دۇيسەنبى, 6 مامىر 2024
جاڭالىقتار 7407 0 پىكىر 12 جەلتوقسان, 2013 ساعات 08:54

مەتودولوگيچەسكيە پروبلەمى سوۆرەمەننوي يستوري كازاحستانا: ەتنوكۋلتۋرنىي اسپەكت

نەسيپباەۆا ج.ج.

ك.ي.ن.، سنس وتدەلا يستوريوگرافي،

يستوچنيكوۆەدەنيا ي

سوۆرەمەننوي مەتودولوگي:

ۆرەميا ستاۆيت پەرەد يستوريچەسكوي ناۋكوي سوۆەرشەننو نوۆىە ترەبوۆانيا. ۆ ۋسلوۆياح ەكونوميچەسكوي ي پوليتيچەسكوي ينتەگراتسي ۆسە بولشەە زناچەنيە پريداەتسيا سوحرانەنيۋ ناتسيونالنوي سپەتسيفيكي، ۆ توم چيسلە ي ۆ ۆوسپيتاني. پوليكۋلتۋرنوە ۆوسپيتانيە پريزۆانو پوددەرجيۆات منوگووبرازيە بولشيح ي مالىح ەتنوسوۆ ۆ ۋسلوۆياح گلوباليزاتسي سوۆرەمەننوگو ميرا. ونو وكازىۆاەتسيا سرەدستۆوم سوحرانەنيا ي رازۆيتيا ەتنيچەسكيح كۋلتۋر، ۆكليۋچەنيا يح تسەننوستەي ۆ پراكتيكۋ ۆوسپيتانيا ي وبۋچەنيا، ي تەم سامىم رەشەنيا اكتۋالنىح پروبلەم سرازۋ نەسكولكيح ناۋچنىح ديستسيپلين يستوري، ەتنولوگي ي پەداگوگيكي.

نەسيپباەۆا ج.ج.

ك.ي.ن.، سنس وتدەلا يستوريوگرافي،

يستوچنيكوۆەدەنيا ي

سوۆرەمەننوي مەتودولوگي:

ۆرەميا ستاۆيت پەرەد يستوريچەسكوي ناۋكوي سوۆەرشەننو نوۆىە ترەبوۆانيا. ۆ ۋسلوۆياح ەكونوميچەسكوي ي پوليتيچەسكوي ينتەگراتسي ۆسە بولشەە زناچەنيە پريداەتسيا سوحرانەنيۋ ناتسيونالنوي سپەتسيفيكي، ۆ توم چيسلە ي ۆ ۆوسپيتاني. پوليكۋلتۋرنوە ۆوسپيتانيە پريزۆانو پوددەرجيۆات منوگووبرازيە بولشيح ي مالىح ەتنوسوۆ ۆ ۋسلوۆياح گلوباليزاتسي سوۆرەمەننوگو ميرا. ونو وكازىۆاەتسيا سرەدستۆوم سوحرانەنيا ي رازۆيتيا ەتنيچەسكيح كۋلتۋر، ۆكليۋچەنيا يح تسەننوستەي ۆ پراكتيكۋ ۆوسپيتانيا ي وبۋچەنيا، ي تەم سامىم رەشەنيا اكتۋالنىح پروبلەم سرازۋ نەسكولكيح ناۋچنىح ديستسيپلين يستوري، ەتنولوگي ي پەداگوگيكي.

نا ناش ۆزگلياد، دليا پوستروەنيا تسەلوستنوي كارتينى نوۆەيشەي يستوري كازاحستانا، نەوبحوديمو يسپولزۋيا سپەتسيفيكۋ ي مەتوديكۋ مەجديستسيپلينارنىح ناۋك ۆ سوۆوكۋپنوستي بولشە اكتسەنتيروۆات ۆنيمانيە، نا رازۆيتي ەتنوكۋلتۋرنوي يستوري گوسۋدارستۆا ۆ سوۆرەمەننىي پەريود.  دليا ەتوگو نۋجنو، ۆو-پەرۆىح يزۋچيت  يستوريچەسكيە پرەدپوسىلكي رازۆيتيا كۋلتۋرى ەتنوسوۆ كازاحستانا، ا تاك جە يستوريۋ فورميروۆانيا ەتنوكۋلتۋرنىح وبەدينەني ۆ رازليچنىح رەگيوناح سترانى ۆ پەريود نەزاۆيسيموستي. مودەل مەجەتنيچەسكوگو سوگلاسيا ۆ كازاحستانە سەگودنيا پريۆلەكاەت ميروۆوە سووبششەستۆو ي پوستسوۆەتسكيە سترانى. مەجدۋ تەم، يستوريا ستانوۆلەنيا ناتسيونالنىح كۋلتۋرنىح تسەنتروۆ ي كۋلتۋرنىە پروتسەسسى ۆ سرەدە ەتنوسوۆ كازاحستانا ياۆليايۋتسيا گلاۆنىمي فاكتورامي، وپرەدەليايۋششيمي ميرنوە سوسۋششەستۆوۆانيە نارودوۆ ناشەي رەسپۋبليكي. پوەتومۋ پري يزۋچەني زدەس بۋدەت نەوبحوديمو يسپولزوۆات مەتودى نە تولكو يستوريچەسكيە، نو ي ەتنوكۋلتۋرنىە; ۆو-ۆتورىح ۆىياۆيت پريوريتەتنىە اسپەكتى ي پەرسپەكتيۆى رازۆيتيا مەجەتنيچەسكيح كۋلتۋرنىح پروتسەسسوۆ ۆ پرەدەلاح راسسماتريۆاەموگو گەوگرافيچەسكوگو پروسترانستۆا.  ۆ سۆيازي س ەتيم نەوبحوديمو پوپولنيت زنانيا و ەۆرازيسكوم كۋلتۋرنوم ناسلەدي. ۆسەستوروننەە يزۋچەنيە ەتوگو ناسلەديا – نايبولەە اكتۋالنايا پروبلەما دليا سوۆرەمەننوي گۋمانيتارنوي ناۋكي. زدەس، پرەجدە ۆسەگو، نۋجنو ۋچەست ي سپەتسيفيكۋ گەوپوليتيچەسكيح پروتسەسسوۆ، ي وسوبەننوستي مەجرەگيونالنىح ينتەگراتسيوننىح مودەلەي ي رازۆيتيە ۆنۋترەننيح ەتنيچەسكيح پروتسەسسوۆ;  ۆ-ترەتيح - يسسلەدوۆات سوۆرەمەننىە ەتنوكۋلتۋرنىە  ي ەتنوپسيحولوگيچەسكيە ۋسلوۆيا رازۆيتيا كازاحسكوگو ەتنوسا، نا فورميروۆانيە كوتوروگو وكازالا ۆليانيە ەگو كۋلتۋرا، بىت، وبىچاي، تراديتسي، يازىك، ۆەروۆانيا، ا تاك جە رول كازاحسكوگو ەتنوسا ۆ سوۆرەمەننىح مودەرنيزاتسيوننىح پروتسەسساح.  زدەس نەوبحوديمو ۋچەست ي ەتنيچەسكوە ۆوسپيتانيە كازاحسكوگو نارودا، ي ەگو سپوسوبنوست ك اداپتاتسي  يننوۆاتسيوننىح يزمەنەني ي من. در.  دليا اناليزا ەتيح مومەنتوۆ تاك جە  سلەدۋەت يسپولزوۆات مەتودولوگيۋ رازنوپلانوۆوگو حاراكتەرا وبششەيستوريچەسكيە، فيلوسوفسكيە، ەتنوكۋلتۋرنىە. تەم بولەە ەسلي ۋچەست  چتو ۆوپروس ەتنيچەسكوگو ۆوسپيتانيا سەگودنيا نايبولەە اكتۋالەن. كازاحسكايا ەتنوپەداگوگيكا ياۆلياەتسيا سوستاۆنوي چاستيۋ پەداگوگيچەسكوي ناۋكي، پو منەنيۋ ۋچەنوگو، نو وبەدينياەت ۆ سۆوەم سوستاۆە ەتنولوگيۋ، ەتنوپسيحولوگيۋ، ەتنوكۋلتۋرۋ، ەتنوفيلوسوفيۋ، ونا ۆىستۋپاەت كاك ينتەگراتيۆنايا وتراسل زنانيا [3]. 

ەتنوكۋلتۋرنوە وبرازوۆانيە - ەتو وبرازوۆانيە، ناپراۆلەننوە نا سوحرانەنيە ەتنوكۋلتۋرنوي يدەنتيچنوستي ليچنوستي پۋتەم پريوبششەنيا ك رودنومۋ يازىكۋ ي كۋلتۋرە س ودنوۆرەمەننىم وسۆوەنيەم تسەننوستەي ميروۆوي كۋلتۋرى. پرينياتيە يدەي ەتنوكۋلتۋرنوگو وبرازوۆانيا وزناچاەت سوزدانيە ناتسيونالنوي سيستەمى وبۋچەنيا ي ۆوسپيتانيا [4]. پوەتومۋ وسنوۆنىمي پرينتسيپامي سوۆرەمەننوي يستوريچەسكوي ناۋكي دولجنى ستات، سلەدۋيۋششيە ناپراۆلەنيا: 1) سوزدانيە ۆسەۆوزموجنىح ۋسلوۆي دليا يدەنتيفيكاتسي ليچنوستي سو سۆوەي يسكوننوي كۋلتۋروي ي ۋسۆوەنيا درۋگيح كۋلتۋر; 2) وريەنتاتسيا نا ديالوگ كۋلتۋر، يح ۆزايمووبوگاششەنيە; 3) ۆوسپيتانيە پوليكۋلتۋرنوي ليچنوستي; 4) رەاليزاتسيا مودەلي «دۆۋح لويالنوستەي»: پو وتنوشەنيۋ ك سوبستۆەننوي ەتنوناتسيونالنوي گرۋپپە ي پو وتنوشەنيۋ ك گوسۋدارستۆۋ. دليا رەشەنيا داننىح پروبلەم ي وسۋششەستۆلەنيا پوستاۆلەننىح تسەلەي  نەوبحوديمو، پرەجدە ۆسەگو، پروۆەستي كومپلەكسنوە يسسلەدوۆانيە پو مەتودولوگيچەسكوي پروبلەماتيكە.  ۆ تسەلياح وسۋششەستۆلەنيا داننىح ناپراۆلەني  زناچيتەلنوە مەستو زانيماەت رەاليزاتسيا پروەكتا دەسياتيتومنوي «يستوري كازاحستانا» پو گوسۋدارستۆەننوي پروگراممە «عىلىمي قازىنا». ۆ رامكاح داننوگو پروەكتا سپەتسياليستامي ني ي ۆۋزوۆ بۋدەت پروۆەدەنو كاچەستۆەننو نوۆوە كونتسەپتۋالنوە وسۆەششەنيە ناشەي وتەچەستۆەننوي يستوري، وپيرايۋششەەسيا نا نوۆىە يستوچنيكي، وبنارۋجەننىە ي يزداننىە ۆ حودە رەاليزاتسي گوسۋدارستۆەننوي پروگراممى «كۋلتۋرنوە ناسلەديە». نوۆىە يسسلەدوۆانيا رازليچنىح پەريودوۆ وتەچەستۆەننوي يستوري، ۆ توم چيسلە ي نوۆەيشەگو راسسموتريات يستوريچەسكۋيۋ دەيستۆيتەلنوست ۆ شيروكوم كونتەكستە سوتسيالنوگو وپىتا، يستوريچەسكوي مەنتالنوستي ي وبششيح پروتسەسسوۆ دۋحوۆنوي جيزني وبششەستۆا. يستوريچەسكوە رازۆيتيە بۋدەت پوكازانو نە تولكو س ۆنەشنەي ستورونى، نو ي كاك بى يزنۋتري، س پوزيتسي دەيستۆۋيۋششيح ليتس، پوسكولكۋ پروفەسسيوناليزم يستوريكا وتسەنيۆاەتسيا سەگودنيا س توچكي زرەنيا ۆلادەنيا يم تەورەتيكو-مەتودولوگيچەسكيمي زنانيامي، سپوسوبستۆۋيۋششيمي ۆسكرىتيۋ پۋتەم گلۋبيننوگو اناليزا پرەدستاۆلەني ي ۆەروۆاني ليۋدەي يزۋچاەموي يم ەپوحي، ي ەگو ۋمەنيەم راسسموترەت زا ليۋبىم يستوريچەسكيم فەنومەنوم جيۆۋيۋ چەلوۆەچەسكۋيۋ سۋششنوست. ودناكو ەتو تولكو پەرۆىي شاگ ۆ وسۋششەستۆلەني پوستاۆلەننىح تسەلەي. نەوبحوديمو تاك جە كاك زامەتيل ديرەكتور ينستيتۋتا يستوري ي ەتنولوگي يم. چ.چ. ۆاليحانوۆا ح.م. ابجانوۆ، ۋچيتىۆات ي رازۆيۆات پوتەنتسيال رەگيونوۆ. ۆەد يسسلەدوۆاتەلسكيە ينستيتۋتى سۋششەستۆۋيۋت تولكو ۆ الماتى ي استانە، پوچەمۋ بى نە ورگانيزوۆات تاكيە ينستيتۋتى ۆو ۆسەح رەگيوناح كازاحستانا. توگدا پروتسەسسى ۆنۋتري- ي ۆنەشنە رەگيونالنوگو رازۆيتيا بۋدۋت پەرەسموترەنى پو-درۋگومۋ ي ۆىيدۋت نا نوۆىي پروفەسسيونالنىي ۋروۆەن.

كرومە توگو ودنيم يز سوترۋدنيكوۆ ينستيتۋتا يستوري ي ەتنولوگي ك.ش. اليمگازينوۆىم بىل پرەدلوجەن پروەكت  نا تەمۋ «سوتسيالنوە ۆزايمودەيستۆيە ۆ ۋسلوۆياح ينفورماتسيوننوي وتكرىتوستي: ەلەكتروننوە مەدينوە پروسترانستۆو KZ ۆ يستوريچەسكيح كونتەكستاح». پرەدلاگاەمايا تەماتيكا يسسلەدوۆانيا وتۆەچاەت كليۋچەۆىم تەزيسام پولوجەني پوسلانيا پرەزيدەنتا رك – ليدەرا ناتسي ن.ا. نازارباەۆا نارودۋ كازاحستانا «ستراتەگيا كازاحستان - 2050: نوۆىي پوليتيچەسكي كۋرس سوستوياۆشەگوسيا گوسۋدارستۆا» وت 14 دەكابريا 2012 گودا، ۆ چاستي نەوبحوديموستي مودەرنيزاتسي مەتوديك پرەپوداۆانيا، اكتيۆنوگو رازۆيتيا ونلاين-سيستەمى وبرازوۆانيا، ينتەنسيۆنوگو ۆنەدرەنيا يننوۆاتسيوننىح مەتودوۆ، رەشەني ي ينسترۋمەنتوۆ ۆ وتەچەستۆەننۋيۋ سيستەمۋ ناۋكي ي وبرازوۆانيا، ۆكليۋچايا ديستانتسيوننوە وبۋچەنيە ي وبۋچەنيە ۆ رەجيمە ونلاين. فۋنديرۋيۋششايا وسنوۆوي رەاليزاتسي ناۋچنوگو پروەكتا زالوجەنا ۆ يدەە پرەزيدەنتا رك ن.ا. نازارباەۆا «نوۆىي كازاحستانسكي پاتريوتيزم – وسنوۆا ۋسپەحا ناشەگو منوگوناتسيونالنوگو ي منوگوكونفەسسيونالنوگو وبششەستۆا»، ۆىدەلەننايا كاك «گلاۆنايا زاداچا گوسۋدارستۆا». گوسۋدارستۆەننىي سەكرەتار رك، م. تاجين وسوبو اكتسەنتيرۋەت ۆنيمانيە پري ەتوم نا تو، چتو سەگودنيا «كازاحستان – نە يزوليروۆاننىي وستروۆ ۆ گلوبالنوم ميرە، كاك چاست ميرا مى بۋدەم يسپىتىۆات نا سەبە ۆسە گريادۋششيە يزمەنەنيا». پوەتومۋ وسوبەننۋيۋ اكتۋالنوست سەگودنيا پريوبرەتايۋت ناۋچنىە يسسلەدوۆانيا رەتسەپتۋرنوگو حاراكتەرا، وريەنتيروۆاننىە نا دولگوسروچنۋيۋ پەرسپەكتيۆۋ ۋكرەپلەنيا فۋندامەنتا وتكرىتوگو گراجدانسكوگو وبششەستۆا ۆ كازاحستانە. ون وتمەتيل، چتو ۆ ۋسلوۆياح راستۋششەي ۆوۆلەچەننوستي كازاحستانسكوگو وبششەستۆا ۆ ميروۆۋيۋ ينفورماتسيوننۋيۋ سرەدۋ، كۋلتۋرا ي يازىك ستانوۆياتسيا ۆاجنىم ۋسلوۆيەم سوحرانەنيا يدەنتيچنوستي. يسسلەدوۆانيە نوۆىح كانالوۆ ينفوكوممۋنيكاتسي، راسكرىتيە چەرەز نيح مەحانيزموۆ فۋنكتسيونيروۆانيا وبششەستۆەننىح پروتسەسسوۆ – ۆكۋپە سپوسوبستۆۋيۋت رەشەنيۋ ناۋچنىح زاداچ ستانوۆلەنيا ينفورماتسيوننوگو وبششەستۆا ۆ كازاحستانە. پري ەتوم ۆاجەن اناليز ترانسفورماتسي يستوريكو-كۋلتۋرنوگو پوتوكا ناتسيونالنوي يدەنتيچنوستي ۆ ماگيسترالنوە رۋسلو ەە پوليتيزاتسي ۆ كونتەكستە زاپادنوي يستوريوسوفسكوي مىسلي. يننوۆاتسيوننوست پروەكتا زاكليۋچاەتسيا ۆ سيستەماتيزاتسي ناۋچنوگو زنانيا ۆ وبلاستي ينفورماتسيوننوي پوليتيكي كازاحستانا، يزۋچەني پروتسەسسوۆ سوتسيالنوي، كۋلتۋرنوي ترانسفورماتسي كازاحستانسكوگو وبششەستۆا ۆ ۋسلوۆياح ينفورماتسيوننوي وتكرىتوستي; اناليزە، س پوزيتسي يستوريوگرافي ي يستوچنيكوۆەدەنيا كاك وتراسلەي گۋمانيتارنوگو زنانيا - ينفورماتيۆنوي وتداچي، سپوسوبوۆ ترانسلياتسي، مەتودوۆ يزۆلەچەنيا ي ناۋچنوگو يسسلەدوۆانيا ينفورماتسي.

تاكيم وبرازوم،  نۋجنو وتمەتيت، چتو رەشەنيە پروبلەمى يستوري كازاحستانا ۆ تسەلوم، ي سوۆرەمەننوي يستوري ۆ چاستنوستي ەتو وچەن سلوجنايا، ترۋدوەمكايا ي كروپوتليۆايا رابوتا. ي ۆ رامكاح ودنوي ستاتي ەستەستۆەننو ەە نە رەشيت. ودناكو ەسلي وپرەدەليت مەتودولوگيچەسكۋيۋ بازۋ يستوريچەسكيح يسسلەدوۆاني، ۋنيفيتسيروۆات ي سيستەماتيزيروۆات ناۋچنو-يسسلەدوۆاتەلسكي ي ۋچەبنىي ماتەريال، يسپولزۋيا مەتودى مەجديستسيپلينارنىح ناۋك، تو موجنو رەشيت منوگيە ۆوپروسى وتەچەستۆەننوي يستوري.  

پرەدلوجەنيا:

  1. رازرابوتكا سوۆمەستنىح ناۋچنو-يسسلەدوۆاتەلسكيح پروەكتوۆ ۆكليۋچايۋششيح  ۆزايمودەيستۆيە كازگوسجەنپۋ  ي ينستيتۋتا يستوري ي ەتنولوگي يم. چ.چ. ۆاليحانوۆا كن مون رك. تەماتيكا پروەكتوۆ: ا) ينفورماتسيوننىە رەسۋرسى ۆ يستوريچەسكيح كونتەكستاح:  سوتسيالنايا ينتەگراتسيا; ب) مەتودولوگيچەسكيە ۆوپروسى يستوري كازاحستانا  ي ميروۆوي ينتەللەكتۋالنىي وپىت. ناۋچنايا ي پراكتيچەسكايا زناچيموست تەمى ۆىراجاەتسيا ۆ توم، چتو پرەدلاگاەمىي ناۋچنىي پروەكت ياۆلياەتسيا پەرۆىم ۆ كازاحستانە  سيستەمنىم ي كومپلەكسنىم يسسلەدوۆانيەم  پو مەتودولوگيچەسكوي پروبلەماتيكە. وتسۋتستۆيە ۆ كازاحستانە سۆوەي ناۋچنوي شكولى سپەتسيالنىح مەتودولوگيچەسكيح يسسلەدوۆاني پرەدپولاگاەت يزۋچەنيە، اناليز ي وسۆوەنيە ينتەللەكتۋالنوگو  بوگاتستۆا ميروۆوي يستوريوگرافي.
  2. پروۆەدەنيە مەتودولوگيچەسكيح سەميناروۆ پو فۋندامەنتالنىم ۆوپروسام يستوري كازاحستانا.

سپيسوك يسپولزوۆاننوي ليتەراتۋرى

  1. تاجين م. نارود ۆ پوتوكە يستوري // كازاحستانسكايا پراۆدا. – 2013. – 25 يۋنيا. - № 214-215;
  2. كالكەەۆا ك.ر. پروبلەمى رەاليزاتسي كونتسەپتسي ەتنوكۋلتۋرنوگو وبرازوۆانيا ۆ ۋچەبنو-ۆوسپيتاتەلنوم پروتسەسسە وبرازوۆاتەلنىح ۋچرەجدەني. - http://orpheusmusic.ru/publ/;
  3. ەرجانوۆ م. ە. رازۆيتيە ەتنوكۋلتۋرنوگو وبرازوۆانيا ۆ كازاحستانە (تەورەتيچەسكيە وسنوۆى ي پراكتيكا): ديس. ... د-را پەد. ناۋك: 13.00.05: موسكۆا، 1999 429 c. رگب ود، 71:00-13/167-X. - planetadisser.com/see/dis_105960.ht;
  4. فومەنكو ن.م. پروبلەمى رەاليزاتسي كونتسەپتسي ەتنوكۋلتۋرنوگو وبرازوۆانيا ۆ ۋچەبنو-ۆوسپيتاتەلنوم پروتسەسسە وبرازوۆاتەلنىح ۋچرەجدەني. - http://orpheusmusic.ru/publ/.
0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1568
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 1457
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1205
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1190