ، ىرگەلى ەل ەتۋ، جان-جاقپەن جاراستىقتى قارىم-قاتىناس ورناتىپ، قانداي جولمەن ويداعىداي دامي الاتىندىعىمىزدى ايقىنداۋ، سوعان لايىق ساياسي قۇرىلىم ءتۇزىپ، مۇندايدا بولماي قويمايتىن زاڭسىزدىقتارمەن ۇتىمدى كۇرەسىپ، جالپاق قاۋىمدى جاڭا ۇردىسكە باستاۋ سونىڭ ەنشىسىندە.
ءبىزدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ بويىندا ونداي تەرەڭ بىلىك، قاپىسىز كورەگەندىك، بيىك تالعام، ويداعىسىن ىسكە اسىرماي تىنبايتىن تاباندىلىق پەن ىجداھات جەتىپ ارتىلادى. ول انشەيىن كوشكە ەرگەن جەتىم تايلاقتاي سالپاقتاي بەرمەي، قايتكەندە ىرگەلى ەل، جورالى جۇرت بولا الاتىندىعىمىزدى داۋسىز مويىنداتاتىنداي ورەلى ماقساتتى دەر كەزىندە ءدال تاۋىپ قويا ءبىلدى. كەمەڭگەر حالقىمىز ونى جەتە ءتۇسىنىپ، ويداعىداي جۇزەگە اسىرا الدى. سونىڭ ارقاسىندا: "بىتكەن ءىستىڭ ءمىنى جوق، بىتىرگەن ەردىڭ كەمى جوق", دەيتىندەي كەرەمەت شارۋا تىندىرىلدى.
"ورازدىنىڭ وتىز قوناعى ءبىر كەلەدى" دەگەندەي، بۇل قۋانىشىمىزعا تورتكۇل دۇنيەنىڭ وكىلدەرى تۇگەل كۋا بولىپ ۇلگەردى. ون جىلدا وسى داۋىردەگى وزىق ۇلگىدەگى ءساۋلەتتى استانا سالعان قازاق ەلىنىڭ زامانعا ساي كەمەل مەملەكەت بولىپ، جارقىن كەلەشەككە لايىق كەلەلى ىستەر تىندىرۋعا ءازىر ەكەندىگىن ءوز كوزدەرىمەن كوردى. از جىلدار ىشىندە جەر-جاھانداعى وسى زامانعى زىمىران اتاۋلىنىڭ ءبارى شۇيلىگە قادالعان حالىقارالىق قاتەر ايماعى - حارتلەندتەن سان الۋان ۇلت، ءتىل، ءدىن وكىلدەرىنىڭ باستارى بىرىگىپ، تىلەكتەرى قوسىلعان شىن جيدەلى بايسىنعا اينالعانىنا تاڭقالدى. جەر بەتىندەگى يادرولىق قارۋسىزدانۋدى العاش قامتاماسىز ەتۋ ارقىلى ۇلتتىق، ەكونوميكالىق، ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىكتى دا بىردەي شەشۋدىڭ ونەگەسىن كورسەتتى. ساناۋلى جىلداردا سالاۋاتتى جولداردان ءوتىپ، ساليقالى قورىتىندىلار ءتۇيدى. باسەكەسىز تۇرمايتىن نارىق جاعدايىنداعى داعدارىستىڭ الدىن الۋ جولدارىن قاراستىردى. اسا تولعاقتى كەزەڭدەگى ەكونوميكالىق، ەكولوگيالىق، الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى ۇيلەستىرۋدەگى يننوۆاتسيالىق ساياساتى قازاقستاندى ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ توراعالىعىنا دەيىن جوعارىلاتتى. قازىرگى قازاقستان قاي سالانى دا حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەس دامىتاتىن مۇمكىندىكتەرگە يە. جاڭا حالىقارالىق مارتەبە وزا دامىعان ەلدەر ساناتىنا قوسىلۋ ۇدەرىسىمىزدى جەدەلدەتە تۇسەدى دەپ سەنەمىز. وسى زامانعى ۇلتتىق دامۋ ارناسىمەن الەۋمەتتىك ادىلەت، عىلىمي يننوۆاتسيا، ينتەللەكتۋالدىق پروگرەسس جانە دەموكراتيا جولىمەن العا باسا بەرەتىنىمىز داۋسىز. بىتكەن ىستەر وتە ءماندى. بىتپەگەنى ودان دا ماڭىزدى. جەتكەن جەڭىستەردى جەمىستى جالعاستىرىپ، تاريحي ساباقتاستىقتى وركەنيەتتى جولمەن ودان ءارى ورىستەتە ءبىلۋ - وسى زامانعى ۇلتتىڭ باستى پارىزى. ال قازاقستاننىڭ ءدال سونداي وسى زامانعى ەكەندىگىنە كۇللى الەم كۋا. وسى ماقسات جولىندا تاريحتىڭ تالاي قاتال سىناعىن تايسالماي ەڭسەرىپ، تايىنباي تاۋەكەلگە مىنەتىن تاباندى كۇرەسكەر، اسا تالانتتى ساياساتشى، تارلان كوشباسشى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆقا ايتار العىسىمىز، ارينە، ايرىقشا بولماقشى. قاھارماندىققا تولى وتكەنىمىزدى، جاسامپازدىققا تولى بۇگىنىمىزدى، باتىل باستاماشىلىققا تولى ەرتەڭىمىزدى بەلگىلەيتىن اق ءمارمار مونۋمەنتتىڭ ورتاق تۇلعاسى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ بولۋى ابدەن ورىندى. تاۋەلسىزدىكتىڭ قۋانىشىنا كەنەلگەن شات-شادىمان اعايىننىڭ اسقاق كوڭىلى الىپ سامۇرىقتاي اسپانعا سامعايدى. الەم ساحناسىنا ءوز كونستيتۋتسيامىزدى قابىلداپ كوتەرىلگەن كۇنىمىزدى ەسكە سالادى.
بۇل - ەل جولىندا جۇك قالدىرماس ەرلىككە ەسكەرتكىش. بۇل - ابزال ارماندار مەن اسىل مۇراتتارعا قانات بىتىرە الاتىن دارقان ەلدىككە ەسكەرتكىش. بابالار اماناتىن ورىنداعان ارداقتى ۇلىن ايالاعان حالىقتىق ماحابباتتىڭ ەسكەرتكىشى. جاسامپاز حالىق، جاڭاشىل قاۋىم ەكەندىگىمىزگە ەل جولىنداعى ەڭبەكتى ءادىل اسپەتتەي بىلگەندىگىمىزبەن سەندىرەمىز.
بەكبولات تىلەۋحان، پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى:
استانامىز الپامىستاي كۇن ساناپ وسۋدە
ازاتتىقتان اسىل، تاۋەلسىزدىكتەن ءتاتتى ۇعىم بار ما؟ ءبىز ەجەلدەن ەركىندىك اڭساعان الاشتىڭ بالاسى ەدىك. بۇل ۇلى ۇعىمداردىڭ قادىرىن ءبىر بىلسە، ءبىز بىلەمىز. اقىرىپ تەڭدىك سۇراعان اتا-بابامىزدىڭ ايالاعان ارمانىن ءبىز باعالاي الامىز. يساتاي-ماحامبەت، كەنەسارى-سىرىم، قاليبەك-وسپانداردىڭ جان قيىپ، اھ ۇرعان ارمانىنا ءبىز جەتتىك. بىراق سانامىزدى جانشىپ، جانىمىزدى جاسىتقان قۇلدىقتىڭ قىل بۇراۋىنان قۇتىلساق كەرەك-ءتى. قالقانىنا قازان-قازان ەت تۋراعان، جەبەمەن ءتىس شۇقىعان باتىر ەلدىڭ ۇرپاعىمىز ءبىز.
تاۋەلسىزدىك ءتاڭىردىڭ سىيى دەدىك. باسىندا اڭىراپ قالعانىمىز دا راس ەدى. اقتانبەردى جىراۋ ايتپاقشى، وسىنشا بەرگەن داۋلەتتى كوتەرە الار ما ەكەنبىز دەدىك. دەدىك تە سانانى سىلكۋ كەرەك دەپ مۇسا پايعامباردىڭ جولىمەن 40 جىلعا مەجە بەلگىلەدىك. ونىمىز 2030 جىل ەدى. جارقىن بولاشاقتا ءبارىن جاڭادان باستاۋ ءۇشىن جاڭا استانا ءىزدەدىك. انكارانى تۇركيانىڭ جاڭا استاناسى قىلعان اتاتۇرىكتىڭ ىزىمەن ءبىز دە اقمولانى جاڭا استاناعا اينالدىردىق. ارقانىڭ توسىندەگى كودەلى دودا كوركەم استاناعا اينالدى. بۇل نۇرسۇلتانعا سەنىپ، تىزگىنىن بەرگەن الاش بالاسى بىرلىگىنىڭ بەلگىسى ەدى عوي. الپامىستاي كۇن ساناپ ارشىنداپ وسسە، بۇل التى ايلىق جولدى التى اتتاعان، ارعىماق ادىمدى الاش بالاسىنىڭ كورىنىسى ەمەس پە، اعايىن. ەلىم دەپ ەمىرەنگەن ۇلان، ەرىنىڭ قادىرىن بىلگەندە عانا ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىز باياندى بولادى. بايۋ ءۇشىن ارىن ساتقان، تويۋ ءۇشىن تونىن ساتقان، ءتىلى مەن دىنىنەن بەزگەن پەندە ەمەس قازاقيانى ۇشپاققا شىعاراتىن، قازاقيانى ۇشپاققا شىعاراتىن سەنىڭ ءبىرلىگىڭ. ءبىز بۇگىن بەرەكەلىمىز، ءبىز بۇگىن مەرەكەلىمىز، اعايىن. تاڭىرگە تاۋبە، دارقان پەيىلىمىزگە، كەڭ كوڭىلىمىزگە اللانىڭ بەرگەنى بولار، بالكي. ءتىلىڭ امان، ءدىلىڭ امان، باۋىرىڭ ءبۇتىن، رۋحىڭ بۇلا، مەكەنىڭ بەرەكەلى بولعاي. قازاق ەلى جاساي بەر
«ەگەمەن قازاقستان» گازەتى. 2009-10-21:
