جەكسەنبى, 12 مامىر 2024
جاڭالىقتار 5268 0 پىكىر 14 قازان, 2009 ساعات 09:45

لورا ادامس. پريمەنيما لي پوستكولونيالنايا تەوريا ك تسەنترالنوي ەۆرازي؟

لورا ادامس - سوترۋدنيك فاكۋلتەتا سوتسيولوگي گارۆاردسكوگو ۋنيۆەرسيتەتا، سپەتسياليست پو يستوري، پوليتيكە، سوتسيولوگي تسەنترالنوي ازي، ۆ 2007-2008 گوداح پرەزيدەنت وبششەستۆا پو يزۋچەنيۋ تسەنترالنوي ەۆرازي (Central Eurasian Studies Society).

لورا ادامس

پريمەنيما لي پوستكولونيالنايا تەوريا ك تسەنترالنوي ەۆرازي؟[1]

"راۆنوزناچنى لي پريستاۆكي "پوست-" ۆ سلوۆاح "پوستكولونيالنىي" ي "پوستسوۆەتسكي"?" - تاكيم ۆوپروسوم زاداەتسيا سپەتسياليست پو افريكانسكوي ي افروامەريكانسكوي ليتەراتۋرە ۆ ستاتە، ۆىشەدشەي ۆ 2001 گودۋ[2]. سپۋستيا نەسكولكو لەت ۆ جۋرنالە، وپۋبليكوۆاۆشەم ەتوت ماتەريال، بىلا ورگانيزوۆانا ديسكۋسسيا نا تەمۋ "پوستكولونيالنى لي مى؟ پوستسوۆەتسكوە پروسترانستۆو"[3]. سپەتسياليستى پو پوستكولونياليزمۋ، ۆ وسنوۆنوم ليتەراتۋروۆەدى، ۆنەزاپنو وزابوتيليس "گەوپوليتيچەسكيم يسكليۋچەنيەم" سوۆەتسكوگو ي پوستسوۆەتسكوگو پروسترانستۆا يز سۆويح تەورەتيچەسكيح ۆىكلادوك[4]. تاكايا پوستانوۆكا ۆوپروسا، كاك پرەدستاۆلياەتسيا، ۆپولنە سپراۆەدليۆا. ۆەد پوستكولونياليزم يمەەت وتنوشەنيە ك "سيلام ۋگنەتەنيا ي دومينيروۆانيا، دەيستۆۋيۋششيم ۆ سوۆرەمەننوم ميرە: ەگو لاندشافت وپرەدەلياەتسيا پوليتيكوي، ۆ وسنوۆە كوتوروي - انتيكولونياليزم ي نەوكولونياليزم، راسا، ناتسيوناليزم ي ەتنيچنوست، گەندەر ي كلاسس"[5]. ەتو دوۆولنو شيروكوە وپيسانيە، نو ونو ۆسە جە زاتراگيۆاەت تسەنترالنۋيۋ ەۆرازيۋ وتنيۋد نە مەنشە، چەم كاكوي-ليبو درۋگوي رەگيون ميرا.

لورا ادامس - سوترۋدنيك فاكۋلتەتا سوتسيولوگي گارۆاردسكوگو ۋنيۆەرسيتەتا، سپەتسياليست پو يستوري، پوليتيكە، سوتسيولوگي تسەنترالنوي ازي، ۆ 2007-2008 گوداح پرەزيدەنت وبششەستۆا پو يزۋچەنيۋ تسەنترالنوي ەۆرازي (Central Eurasian Studies Society).

لورا ادامس

پريمەنيما لي پوستكولونيالنايا تەوريا ك تسەنترالنوي ەۆرازي؟[1]

"راۆنوزناچنى لي پريستاۆكي "پوست-" ۆ سلوۆاح "پوستكولونيالنىي" ي "پوستسوۆەتسكي"?" - تاكيم ۆوپروسوم زاداەتسيا سپەتسياليست پو افريكانسكوي ي افروامەريكانسكوي ليتەراتۋرە ۆ ستاتە، ۆىشەدشەي ۆ 2001 گودۋ[2]. سپۋستيا نەسكولكو لەت ۆ جۋرنالە، وپۋبليكوۆاۆشەم ەتوت ماتەريال، بىلا ورگانيزوۆانا ديسكۋسسيا نا تەمۋ "پوستكولونيالنى لي مى؟ پوستسوۆەتسكوە پروسترانستۆو"[3]. سپەتسياليستى پو پوستكولونياليزمۋ، ۆ وسنوۆنوم ليتەراتۋروۆەدى، ۆنەزاپنو وزابوتيليس "گەوپوليتيچەسكيم يسكليۋچەنيەم" سوۆەتسكوگو ي پوستسوۆەتسكوگو پروسترانستۆا يز سۆويح تەورەتيچەسكيح ۆىكلادوك[4]. تاكايا پوستانوۆكا ۆوپروسا، كاك پرەدستاۆلياەتسيا، ۆپولنە سپراۆەدليۆا. ۆەد پوستكولونياليزم يمەەت وتنوشەنيە ك "سيلام ۋگنەتەنيا ي دومينيروۆانيا، دەيستۆۋيۋششيم ۆ سوۆرەمەننوم ميرە: ەگو لاندشافت وپرەدەلياەتسيا پوليتيكوي، ۆ وسنوۆە كوتوروي - انتيكولونياليزم ي نەوكولونياليزم، راسا، ناتسيوناليزم ي ەتنيچنوست، گەندەر ي كلاسس"[5]. ەتو دوۆولنو شيروكوە وپيسانيە، نو ونو ۆسە جە زاتراگيۆاەت تسەنترالنۋيۋ ەۆرازيۋ وتنيۋد نە مەنشە، چەم كاكوي-ليبو درۋگوي رەگيون ميرا.

چتو كاساەتسيا ۋچەنىح، پوسۆياتيۆشيح سەبيا يزۋچەنيۋ تسەنترالنوي ەۆرازي، تو ۆ ناشيح رياداح، زا نەكوتورىمي يسكليۋچەنيامي (سرەدي كوتورىح، ناپريمەر، بحاۆنا دەۆ ي دەنيز كانديوتي), و پوستكولونيالنوي تەوري ۆ وسنوۆنوم پومالكيۆايۋت. ۆ ليتەراتۋروۆەدەني، سكاجەم، پوستكولونيالنايا تەوريا س لەگكوستيۋ تسيركۋليرۋەت وت رەگيونا ك رەگيونۋ، نو پەرەد يستوريكامي ي سپەتسياليستامي پو سوتسيالنىم ناۋكام پوستوياننو ۆوزنيكايۋت كاكيە-تو بارەرى، ينتەللەكتۋالنو پرەپياتستۆۋيۋششيە پريلوجەنيۋ پوستكولونيالنوگو ديسكۋرسا ك يزۋچاەمىم نامي سترانام. سامىم نەزناچيتەلنىم يز ەتيح بارەروۆ موجنو پريزنات نەدوستاتوك وبششەي پودگوتوۆكي پو چاستي سوتسيالنوي تەوري، يسپىتىۆاەمىي سپەتسياليستامي رەگيونالنوگو پروفيليا. منوگيە يز ناس وبەسكۋراجەنى پوستمودەرنيستسكيم ستيلەم يزلوجەنيا ي تاكيم جە ميرووششۋششەنيەم، پرەوبلادايۋششيم ۆ رابوتاح، پوسۆياششەننىح پوستكولونيالنوي تەوري، يلي جە پروستو چۋۆستۆۋيۋت زاترۋدنەنيا ۆ پەرەفورماتيروۆاني اناليتيچەسكيح ۆىكلادوك ليتەراتۋرنىح كريتيكوۆ ۆ كونتسەپتى، پريمەنيمىە ۆ سوتسيالنىح ناۋكاح.

بولەە سەرەزنىە پروبلەمى ستاۆيت پەرەد نامي سراۆنيتەلنىي اناليز، ك كوتورومۋ پرەدستويت وبراتيتسيا دليا توگو، چتوبى ۆپيسات ارگۋمەنتى، كاسايۋششيەسيا افريكانسكوگو يلي يۋجنوازياتسكوگو پوستكولونياليزما، ۆ كونتەكست تسەنترالنوي ەۆرازي. نو، ۋچيتىۆايا يستوريچەسكيە وسوبەننوستي سوۆەتسكوگو سلۋچايا، موجنو لي ۆووبششە گوۆوريت و پريمەنيموستي كاكيح-ليبو پرەدپوسىلوك پوستكولونيالنوي تەوري ك توي چاستي ميرا، كوتورۋيۋ مى يزۋچاەم؟ ۆ ەتوم ەسسە يا پرەدلوجۋ وتۆەت نا داننىي ۆوپروس ي سدەلايۋ نەسكولكو پرەدپولوجەني پو پوۆودۋ توگو، كاكيم وبرازوم پوستكولونيالنايا تەوريا سپوسوبنا پوموچ نام ۆ يسسلەدوۆاني وبششەستۆ، كوتورىمي مى زانيماەمسيا. ليتەراتۋرا، نا كوتورۋيۋ يا زدەس وپيرايۋس، وتنيۋد نە ياۆلياەتسيا يسچەرپىۆايۋششەي. فاكتيچەسكي يا داجە وگرانيچيلا كرۋگ يستوچنيكوۆ، چتوبى وتمەتيت نەسكولكو پولەزنىح يلي دوستۋپنىح رابوت، وپيراياس نا كوتورىە، سپەتسياليستى پو تسەنترالنوي ەۆرازي موگۋت ۆكليۋچيتسيا ۆ رازگوۆور و پوستكولونياليزمە.

كاكوگو رودا يمپەريەي بىل سوۆەتسكي سويۋز؟

پەرۆەيشيم ۆىزوۆوم ۆ دەلە پوستروەنيا سراۆنيتەلنوي تەوري پوستكولونياليزما دليا تسەنترالنوي ەۆرازي وستاەتسيا تو، چتو مى پو-پرەجنەمۋ پرەدپوچيتاەم سموترەت نا سوۆەتسكي سويۋز كاك نا يمپەريۋ. دليا توگو چتوبى وتۆەتيت نا ۆوپروس، ياۆلياەتسيا لي تسەنترالنايا ەۆرازيا پوستكولونيالنىم وبرازوۆانيەم، ي ەسلي دا، تو ۆ كاكوم سمىسلە، نەپلوحو بىلو بى رازوبراتسيا س ەە كولونيالنىم پروشلىم.

پوستكولونيالنايا تەوريا تياگوتەەت ك ديالەكتيچەسكوي تراكتوۆكە يستوري: پروتيۆورەچيا، ۆنۋترەننە پريسۋششيە كولونياليزمۋ، سوزدايۋت ۋسلوۆيا، وبەسپەچيۆايۋششيە پوستەپەننوە رازرۋشەنيە كولونيالنوي سيستەمى[6]. كاك وتمەچايۋت بەنەديكت اندەرسون[7] ي پارتحا چاتتەردجي[8]، كولونيالنىە دەرجاۆى وپراۆدىۆالي سۆوە پراۆلەنيە، پودچەركيۆايا پروگرەسسيۆنۋيۋ ي مودەرنيزيرۋيۋششۋيۋ رول، كوتورىە وني يگرالي ۆ كولونيزيرۋەمىح وبششەستۆاح. نو ەتوت ديسكۋرس سودەرجيت ۆنۋترەننەە پروتيۆورەچيە مەجدۋ پريسۋششەي ەمۋ مودەرنيستسكوي، ۋنيۆەرساليستسكوي يدەولوگيەي ي وتستايۆانيەم كۋلتۋرنىح رازليچي دليا وبوسنوۆانيا دومينيروۆانيا كولونيزاتورا ناد كولونيزيرۋەمىم. يمەننو ۋسيليا يمپەري پو مودەرنيزاتسي پوروديلي ناتسيوناليستيچەسكيە ەليتى، سۋمەۆشيە وبراتيت لوگيكۋ ۋنيۆەرساليستسكوگو ديسكۋرسا پروتيۆ كولونيزاتوروۆ.

پو ۋتۆەرجدەنيۋ چاتتەردجي، كولونيالنىي ناتسيوناليزم ەست، پرەجدە ۆسەگو، كۋلتۋرنوە دۆيجەنيە، وسنوۆاننوە نا زاششيتە مەستنوگو سۋۆەرەنيتەتا ۆو ۆنۋترەننەي يلي دۋحوۆنوي سفەرە. نا زاپادە وبلاستي پۋبليچنوگو ي پريۆاتنوگو بىلي وبەدينەنى ۆ رامكاح ەدينوگو پوليتيچەسكوگو پروسترانستۆا:

"ناليچيە [ەتوگو پروسترانستۆا] پولنوستيۋ سوگلاسوۆىۆالوس س ۋنيۆەرساليستسكيم ديسكۋرسوم. ۆ كولونيالنىح وبششەستۆاح تسارستۆو پوليتيچەسكوگو ناحوديلوس پود چۋجەرودنىم كونترولەم، ا كولونيزيرۋەمىە ۆىتەسنياليس يز نەگو ۆ سيلۋ كولونيالنوگو راسپرەدەلەنيا رولەي"[9].

راسپروسترانەنيە پراۆيل، دەيستۆوۆاۆشيح ۆ پوليتيكە، نا چاستنۋيۋ، ۆنۋترەننيۋيۋ جيزن وزناچالو بى پولنىي وتكاز وت كاكوي-ليبو اۆتونومي. نو پوسكولكۋ كونسترۋيرۋەمايا ناتسيوناليستامي نوۆايا سفەرا پريۆاتنوگو بىلا ماركيروۆانا كۋلتۋرنىمي وسوبەننوستيامي، سۋبەكتيۆنوست، روجداۆشاياسيا ۆ ەتوي سفەرە، وسنوۆىۆالاس نە نا ۋنيۆەرسالنوستي، نو نا رازليچي.

ليۋبوە كولونيالنوە وبششەستۆو، تاكيم وبرازوم، راسكولوتو نا دۆە سوستاۆليايۋششيح: ماتەريالنۋيۋ (ۆنەشنيۋيۋ), "گدە ەۆروپا دوكازالا [sic] سۆوە پەرۆەنستۆو، ا ۆوستوك وتستۋپيل"[10]، ي دۋحوۆنۋيۋ (ۆنۋترەننيۋيۋ), ۆ كوتوروي كونتسەنتريرۋەتسيا سۋت كۋلتۋرنوي يدەنتيچنوستي، گدە كولونيزيرۋەمايا ەليتا وششۋششالا سۆوە پرەيمۋششەستۆو پەرەد زاپادوم. نايبولەە ۆاجنىم پروەكتوم انتيكولونيالنوي ەليتى وكازىۆالوس سترويتەلستۆو (ۆ رامكاح ۆتوروي سفەرى) تاكوي سوۆرەمەننوي ناتسيونالنوي كۋلتۋرى، كوتورايا نە بىلا بى زاپادنوي:

"بىلو نەوبحوديمو كۋلتيۆيروۆات ماتەريالنىە تەحنولوگي سوۆرەمەننوي زاپادنوي تسيۆيليزاتسي، ودنوۆرەمەننو سبەرەگايا ي ۋكرەپليايا وپرەدەلەننۋيۋ دۋحوۆنۋيۋ ساموبىتنوست ناتسيونالنوي كۋلتۋرى. تاكايا پوستانوۆكا زاداچي زاۆەرشالا فورمۋليروۆكۋ ناتسيوناليستيچەسكوگو پروەكتا ي، ۆىستۋپايا يدەولوگيچەسكيم وپراۆدانيەم يزبيراتەلنوگو ۋسۆوەنيا زاپادنوي سوۆرەمەننوستي، ونا ي نا سەگودنياشني دەن وستاەتسيا گوسپودستۆۋيۋششەي"[11].

پريمەنيمو لي ۆسە ۆىشەسكازاننوە ك سلۋچايۋ سوۆەتسكوي تسەنترالنوي ەۆرازي؟ نەسومنەننو، نەكوتورىە پاراللەلي وچەۆيدنى: سوۆەتسكي پروەكت مودەرنيزاتسي سىگرال زدەس ۆيدنۋيۋ رول، يمەلا مەستو يەرارحيا كۋلتۋرنىح وسوبەننوستەي، كوتورايا پودچەركيۆالا رۋسسكوە (ي، بولەە شيروكو، ەۆروپەيسكوە) پرەۆوسحودستۆو، سوزداۆاليس ناتسيونالنىە ەليتى. فاكتيچەسكي، ۆ ۆوپروسە و توم، كاكوگو رودا يمپەريەي بىل سوۆەتسكي سويۋز، ۆ يسسلەدوۆاتەلسكيح كرۋگاح نابليۋداەتسيا كرەپنۋششەە ەدينودۋشيە. ناپريمەر، ۆ نەداۆنەم نومەرە "Slavic Review", پوسۆياششەننوم ۆوسپرياتيۋ سوۆەتسكوي يمپەري ۆ سراۆنيتەلنوي پەرسپەكتيۆە، ادريەنن ەدگار پوكازىۆاەت، چتو سوۆەتسكايا پوليتيكا 1920-1930-ح گودوۆ پو پريوبششەنيۋ مۋسۋلمانسكوگو ناسەلەنيا سرەدنەي ازي ك مودەرنيزاتسي نە سليشكوم وتليچالاس وت پودوبنوي تسيۆيليزاتورسكوي پوليتيكي انگليچان ي فرانتسۋزوۆ. دوكازىۆايا ەتوت تەزيس، اۆتور وپيراەتسيا نا پروتيۆودەيستۆيە كولونيالنىح ۆلاستەي زاكابالەنيۋ جەنششين[12]. نو رازليچيە، زاياۆلياەت ەدگار، سوستويالو ۆ توم، چتو سوۆەتسكوە گوسۋدارستۆو پروۆوديلو سۆويۋ پوليتيكۋ، تسەلەناپراۆلەننو دوبيۆاياس سوتسيالنىح يزمەنەني ي ۆمەشيۆاياس س ەتوي تسەليۋ ۆ سفەرى وبىچنوگو پراۆا ي سەمەينوي جيزني، كوتوروي پروچيە يمپەرسكيە دەرجاۆى پرەدپوچيتالي نە تروگات. ۆتورجەنيە ۆ تو، چتو چاتتەردجي نازۆالا بى "ۆنۋترەننيم تسارستۆوم", ناپومينالو، سكورەە، مودەرنيزاتسيوننىە كامپاني سوسەدنيح ناتسيونالنىح گوسۋدارستۆ، تاكيح كاك يران ي تۋرتسيا[13]. ودناكو سوپروتيۆلەنيە تاكومۋ ۆمەشاتەلستۆۋ ۆ يرانە ي تۋرتسي بىلو گورازدو سلابەە، چەم ۆ سرەدنەي ازي، گدە ۆ 1920-ە ي 1930-ە گودى گوسپودستۆوۆالو ۋبەجدەنيە ۆ فۋندامەنتالنوي چۋجەرودنوستي سوۆەتسكوگو پراۆلەنيا. ۆوت كاك پيشەت وب ەتوم ەدگار:

"ۆاجنو نە تو، چتو گوسپودستۆو سوۆەتوۆ ۆ سرەدنەي ازي وبەكتيۆنو ۆىستۋپالو بولەە "چۋجەزەمنىم", نەجەلي ۆلاست تۋرەتسكيح يلي يرانسكيح ليدەروۆ ناد پودداننىمي پودۆلاستنوي يم پەريفەري. گورازدو بولەە پرينتسيپيالنىم سلەدۋەت پريزنات تو وبستوياتەلستۆو، چتو نارودنوە ۆوسپرياتيە موسكۆى بىلو يمەننو تاكوۆىم"[14].

زاۆەرشاەتسيا ستاتيا سلەدۋيۋششيم ۆىۆودوم: ۆ تو ۆرەميا، كاك مودەرنيزاتسيا ۆ يرانە ي تۋرتسي ۆ توت پەريود زاچاستۋيۋ ۆوسپرينيمالاس كاك لۋچشايا زاششيتا نەزاۆيسيمىح ناتسي وت پوسياگاتەلستۆ يمپەرياليزما، نەپرياتيە مودەرنيزاتسي ۆ سوۆەتسكوي سرەدنەي ازي بولشە ناپومينالو رەاكتسيۋ ارابسكوگو ناسەلەنيا ۆ ەۆروپەيسكيح كولونياح، ۆيدەۆشەگو ۆ مودەرنيزاتسي ينسترۋمەنت ەۆروپەيزاتسي.

ينىمي سلوۆامي، سوۆەتسكي سويۋز بىل پوحوج نا يمپەريۋ ۆ توم پلانە، چتو ون وسۋششەستۆليال پوليتيچەسكوە دومينيروۆانيە ناد گەوگرافيچەسكي وبشيرنوي تەرريتوريەي ي ناۆيازىۆال يەرارحيچەسكۋيۋ سترۋكتۋرۋ ۋپراۆلەنيا (س تسەنتروم ۆ موسكۆە) ەتنيچەسكي رازنورودنومۋ ناسەلەنيۋ. نو ەتو گوسۋدارستۆو ۆو منوگيح وتنوشەنياح نە پوحوديلو نا پروچيە ەۆروپەيسكيە يمپەري: نايبولەە زناچيتەلنوە وتليچيە وبۋسلوۆليۆالوس ەگو ناتسەلەننوستيۋ نا مودەرنيزاتسيۋ ي پوليتيچەسكۋيۋ موبيليزاتسيۋ پەريفەري. ۆ سيلۋ ەتوگو سوۆەتسكايا ۆلاست گورازدو بولەە اگرەسسيۆنو، نەجەلي ينىە كولونيالنىە دەرجاۆى، ناپادالا نا ۆنۋترەنني، دۋحوۆنىي مير ليۋدەي، نەپريكوسنوۆەننوست كوتوروگو وبيتاتەلي تسەنترالنوي ەۆرازي پىتاليس وتستويات. كاك پرونيتساتەلنو زامەچاەت بحاۆنا دەۆ، ۆاجنو پونيمات، چتو سسسر پرەدستاۆليال سوبوي "گيبريدنوە وبرازوۆانيە، سوچەتايۋششەە ەلەمەنتى تسەنتراليزوۆاننوي يمپەري ي ۆىسوكو مودەرنيزيروۆاننوگو گوسۋدارستۆا", كوتوروە پو-رازنومۋ ۆوسپرينيمالوس ۆ رازليچنىە ۆرەمەننىە پەريودى ۆ رازنىح چاستياح تسەنترالنوي ەۆرازي[15].

وفورمليايۋششيسيا كونسەنسۋس پو پوۆودۋ ۆوسپرياتيا سوۆەتسكوگو سويۋزا كاك يمپەري تياگوتەەت ك پودحودۋ ماركا بەيسسينگەرا، كوتورىي ۆيديت ۆ يمپەرسكوي گوسۋدارستۆەننوستي نە يدەالنىي تيپ يلي مودەل، نو "چتو-تو ۆرودە "سەمەينوگو سحودستۆا", پو ۆيتگەنشتەينۋ، زناچەنيا ي رەفەرەنتسي كوتوروگو سپوسوبنى زامەتنو مەنياتسيا س تەچەنيەم ۆرەمەني"[16]. نەسومنەننو، ۆوسپرياتيە موسكۆى كاك "چۋجدوي" سيلى سو ۆرەمەنەم سمياگچالوس، نو يز-زا دەفيتسيتا يستوريچەسكيح يسسلەدوۆاني، پوسۆياششەننىح پوستستالينسكومۋ پەريودۋ، ۋ ناس نەت توچنىح زناني و توم، ناسكولكو بىسترو يلي شيروكو ەتو پرويسحوديلو. مى موجەم، ودناكو، وتسەنيت، ۆ كاكوي مەرە سوۆرەمەننىە جيتەلي تسەنترالنوي ەۆرازي سچيتايۋت سوۆەتسكي وپىت كولونيالنىم، كاكيە يمەننو سوۆەتسكيە پوليتيچەسكيە پراكتيكي پوزۆوليايۋت پريسۆايۆات ەمۋ پودوبنىي يارلىك.

ۆ رۋسلە وپيساننوگو پودحودا مى راسسماتريۆاەم پوستكولونياليزم ۆ كاچەستۆە كونتەكستۋالنو ناپولنياەموگو ديسكۋرسا، گەنەريرۋەموگو رەاكتسيەي (وتتورگايۋششەي يلي بلاگوجەلاتەلنوي) نەكوگدا كولونيزيروۆاننىح نارودوۆ نا ينستيتۋتسيونالنوە ناسلەديە بىۆشيح كولونيزاتوروۆ، ا تاكجە نا نىنەشنيە ۆزايمووتنوشەنيا س نيمي. نو پودوبنوگو رودا يزۋچەنيە لوكالنو پوروجداەمىح ديسكۋرسوۆ پودۆوديت ناس ك سلەدۋيۋششەي تەمە، توجە نۋجدايۋششەيسيا ۆ پروياسنەني: ناسكولكو زاۆيسيت پوستكولونيالنايا تەوريا وت ناليچيا مەستنوگو دۆيجەنيا زا نەزاۆيسيموست ي مەستنوي كريتيكي، فورميرۋيۋششەيسيا پود ۆليانيەم جيزني ۆ كولونيالنىح ۋسلوۆياح؟

كوگدا كولونياليزم سمەنياەتسيا پوستكولونياليزموم؟

تەپەر يا حوتەلا بى پەرەيتي ك وبسۋجدەنيۋ ەششە بولەە ۆاجنىح ۆوپروسوۆ. ۋدالوس لي ينتەرەسۋيۋششەمۋ ناس رەگيونۋ ۋجە ۆىيتي يز پولوسى پوستكولونياليزما، ۆ كوتورۋيۋ ون ۆستۋپيل پوسلە كراحا تسارسكوي يمپەري، ي پەرەشەل لي ون ۆ رازرياد پوستپوستكولونيالنىح فەنومەنوۆ (ەتو پونياتيە پرەدستويت وبسۋديت ۆ دالنەيشەم)? يلي جە، ناوبوروت، موجەت بىت داجە و پوستكولونيالنوي تسەنترالنوي ەۆرازي پوكا گوۆوريت پرەجدەۆرەمەننو؟ وبا ۆوپروسا موتيۆيروۆانى سوپوستاۆلەنيامي س درۋگيمي سوۆرەمەننىمي كولونيالنىمي وبششەستۆامي، گدە نەزاۆيسيموستي ۋدالوس دوستيچ تولكو پوسلە دليتەلنوي بوربى، رازۆەرنۋتوي وسۆوبوديتەلنىم دۆيجەنيەم. ۋچيتىۆايا توت فاكت، چتو سرەدنەازياتسكيم رەسپۋبليكام بىۆشەگو سسسر نەزاۆيسيموست بىلا ۆ 1991 گودۋ ناۆيازانا (ەتو پرويزوشلو ۆسەگو ليش چەرەز نەسكولكو لەت پوسلە توگو، كاك مەستنىە ناتسيوناليستيچەسكيە ەليتى وسمەليليس وتكرىتو كريتيكوۆات سوۆەتسكۋيۋ ۆلاست), وبششەستۆا تسەنترالنوي ەۆرازي ۆپولنە موگۋت وكازاتسيا ۆ نەودنوزناچنوي سيتۋاتسي، كوتورۋيۋ پوكا نەلزيا نازۆات پوستكولونيالنوي.

پەرۆىي ۆوپروس، كاسايۋششيسيا انتيكولونيالنوي بوربى ناچالا حح ستولەتيا، ياۆنو ۆىحوديت زا رامكي ەتوگو نەبولشوگو ەسسە، نو بىلو بى ينتەرەسنو يسسلەدوۆات ۆزايمنىە پەرەسەچەنيا، سۆيازىۆايۋششيە تري رازنوۆيدنوستي ديسكۋرسا: دوسوۆەتسكي انتيكولونيالنىي، رازرابوتاننىي لەنينىم سوۆەتسكي انتيكولونيالنىي ي سوۆرەمەننىي انتيسوۆەتسكي. راسسماتريۆايا وپتسيۋ، سوگلاسنو كوتوروي تسەنترالنايا ەۆرازيا، ۆوزموجنو، ەششە نە ستالا پوستكولونيالنوي، يا كراتكو وستانوۆليۋس نا دۆۋح ياۆلەنياح، ۆ كوتورىح وبنارۋجيۆاەتسيا انتيكولونيالنىي ديسكۋرس كونتسا سوۆەتسكوي ەپوحي: نا سوچينەنياح سرەدنەازياتسكيح پيساتەلەي، تاكيح كاك چينگيز ايتماتوۆ، ي نا دۆيجەنياح ۆ پوددەرجكۋ ناتسيونالنوگو سۋۆەرەنيتەتا، پودنياۆشيحسيا ۆ گودى گلاسنوستي. ۆ سوپوستاۆلەني س تەمي سترانامي، گدە كولونيالنىە پراكتيكي سوپروۆوجداليس بۋرنىم راستسۆەتوم انتيكولونيالنوگو ديسكۋرسا، گدە دەكولونيزاتسيا وبەسپەچيۆالاس، حوتيا بى وتچاستي، دۆيجەنيامي زا ناتسيونالنۋيۋ نەزاۆيسيموست، وبششەستۆا تسەنترالنوي ەۆرازي ستولكنۋليس س ينوي سيتۋاتسيەي. ساموبىتنىە ۆىزوۆى ليبو پودتالكيۆالي يح ك پوستكولونيالنوي تراەكتوري، وتليچاۆشەيسيا وت درۋگيح انالوگيچنىح سلۋچاەۆ، ليبو جە، كاك مينيمۋم، زامەدليالي پروتسەسس دەكولونيزاتسي.

ك كونتسۋ برەجنەۆسكوي ەپوحي انتيكولونيالنايا كريتيكا سوۆەتسكوي پوليتيكي، پۋست ي وستوروجنو، نو ۆسە جە ۆىشلا ۆ پۋبليچنوە پروسترانستۆو. ودين يز نايبولەە يزۆەستنىح پريمەروۆ - رومان چينگيزا ايتماتوۆا "ي دولشە ۆەكا دليتسيا دەن"[17]، وپۋبليكوۆاننىي ۆ 1980 گودۋ، زادولگو دو ناستۋپلەنيا گلاسنوستي. ودنا يز گلاۆنىح تەم ەتوگو پرويزۆەدەنيا - پوتەريا كۋلتۋرى، كراسوچنو يلليۋستريرۋەمايا لەگەندوي و مانكۋرتە. مانكۋرت، سوگلاسنو ەتوي لەگەندە، ەتو مولودوي كازاح، زاحۆاچەننىي ۆ پلەن ي پورابوششەننىي ۆراگامي. دوبيۆاياس وت نەگو پولنوگو پودچينەنيا، زاحۆاتچيكي ليشيلي ەگو پامياتي: گەروي بولشە نە پومنيل، كتو ون تاكوي ي وتكۋدا ون. پوۆەستۆوۆانيە دوستيگاەت كۋلميناتسي ۆ توت مومەنت، كوگدا مانكۋرت، ليشيۆشيسيا پامياتي، ۋبيۆاەت سوبستۆەننۋيۋ مات. دليا ايتماتوۆا، پرينادلەجاۆشەگو ك مودەرنيزيروۆاننوي كيرگيزسكوي ەليتە، گلاۆنىم وسنوۆانيەم دليا كريتيكي سوۆەتسكوگو كولونياليزما ۆىستۋپالو ەگو كۋلتۋرنوە دومينيروۆانيە. كنيگا پودۆوديلا ك مىسلي، چتو سوۆەتسكوە گوسۋدارستۆو، سترەمياششەەسيا ك بەزوگوۆوروچنومۋ گوسپودستۆۋ، حوچەت، چتوبى ليۋدي سرەدنەي ازي زابىلي، كتو وني تاكيە. ي پوەتومۋ زاداچا كۋلتۋرنوي ەليتى - ۆسەمي سيلامي سوحرانيات ي بەرەچ كۋلتۋرنۋيۋ پاميات ي يستوريچەسكوە ناسلەديە. ۆپروچەم، ەتۋ كريتيكۋ نەلزيا نازۆات ودنومەرنوي: ايتماتوۆ تاكجە پرەدوستەرەگال سۆويح چيتاتەلەي وت توتاليتاريزما ي ەكولوگيچەسكيح ۋگروز، پرويستەكاۆشيح يز بەزدۋمنوگو شەستۆيا ناۋچنو-تەحنيچەسكوگو پروگرەسسا.

تەمى سوحرانەنيا كۋلتۋرى ي پريرودى وستاۆاليس ۆ تسەنترە ۆنيمانيا سوتسيالنىح دۆيجەني، ۆوزنيكشيح ۆ ەپوحۋ گلاسنوستي، تاكيح، ناپريمەر، كاك وبەدينەنيە "بيرليك" يلي يسلامسكايا پارتيا ۆوزروجدەنيا ۋزبەكيستانا. وني ۆسەمي سيلامي پروتيۆيليس تومۋ، چتو چاتتەردجي نازۆالا بى سوۆەتسكو-رۋسسكيم پرونيكنوۆەنيەم ۆو ۆنۋترەننيۋيۋ سفەرۋ كۋلتۋرنوي جيزني تسەنترالنوي ەۆرازي. بóلشايا چاست پودوبنىح ورگانيزاتسي پوناچالۋ پروياۆليالا وبەسپوكوەننوست پروبلەمامي ناتسيونالنوگو يازىكا، نو زاتەم يح لوزۋنگي سليليس س لوزۋنگامي ەكولوگيچەسكيح دۆيجەني، سرەدي كوتورىح وكازاليس، ۆ چاستنوستي، "نەۆادا-سەميپالاتينسك" ۆ كازاحستانە ي كوميتەت زا سپاسەنيە ارالا ۆ ۋزبەكيستانە. ۆمەستە وني كريتيكوۆالي كولونيالنۋيۋ پوليتيكۋ سسسر ۆ ەكولوگيچەسكوي سفەرە، ا يمەننو رادياتسيوننوە زاگريازنەنيە ۆ رەزۋلتاتە يادەرنىح يسپىتاني، پوسلەدستۆيا توتالنوگو كۋلتيۆيروۆانيا حلوپكا ۆ كاچەستۆە سرەدنەازياتسكوي مونوكۋلتۋرى. سۋششەستۆوۆانيە ەتيح دۆيجەني بىلو نەدولگيم، ا يح پروگراممنىە لوزۋنگي پوسلە دوستيجەنيا نەزاۆيسيموستي بىلي پەرەحۆاچەنى بىۆشيمي كوممۋنيستيچەسكيمي ەليتامي سووتۆەتستۆۋيۋششيح ستران. ەتيم دۆيجەنيام تاك ي نە ۋدالوس رازۆيت تاكيە ۆيدى كريتيكي يلي فورمى سوتسيالنوي موبيليزاتسي، س پوموششيۋ كوتورىح انتيكولونيالنىە دۆيجەنيا ۆ درۋگيح ستراناح زاستاۆليالي س سوبوي سچيتاتسيا. مەستنايا "كولونيالنايا ەليتا" پريسۆويلا سەبە ۆلاست، ا زاودنو ي امورفنىي ديسكۋرس "انتيكولونيالنوي ەليتى", سدەلاۆ ۆسە دليا توگو، چتوبى زالوجەننايا ۆ نەم سوتسيالنايا كريتيكا نە يمەلا نيكاكوگو بۋدۋششەگو.

تاكيم وبرازوم، تسەنترالنايا ەۆرازيا پوسلە وبرەتەنيا نەزاۆيسيموستي وبنارۋجيۆاەت سەبيا ۆ ينوي توچكە پوستكولونيالنوگو رازۆيتيا، نەجەلي سترانى يۋجنوي ازي يلي افريكي. (ۆپروچەم، نەكوتورىە پاراللەلي، ۆ وسوبەننوستي وتنوسيتەلنو پوستكولونيالنوگو اۆتوريتاريزما ۆ تروپيچەسكوي افريكە، كاجۋتسيا پورازيتەلنىمي[18].) موجنو لي سچيتات ەتو رازليچيە ۆ تراەكتورياح ۆسەگو ليش ۆوپروسوم ۆرەمەني يلي جە ەتو سۆيدەتەلستۆو بولەە وسنوۆاتەلنوي ي گلۋبوكوي كولونيزاتسي؟ ودين يز زامىسلوۆ پوستكولونيالنوي تەوري سوستويت ۆ توم، چتوبى رازرۋشيت بينارنىە وپپوزيتسي "ۆوستوك - زاپاد", "تسيۆيليزوۆاننىي - ابوريگەننىي" ي درۋگيە، زاداۆشيس تسەليۋ سفورميروۆات التەرناتيۆنىي ديسكۋرس سوۆرەمەننوستي، كوتورىي سوگلاسوۆىۆالسيا بى س مەستنىمي پرەدستاۆلەنيامي. كاك وتمەچاەت بحاۆنا دەۆ، رەزوننو بىلو بى وجيدات، چتو سو ۆرەمەنەم پروتسەسس دەكولونيزاتسي ۆكليۋچيت ۆ سەبيا ي كريتيكۋ كوگنيتيۆنىح فورم، روجدەننىح ۆ سوۆەتسكۋيۋ ەپوحۋ، وسوبەننو ۆ ناتسيونالنوم ۆوپروسە. ودناكو ۆ ناستوياششەە ۆرەميا، سكاجەم، كازاحسكايا يستوريوگرافيا وستاەتسيا ۆ رامكاح توگو، چتو چاتتەردجي نازىۆاەت "دەريۆاتيۆنىم ديسكۋرسوم": ەتو ناتسيوناليستيچەسكوە ي پريموردياليستسكوە مىشلەنيە، پروچنو ۋكورەننوە ۆ كاتەگورياح ي پرەدپوسىلكاح سوۆەتسكوي يستوريوگرافي[19]. منە تاكجە پريحوديلوس گوۆوريت و توم، چتو پوستكولونيالنىي پەريود ۆ سرەدنەي ازي وتمەچەن تاكوي كريتيكوي رۋسسكوگو كۋلتۋرنوگو دومينيروۆانيا، ۆ كوتوروي ۆ وسنوۆنوم ۆوسپرويزۆوديتسيا سوۆەتسكايا يەرارحيا زناني ي تسەننوستەي[20]. ەسلي جە رۋكوۆودستۆوۆاتسيا ديالەكتيچەسكيم پودحودوم، تيپيچنىم دليا پوستكولونيالنوي تەوري، تو پرەەمستۆەننوست مەجدۋ رازنوۆيدنوستيامي كريتيكي، پراكتيكوۆاۆشەيسيا ۆ سوۆەتسكوە ۆرەميا، ي كريتيكوي سەگودنياشنەگو دنيا وزناچاەت، چتو ەليتى تسەنترالنوي ەۆرازي پو-پرەجنەمۋ پرويزۆوديات دەريۆاتيۆنىي، ا نە پوستكولونيالنىي ديسكۋرس.

نو نام سلەدۋەت يزبەگات ۋۆلەچەنيا تەلەولوگيەي: موجەت بىت، پرودولجايۋششەەسيا پوگرۋجەنيە ۆ سوۆەتسكي ديسكۋرس ياۆلياەتسيا سلەدستۆيەم "نەدورازۆيتوستي" انتيكولونيالنوي كريتيكي؟ يلي جە ەتو رەزۋلتات نەودنوزناچنوي كولونيالنوي پريرودى سسسر، ۆىراجەنيە توي ەە چاستي، گدە سوۆەتسكوە گوسپودستۆو نە ۆوسپرينيمالوس ۆ كاچەستۆە "چۋجەرودنوگو"? پوحوجە، جيتەلي تسەنترالنوي ەۆرازي، ۆ وتليچيە وت وستالنىح "پوستكولونيالنىح" نارودوۆ، نايمەنەە ودنوزناچنى ۆ سۆوەم وتنوشەني ك روسسي ي سوۆەتسكومۋ سويۋزۋ. ي ەسلي وسنوۆىۆاتسيا نا وپرەدەلەني كولونياليزما، پرەدلاگاەموم بەيسسينگەروم، - "ەگو نە ۋزناەش، پوكا نە ۋۆيديش" - پوروي كاجەتسيا، چتو ۆ سرەدنەازياتسكوم رەگيونە ەتيكەتكا كولونياليزما پريمەنياەتسيا ۆەسما يزبيراتەلنو: دليا وبليچەنيا نەكوتورىح پراكتيك يلي ۋستانوۆوك، نو نە وسوبوي سيستەمى دومينيروۆانيا ۆ تسەلوم.

ەتا دۆويستۆەننوست ياركو پروسلەجيۆاەتسيا ۆ وبششەني پروفەسسورا دەۆ (ونا ينديسكوگو پرويسحوجدەنيا) س ودنيم يز كازاحسكيح سوبەسەدنيكوۆ. ۆ وتۆەت نا ەە راسسۋجدەنيا و توم، كاك ينديسكايا ناتسيوناليستيچەسكايا ەليتا يسپولزوۆالا سۆوە بريتانسكوە وبرازوۆانيە دليا كريتيكي انگليچان، كازاح ۆوسكليكنۋل: "دا، ۆام، ينديتسام، ۆىپالا ۋداچا بىت كولونيزيرۋەمىمي انگليچانامي، نو پوسموتريتە، كتو كولونيزيروۆال ناس!" دەۆ پرودولجاەت:

"كراسنورەچيۆايا تيرادا ەتوگو چەلوۆەكا سۆوديلاس نە ك وسۋجدەنيۋ كولونيالنوگو گنەتا كاك تاكوۆوگو، نو ك ۆىراجەنيۋ گوركوگو رازوچاروۆانيا ۆ توم، چتو سوۆەتسكوە گوسۋدارستۆو تاك ي نە ۆىپولنيلو ۆزياتىح نا سەبيا وبەششاني. ۆسيا وتۆەتستۆەننوست زا پروۆال چاياني ي ۋپوۆاني، سۆيازاننىح س سوۆرەمەننوستيۋ ي پروگرەسسوم، ۆوزلاگالاس نا يمپەريۋ"[21].

ۆ ەتوم پۋنكتە ناشە سوپوستاۆلەنيە رازليچنىح ۆيدوۆ پوستكولونياليزما نە پروستو ستالكيۆاەتسيا س نەپوۆتوريمو گيبريدنوي پريرودوي سوۆەتسكوگو گوسۋدارستۆا، نو ي ۋپيراەتسيا ۆ توت يستوريچەسكي فاكت، چتو بولشينستۆو گوسۋدارستۆ تسەنترالنوي ەۆرازي ستالي نەزاۆيسيمىمي ۆ ەپوحۋ گلوباليزاتسي. پارادوكسالنىە وتنوشەنيا ليۋبۆي ي نەناۆيستي، سۆيازىۆايۋششيە كولونيزاتوروۆ ي كولونيزيرۋەمىح (يمەننو ەتو بحابحا نازىۆاەت "امبيۆالەنتنوستيۋ كولونيالنوگو ديسكۋرسا"[22]), ي ستول جە ناپرياجەننوە سوسۋششەستۆوۆانيە بولشيح نادەجد ي بويازني راستۆوريتسيا ۆ كولونيزاتورسكوي كۋلتۋرە (پودۆەرگنۋتسيا "ميميكري") ۆ سيتۋاتسي پوستسوۆەتسكوگو ميرا وكازاليس نارۋشەننىمي. يبو "وت ريگي دو الما-اتى پوستكولونيالنىە ۋسترەملەنيا فيكسيروۆاليس نە نا ۋحودياششيح رۋسسكيح حوزياەۆاح، ا نا بليستايۋششەم ەۆرو-امەريكانسكوم چۋديششە MTV-ي-كوكا-كولى، كوتوروە يح نيسپروۆەرگلو"[23]. پىتاياس وتىسكات ۆ تسەنترالنوي ەۆرازي اۋتەنتيچنو مەستنۋيۋ كريتيكۋ، مى س راۆنوي ۆەروياتنوستيۋ نە وبنارۋجيم زدەس ني رازوبلاچەنيا سوۆەتسكيح فورم "پوليتيچەسكوگو زنانيا" ("knowledge-politics"[24]), ني كريتيچەسكوگو اناليزا سوۆرەمەننىح رەجيموۆ، كوتورىي وسنوۆىۆالسيا بى نا گلوبالنوم ديسكۋرسە دەموكراتيزاتسي، پراۆ چەلوۆەكا ي سۆوبودنوگو رىنكا. ۆ سۆويۋ وچەرەد، ۆ ينىح مەستاح وسۆوبوديۆشيەسيا نارودى سموگلي سفورميروۆات سوبستۆەننۋيۋ كريتيكۋ گلوباليزاتسي، كوتورۋيۋ وني ينوگدا راسسماتريۆايۋت كاك نەوكولونياليزم. زاپادنىە يدەي گراجدانسكوگو وبششەستۆا ي سەكۋلياريزما سلۋجات تەمي ميشەنيامي، نا كوتورىح سرەدنەازياتسكيە رەجيمى ۆكۋپە س تراديتسيوناليستسكيمي دۆيجەنيامي سوسرەدوتاچيۆايۋت گلاۆنىە ناپادكي، وتستايۆايا سوبستۆەننوە دومينيروۆانيە ۆ پۋبليچنوي سفەرە. ي تاكوگو رودا كريتيكا ۆو منوگوم سوزۆۋچنا ناستروەنيام ناسەلەنيا. ناپريمەر، يدۋششايا ۆ ۋزبەكيستانە كامپانيا زا "ناتسيونالنۋيۋ فورمۋ گراجدانسكوگو وبششەستۆا" ودنوۆرەمەننو بازيرۋەتسيا نا سوۆەتسكيح تراكتوۆكاح ۋزبەكسكيح ناتسيونالنىح تراديتسي (تاكيح، ۆ چاستنوستي، كاك ماحالليا - تراديتسيوننايا فورما وبششيننوي ساموورگانيزاتسي) ي نا سوۆرەمەننوي كريتيكە "منيموي" ۋنيۆەرسالنوستي زاپادنىح رازنوۆيدنوستەي گراجدانسكوي جيزني.

ماتەريالنىە ۋسلوۆيا سوتسياليزما

تاك جە، كاك ۆ كۋلتۋرە ي پوليتيكە سوۆرەمەننوي تسەنترالنوي ەۆرازي، ۆ وتنوشەني ەە ماتەريالنوي سفەرى نەلەگكو رازوبراتسيا س تەم، گدە مى يمەەم دەلو س ەففەكتامي "پوستكولونيالنوستي", ا گدە رەچ دولجنا يدتي وب ەففەكتاح "گلوباليزاتسي". نەپونياتنو، كاكيم وبرازوم موجنو پريمەنيت ك سوۆەتسكومۋ سوتسياليزمۋ پولوجەنيا پوستكولونيالنوي تەوري و رىنكاح، كاپيتالە ي ەكونوميچەسكيح وسنوۆانياح كولونياليزما. ۆ ناستوياششەە ۆرەميا ۆسە بولشەە چيسلو ۋچەنىح، اناليزيرۋيا پەرەحود وت سوتسياليزما، پولزۋەتسيا ماركسيستسكيم ينسترۋمەنتاريەم، نو ماتەرياليستيچەسكيە وسنوۆانيا پوستكولونيالنوي تەوري بولەە ۋتونچەننى ي تەسنو سۆيازانى س مەتودولوگيچەسكيمي يدەيامي پوسلەدوۆاتەلەي فۋكو. ەتوت ۆوپروس سليشكوم سەرەزەن دليا توگو، چتوبى ەگو ۆووبششە وبويتي ستورونوي، نو ۆ داننوي رابوتە، بويۋس، يا موگۋ زاترونۋت ەگو ليش مەلكوم.

ۆ وبزورە ليتەراتۋرى، پوسۆياششەننوم پوستكولونياليزمۋ ۆ تسەنترالنوي ازي ي نا بليجنەم ۆوستوكە، دەنيز كانديوتي پرەدلاگاەت نام وتپراۆنوي پۋنكت دليا راسسۋجدەني نا ەتۋ تەمۋ[25]. چاست پروبلەمى، ۋجە ۆىياۆلەننايا منويۋ ۆىشە، - ەتو وتنوسيتەلنايا لەگكوست پريلوجەنيا ك تسەنترالنوي ەۆرازي كۋلتۋرنىح ي پوليتيچەسكيح، نو وتنيۋد نە ەكونوميچەسكيح تەوري كولونياليزما - ناحوديت وتراجەنيە ۆ ەە زامەچاني و توم، چتو داجە زا پرەدەلامي ەتوگو رەگيونا رازليچنىە ديستسيپلينارنىە اسپەكتى پوروي ترۋدنو سوگلاسوۆات ۆ ەدينىي تەورەتيچەسكي كومپلەكس. يسسلەدوۆانيا پوستكولونيالنوگو بليجنەگو ۆوستوكا تياگوتەيۋت ك ودنوي يز دۆۋح كراينوستەي، زامىكاياس ليبو ۆ كۋلتۋرولوگيچەسكوم اناليزە، ليبو جە ۆ پوليتەكونومي. پريچەم ۆ يتوگە سترادايۋت وبا ناپراۆلەنيا. كانديوتي تاكجە ۋكازىۆاەت نا تو، چتو ۋنيكالنايا ۆ سۆوەي مودەرنيزيرۋيۋششەي ي رازۆيۆايۋششەي ميسسي يمپەريا سوۆەتسكوگو سويۋزا پرەدوستاۆلياەت نام پرەكراسنۋيۋ ۆوزموجنوست پەرەكينۋت موست مەجدۋ پوستكولونيالنوي تەوريەي (ۆ وسنوۆنوم پودپيتىۆاەموي گۋمانيتارنىمي ناۋكامي) ي كونتسەپتسيامي پوليتيچەسكوي ەكونومي. دليا ەتوگو پرەدلاگاەتسيا يسپولزوۆات كومپاراتيۆنۋيۋ وسنوۆۋ، پرينيمايۋششۋيۋ ۆو ۆنيمانيە "بوربۋ زا رەسۋرسى، لەگيتيمنوست ي سمىسلى"[26].

ەتوت اۆتور زاۆەرشاەت سۆوي رازمىشلەنيا، پرەدلاگايا رياد يسسلەدوۆاتەلسكيح ناپراۆلەني، كوتورىە پوموگلي بى سۆەستي ۆمەستە رازليچنىە پوتوكي پوستكولونيالنوي تەوري ي سدەلات پولەزنىە ەمپيريچەسكيە سوپوستاۆلەنيا مەجدۋ بليجنيم ۆوستوكوم ي تسەنترالنوي ەۆرازيەي. سرەدي پەرسپەكتيۆنىح تەم ۆىدەليايۋتسيا: وسوبەننوستي ستراتيفيكاتسي ي وبرازوۆانيا ەليت ي رەاليزاتسيا ۆ ەتوم پروتسەسسە زاپادنوي ي رۋسسكوي مودەلي; رول يسلاما ۆ كۋلتۋرە ي پوليتيكە س ۋچەتوم نىنەشنيح ترانسناتسيونالنىح ۆلياني; ي، چتو نايبولەە ۆاجنو دليا مەنيا ۆ داننوم سلۋچاە، يستوريچەسكي ي ينستيتۋتسيونالنىي كونتەكست دوبىچي نەفتي ي پرويزۆودستۆا حلوپكا، ا تاكجە پوسلەدۋيۋششەگو ۆىحودا ەتيح توۆاروۆ نا ميروۆوي رىنوك[27]. ۆوزموجنو، سوسرەدوتاچيۆاياس نا رەسۋرساح، ا نە نا چاستنىح پولوجەنياح ماركسيستسكوي تەوري، مى سۋمەەم سۆيازات ۆوەدينو كۋلتۋرولوگيچەسكوە ي ماتەرياليستيچەسكوە تەورەتيزيروۆانيە پوستكولونياليزما ۆ تسەنترالنوي ەۆرازي.

تاك پريمەنيما لي پوستكولونيالنايا تەوريا ك تسەنترالنوي ەۆرازي؟

نا ەتوت ۆوپروس سلەدۋەت وتۆەتيت ۋتۆەرديتەلنو، حوتيا يم پرەدستويت زانياتسيا ەششە گلۋبجە ي وسنوۆاتەلنەي. تە يز ناس، كتو يزۋچاەت سوۆرەمەننۋيۋ كۋلتۋرۋ، پوليتيكۋ، ەكونوميكۋ ي مەجدۋنارودنىە وتنوشەنيا، دولجنى پەرەيتي وت پروستوگو زايمستۆوۆانيا وپيساتەلنىح تەرمينوۆ ي ۆىيسكيۆانيا بروسكيح پاراللەلەي ك دەيستۆيتەلنومۋ پريمەنەنيۋ پوستكولونيالنوي تەوري ۆ اناليزە ي يسپولزوۆانيۋ راسسماتريۆاەمىح سلۋچاەۆ دليا كريتيكي ي ۋتوچنەنيا تەوري.

پوستكولونيالنايا تەوريا سنابجاەت ناس نوۆوي وپتيكوي، كوتورۋيۋ ستويت وپروبوۆات ۆ وتنوشەني يزۋچاەموگو نامي رەگيونا. نوۆىي ينسترۋمەنت تسەنەن تەم، چتو ون پوزۆولياەت نە تولكو راسكرىت پوستكولونيالنۋيۋ پريرودۋ نىنەشنەي تسەنترالنوي ەۆرازي، نو ي ۆىياۆيت وتليچيا ەە سوتسيۋما وت درۋگيح پوستكولونيالنىح وبششەستۆ. بولەە توگو، يسسلەدوۆانيە سرەدنەازياتسكيح وبششەستۆ پوموجەت سوۆەرشەنستۆوۆانيۋ پوستكولونيالنوي تەوري چەرەز پريلوجەنيە ەە ك بولەە شيروكومۋ سپەكترۋ يمپەرسكيح پروەكتوۆ، ۆ وسوبەننوستي تەح، ۆ وسنوۆە كوتورىح لەجالي نەكاپيتاليستيچەسكيە سپوسوبى دومينيروۆانيا. ۆ يدەالە ۋچەنىە دولجنى سوچەتات ينتەرپرەتاتسيوننىە پروزرەنيا، يزۆلەكاەمىە يز اناليزا توگو، كاكيم وبرازوم كونتسەپت يمپەري ديسكۋرسيۆنو پريمەنياەتسيا ۆ تسەنترالنوي ەۆرازي، س تەورەتيزيروۆانيەم پو پوۆودۋ كونكرەتنىح چەرت كولونياليزما، وسنوۆاننىم نا سراۆنەني س وبششەستۆامي، ناحودياششيميسيا زا پرەدەلامي پوستسوۆەتسكوگو ميرا.

نەزاۆيسيمو وت توگو، بۋدەت لي ۆ كونەچنوم سچەتە ۆزياتا زا وسنوۆۋ دالنەيشيح يسسلەدوۆاني پوستكولونيالنايا يلي كاكايا-تو درۋگايا تەوريا، مى تولكو ۆىيگراەم وت بولەە وسنوۆاتەلنوگو پريوبششەنيا ك تەورەتيچەسكومۋ بازيسۋ. ەتو نە تولكو سنابديت ناس اناليتيچەسكيم ينسترۋمەنتاريەم، سوۆەرشەنستۆۋيۋششيم ناشي كونتسەپتۋالنىە پرەدپوسىلكي، نو ي پوسودەيستۆۋەت پەرەۆودۋ ناشەي تەمى س ناۋچنوي پەريفەري ۆ سامىي تسەنتر اكادەميچەسكيح دەباتوۆ.

پەرەۆود س انگليسكوگو اندرەيا زاحاروۆا

______________________________________________________________

1) داننىي تەكست پرەدستاۆلياەت سوبوي پەرەۆود ستاتي: Adams L. Can We Apply a Postcolonial Theory to Central Asia? // Central Eurasia Studies Review. 2008. Vol. 7. № 1. ر. 2-8, سدەلاننىي س سوگلاسيا رەداكتسي جۋرنالا. - پريمەچ. رەد. (اۆتور ۆىراجاەت پريزناتەلنوست چلەنام رابوچەي گرۋپپى پو تسەنترالنوي ازي ي كاۆكازۋ گارۆاردسكوگو ۋنيۆەرسيتەتا، ي ۆ وسوبەننوستي دجونۋ شوبەرلەينۋ، زا كوممەنتاري، سدەلاننىە ۆ پروتسەسسە پودگوتوۆكي ەتوگو تەكستا.)

2) Chioni Moore D. Is the Post in Postcolonial the Post in Post-Soviet? Notes toward a Global Postcolonial Critique // Publication of the Modern Languages Association. 2001. Vol. 116. № 1. P. 111.

3) سم.: Chernetsky V.، Condee N.، Ram H.، Spivak G. Are We Postcolonial? Post-Soviet Space // Publication of the Modern Languages Association. 2006. Vol. 121. № 3. P. 819-836.

4) Chioni Moore D. Op. cit. P. 117.

5) Young R. Postcolonialism: An Historical Introduction. Malden, Mass: Blackwell, 2001. P. 11.

6) سم.: Bhabha H. Of Mimicry and Man: The Ambivalence of Colonial Discourse // The Location of Culture. London: Routledge, 1994. P. 85-92.

7) سم.: Anderson B. Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. London: Verso, 1991.

8) سم.: Chatterjee P. The Nation and its Fragments: Colonial and Postcolonial Histories. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1993.

9) Ibid. P. 75.

10) Ibid. P. 6.

11) Ibid. P. 120.

12) سم.: Edgar A. Bolshevism, Patriarchy and the Nation: The Soviet "Emancipation" of Muslim Women in Pan-Islamic Perspective // Slavic Review. 2006. Vol. 65. № 2. P. 252-272.

13) Ibid. P. 269.

14) Ibid.

15) Dave Bh. Kazakhstan: Ethnicity, language and power. Abington, N.Y.: Routledge, 2007. P. 15.

16) Beissinger M.R. Soviet Empire as "Family Resemblance" // Slavic Review. 2006. Vol. 65. № 2. P. 203. ۆيتگەنشتەين يسپولزوۆال سلوۆوسوچەتانيە "سەمەينوە سحودستۆو" دليا وپيسانيا وتدەلنىح فەنومەنوۆ ۆ تەح سلۋچاياح، كوگدا "ۆو ۆسەح ەتيح ياۆلەنياح نەت كاكوي-تو ودنوي وبششەي چەرتى، يز-زا كوتوروي مى پريمەنيالي ك نيم ۆسەم وديناكوۆوە سلوۆو، نو وني رودستۆەننى درۋگ درۋگۋ منوگووبرازنىمي سپوسوبامي" (ۆيتگەنشتەين ل. فيلوسوفسكيە يسسلەدوۆانيا // ۆيتگەنشتەين ل. فيلوسوفسكيە رابوتى. چ. 1. م.: گنوزيس، 1994. س. 110). - پريمەچ. پەرەۆ.

17) زدەس يدەت وتسىلكا ك يزدانيۋ: Aitmatov Ch. The Day Lasts More Than a Hundred Years. Bloomington, Ind.: Indiana University Press, 1983.

18) سم.: Mbembe A. The Banality of Power and the Aesthetics of Vulgarity in the Postcolony // Public Culture. 1992. Vol. 4. № 2. P. 1-30.

19) Dave Bh. Op. cit. P. 20-24.

20) سم.: Adams L. Modernity, Postcolonialism and Theoretical Form in Uzbekistan // Slavic Review. 2005. Vol. 64. № 2. P. 333-354.

21) Dave Bh. Op. cit. P. 2.

22) سم.: Bhabha H. Op. cit.

23) Chioni Moore D. Op. cit. P. 118.

24) Young R. Op. cit. P. 64.

25) Kandiyoti D. Post-Colonialism Compared: Potentials and Limitations in the Middle East and Central Asia // International Journal of Middle Eastern Studies. 2002. Vol. 34. № 2. P. 279-297.

26) Ibid. P. 295.

27) Ibid. P. 294-295.

«نەپريكوسنوۆەننىي زاپاس» 2009, №4(66)

 

 

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1946
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2196
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1812
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1540