جۇما, 17 مامىر 2024
جاڭالىقتار 4960 0 پىكىر 22 قىركۇيەك, 2009 ساعات 08:15

بەكەت نۋرجانوۆ. ناتسيا، كونستيتۋتسيا، گوسۋدارستۆو: كومپونەنتى ناتسيونالنوي يدەي

س مومەنتا وبرەتەنيا كازاحستانوم نەزاۆيسيموستي ي ناچالوم پوستروەنيا نوۆوگو كازاحستانسكوگو گوسۋدارستۆا نا پەرۆىي پلان ۆىشەل تسەلىي كومپلەكس ۆوپروسوۆ، سۆيازاننىح س ناتسيوناليزموم. /1/ ناتسيوناليزم كاك سوتسيالنىي، پوليتيچەسكي، كۋلتۋرنىي، پسيحولوگيچەسكي فەنومەن حح ۆ. ياۆلياەتسيا ودنوي يز سامىح موششنىح دۆيجۋششيح سيل سوۆرەمەننوگو ميرا. بريتانسكيە پوليتولوگي پول دجەيمس ي توم نەرن سراۆنيۆايۋت پريشەستۆيە ناتسيوناليزما س ياششيكوم پاندورى يز يزۆەستنوگو گرەچەسكوگو ميفا: «...ودناجدى وتكرىتىي، ياششيك پاندورى ي ەگو سودەرجيموە زاۆوەۆالو ۆسە ۆوكرۋگ. ك كونتسۋ  XIX ۆ. مير ۋجە بىل ۆ ەگو (ناتسيوناليزما-ب.ن.) ۆلاستي. ۆسە يازىكي پريسپوسوبيليس ك ەتومۋ يزناچالنو فرانتسۋزسكومۋ پونياتيۋ، ي ونو زارازيلو ۆوزدۋح، كوتورىم مى ۆسە ەششە دىشيم. كاك ۆەكوم پوزجە پونياتيا «ەتنيچنوستي» ي «گلوباليزاتسي»، ونو نە تولكو ستالو ودنيم يز سلوۆ، كوتورىە مى پوستوياننو ۋپوترەبلياەم، نو ي چاستيۋ بىستروي ترانسفورماتسي توگو سپوسوبا، كاكيم ليۋدي دۋمايۋت ي چۋۆستۆۋيۋت. ەتا ترانسفورماتسيا پوۆلەكلا زا سوبوي ني چتو ينوە، كاك دوگوۆور س ۆەليكيمي نارراتيۆامي ي پراكتيكامي سوۆرەمەننوستي. ونو نيكوگدا نە بىلو توتاليزيرۋيۋششيم، ودناكو ك سەرەدينە دۆادتساتوگو ۆەكا نيكتو فاكتيچەسكي نە يزبەجال ەگو، ي، نەسموتريا نا دەسياتيلەتيا ناۋچنوگو ۆنيمانيا ك نەمۋ، داجە سەگودنيا نيكتو تولكوم نە پونيماەت ەگو». /2/

س مومەنتا وبرەتەنيا كازاحستانوم نەزاۆيسيموستي ي ناچالوم پوستروەنيا نوۆوگو كازاحستانسكوگو گوسۋدارستۆا نا پەرۆىي پلان ۆىشەل تسەلىي كومپلەكس ۆوپروسوۆ، سۆيازاننىح س ناتسيوناليزموم. /1/ ناتسيوناليزم كاك سوتسيالنىي، پوليتيچەسكي، كۋلتۋرنىي، پسيحولوگيچەسكي فەنومەن حح ۆ. ياۆلياەتسيا ودنوي يز سامىح موششنىح دۆيجۋششيح سيل سوۆرەمەننوگو ميرا. بريتانسكيە پوليتولوگي پول دجەيمس ي توم نەرن سراۆنيۆايۋت پريشەستۆيە ناتسيوناليزما س ياششيكوم پاندورى يز يزۆەستنوگو گرەچەسكوگو ميفا: «...ودناجدى وتكرىتىي، ياششيك پاندورى ي ەگو سودەرجيموە زاۆوەۆالو ۆسە ۆوكرۋگ. ك كونتسۋ  XIX ۆ. مير ۋجە بىل ۆ ەگو (ناتسيوناليزما-ب.ن.) ۆلاستي. ۆسە يازىكي پريسپوسوبيليس ك ەتومۋ يزناچالنو فرانتسۋزسكومۋ پونياتيۋ، ي ونو زارازيلو ۆوزدۋح، كوتورىم مى ۆسە ەششە دىشيم. كاك ۆەكوم پوزجە پونياتيا «ەتنيچنوستي» ي «گلوباليزاتسي»، ونو نە تولكو ستالو ودنيم يز سلوۆ، كوتورىە مى پوستوياننو ۋپوترەبلياەم، نو ي چاستيۋ بىستروي ترانسفورماتسي توگو سپوسوبا، كاكيم ليۋدي دۋمايۋت ي چۋۆستۆۋيۋت. ەتا ترانسفورماتسيا پوۆلەكلا زا سوبوي ني چتو ينوە، كاك دوگوۆور س ۆەليكيمي نارراتيۆامي ي پراكتيكامي سوۆرەمەننوستي. ونو نيكوگدا نە بىلو توتاليزيرۋيۋششيم، ودناكو ك سەرەدينە دۆادتساتوگو ۆەكا نيكتو فاكتيچەسكي نە يزبەجال ەگو، ي، نەسموتريا نا دەسياتيلەتيا ناۋچنوگو ۆنيمانيا ك نەمۋ، داجە سەگودنيا نيكتو تولكوم نە پونيماەت ەگو». /2/

كازاحستان كاك سوۆرەمەننوە گوسۋدارستۆو دۆيجەتسيا ۆ وبششەم رۋسلە رازۆيتيا ميروۆىح ناتسي-گوسۋدارستۆ. زا پروشەدشيە 18 لەت گوسۋدارستۆەننوي نەزاۆيسيموستي كازاحستان زاياۆيل و سەبە كاك پولنوتسەننوە گوسۋدارستۆو-ناتسيا. دليا دالنەيشەگو پولنوتسەننوگو رازۆيتيا گوسۋدارستۆەننو-ناتسيونالنوگو سۋۆەرەنيتەتا نەوبحوديمو زنات وبششيە زاكونومەرنوستي ەتوگو پروتسەسسا، بىت نا ۋروۆنە پوسلەدنيح دوستيجەني سوتسيولوگيچەسكوي ي پوليتيچەسكوي ناۋكي، ي پرەجدە ۆسەگو، زنات سوۆرەمەننىە تەوري ي پراكتيكۋ ناتسيوناليزما. ۆ اناليزە ي پرەزەنتاتسي ەتيح پروبلەم، نا ناش ۆزگلياد، سوستويت پەرۆوستەپەننايا زاداچا كازاحستانسكيح ۋچەنىح، زانيمايۋششيحسيا ينتەرديستسيپلينارنىمي يسسلەدوۆانيامي ۆ ەتوي وبلاستي.

ۆاجنوي سوستاۆليايۋششەي تەوري ناتسيوناليزما ياۆلياەتسيا ناتسيونالنايا يدەيا. س ودنوي ستورونى، ونا ياۆلياەتسيا ۆىراجەنيەم ناتسيونالنوي پوليتيكي گوسۋدارستۆا، ەە تسەلەي ي زاداچ، ا تاكجە ۆوزموجنىح سرەدستۆ دوستيجەنيا ەتيح تسەلەي. نو س درۋگوي - ونا موجەت (ي دولجنا) ستات موششنىم كاتاليزاتوروم ەنەرگي ي ستول جە موششنىم وبەدينيايۋششيم فاكتوروم ماسس، ناسەليايۋششيح كازاحستان، فاكتوروم دالنەيشەگو ۋكرەپلەنيا ەدينستۆا نارودوۆ ي روستا بلاگوسوستويانيا سترانى. يستوريا پوكازىۆاەت، چتو ناتسيوناليزم ي ناتسيونالنايا يدەيا ۆ XIX-XX ۆ.ۆ. نەرەدكو ۆىستۋپالي توي «زاكۆاسكوي»، كوتورايا پوروجدالا سامىە موششنىە پوترياسەنيا ي سوتسيالنىە دۆيجەنيا، نوسيۆشيە كاك دەسترۋكتيۆنىي، تاك ي كونسترۋكتيۆنىي حاراكتەر.

نو ناتسيونالنايا يدەيا نە پرەدستاۆلياەت سوبوي چەگو-تو يسكليۋچيتەلنو ناتسيونالنوگو، پريسۋششەگو تولكو داننوي سترانە ۆ ەە ناتسيونالنوم ي كۋلتۋرنوم وتليچي وت ۆسەح درۋگيح ستران.  ناتسيوناليزم، پوۆتوريم، ەتو يدەولوگيا ي دۆيجەنيە، كوتوروە وحۆاتىۆاەت پراكتيچەسكي ۆسە سوۆرەمەننىە سترانى (پو كراينەي مەرە ۆوۆلەچەننىە ۆ سەت ميروۆوي پوليتيكي ي مەجدۋنارودنىح وتنوشەني), ي ۆسە ەتي سترانى پروشلي يلي پروحوديات سۆوي ناتسيونالنىي پۋت، كتو رانشە، كتو پوزجە. پوەتومۋ كازاحستانسكايا ناتسيونالنايا يدەيا دولجنا ۆكليۋچات ۆ سەبيا نە تولكو كۋلتۋرنو-يستوريچەسكۋيۋ سپەتسيفيكۋ كازاحسكوي ناتسي، نو ي ۆپيتات وبششەچەلوۆەچەسكيە، سۆويستۆەننىە ۆسەم ناتسيام-گوسۋدارستۆام يدەي ي تسەننوستي، ياۆليايۋششيەسيا نەوتەملەموي چاستيۋ يح تسيۆيليزوۆاننوگو سۋششەستۆوۆانيا. پوپۋتنو وتمەتيم، چتو ۆ سوۆرەمەننوي ليتەراتۋرە «گوسۋدارستۆو-ناتسيا» يلي «ناتسيا-گوسۋدارستۆو» راسسماتريۆايۋتسيا كاك نەرازرىۆنوە تسەلوە، پوەتومۋ ستاۆيت ي راسسماتريۆات ناتسيونالنىە ۆوپروسى ۆنە سۆيازي س گوسۋدارستۆوم (ۆ ستراناح، گدە ناتسي وبلادايۋت ناتسيونالنوي گوسۋدارستۆەننوستيۋ) مەتودولوگيچەسكي نەۆەرنو.

پوپىتاەمسيا دات نەكوە «رابوچەە» وپرەدەلەنيە ناتسيونالنوي يدەي ۆ نادەجدە، چتو ونو موجەت پوسلۋجيت وتپراۆنوي توچكوي دليا دالنەيشيح يسسلەدوۆاني. نا ناش ۆزگلياد، ناتسيونالنايا يدەيا - ەتو تو، چتو بليجە ۆسەگو دليا ناتسيونالنوگو سوزنانيا «سرەدنەگو چەلوۆەكا»، چتو ەمۋ پونياتنو «سامو سوبوي» ي نە ترەبۋەت رازياسنەنيا، ي ساموە گلاۆنوە - ەتو تو، چتو رازجيگاەت پلاميا ەگو ساموسوزنانيا، تولكايا ەگو نا وپرەدەلەننىە دەيستۆيا (نەۆاجنو، نا كونسترۋكتيۆنىە يلي دەسترۋكتيۆنىە، نا پودۆيگي يلي پرەستۋپلەنيا). ەتو يدەيا، كوتورايا ۆىراجاەت سامىە گلۋبوكيە ي ينتيمنىە تسەننوستي ميروۆوززرەنيا چەلوۆەكا، مىسلياششەگو سەبيا پرەدستاۆيتەلەم ناتسي. ناتسيونالنايا يدەيا وبلاداەت نە تولكو موششنوي دۆيجۋششەي سيلوي، وپرەدەليايۋششەي دەيستۆيا بولشيح گرۋپپ ليۋدەي، نو ي وگرومنوي سيلوي وبەدينەنيا ەتيح گرۋپپ ۆ ستابيلنىە ي دەەسپوسوبنىە كوللەكتيۆنوستي. ناتسيونالنايا يدەيا - ەتو تو، چتو زاستاۆلياەت چەلوۆەكا ۆيدەت ۆ مەستويمەنياح «مى»، «ناشە» نەچتو زناچيتەلنو بولشەە، چەم تولكو يازىكوۆىە سپوسوبى ساموۆىراجەنيا (كاك ون وتنوسيتسيا ك بولشينستۆۋ درۋگيح سلوۆ); ەتو تو، چتو زاستاۆلياەت ەگو س لەگكوستيۋ پەرەحوديت وت «يا» ك «مى»، س لەگكوستيۋ وتكازىۆاتسيا وت سامىح رازنىح ليچنىح پريوريتەتوۆ ي ينتەرەسوۆ، وتداۆايا پرەدپوچتەنيە پريوريتەتام ي ينتەرەسام گرۋپپى. تاكيم وبرازوم، ناتسيونالنايا يدەيا ەتو ودنوۆرەمەننو گلۋبيننايا ونتولوگيا چەلوۆەچەسكوگو (ناتسيونالنوگو) بىتيا (سپوسوب ەگو ناتسيونالنوگو سۋششەستۆوۆانيا), ەگو گلۋبيننايا سوتسيولوگيا كاك ەففەكتيۆنىي سپوسوب ۋستانوۆلەنيا پروچنوي سوتسيالنوي سۆيازي ي ستول جە گلۋبيننايا پسيحولوگيا، ۋپراۆليايۋششايا چرەزۆىچاينو سلوجنوي ي رازۆەتۆلەننوي سفەروي ەگو ەموتسيونالنىح، كوگنيتيۆنىح ي پوۆەدەنچەسكيح رەاكتسي.

كاكيە كومپونەنتى ۆكليۋچاەت ۆ سەبيا ناتسيونالنايا يدەيا؟ كونەچنوي تسەليۋ بولشينستۆا ناتسيوناليستيچەسكيح دۆيجەني ياۆلياەتسيا وبرەتەنيە ناتسيونالنوي گوسۋدارستۆەننوستي يلي ناتسيونالنو-گوسۋدارستۆەننوي اۆتونومي. پوەومۋ ودنوي يز گلاۆنىح سوستاۆليايۋششيح ناتسيونالنوي يدەي ياۆلياەتسيا ناتسيونالنوە گوسۋدارستۆو. دليا تەح ناتسي، گدە تاكوە وبرەتەنيە زاۆەدومو نەۆوزموجنو، كونەچنوي تسەليۋ ستاۆيتسيا دوستيجەنيە ناتسيونالنوي اۆتونومي س چەتكو وپرەدەلەننوي تەرريتوريەي ي ريادوم درۋگيح ۆوپروسوۆ. تاكيم وبرازوم، گوسۋدارستۆەننوست - ودين يز ۆاجنەيشيح كومپونەنتوۆ «سوستوياۆشەيسيا» ناتسي. كازاحستان، ك سچاستيۋ، سەگودنيا پرينادلەجيت ك چيسلۋ تاكيح سوستوياۆشيحسيا ناتسي. نو ناتسيونالنايا يدەيا ۆىراجاەت نە تولكو جەلانيە ناتسي ستات گوسۋدارستۆوم، نو ي سترەملەنيە ينديۆيدوۆ، سوستاۆليايۋششيح ناتسيۋ، سپوسوبستۆوۆات ۋكرەپلەنيۋ ي پروتسۆەتانيۋ ناتسيونالنوي گوسۋدارستۆەننوستي. سو سۆوەي ستورونى ستابيلنوە پروتسۆەتايۋششەە گوسۋدارستۆو سپوسوبستۆۋەت ۋكرەپلەنيۋ ناتسيونالنوي يدەي، ۆىزىۆايا چۋۆستۆا گوردوستي زا نەگو ي ۋۆەرەننوستي ۆ سەبە ۋ ەە نوسيتەلەي.

فورميروۆانيە (يلي ناليچيە) ناتسيونالنوگو گوسۋدارستۆا (ناتسي-گوسۋدارستۆا) - ۆاجنەيشي فاكتور رازۆيتيا ناتسيونالنوي يدەي. ۆ سوۆرەمەننوي ليتەراتۋرە يدۋت وسترىە ديسكۋسسي پو ۆوپروسۋ و سووتنوشەني ناتسي ي گوسۋدارستۆا، ي ۆ چاستنوستي، پو ۆوپروسۋ و توم، چتو روجداەتسيا رانشە - ناتسيونالنايا يدەيا يلي ناتسيونالنوە گوسۋدارستۆو. ك سوجالەنيۋ، رامكي داننوي ستاتي نە پوزۆوليايۋت راسسموترەت ەتوت ۆوپروس ۆو ۆسەي ەگو شيروتە، وستروتە ي «ليۋبوپىتنوستي». نا ناش ۆزگلياد، دات ودنوزناچنىي وتۆەت نا ۆوپروس و پەرۆيچنوستي ناتسيونالنوي يدەي يلي ناتسيونالنوگو گوسۋدارستۆا، ت.ە. و توم، چتو ۆوزنيكاەت رانشە - ناتسيونالنايا يدەيا يلي ناتسيونالنوە گوسۋدارستۆو - نەۆوزموجنو. ۆ ودنيح سلۋچاياح ناتسيونالنايا يدەيا ۆوزنيكاەت دو ي/يلي ۆ وتسۋتستۆي ناتسيونالنوگو گوسۋدارستۆا. ۆ درۋگيح سلۋچاياح ونا ۆوزنيكاەت ۆ پروتسەسسە فورميروۆانيا يلي پوسلە ۆوزنيكنوۆەنيا ناتسيونالنوگو گوسۋدارستۆا. بولشيە ناتسيونالنىە وبرازوۆانيا، تاكيە كاك گوسۋدارستۆا زاپادنوي ەۆروپى ي امەريكي (نو نە تولكو), كاك پراۆيلو، ۆىناشيۆالي (ۆىسترادالي) سۆوي ناتسيونالنىە يدەي ۆ مۋكاح روجدەنيا ناتسي-گوسۋدارستۆ. ۆ ەتوم سلۋچاە ناتسيونالنايا يدەيا ەتيح گوسۋدارستۆ فورميروۆالاس ۆ پروتسەسسە پروتيۆوپولوجنىح تسەنتروبەجنو-تسەنتروسترەميتەلنىح تەندەنتسي ي وفورمليالاس نەسكولكو پوزجە. ۆ درۋگيح سلۋچاياح ونا موگلا ۆوزنيكات دو وفورملەنيا ەتنوسا يلي ەتنيچەسكوي گرۋپپى ۆ ناتسيۋ ي سلۋجيت موششنىم ستيمۋلوم ي كاتاليزاتوروم ستانوۆلەنيا ناتسي.

يتاك، فورميروۆانيە تسەننوستەي ناتسيونالنوي يدەي، كاك پوكازىۆاەت وپىت درۋگيح رازۆيتىح ستران، تەسنو سۆيازانو س ناليچيەم موششنوگو ي ۋسپەشنو رازۆيۆايۋششەگوسيا (ۆو ۆسەح وتنوشەنياح) ناتسيونالنوگو گوسۋدارستۆا. يمەننو ونو ۆ رەشايۋششەي ستەپەني وپرەدەلياەت رازماح ي حاراكتەر ناتسيونالنوي يدەي. ليش رازۆيتوە يندۋستريالنوە گوسۋدارستۆو فورميرۋەت لينگۆيستيچەسكي ي ەتنيچەسكي گوموگەننوە وبششەستۆو ي تو، چتو ۆ سوۆرەمەننوي ليتەراتۋرە نازىۆايۋت «ستاندارتوم ناتسيونالنوي كۋلتۋرى». ستابيلنوست گوسۋدارستۆا فورميرۋەت تو، چتو ۆ پوليتيچەسكوي ناۋكە يمەنۋيۋت «پوليتيچەسكوي يدەنتيچنوستيۋ»، سۋششەستۆەننو ۆليايۋششەي نا حاراكتەر ناتسيونالنوي يدەي ي «ناتسيونالنۋيۋ يدەنتيچنوست». ودنو دەلو كوگدا ناتسيونالنايا يدەيا فۋنكتسيونيرۋەت ۆ ۋسلوۆياح بوربى يلي سترەملەنيا ك ناتسيونالنوي نەزاۆيسيموستي، ي سوۆسەم درۋگوە دەلو، كوگدا «پوليتيچەسكي گابيتۋس» ۋجە سفورميروۆالسيا: يمەننو ون ياۆلياەتسيا ۆاجنىم ستيمۋلياتوروم رازۆيتيا ناتسيونالنوي يدەي. پوليتيچەسكي يدەنتيفيتسيروۆاۆشي سەبيا سۋبەكت ۆ موششنوم ي ستابيلنوم گوسۋدارستۆە موجەت چۋۆستۆوۆات سەبيا ي ناتسيونالنىم چلەنوم ەتوگو گوسۋدارستۆا.

سيلنايا ەكونوميكا ي ناليچيە رازۆيتىح پوليتيچەسكيح ينستيتۋتوۆ دەلاەت پروتسەسس ناتسيونالنوي يدەنتيفيكاتسي زناچيتەلنو بولەە لەگكيم. ودنيم يز نەداۆنيح پودتۆەرجدەني ەتوگو ياۆلياەتسيا وبەدينەنيە دۆۋح گەرماني پوسلە پادەنيا بەرلينسكوي ستەنى. زاپادنايا گەرمانيا نا توت مومەنت پرەدستاۆليالا سوبوي تاكوە سيلنوە گوسۋدارستۆو، «يدەنتيفيتسيروۆاتسيا» س كوتورىم  مەچتالي ۆوستوچنىە نەمتسى. س درۋگوي ستورونى، وتسۋتستۆيە تاكوگو گوسۋدارستۆا ۆ ستراناح ۆوستوچنوي ەۆروپى ي بالكانسكيح ستراناح بىلو ودنوي يز پريچين راسپادا پرەجدە ستابيلنىح پوليەتنيچەسكيح گوسۋدارستۆەننىح وبرازوۆاني (ناپريمەر، يۋگوسلاۆي). فورميروۆانيە يلي ناليچيە ناتسي-گوسۋدارستۆا ۆاجنايا وسنوۆا ناتسيونالنوي يدەنتيفيكاتسي. ەتو «نورمالنىي» پۋت، كوتورىي پروشلي بولشينستۆو ەۆروپەيسكيح ي ازياتسكيح گوسۋدارستۆ. بەز ناتسيونالنوگو گوسۋدارستۆا كونتسەپتسي ناتسيونالنوستي بولەە راسپلىۆچاتى ي سلۋجات سوۆەرشەننو رازنىم پوليتيچەسكيم، يدەولوگيچەسكيم، مورالنىم ي ينىم تسەليام. س سوزدانيەم ناتسيونالنوگو گوسۋدارستۆا ناتسيوناليزم، كونەچنو، نە «ۋنيفيتسيرۋەتسيا»، ت.ە. وبرەتاەت ەدينۋيۋ فورمۋ; ۆوزنيكايۋت ي پروتيۆوبورستۆۋيۋت رازليچنىە فورمى ناتسيوناليزما، نو موششنوە ناتسيونالنوە گوسۋدارستۆو پوزۆولياەت سفورميروۆاتسيا «ەستەستۆەننومۋ» (ي پوتومۋ «بەسسپورنومۋ») چۋۆستۆۋ ناتسيونالنوي يدەنتيچنوستي.

ناتسيونالنايا يدەنتيچنوست نيكوگدا نە بىلا رەزۋلتاتوم سپەتسيالنوي پروپاگاندى ي گوسۋدارستۆەننوي پوليتيكي، يلي پرودۋكتوم چيستو ناۋچنىح يسسلەدوۆاني يستوريكوۆ، فيلوسوفوۆ، سوتسيولوگوۆ، پيساتەلەي ي دەياتەلەي كۋلتۋرى. تاكيە «يستوريچەسكيە يسسلەدوۆانيا» ياۆليايۋتسيا چاششە سوتۆورەنيەم ميفوۆ، چەم ناۋچنىمي يسسلەدوۆانيامي. ناتسيونالنايا يدەنتيچنوست فورميرۋەتسيا نا دۆۋح ۋروۆنياح - ينستيتۋتسيونالنوم ي كۋلتۋرنوم. ينستيتۋتسيونالنو ونا رازۆيۆاەتسيا نارودوم، پريۋچايۋششيمسيا ك ودنيم ي تەم جە «سوتسيالنىم» پريۆىچكام - گولوسوۆانيا، ۋچاستيا ۆ وبششەستۆەننىح ي ينىح ورگانيزاتسياح، وبششەنيا س ۆلاستيامي، ۋچاستيا ۆ كوللەكتيۆنىح پرازدنيكاح، پوسەششەنيا ستاديونوۆ، تەاتروۆ، پلاتياششيح نالوگي ي ت.د. كۋلتۋرنو، ۆ سوۆرەمەننىح يندۋستريالنىح وبششەستۆاح، ونا رازۆيۆاەتسيا چەرەز سوزدانيە «ستاندارتا ناتسيونالنوي كۋلتۋرى».

ۆتورىم ۆاجنەيشيم كومپونەنتوم ناتسيونالنوي يدەي ياۆلياەتسيا كونستيتۋتسيا. كاك يزۆەستنو، ني ودنو مونارحيچەسكوە گوسۋدارستۆو دو ۆوزنيكنوۆەنيا گوسۋدارستۆ-ناتسي نە يمەلو نيكاكوي كونستيتۋتسي، نو ي نە نۋجدالوس ۆ نەي. ەتو زاستاۆلياەت ناس پوستاۆيت ۆوپروس و ۆرەمەني ي پريچيناح ۆوزنيكنوۆەنيا فەنومەنا كونستيتۋتسي ي كونستيتۋتسيوننوگو گوسۋدارستۆا، ت.ە. راسسموترەت كونستيتۋتسيۋ نە كاك ەستەستۆەننۋيۋ داننوست يلي «بوجي دار»، ا كاك رەزۋلتات پەرەحودا وت ودنوي فازى سۋششەستۆوۆانيا ينستيتۋتا گوسۋدارستۆا ك درۋگوي. ي ەتوت پەرەحود، كاك ي منوگيە درۋگيە سوتسيالنىە يزوبرەتەنيا، بىل نە پلاۆنىم ي بەزبولەزنەننىم، ا سوپروۆوجدالسيا وجەستوچەننوي بوربوي، كروۆاۆىمي ستولكنوۆەنيامي ستارىح سپوسوبوۆ ۋپراۆلەنيا وبششەستۆوم س نەپريۆىچنىمي نوۆىمي. تاك بىلو ۆ سوەدينەننىح شتاتاح امەريكي، گەرماني، فرانتسي ي منوگيح درۋگيح گوسۋدارستۆاح. ليش تاكوي يستوريچەسكي پودحود پوزۆوليت لۋچشە پونيات سمىسل ي زناچيموست كونستيتۋتسي ۆ سوۆرەمەننوم وبششەستۆە. ۆ گەرماني، ناپريمەر، دو 1922 گ. نە بىلو ۋنيتارنوي كونستيتۋتسي. ۆ كونستيتۋتسي ۆەيمارسكوي رەسپۋبليكي تسۆەتا فلاگا (چەرنو-بەلو-كراسنىي) سيمۆوليزيروۆالي ليش نەداۆنو ۆوزنيكشي نەمەتسكي فلوت، چتو يمەلو زناچەنيە بولشە دليا تورگوۆىح، ۆوەننىح ي ينىح تسەلەي، چەم كاك سيمۆول نەمەتسكوگو گوسۋدارستۆا.

كونستيتۋتسيا ەتو وبششەستۆەننىي دوگوۆور، ليبو مەجدۋ گوسۋدارستۆوم ي ەگو گراجدانامي («نورمالنىي پۋت»), ليبو مەجدۋ گوسپودستۆۋيۋششيم گوسۋدارستۆەننىم (يلي «پرەدگوسۋدارستۆەننىم») وبرازوۆانيەم ي بولەە سلابىمي، زاۆيسيمىمي تەرريتوريالنو-پوليتيچەسكيمي وبرازوۆانيامي (كنياجەستۆا، گەرتسوگستۆا، گرافستۆا، زەملي، كلەريكالنو-ەپيسكوپالنىە ينستيتۋتى ي ت.د.) دليا ازي ەتو رودوۆىە، كلانوۆىە، تريبالنىە تەرريتوريالنو-پوليتيچەسكيە وبەدينەنيا. ۆتوروي پۋت ياۆلياەتسيا «نەنورمالنىم» پوتومۋ، چتو ۆ ەتوم سلۋچاە ون زناچيتەلنو تورموزيت يلي بلوكيرۋەت فورميروۆانيە ناتسيونالنوي يدەي. ون پرەدپولاگاەت يلي ناسيلستۆەننوە ناۆيازىۆانيە بولەە سلابىم وبرازوۆانيام يدەي ي ينتەرەسوۆ بولەە سيلنوگو، ي تەم سامىم دەلاەت داننوە پوليتيچەسكوە ەدينستۆو شاتكيم، فيكتيۆنىم، ۆزرىۆووپاسنىم ي نەنادەجنىم (تيپيچنىي پريمەر - سوۆەتسكي سويۋز), يلي وپرەدەلەننىە كومپروميسسى، سوحرانيايۋششيە ۆ ەتوم وبەدينەني وستاتكي پرەجنيح وبرازوۆاني. ي ۆ توم، ي ۆ درۋگوم سلۋچاە ۆوزنيكنوۆەنيە وبەدينيايۋششەي ناتسيونالنوي يدەي ستانوۆيتسيا ليبو نەۆوزموجنىم، ليبو پروبلەماتيچنىم.

ك سوجالەنيۋ، دليا ريادوۆوگو جيتەليا كازاحستانا كونستيتۋتسيا سەگودنيا چاستو ياۆلياەتسيا ليش ابستراكتنىم ي مالوپونياتنىم سيمۆولوم، كوتورومۋ موجنو سلەدوۆات يلي نەت، نو كوتورىي سوۆەرشەننو بەسپولەزەن ۆ پوۆسەدنەۆنوي جيزني. ۆ سوۆرەمەننىح رازۆيتىح ستراناح، ناپريمەر ۆ سوەدينەننىح شتاتاح امەريكي، كونستيتۋتسيا دەيستۆيتەلنو ياۆلياەتسيا ناتسيونالنوي يدەەي، ۆاجنوي چاستيۋ ناتسيونالنوي يدەي. فاكتيچەسكي سوەدينەننىە شتاتى - ەتو دوبروۆولنوە وبەدينەنيە وتنوسيتەلنو ساموستوياتەلنىح گوسۋدارستۆ (state پو-انگليسكي يمەننو «گوسۋدارستۆو»، ي تولكو پوزدنەە ونو پريوبرەلو زناچەنيە «شتات»، دا ي تو پرەيمۋششەستۆەننو ۆ رۋسسكوم يازىكە), سوحرانيايۋششيح سۆوە زاكونوداتەلستۆو ي زاكونى، سۆوە اۆتونومنوە ۋپراۆلەنيە، سۆويۋ سۋدەبنۋيۋ ۆلاست، پوليتسيۋ ي ت.د. نو ني ۋ ودنوگو شتاتا نەت سۆوەي كونستيتۋتسي، كونستيتۋتسيا ودنا دليا ۆسەح شتاتوۆ سشا. ونا وبەدينياەت ۆسە 50 شتاتوۆ ۆ ەدينوە گوسۋدارستۆو ي ياۆلياەتسيا وسنوۆنىم گارانتوم  ەدينستۆا سشا ي يح وبششيح دەموكراتيچەسكيح سۆوبود. كونەچنو، نادو زنات ناتسيونالنۋيۋ يستوريۋ سشا، چتوبى پونيات پوچەمۋ كونستيتۋتسيا زدەس يگراەت ستول بولشۋيۋ رول ي ياۆلياەتسيا نەوتەملەموي چاستيۋ ناتسيونالنوي يدەي. نەمنوگو موجنو نايتي گوسۋدارستۆ ۆ ميرە، ۆ كوتورىح كونستيتۋتسي بى وتۆوديلوس ستول زناچيتەلنوە مەستو.

ودنوۆرەمەننو س ۆوزنيكنوۆەنيەم ناتسيونالنوگو گوسۋدارستۆا ي ۋتۆەرجدەنيەم كونستيتۋتسي فورميرۋيۋتسيا تاكيە نەمالوۆاجنىە كومپونەنتى كاك گوسۋدارستۆەننايا سيمۆوليكا - گوسۋدارستۆەننىي فلاگ، گيمن، تسۆەت(ا), گوسۋدارستۆەننىە ي ناتسيونالنىە پرازدنيكي ي تسەرەموني ي درۋگيە سيمۆولى، كوتورىە تاكجە ياۆليايۋتسيا سوستاۆليايۋششيمي ناتسيونالنوي يدەي. سيمۆولى ۆووبششە يگرايۋت وچەن ۆاجنۋيۋ رول ۆ فورميروۆاني ي پوددەرجاني ناتسيونالنوي يدەي. سيمۆول وتسىلاەت ك ەتنيچەسكوي وبششنوستي، ون موجەت بىت ابستراكتنىم يلي كونكرەتنىم، كاكيم ۋگودنو، نو ون دولجەن بىت وبيازاتەلنو پرينيات ۆ كاچەستۆە وبەدينيايۋششەگو پريزناكا چلەنامي ەتنيچەسكوگو يلي ناتسيونالنوگو سووبششەستۆا ي بىت نەسومنەننو ۋزناۆاەمىم يمي. پوەتومۋ ناتسيونالنىە سيمۆولى دولجنى بىت ودنوۆرەمەننو دوستاتوچنو پروستىمي، چتوبى بىت پونياتنىمي داجە دليا سامىح مالووبرازوۆاننىح چلەنوۆ ناتسي، ي دوستاتوچنو بوگاتىمي سودەرجاتەلنو. يزليشنە ۋسلوجنەننىە سيمۆولى، وتسىلايۋششيە نە ك چۋۆستۆەننو-ەموتسيونالنوي، ا ك ابستراكتنو-ينتەللەكتۋالنوي سفەرە مالوپريگودنى دليا ۆىراجەنيا ناتسيونالنوي يدەي ي چاستو يگرايۋت وبراتنۋيۋ رول وتچۋجدەنيا ينديۆيدوۆ وت ناتسي. نو سيمۆولى دولجنى بىت ۋزناۆاەمىمي نە تولكو چلەنامي ەتنيچەسكوي يلي ناتسيونالنوي گرۋپپى، نو ي ۆنەشنيمي گرۋپپامي ي سووبششەستۆامي ليۋدەي. كتو سەگودنيا نە زناەت چيم سيمۆولوم ياۆلياەتسيا زۆەزدنو-پولوساتىي فلاگ ي داجە چتو ون سيمۆوليزيرۋەت؟ ۆ تو ۆرەميا كاك ليش ترەت روسسيان، سوگلاسنو ودنومۋ يز سوتسيولوگيچەسكيح وپروسوۆ، سۋمەلا راسپولوجيت تسۆەتا سۆوەگو ناتسيونالنوگو فلاگا ۆ پراۆيلنوي پوسلەدوۆاتەلنوستي.

نو دەلاەت ۋستويچيۆىم ەتنوس ي ناتسيۋ نە وتدەلنىي سيمۆول يلي ميف، ا «كومپلەكس ميفوۆ ي سيمۆولوۆ». «ون وپرەدەلياەت وبششي ستيل ەتنيچەسكوي كۋلتۋرى ي دەلاەت ەە ۋزناۆاەموي، كريستالليزۋەتسيا نا پروتياجەني نەسكولكيح پوكولەني ۆ سۆياششەننىح تەكستاح ي يازىكە، رەليگيوزنىح سۆياتىنياح ي موگيلاح، ستيلياح ودەجدى، يسكۋسستۆا ي ارحيتەكتۋرى، مۋزىكە، پوەزي، تانتسە، يۋريديچەسكيح كوداح، گورودسكوي پلانيروۆكە، فورماح يەرارحي (گراجدانسكوي، ۆوەننوي ي رەليگيوزنوي), سپوسوباح ۆەدەنيا ۆوينى ي پرويزۆودستۆەننىح تەحنولوگياح». /3/ رول سيمۆولوۆ ي ميفوۆ وسوبەننو ياركو ۆيدنا ۆ «دوناتسيونالنىي» پەريود رازۆيتيا ەتنيچەسكيح سووبششەستۆ. /4/ نو سكازاننوە وتنيۋد نە وزناچاەت، چتو س زاۆەرشەنيەم پروتسەسسا فورميروۆانيا ناتسي ەتي ەلەمەنتى ۋحوديات ۆ پروشلوە ي پەرەستايۋت يمەت دليا نەە زناچەنيە. ناپروتيۆ، ەتي ەلەمەنتى - ميفى، سيمۆولى، تراديتسي، ۆەروۆانيا - نە تولكو سوحرانيايۋتسيا ۆ ناتسيونالنوم سوزناني سوۆرەمەننوگو پەريودا، نو ي، پو منەنيۋ نەكوتورىح يسسلەدوۆاتەلەي، وستايۋتسيا كراەۋگولنىمي كامنيامي ەدينستۆا ي ستابيلنوستي ناتسي. «وسنوۆنايا دوكترينا زاداەت موتيۆ ي يمپۋلس دليا رازليچنىح ۆيدوۆ ناتسيونالنوي اكتيۆنوستي، - پيشەت يزۆەستنىي انگليسكي يسسلەدوۆاتەل ناتسيوناليزما ا.سميت، - كاك ي دليا سيمۆولوۆ ي ينستيتۋتوۆ، كوتورىە ۆىراجايۋت يدەيۋ ناتسي. ونا وحۆاتىۆاەت نە تولكو وبلاست پوليتيكي، نو ي سوتسيالنۋيۋ ي كۋلتۋرنۋيۋ وبلاست; ي ونا ۆكليۋچاەت ۆ سەبيا ي كۋلتۋرنىي پارتيكۋلياريزم ينديۆيدۋالنىح ناتسي، ي ۋنيۆەرسالنىي ۆزگلياد نا 'مير ناتسي'». /5/

<!--pagebreak-->

س سيمۆوليكو-ميفولوگيچەسكوي ستورونوي ناتسيونالنوي يدەي تەسنو سۆيازانا ەششە ودنا ەە سوستاۆليايۋششايا - (ناتسيونالنايا) كۋلتۋرا. پود كۋلتۋروي ۆ زاپادنوي ليتەراتۋرە (ۆ وتليچيە وت وتەچەستۆەننوي) پونيماەتسيا ليش تا چاست وبششەستۆەننوي جيزني، كوتورايا سۆيازانا س تراديتسيامي، وبىچايامي، ۆەروۆانيامي، ميفامي، ريتۋالامي، سيمۆوليكوي، پوۆسەدنەۆنوي جيزنيۋ ي ت.د. تاكوە پونيمانيە س ساموگو ناچالا وتنوسيت «كۋلتۋرۋ» سكورەە ك «ارحايچەسكيم ەلەمەنتام» وبششەستۆەننوگو بىتيا. كوگدا گوۆوريات و كۋلتۋرە ۆ سوۆرەمەننوم وبششەستۆە، تو يمەيۋت ۆ ۆيدۋ پرەجدە ۆسەگو ەتنيچەسكيە ي ناتسيونالنىە ەلەمەنتى وبششەستۆەننوي جيزني، سۆيازاننىە س پوۆسەدنەۆنوي پراكتيكوي، سەمەينوي، چاستنوي جيزنيۋ، نو نيكاك نە س فۋندامەنتالنىمي سوتسيالنىمي ينستيتۋتامي - ەكونوميكوي، گوسۋدارستۆوم، پراۆوۆىمي ينستيتۋتامي ي ت.د. ۆ داننوي ستاتە مى نە بۋدەم ۆداۆاتسيا ۆ پولەميكۋ و زاۋجەننوستي تاكوگو پونيمانيا كۋلتۋرى ي پريمەم ەگو كاك فاكت.

ۆوپروس وب وتنوشەني كۋلتۋرى ي ناتسيوناليزما (ا تاكجە ناتسي) ياۆلياەتسيا ودنيم يز نايبولەە ديسكۋسسيوننىح ۆ سوۆرەمەننوي سوتسيولوگيچەسكوي ي پوليتولوگيچەسكوي ليتەراتۋرە. نە ۆداۆاياس ۆ دەتالي ديسكۋسسي وتمەتيم، چتو سۋت ەە سۆوديتسيا ك ۆوپروسۋ و توم، سىگرالا لي كۋلتۋرا (ت.ە. سوۆوكۋپنوست ينستيتۋتوۆ تراديتسيوننوگو وبششەستۆا) كاكۋيۋ-ليبو رول (ي كاكۋيۋ) ۆ وبرازوۆاني ناتسي يلي ناتسيا وبيازانا سۆويم روجدەنيەم سوۆسەم درۋگيم سوتسيالنىم ينستيتۋتام. پولەميكا ۆ ەتوم ۆوپروسە رازۆەرنۋلاس ۆ وسنوۆنوم مەجدۋ ە.گەللنەروم ي ە.سميتوم كاك نايبولەە «چيستىمي» پرەدستاۆيتەليامي پروتيۆوپولوجنىح ۆزگليادوۆ. پو منەنيۋ ەرنەستا گەللنەرا ناتسي سفورميروۆاليس پود ۆليانيەم پروتسەسسوۆ مودەرنيزاتسي - رازدەلەنيا ترۋدا، يندۋسترياليزاتسي، رازۆيتيا كوممۋنيكاتسيوننىح سيستەم، ماسس-مەديا، نوۆوي سيستەمى وبرازوۆانيا ي ت.د. «كۋلتۋرنىە» سوستاۆليايۋششيە ەتنوسا ي ناتسي ۆ ەگو تەوري پراكتيچەسكي نە يمەيۋت وتنوشەنيە ك فورميروۆانيۋ ناتسي. ەنتوني سميت، ناپروتيۆ، ۆىدەلياەت كۋلتۋرنىە سوستاۆليايۋششيە ۆ كاچەستۆە ۆاجنەيشيح ۆ پروتسەسسە فورميروۆانيا ناتسي. ەتوت ۆوپروس دو سيح پور وستاەتسيا وسترو ديسكۋسسيوننىم، ناحوديا نوۆىح ستوروننيكوۆ كاك ۆ ودنوم، تاك ي ۆ درۋگوم لاگەرە.

كۋلتۋرنىي كومپونەنت ياۆلياەتسيا نە تولكو ۆاجنەيشيم ۆ ناتسيونالنوي يدەە، نو ي پوزۆولياەت بولەە ۋبەديتەلنو (چەم ۋ گەللنەرا ي ەگو ستوروننيكوۆ) ۆوسپرويزۆەستي پروتسەسس فورميروۆانيا ناتسي ي پوياۆلەنيا ناتسيوناليزما. بەسسپورنو، پەرەحود وت ەتنيچەسكوگو ك ناتسيونالنومۋ سووبششەستۆۋ ياۆلياەتسيا نە پلاۆنىم پوستەپەننىم پەرەحودوم، ا ۆزرىۆوم، كاچەستۆەننىم سكاچكوم، رەۆوليۋتسيەي (كاك ۆەليكايا فرانتسۋزسكايا رەۆوليۋتسيا 1789-93 گ.گ. ي وبرازوۆانيە فرانتسۋزسكوي ناتسي). ۆ پروتسەسسە ەتوگو سكاچكا س ودنوي ستورونى ۋتراچيۆايۋتسيا نەكوتورىە ۆاجنىە دليا ەتنوسا چەرتى، ا س درۋگوي - ۆوزنيكايۋت نوۆىە، نەيزۆەستنىە ەتنوسۋ. نو زناچيت لي ەتو، چتو مەجدۋ ناتسيەي ي ەتنيچەسكيم وبرازوۆانيەم ۆووبششە نەت نيكاكوي سۆيازي، ي چتو ۆوزنيكنوۆەنيە ناتسي وزناچاەت ۋپرازدنەنيە ەتنوسا؟

و رولي ميفوۆ ي سيمۆولوۆ كاك چاستي كۋلتۋرنوگو كومپونەنتا مى ۋجە سكازالي ۆىشە. نو سوستاۆليايۋششەي ناتسيونالنوي يدەي ياۆليايۋتسيا نە ميفى ي سيمۆولى سامي پو سەبە، ا كۋلتۋرا ۆ تسەلوم، ۆكليۋچايۋششايا ۆ سەبيا پوميمو نيح تراديتسي ي وبىچاي، يازىك، وبراز يلي ستيل جيزني (ناپريمەر، ۋ كازاحوۆ كوچەۆوي وبراز جيزني), وبششۋيۋ پاميات، تسەننوستي، چۋۆستۆا. دو 1980-ح گ.گ. كۋلتۋرە كاك فاكتورۋ فورميروۆانيا ناتسي يسسلەدوۆاتەلي ۋدەليالي كراينە مالو ۆنيمانيا يلي نە ۋدەليالي ۆووبششە، راسسماتريۆايا ناتسيۋ كاك پرودۋكت يسكليۋچيتەلنو مودەرنيتي (ە.رەنان، ە.كەدۋري، گ.كون ي در.). ناچينايا س سەرەدينى 1980-ح گ.گ. كۋلتۋرە كاك ەلەمەنتۋ ناتسيونالنوي يدەي ۋدەلياەتسيا ۆسە بولشە ۆنيمانيا، ا نەكوتورىە ۋچەنىە سچيتايۋت ەە تسەنترالنوي پريچينوي ۆوزنيكنوۆەنيا ناتسي. نايبولەە ۆىدايۋششيسيا ۆكلاد ۆ يسسلەدوۆانيە ي پروياسنەنيە كۋلتۋرنوگو كومپونەنتا ناتسيوناليزما ۆنەس انگليسكي يستوريك ي سوتسيولوگ ەنتون سميت، پوسۆياتيۆشي ەتوي پروبلەمە تسەلىي رياد رابوت، ستاۆشيح كلاسسيچەسكيمي.

وتنوسيا سەبيا ك ستوروننيكام ەتنوسيمۆوليزما /6/, ە.سميت پودچەركيۆاەت، چتو «يستوريچەسكي ەتنو-سيمۆوليزم كونتسەنتريرۋەت ۆنيمانيە وسوبەننو نا سۋبەكتيۆنىح ەلەمەنتاح ۆ سۋششەستۆوۆاني ەتنوسوۆ, وبرازوۆاني ناتسي ي ۆلياني ناتسيوناليزما. ەتو نە وزناچاەت، چتو ون پرينيماەت «وبەكتيۆنىە فاكتورى» كاك داننىە يلي يسكليۋچاەت يح يز سفەرى سۆوەگو اناليزا; ون ليش پريداەت بولشي ۆەس سۋبەكتيۆنىم ەلەمەنتام پامياتي، تسەننوستي، چۋۆستۆا، ميفا ي سيمۆولا، ي تەم سامىم سترەميتسيا ۆويتي ۆ، ي پونيات «ۆنۋترەنني مير» ەتنيچنوستي ي ناتسيوناليزما». /7/

ودين يز «وتتسوۆ ناتسيوناليزما» ەرنەست رەنان پودچەركيۆال، چتو ناتسيۋ فورميرۋەت نە تولكو پوليتيچەسكايا ۆوليا، نو ي وبششيە يستوريچەسكيە ي كۋلتۋرنىە تسەننوستي. «ناتسيا، كاك ي ينديۆيد، ەست كۋلميناتسيا دليتەلنىح ۋسيلي، ساموپوجەرتۆوۆاني ي پرەداننوستي پروشلوگو. يز ۆسەح كۋلتوۆ كۋلت پرەدكوۆ سامىي لەگيتيميروۆاننىي، ت.ك. پرەدكي سدەلالي ناس تاكيمي كاكيە مى ەست. گەرويچەسكوە پروشلوە، ۆەليكيە ليۋدي، سلاۆا (پود كوتوروي يا پونيمايۋ پودليننۋيۋ سلاۆۋ), ەتو سوتسيالنىي كاپيتال، نا كوتوروم سترويتسيا ناتسيونالنايا يدەيا. يمەت وبششۋيۋ سلاۆۋ ۆ پروشلوم ي وبششۋيۋ ۆوليۋ ۆ ناستوياششەم; سووبششا سوۆەرشات ۆەليكيە دەلا ۆ پروشلوم ي جەلات سوۆەرشات يح ي دالشە - تاكوۆى فۋندامەنتالنىە ۋسلوۆيا دليا توگو، چتوبى بىت نارودوم». /8/

ناتسيونالنايا يستوريا تاكجە ياۆلياەتسيا ۆاجنوي سوستاۆليايۋششەي ناتسيونالنوي يدەي. ونا وبلاداەت وگرومنوي وبەدينيايۋششەي ي موبيليزۋيۋششەي سيلوي ناتسيونالنوستي. ك نەي چاستو وبراششايۋتسيا ليدەرى ناتسيونالنىح دۆيجەني، ناتسيونالنايا ينتەلليگەنتسيا ي ۋچەنىە، وسوبەننو ۆ كريزيسنىە ي پوۆوروتنىە مومەنتى ناتسيونالنوگو بىتيا. ونا سلۋجيت پرەدمەتوم گوردوستي دليا پرەدستاۆيتەلەي داننوي ناتسي، پريمەروم دليا پودراجانيا ي وبەكتوم ستراستنوي زاششيتى ۆ سلۋچاياح پوپىتوك ەە يسكاجەنيا يلي پرەنەبرەجەنيا. ناتسيونالنايا يستوريا گەنەتيچەسكي ۆىراستاەت يز كوللەكتيۆنوي پامياتي ەتنوسا - پرەدشەستۆۋيۋششەي ناتسي يستوريچەسكوي وبششنوستي. نو مەجدۋ كوللەكتيۆنوي پامياتيۋ ي ناتسيونالنوي يستوريەي سۋششەستۆۋەت پرينتسيپيالنايا رازنيتسا. ەتنوس نە يمەەت ي نە موجەت يمەت يستوري، يستوريچەسكوگو سوزنانيا، ەگو ەمۋ زامەنياەت كوللەكتيۆنايا پاميات. يستوريچەسكوە سوزنانيە، «چۋۆستۆو يستوري» - ەتو يسكليۋچيتەلنو فەنومەن مودەرنيتي، ون فورميرۋەتسيا ودنوۆرەمەننو س يدەەي سۆوبودى، كوتورايا ناپولنياەت يستوريۋ سوبوي كاك ەە سمىسلوم، سودەرجانيەم. ناپومنيم زنامەنيتىە سلوۆا گەگەليا: «يستوريا ەست پروگرەسس ۆ سوزناني سۆوبودى» (ا تاكجە وسنوۆاننۋيۋ نا ەتوي يدەە ي ستاۆشۋيۋ نە مەنەە زنامەنيتوي كونتسەپتسيۋ «كونتسا يستوري» فرەنسيسا فۋكۋيامى). ناتسيونالنايا يستوريا - ودنا يز نايبولەە مانيپۋليرۋەمىح سوستاۆنىح ناتسيونالنوي يدەي، نو وت ەتوگو ونا نيسكولكو نە تەرياەت ني سۆوەي موششي، ني سۆوەي پريۆلەكاتەلنوستي دليا ناتسيونالنوگو سوزنانيا. ەتو سكازانو ك تومۋ، چتوبى چيتاتەل بىل گوتوۆ ك «پوليفونيچنومۋ» ۆوسپرياتيۋ ناتسيونالنوي يستوري ۋ رازليچنىح اۆتوروۆ ي نە سليشكوم ۆوزمۋششالسيا «ۆىدۋمىۆانيۋ» ەتوي يستوري ۋ توگو يلي ينوگو اۆتورا.

ۆاجنوي سوستاۆليايۋششەي ناتسيونالنوي يدەي ياۆلياەتسيا پاتريوتيزم. مى چاستو نازىۆاەم ەگو چۋۆستۆوم پاتريوتيزما، ي سوۆەرشەننو سپراۆەدليۆو، پوسكولكۋ ون وتنوسيتسيا يمەننو ك ەموتسيونالنوي، نو نيكاك نە راتسيونالنوي سفەرە. كاك ەموتسيونالنوە چۋۆستۆو پاتريوتيزم نە تولكو نە پودداەتسيا راتسيوناليزاتسي ي راتسيونالنومۋ كونتروليۋ، نو ي كاك ي منوگيە چۋۆستۆا وبلاداەت بولشوي ۆزرىۆووپاسنوي سيلوي. ۋدەرجات ي ناپراۆيت ەگو ۆ رامكي كونسترۋكتيۆنوي، سوزيداتەلنوي دەياتەلنوستي بىۆاەت وچەن نەپروستو. پوەتومۋ، كاك ي س درۋگيمي ەلەمەنتامي پسيحولوگي ماسس، س نيم نادو وبراششاتسيا كراينە وستوروجنو ي ۆزۆەشەننو.

نو پاتريوتيزم كاك تاكوۆوي نە وتنوسيتسيا ك ەلەمەنتام ناتسيونالنوي يدەي. ون موجەت تاك يلي يناچە سوچەتاتسيا س ناتسيوناليزموم (ناتسيونالنوي يدەەي), نو سام پو سەبە ياۆلياەتسيا ساموستوياتەلنىم وبرازوۆانيەم. پاتريوتيزم ۆىراجاەت ليۋبوۆ ك رودينە، وتچيزنە، مەستۋ، گدە جيلي وتتسى ي پرەدكي داننوگو ينديۆيدا، داجە ەسلي سام ينديۆيد نەپوسرەدستۆەننو نە بىل روجدەن زدەس. ەتا ليۋبوۆ نە وبيازاتەلنو يمەەت ەتنيچەسكي يلي ناتسيونالنىي حاراكتەر، ونا موجەت بىت بەزوتنوسيتەلنوي ك ناتسيوناليزمۋ. نو بۋدۋچي سوەدينەننوي س ناتسيونالنوي يدەەي، ناتسيونالنىمي چۋۆستۆامي ەە موشش ي ۆليانيە زناچيتەلنو ۆوزراستاەت. ەتۋ وسوبەننوست پاتريوتيزما نەوبحوديمو يمەت ۆ ۆيدۋ ۆ پروتسەسسە پوستروەنيا ي وسۋششەستۆلەنيا ناتسيونالنوي پوليتيكي. ناپريمەر، دليا منوگيح گراجدان سوۆرەمەننوگو كازاحستانا، نە ياۆليايۋششيحسيا پرەدستاۆيتەليامي تيتۋلنوي ناتسي، ناتسيونالنوە چۋۆستۆو موجەت زامەنيات چۋۆستۆو پاتريوتيزما. نە ياۆلياياس ي نە سچيتايا سەبيا كازاحامي وني، تەم نە مەنەە، موگۋت نە چۋۆستۆوۆات سەبيا «ۋششەربنىمي» ۆ كازاحستانە، كومپەنسيرۋيا ەتو چۋۆستۆو چۋۆستۆوم پاتريوتيزما، ت.ە. راسسماتريۆايا كازاحستان كاك سۆويۋ ناستوياششۋيۋ رودينۋ. پاتريوتيزم ياۆلياەتسيا موششنىم سرەدستۆوم رەگۋليروۆانيا مەجناتسيونالنىح وتنوشەني ۆ پوليەتنيچەسكوم وبششەستۆە، پري ۋسلوۆي ۋمەلوگو يسپولزوۆانيا ەتوگو سرەدستۆا. «ۆ سلۋچاە، كوگدا ناتسيونالنوە گوسۋدارستۆو ي ناتسيونالنوە ساموسوزنانيە ۋجە سفورميروۆانى، پاتريوتيچەسكايا فرازەولوگيا موجەت بىت يسپولزوۆانا نە تولكو وپپوزيتسيوننىمي گرۋپپيروۆكامي، سترەمياششيميسيا زاپولۋچيت ۆلاست، نو ي پوليتيچەسكوي ەليتوي، كوتورايا ۆ تسەلياح ۋكرەپلەنيا سۆويح پوزيتسي پروۆوزگلاشاەت سەبيا حرانيتەلەم يستيننىح تراديتسي ي زاششيتنيكوم ناتسيونالنىح ينتەرەسوۆ». /9/ (ۆىدەلەنو نامي - ب.ن.)

پاتريوتيزم ي ناتسيوناليزم موگۋت ۆىستۋپات كاك كونكۋريرۋيۋششيە يدەولوگي ۆ پروتسەسسە سوزدانيا نوۆوگو گوسۋدارستۆا ي نوۆوي كوللەكتيۆنوي وبششنوستي. تاك، ناپريمەر، ۆ پروتسەسسە سوزدانيا بريتانسكوي ناتسي، كاك پوكازىۆاەت ۆ سۆوەم يسسلەدوۆاني ل.كوللي، رەشايۋششۋيۋ رول سىگرال پاتريوتيزم. بريتانسكي ناتسيوناليزم ۆىراستاەت يز بريتانسكوگو پاتريوتيزما. «زادولگو دو مودەرنيزاتسي، سوزدانيا جەلەزنىح دوروگ، نارودنوگو وبرازوۆانيا، پەچاتنوگو سلوۆا ي دەموكراتي پاتريوتيزم ناچال ۆىكوۆىۆات انگليسكۋيۋ ناتسيۋ». پوەتومۋ ۆ ناتسيونالنوي پوليتيكە گوسۋدارستۆا ۆاجنو ۋمەت ينتەگريروۆات ناتسيوناليزم ي پاتريوتيزم، ا نە پروتيۆوپوستاۆليات يح درۋگ درۋگۋ. ليندا كوللي سراۆنيۆاەت پاتريوتيزم س پوۆوزكوي، ۆ كوتورۋيۋ ۋساجيۆايۋتسيا رازنىە كلاسسى ي سوسلوۆيا، چتوبى پراۆيت ەيۋ زاتەم ۆ نۋجنوم دليا نيح ناپراۆلەني. دوباۆيم وت سەبيا: پوۆوزكۋ سوۆەرشەننو رازنىح ي سلۋچاينو پوپاۆشيح ۆ نەە ليۋدەي، كوتورىە پريەزجايۋت ۆ پۋنكت نازناچەنيا ەدينىم سپلوچەننىم سووبششەستۆوم - ناتسيەي.

تاكوۆى وسنوۆنىە سوستاۆليايۋششيە ناتسيونالنوي يدەي. وني، كونەچنو، نە وحۆاتىۆايۋت ۆسەگو منوگووبرازيا ەە سوستاۆليايۋششيح، نو، پو ناشەمۋ منەنيۋ، ەتو ۆسە جە ۆاجنەيشيە ەە كومپونەنتى. ۆ داننوي ستاتە مى نە سترەميليس دات يسچەرپىۆايۋششي رەەستر سوستاۆليايۋششيح ناتسيونالنوي يدەي، پوەتومۋ ونا (ستاتيا) زاۆەدومو موجەت يمەت دۆا نەدوستاتكا: وتسۋتستۆيە كاكيح-تو سوستاۆليايۋششيح، كوتورىە كومۋ-تو موگۋت پرەدستاۆلياتسيا رەشايۋششيمي دليا كازاحستانسكوي ناتسيونالنوي يدەي; نەدوستاتوچنايا «پرورابوتاننوست»، «ابريسنوست» كاجدوي سوستاۆليايۋششەي ناتسيونالنوي يدەي. نو نام كازالوس گورازدو بولەە ۆاجنىم دات تولچوك يسسلەدوۆانيۋ ناتسيونالنوي يدەي، پوسكولكۋ كارتينا ۆ ەتوي وبلاستي ۆىگلياديت دوستاتوچنو ۋدرۋچايۋششەي: ۆسە گوۆوريات و ناتسيونالنوي يدەە، نو نيكتو تولكوم نە بەرەتسيا وبياسنيت، چتو ەتو تاكوە، سلوۆنو نامەرەننو يزبەگايا نازىۆات ۆەششي سۆويمي يمەنامي. نادەەمسيا، چتو ناشا ستاتيا ستيمۋليرۋەت دالنەيشيە پويسكي ۆ ەتوي وبلاستي، ەسلي داجە ونا پوسلۋجيت ليش «نەگاتيۆنىم وسنوۆانيەم» دليا رازرابوتوك بۋدۋششيح اۆتوروۆ.

پريمەچانيا:

 

/1/ تەرمين «ناتسيوناليزم» ۋپوترەبلياەتسيا زدەس نە ۆ ۋستارەۆشەم ماركسيستسكوم سمىسلە كاك «پەرەجيتوك پروشلوگو» ي دەسترۋكتيۆنوە وبششەستۆەننوە دۆيجەنيە، ۆلەكۋششەە وبششەستۆو نازاد، ا كاك وبوزناچەنيە ۆسەگو توگو، چتو سۆيازانو س فورميروۆانيەم، سۋششەستۆوۆانيەم ي رازۆيتيەم ناتسي. حوتيا ماركسيزم س ەگو يدەەي «سليانيا ناتسي» وتوشەل ۆ پروشلوە، ەگو ستەرەوتيپى ۆ پونيماني ي وتسەنكە سوۆرەمەننىح سوتسيالنىح ي پوليتيچەسكيح پروتسەسسوۆ، ي پرەجدە ۆسەگو ۆ وبلاستي ناتسيوناليزما، ۆسە ەششە سيلنى ۆ كازاحستانسكوم وبششەستۆە. ۆ سوۆرەمەننوي زاپادنوي ليتەراتۋرە «ناتسيوناليزم» راسسماتريۆاەتسيا كاك ودنو يز موششنەيشيح تەچەني سوۆرەمەننوي وبششەستۆەننوي جيزني ي ستاۆيتسيا ۆ ودين رياد س تاكيمي تەچەنيامي، كاك، ناپريمەر، ليبەراليزم، كونسەرۆاتيزم، سوتسيال-دەموكراتيزم، كوممۋنيزم، گلوباليزم ي ت.د. ناتسيوناليزم ۆكليۋچاەت ۆ سەبيا ناتسيونالنۋيۋ يدەولوگيۋ، ناتسيونالنۋيۋ يدەيۋ، ناتسيونالنوە ساموسوزنانيە، پروبلەمى يازىكا، ناتسيونالنوي كۋلتۋرى ي در.

/2/ James P.، Nairn T. Introduction: Mapping Nationalism and Globalism // Nairn T.، James P. Global Matrix. Nationalism, Globalism and State-Terrorism. London, 2005, p. 4.

/3/ ناتسيوناليزم ي فورميروۆانيە ناتسي. تەوري - مودەلي - كونتسەپتسي. -م.: 1994, س. 24.

/4/ زدەس ۆوزنيكاەت تسەلىي رياد ۆوپروسوۆ، كوتورىە وسترو ديسكۋتيرۋيۋتسيا ۆ سوۆرەمەننوي زارۋبەجنوي ليتەراتۋرە (و سووتنوشەني ناتسي ي ەتنوسا، و پۋتياح ي دۆيجۋششيح سيلاح فورميروۆانيا ناتسي، و رولي پريمورديالنىح ەلەمەنتوۆ (تراديتسي، ميفوۆ، سيمۆولوۆ) ۆ جيزني سوۆرەمەننىح ناتسي ي در.), نو كوتورىە نە سۆيازانى نەپوسرەدستۆەننو س تەموي داننوي ستاتي ي ۋۆەلي بى ناس ۆ ستورونۋ وت وسنوۆنوي تەمى. ودناكو نەپروياسنەننوست ەتيح ۆوپروسوۆ موجەت سدەلات نەكوتورىە ناشي ۆىسكازىۆانيا ۋيازۆيمىمي دليا كريتيكي.

/5/ Smith A. Nationalism. Theory, Ideology, History. Cambridge, 2001, p. 22.

/6/ سوگلاسنو كلاسسيفيكاتسي تيپوۆ ناتسيوناليزما ا.سميتا سۋششەستۆۋەت 4 ەگو وسنوۆنىح تيپا: 1) پەرەننياليزم; 2) پريموردياليزم; 3) مودەرنيزم; 4) ەتنوسيمۆوليزم.

/7/ Smith A.، op. cit.، p. 57.

/8/ تسيت پو: Bhabha H.، ed. Nation and Narration. London-New York, 1990, p. 19. /9/ Dinwiddy J. England. // Dann O.، Dinwiddy J.، eds. Nationalism in the Age of the French Revolution. 1988, p. 54.

/10/ Colley L. Britons: Forging the Nation. 1707-1837. New Haven, 1992.

 

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 2109
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2522
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 2217
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1625