«دىندە شەكتەن شىقپاڭدار! دىندە
شەكتەن شىعۋ قۇردىمعا كەتىرەدى».
حاديس-شاريف.

يدەولوگيا سالاسىندا ورىن الىپ وتىرعان ولقىلىقتار، اسىرەسە، ءدىن اتىن جامىلعان ۇلكەندى-كىشىلى كەلەڭسىزدىكتەر قالىڭ جۇرتشىلىقتى الاڭداتىپ وتىر. سوڭعىلاردىڭ قايسىبىرىنەن دە دىندە شەكتەن شىعۋدىڭ قۇلاعى قىلتيادى. ەندەشە «جاۋ جوق دەمە، جار استىندا» دەمەكشى، شەكتەن اسۋشىلىقتىڭ تابيعاتى مەن ونان كەلەر كەسەلدى جاقسى بىلگەنىمىز ابزال.
اسىرە دىنشىلدىك نەلىكتەن قاۋىپتى جانە ول نەدەن تۋادى؟ بالانىڭ قياناتشىل ءھام قاتىگەز بولىپ وسۋىنە قۇدايسىزدىق قالاي اسەر ەتسە، اسىرە دىنشىلدىك تاربيە دە سولاي اسەر ەتەدى. نەگە دەسەڭىز، ەكەۋى دە ساعات ماياتنيگىنىڭ قوس شەتكى نۇكتەسى سياقتى بەك شەتىن جول.
قياناتشىلدىق - ءوزىمشىل مەنمەندىكتەن، ياعني «مەنىكى ءجون، وزگەنىكى بۇرىس» دەگەن وي جۇيەسىنەن تۋادى. ءبىز عانا «تۋرا جولدامىز» دەيتىن ءدىنى، جۇرەگى قاتتى تاكفيرشى اعىمنىڭ وكىلدەرى سونىڭ مىسالى. ولار اتەيستەر تۇرماق، نامازى جوقتاردى كىسى قۇرلى كورمەيدى. الەم وي الىپتارى: «ادام بول! ول ءۇشىن مەيىرىمدى، ادىلەتتى بول!» جانە «كەكشىل بولما، كوپشىل بول!» دەگەندى قاقساپ ايتپاي ما. اركىمگە دە ايان، اباي، شاكارىم «ادامدى سۇيە ءبىلۋ كەرەك» گۋمانيستىك يدەياسىن بەرىك ۇستاندى. حاكىم اباي 38-سوزىندە قياناتشىل جاندارعا «جارىم ادام»، «جارىم مۇسىلمان» دەگەن «دياگنوزىن» قويادى.

«دىندە شەكتەن شىقپاڭدار! دىندە
شەكتەن شىعۋ قۇردىمعا كەتىرەدى».
حاديس-شاريف.

يدەولوگيا سالاسىندا ورىن الىپ وتىرعان ولقىلىقتار، اسىرەسە، ءدىن اتىن جامىلعان ۇلكەندى-كىشىلى كەلەڭسىزدىكتەر قالىڭ جۇرتشىلىقتى الاڭداتىپ وتىر. سوڭعىلاردىڭ قايسىبىرىنەن دە دىندە شەكتەن شىعۋدىڭ قۇلاعى قىلتيادى. ەندەشە «جاۋ جوق دەمە، جار استىندا» دەمەكشى، شەكتەن اسۋشىلىقتىڭ تابيعاتى مەن ونان كەلەر كەسەلدى جاقسى بىلگەنىمىز ابزال.
اسىرە دىنشىلدىك نەلىكتەن قاۋىپتى جانە ول نەدەن تۋادى؟ بالانىڭ قياناتشىل ءھام قاتىگەز بولىپ وسۋىنە قۇدايسىزدىق قالاي اسەر ەتسە، اسىرە دىنشىلدىك تاربيە دە سولاي اسەر ەتەدى. نەگە دەسەڭىز، ەكەۋى دە ساعات ماياتنيگىنىڭ قوس شەتكى نۇكتەسى سياقتى بەك شەتىن جول.
قياناتشىلدىق - ءوزىمشىل مەنمەندىكتەن، ياعني «مەنىكى ءجون، وزگەنىكى بۇرىس» دەگەن وي جۇيەسىنەن تۋادى. ءبىز عانا «تۋرا جولدامىز» دەيتىن ءدىنى، جۇرەگى قاتتى تاكفيرشى اعىمنىڭ وكىلدەرى سونىڭ مىسالى. ولار اتەيستەر تۇرماق، نامازى جوقتاردى كىسى قۇرلى كورمەيدى. الەم وي الىپتارى: «ادام بول! ول ءۇشىن مەيىرىمدى، ادىلەتتى بول!» جانە «كەكشىل بولما، كوپشىل بول!» دەگەندى قاقساپ ايتپاي ما. اركىمگە دە ايان، اباي، شاكارىم «ادامدى سۇيە ءبىلۋ كەرەك» گۋمانيستىك يدەياسىن بەرىك ۇستاندى. حاكىم اباي 38-سوزىندە قياناتشىل جاندارعا «جارىم ادام»، «جارىم مۇسىلمان» دەگەن «دياگنوزىن» قويادى.
ەندى قاتىگەزدىك مىنەزگە كەلەر بولساق، ول - مەيىرىمدىلىكتىڭ (شاپاعاتتىڭ) انتيپودى. حۇكىم شاريعات بويىنشا مەيىرىمدى جاندار قۇدايدىڭ شاپاعاتى شەڭبەرىندە قالىپ، وزدەرى دە شاما-شارقىنشا شاپاعات جاسايدى. كەرىسىنشە، قاتىگەز پەندەلەر شاپاعاتتان قۇر قالماق. «قۇداي زالىمدى سۇيمەيدى» دەيدى ايقىن اياتتار، ال ساحيح حاديستە: «اللادان ەڭ الىس ادامدار - ولار جۇرەگى قاتايعاندار» دەلىنگەن. مىناعان قاراڭىز، قازاقتا «جەتەسىز»، «جەتەسىزدىك» دەگەن اۋىر ءسوز بار. ول قۇداي جەتەككە الماعان، سول سەبەپتەن شاپاعات بۇيىرماعان «باقىتسىز بايعۇس» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. كەيبىر جاستارىمىز قۇدايدىڭ ەمەس، عالامتوردىڭ جەتەگىندە ءجۇر قازىر.
جالپى دىندە شەكتەن شىعۋشىلىق دۇمشەلىكتەن، كوبىنە يمان مەن تاعاتتى ايىرا الماۋدان تۋادى. يمان – ءبىر جاراتۋشى بارىنا نانباق، دەمەك، ونىڭ اياسىنا قۇدايدىڭ ءىسىن، زاڭىن تانىپ-ءبىلۋ كىرەدى. «اللانىڭ نۇرىن الا ءبىلۋ»، «يماندى جۇرەككە ءسىڭىرۋ» دەيتىنىمىز سول. ءدىني تاعاتتىڭ (نەمەسە تاعاتتىلىق) ءجونى باسقا. ول - سىرتقى عيبادات (دارەت، ناماز وقۋ، ورازا تۇتۋ ت.ب.), بىلايشا ايتقاندا، ءدىني تانىمنىڭ ۇستىڭگى جۇقا قابىرشاعى. بىراق ءوز الدىنا ءبىر ءورىس بولعاندىقتان قاراپايىم كوپشىلىك باقىتقا تاعات ارقىلى جەتەمىز دەپ ويلايدى. قۇدايدىڭ سۇيىكتى قۇلى بولۋ جولى – تاعاتتا دەپ سەنىم ارتادى. جاقسى امال دەگەن تەك قۇلشىلىق راسىمدەرى دەپ تۇسىنەدى. يسلام الەمىن اياقتان شالىپ، ءبىزدى دىڭكەلەتىپ وتىرعان - دۇمشەلىك تابيعاتى مىنە وسى.
بايسالدىلىق پەن سابىردىڭ كەرەك ەمەس جەرى جوق، اسىرەسە، دىندە كەرەك. ماسەلە سوندا، كوكىرەك كوزىنە عانا اشىلاتىن حاقيقات، تۇيسىكتەر ادامعا ءوزىنىڭ ءومىر تاجىريبەسى جانە كورگەن-بىلگەندەرى ارقىلى كەلەدى. بۇل اكسيوما. اتام قازاق «ەر ادامنىڭ اقىلى جاسى 40-تان اسقاندا تولىسادى»، «اقىلدى الپىستان اسقاننان سۇرا» دەمەي مە. جارىقتىق ابايدىڭ: «ءاربىر ناداننىڭ (جاس ادامنىڭ دەپ ۇعىڭىز – ا.و.) ءبىز تاريحاتقا كىردىك دەپ جۇرگەنى ءبىز بۇزىلدىق دەگەنىمەنەن ءبىر بولادى» دەگەن ەسكەرتۋى دە ەرىكسىز ويعا ورالادى.
قورىتىپ ايتقاندا، اسىرە دىنشىلدىك – قوعامدىق سانانى ەلىكتەۋشىلىك پەن تاقليدي يمان (ەرىپ يمان كەلتىرۋ) اۋانى جايلاپ العان جەردە پايدا بولاتىن قۇبىلىس. بۇل ءدىننىڭ ادامدى ەلىكتىرەتىن قۇپياسى، باتيني سىرى - كوركەم مىنەز بەن وي-پاراسات جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ سىرتقا تەبىلەتىن جاعداي.
وسى رەتتە ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىمدار الاڭىنا كوز جۇگىرتەلىك. يسلامي تەرىس اعىم وكىلدەرى بىزگە نامازدى قالاي وقۋ ء(اميندى ىشتەن، الدە داۋىستاپ ايتۋ كەرەك پە، قولدى كىندىكتەن تومەن الدە جوعارى بايلاۋ كەرەك پە ت.س.س.), ءمايىتتى قالاي جەرلەۋگە قاتىستى ۇساق-تۇيەك ماسەلەلەرگە عانا اكەپ، تالاستىرىپ قويادى. قانە، مۇنىڭ قوعامدىق سانانىڭ تولىسۋى، جاڭاعى قيسىق-قىڭىر مىنەزدىڭ تۇزەلۋى، مەيىرىم-شاپاعاتتىڭ گۇلدەنۋى سياقتى ءبىزدىڭ قوعامعا اۋاداي قاجەت پاراسات ورىسىنە قاتىسى بار ما؟! ءسىرا دا، جوق.
كەلەسى دايەكتى بۇرىندارى كوز كورىپ، قۇلاق ەستىمەگەن ءدىني ۇيىمداردان الايىق. قازاقستانداعى توتاليتارلىق اعىمنىڭ ءبىرى - «يەگوۆو كۋاگەرلەرىنىڭ» وكىلدەرى «قان قۇيمايمىز» دەپ قاسارىسىپ، وزگە تۇگىلى، تۋعان بالاسىن ولىمگە قيادى. سول سياقتى ەۆانگەليستەر، كريشنايتتەر مەن باپتيستەر «قۇداي جولى بىزگە عانا اشىلدى» دەپ كەۋدە سوعىپ ءجۇرىپ، تالاي وتباسىنىڭ تۇبىنە جەتتى. تەگىندە، شەتەلدىك ميسسيونەرلەردىڭ زاڭ شەڭبەرىنەن اسپاي-اق «قاتىگەزدىكتىڭ ەلشىلەرى» اتالۋى جايدان جاي ەمەس، «ماحاببات - قۇدايدىڭ اتى» دەگەن حريستياندىق باستى پرينتسيپ كوبىنە سولار تاراپىنان اياق استى ەتىلۋدە. ويتكەنى، ولاردىڭ ءىس-پيعىلىنان، بايقاپ وتىرساق، قازاقتى قازاققا قارسى قويۋشىلىق پەن «ءبىرىڭ ءولىپ، ءبىرىڭ قال» دەگەن پوزيتسيانىڭ ءيسى اڭقيدى.
سايىپ كەلگەندە، دىندە شەكتەن شىعۋدىڭ قاي ءتۇرى دە جاستاردىڭ ساناسىن ۋلاپ، قوعامدا جاڭا ءسوز ەتىلگەن قياناتشىلىق پەن قاتىگەزدىكتىڭ ءدانىن سەبەدى. شەكتەن اسۋشىلىققا بوي الدىرىپ الساڭ بولدى، ءبىتتى، ءوزىنىڭ دە، وزگەنىڭ دە ءومىرى قۇنسىز كورىنبەك. ءدىن «ۇستازى» بۇيرىعىن ويلانباي ورىنداۋعا دايار زومبيلەر وسى ورتادا ءوسىپ، ونەدى. بۇل جەردە الەمدى تۇرشىكتىرگەن جيحاد جارىلىستارى مەگزەلىپ وتىر. اۋعانستان، سيريا، يراك جانە پاكىستان سياقتى مۇسىلمان ەلدەرىندە ادام قانى سۋداي اعۋدا، لاڭكەستىك شەڭبەرى كەڭەيا ءتۇسىپ، سوناۋ كەنيادا ساۋدا ورتالىعىندا 70 ادام ءولىپ، 200-ءى جاراقات العانىنا كوپ بولا قويعان جوق. ءسويتىپ، جۇمىر جەر بەتىندە تىنىشتىق ورناماي تۇر ازىرگە. بىرەۋ بىلەدى، بىرەۋ بىلمەيدى، العاشقى ءدىني فاناتيكتەر - حاريجي توپتار تاريح ساحناسىنا سوناۋ ءۋىى-عاسىردا شىققان. بۇگىنگى سالافشى، ۋاححابشى توپتار اياقتارى سالبىراپ اسپاننان تۇسكەن جوق، ولار سول حاريجيلىك ويلاۋ جۇيەسىنىڭ «ونىمدەرى». ءسۇننيت، مەيلى، شيت بولسىن سودىر ادامعا ءبارىبىر، شاھيتتىك جارىلىستار اسىل ءدىنىمىز ءۇشىن دەپ، راحىمدى، مەيىرىمدى اللانىڭ اتىمەن جاسالۋدا (ورىنداۋشىنىڭ «يسلاميست» اتالىپ، يسلام دىنىنە دەگەن قورقىنىش سەزىمى – «يسلاموفوبيا» الەمگە تارالۋى سودان).
جاسىرىپ-جابارى جوق، اسىرە دىنشىلدىك «ۆيرۋسى» ءبىزدىڭ ەلىمىزگە دە جەتىپ، العان باعىتتارىنان ەش قايتپايتىن قيسىق مىنەزدى توپتاردى قالىپتاستىرۋدا. «بىزگە قوسىلمايتىن قاۋىمنىڭ ءبارى اداسۋشىلار. ولاردىڭ جازاعا ۇشىرايتىن ۋاقىتى كەلەدى» دەيدى. وسىعان يلانعان جاستاردى ورتاعا قايتارىپ كور. قانداي ءۋالى ءۋاجدى ايتساڭ دا، ءسىزدىڭ ايتقانىڭىز دالباسا، ءسىزدى ءىبىلىس سويلەتىپ وتىر، مۇنىڭ جازاسىن اللانىڭ ءوزى-اق بەرەدى دەپ، ورنىنان تۇرىپ جۇرە بەرۋى مۇمكىن (شىندىعىندا سابىر، ءتوزىم، تولەرانتتىلىق مىنەز قاراپايىم ادامنان گورى ءدىندار تاقۋا ادام بويىندا مولىراق بولۋى كەرەك).
ءومىر تاجىريبەسى از، ءدىني ساۋاتى تومەن، كورگەن-بىلگەنى شامالى. بىراق باسى قاتتى اساۋداي بۇرا شاۋىپ، جەڭىستىك بەرمەيدى. ەكى جاستىڭ ءبىرىن جاساماي جاتىپ، ءوزىم بىلەمدىككە سالىنۋ: اكە-شەشەگە قۇلاق اسپاۋ، ۇلكەندى تىڭداماۋ قادەتى. وسى شتريحتەردەن-اق دىندە شەكتەن شىعۋدىڭ سيپاتىن، وعان سالىنعان ءجاسوسپىرىم زامانداستىڭ الەۋمەتتىك بەينەسىن (ساقالدى وسىرگەن، بالاقتى قيعان، قاباعى قاتىڭقى، ءتۇسى سۋىق دەگەندەي) كوزگە ەلەستەتۋگە بولادى.
ەندى دىندە شەكتەن شىعۋشىلىق قاۋپىنەن، جاعىمسىز قۇبىلىستىڭ الدىن الۋ ماسەلەسىنە ويىسالىق. بۇگىنگى تاڭدا ۋاعىزدارىن تىقپىشتاپ، كوشە-كوشەدە كىتاپتارىن تاراتقان يەگوۆيستەر، ەۆانگەلشىلدەر، كريشنايتتەر سەكىلدى ءداستۇرسىز ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ جولى جىڭىشكە قازىر. «موداعا» اينالعان وككۋلتتىك (ەمشىلىك، ءتاۋىپ، كورىپكەلدىك ت.ب.) قوزعالىستىڭ دا زاڭ نەگىزىندە تىنىسى تارىلىپ وتىر. سول سياقتى ءابدۋاحابتىڭ جولىن قۋعان «ايات، ءحاديستى اقىلعا سالما»، «ەرىپ يمان قىل» دەيتىن ءسالافي، «كاپىر» دەپ شوقپار الا جۇگىرەتىن تاكفيرشى، اركىمنىڭ ەسىگىن قاعىپ، اۋىل-اۋىلدى ارالاعان تابليعي-جاماعاتشى سياقتى تىركەلمەگەن ءدىني ۇيىمداردىڭ جۇمىستارىنا تىيىم سالىندى. وسىناۋ وڭ احۋال وزدىگىنەن ورنىققان جوق، استە. ول مەملەكەتتىك تۇرعىدان توگۋدىڭ تاتىمدى جەمىسى. ءدىني فاناتيزم تارالۋىن تەجەۋگە جانە ەكسترەميستىك توپتاردى وقشاۋلاۋ مەن قۇرىقتاۋعا بايلانىستى جۇمىستاردى مەملەكەتتىك ورگاندار جالعاستىرا بەرۋگە مىندەتكەر.
بىراق، راديكاليزمدى بولدىرماۋ كۇللى حالىقتىق ءىس-شاراعا اينالسا يگى. بۇل رەتتە امالداردىڭ ەڭ سەنىمدىسى - جاس بۋىندى رۋحاني بىلىممەن سۋارۋ دەۋگە كەرەك. «انتيۆيرۋستىڭ» ەكىنشىسى - ۇلتتىق قۇندىلىقتار ء(تىل، تاريح، سالت-ءداستۇر) مەن وتباسىلىق تاربيە (باۋىرمالدىق، ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت ت.ب.). قالىڭ جۇرتشىلىق وسى باعىتتارعا كۇش سالسا، سول جاقسى. «ايتىلماسا ءسوز اتاسى ولەدى» دەگەندەي، تاعى ءبىر پىسىقتايىق، يمان - قۇداي ءىسىن تانىپ-بىلۋگە تىرەلەدى، تاعات - ادامنىڭ ءىسى، ءدىن ءىسى عانا. يمان – جۇرەك تازالىعى ءھام عىلىمنىڭ شەكسىزدىگى، تاعات – ءدىني ءداستۇر مەن راسىمدەر جيىنتىعى. يمان - بارشا ادامزاتقا ورتاق جانە وزگەرمەيتىن دارا قۇندىلىق، ال تاعات - تارام-تارام بولىپ تۇرلەنە بەرەدى. يسلام ءبىر، بىراق سەنىم جولى بولەك-بولەك بولادى. پايعامبارىمىز حاديسىندە: «يسلام 73 تارماققا بولىنەدى» دەپ وسىعان مەگزەگەن ءتارىزدى.
اباي 38-سوزىندە: «ەندى نيەت ەتتىڭىز تاھارات الماققا، ناماز وقىماققا، ورازا تۇتپاققا، بۇل تاعاتتاردى نيەتىڭىز زاھيرىنەن (سىرتقى) قالىپ، سىر عيباداتقا جەتپەگەندىگى كەمشىلىك ەمەس پە؟ ...بۇل زاھير عيباداتىڭىز يماندى بولعان سوڭ عانا، پارىز بولعان، ءسىزدىڭ زاھيرىڭىزداعى عيبادات – باتينىڭىزداعى (ىشكى) يماننىڭ كولەڭكەسى ءھام سول يماننىڭ نۇرلانىپ تۇرماعىنا كورىك ءۇشىن بۇيىرىلعان»، - دەيدى. ءوزىڭىز دە ويلاڭىز، يمان مەن تاعاتتىڭ ايىرماسىن بۇدان دا انىق ايتۋ مۇمكىن بە؟ دانا اباي ءدىننىڭ ىشكى جانە سىرتقى جاقتارى بارىن، گاپ - ىشكى سەنىم، يماندا ەكەنىن ەسكەرتىپ وتىر.
ەگەر مي مەن جۇرەكتى قوسپاي تۇرىپ، اق قاعازدىڭ بەتىندە تەك ساۋساقتىڭ ۇشىمەن قالامدى ءارى-بەرى جۇگىرتە بەرسەك، ونان شىعار ناتيجە قايسى؟ ول ارەكەت ءمان-ماعىناسىز، قۇر شيماي بولادى. سول سياقتى سوقىر سەنىم، قۇر تاعاتتىلىق تاتىمدى جەمىس بەرمەيدى. يمان شارتى - جاراتۋشى قۇدىرەتكە جۇرەكپەن سەنۋ. «جۇرەك جۇمسارۋى» ءۇشىن اللانىڭ حيكمەتىن سەزۋ، عىلىم-ءبىلىمدى ازىق قىلۋ شارت. الەم وي الىپتارى قاقساپ ايتقان ءجايت مىنە وسى.
ەندى ۇلتتىق قۇندىلىقتار مەن وتباسىلىق تاربيە جايىنا ويىسالىق. ولار ءتۇرلى سەبەپتەردەن سەمىپ، ورتايدى قازىر. ءدىن قۇمار، بىراق قازاقى سالت-ءداستۇردى بىلمەيتىن ادامدار از ەمەس. قازاق اسىپ، سيريا جەرىنە جەتتى كەيبىرى. «يسلام ءبىر، ول ارابتىكى، قازاقتىكى، وزبەكتىكى بولىپ بولىنبەيدى» دەيدى ولار. مۇنى قۇداي ىسىنەن ءدىن ءىسىن ايىرماۋ، ءسالافيا «ۆيرۋسىن» جۇقتىرۋىندا عوي.
قازاق جەرىندە «دالالىق يسلام» نەمەسە «قازاق يسلامى» تۇسىنىگى قايتىپ ءبۇر جارعان؟ بۇرىنعى ۇلكەندەر: «بالام، ەگەر ادام بولام دەسەڭ، وندا سەن وتىرىك ايتپا، ۇرلىق جاساما جانە كىسىنىڭ حاقىسىن جەمە - ادال بول! ءدايىم جۇرەگىڭنىڭ تۇبىمەن اللا تاعالاعا سەنىپ، سىيىنىپ ءجۇر! يماندى بولۋدىڭ، ونان پايدا الۋدىڭ ءمانىسى وسى!» دەسەتىن. بۇل وسيەتتەر مەن «قۇداي زالىمدى ەمەس، ءادىل ادامدى، جاقسى ىستەردى ىستەگەندى سۇيەدى»، «جاقسى ىستەردى كىم كوپ ىستەيدى، جاقسى مۇسىلمان سول» دەگەن ايات-حاديستەردىڭ اۋىلى الىس ەمەس.
سول سياقتى ءبىزدىڭ قازاق «ار-ۇياتى باردىڭ يمانى بار»، «جانىم ارىمنىڭ ساداقاسى» دەپ بىلگەن (يماني ءىلىمدى «ار-وجدان ءىلىمى» اتاعانى سول). «اققا قۇداي جاق» دەگەنى، ادىلەت - قۇدايدىڭ زاڭى دەپ بىلگەندىگى. «قارعىس الما، العىس ال!»، «قايىرىمدىلىقتىڭ قايىرى بار»، «جەتىم كورسەڭ، جەبەي ءجۇر»، قىسقاسى، «وبال-ساۋاپ» جۇيەسى قازاقتىڭ قانىنا سىڭگەن قاعيدا بولدى. دەمەك، قازاقتا قۇدايىلىق يدەياسى باسىم، اللانىڭ نۇرىن الا ءبىلۋ جانە يماندى جۇرەككە ءسىڭىرۋ ۇلتتىق تانىم-تۇسىنىكتىڭ مايەگى بولعان. سونىمەن قاتار، «اداسقاننىڭ ايىبى جوق، قايتىپ ءۇيىرىن تاپقان سوڭ»، «كۇيەسىز قازان، كۇناسىز ادام جوق» دەپ اداسقان پەندەلەردى كەشىرە دە بىلگەن.
ءسويتىپ، ساحارا تىرشىلىگىندە يماندىلىق، ادامگەرشىلىك ۇعىمدارى قابىسا تابىستى. ايتپاعىم، «ءداستۇرلى يسلام»، سول سياقتى «قازاقى يسلام» ءوز الدىنا بولەك ءدىندى ەمەس، «يسلامداعى قازاق جولى» (ياعني اتا-بابالار جولى) دەگەندى بىلدىرەدى. تاريح اقيقاتى تۇرعاندا، قازاققا ءدىندى تىڭنان ۇيرەتەمىز دەۋ، «تۇيە ۇستىندە وتىرىپ، سيراق ۇيىتەم» ءتارىزدى كۇلكىلى، بەكەرگە تەر توگۋ.
رەسپۋبليكالىق گازەتتەردىڭ بىرىنەن «دىنگە بەت بۇرعىزامىز دەپ ءبىز نەبىر تالانتتى اقىندارىمىزدان ايىرىلىپ قالىپ جاتىرمىز» دەگەن پىكىردى وقىدىم. انا ءبىر جىلى «سۋداعى اكروباتيكادان، بۇيىرتسا، ازيا چەمپيونى بولار دەپ ۇكىلەگەن قازاق قىزدارى توبى دىنگە كىرىپ، سپورتتى تاستاپ كەتتى» دەگەندى استاناداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى ۇستازىنىڭ اۋزىنان ەستىگەنىم بار. باقساق دىندەمىز دەپ، ونەردە، سپورتتا، عىلىم جولىندا جانباي جاتىپ، سونگەندەر از ەمەس. بۇل جاعداي الاڭداتا ما، الاڭداتادى. ارتقى تولقىن ىنىلەرگە ءدىن شارباعىنا قامالۋدان قاش، ءوزىڭنىڭ ەركىن ويلاۋ مۇمكىندىگىڭدى ساقتا، ايالا دەپ وڭ باعىتقا سىلتەۋگە ءتيىستىمىز.
ءسوز سوڭى، اسىرە دىنشىلدىك قاي تۇرعىدان دا زالالدى. «باس جوعارى جارالعان، مويىن تومەن، قاراشى، دەنە بىتكەن رەتىمەن» دەپ ۇلى اباي بىلمەسە ايتا ما، سىرتقى اتريبۋتتەردەن گورى بىزگە جان وتىن وشىرمەۋ، ىشكى سارايدىڭ جارىقتىعى قىمبات. يمان كەمەلدىگى دەگەن نە، ءوزى؟ ول ءۇشىن عىلىمدى ازىق قىل جانە «ءۇش ءسۇيۋدى» (مەيىرىم، ادىلەتتى بولۋ) ۇستان دەيدى ۇستازىمىز اباي. «باستى بايلا جولىنا، مالىڭ تۇگىل» دەپ ءدىن جولىنا ەمەس، وسى يمانيگۇلگە سىلتەگەن بولاتىن.
حاديستەگى: «دىندە شەكتەن شىقپاڭدار! دىندە شەكتەن شىعۋ قۇردىمعا كەتىرەدى» دەگەن ەسكەرتۋدىڭ ءمانى وسى ارادا سياقتى. قۇداي جولىن ءدىن جولىمەن شاتاستىرمايىق: مەيىرىم، ادىلەت سەزىمدەرى ءدىني دوگماتتان ارقاشاندا جوعارى. مىنە، جاس بۋىنعا دا، بالا تاربيەلەپ وتىرعان اتا-اناعا دا وسى اقيقاتتى باسا ايتقىمىز كەلەدى.

اسان وماروۆ –
«ءدىن ماسەلەلەرىن زەرتتەۋ جانە تالداۋ
ورتالىعىنىڭ» جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى.
Abai.kz