جاپانداعى جاپون باۋىرلارىمىزدى ەلگە شاقىرايىق!
(قازاق حالقىنا ۇندەۋ)
سوناۋ ىقىلىم زاماننان بەرى اتا-بابالارىمىز «جاپاندا قالعان جالعىزىم» دەپ كەلگەن ەكەن جاپونياداعى باۋىرلارىمىزدى. وسى سوزگە يلانبايىن دەسەك تە ءبىزدىڭ دنك-لارىمىز بىردەي بولعاندىقتان جاپوندىقتاردىڭ ارعى زامانداردا توپان سۋ قاپتاعان كەزدە قازاق جەرىنەن جاپون ارالىنا اعىپ بارعانى شىندىققا كوپ جاناسادى. جاقىندا جاريالانعانداي سول جاپون ارالىنداعى جاپون باۋىرلارىمىز ءوز ەلدەرىندە بولىپ جاتقان سويقان داۋىلداردان قاتتى زاپا شەككەندەرى سونشالىق، 300 مىڭعا جۋىق جاپوندىق وزگە ەلدەردەن پانا ىزدەپ، قونىستارىن اۋدارماقشى بولىپ جاتىر ەكەن.
ءبىزدىڭ قازاق جەرىندە قونىستانىپ وتىرعان ۇلتتاردىڭ سانى 130 دەسەك، 131-ءشى ەتىپ جاپاندا قالعان جالعىز باۋىرلارىمىزدى وزدەرىنىڭ ەجەلگى وتاندارىنا – قازاق جەرىنە شاقىرايىق! شاقىرىپ قانا قويماي، ولارعا بالقاش كولىنىڭ اينالاسىنان، تىم بولماسا، 50 جىلعا جالعا جەر بەرىپ قونىستاندىرساق، بۇل تاريحي ماعىناسى زور كەرەمەت قادام بولعان بولار ەدى قازاق ۇلتى تاراپىنان.
بالقاش كولىنىڭ جاعاسىنا اتوم ستانتسياسىن سالىپ سۋىن، اۋاسىن ۋلاندىرعاننان گورى جانە مەزەتسىز كەلەتىن اپاتىنان اۋلاق، وسىنداي ونەرلى-ونەگەلى، بىلىمگە وتە جەتىك، ەڭبەكقور تەكتى حالىقتى قاسيەتتى جەرىمىزگە قونىستاندىرساق ەڭ الدىمەن بالقاش كولىن تازارتۋعا جانە ساقتاپ قالۋعا جاپون باۋىرلارىمىزدىڭ سەپتىگى كوپتەپ تيەر ەدى.
(قازاق حالقىنا ۇندەۋ)
سوناۋ ىقىلىم زاماننان بەرى اتا-بابالارىمىز «جاپاندا قالعان جالعىزىم» دەپ كەلگەن ەكەن جاپونياداعى باۋىرلارىمىزدى. وسى سوزگە يلانبايىن دەسەك تە ءبىزدىڭ دنك-لارىمىز بىردەي بولعاندىقتان جاپوندىقتاردىڭ ارعى زامانداردا توپان سۋ قاپتاعان كەزدە قازاق جەرىنەن جاپون ارالىنا اعىپ بارعانى شىندىققا كوپ جاناسادى. جاقىندا جاريالانعانداي سول جاپون ارالىنداعى جاپون باۋىرلارىمىز ءوز ەلدەرىندە بولىپ جاتقان سويقان داۋىلداردان قاتتى زاپا شەككەندەرى سونشالىق، 300 مىڭعا جۋىق جاپوندىق وزگە ەلدەردەن پانا ىزدەپ، قونىستارىن اۋدارماقشى بولىپ جاتىر ەكەن.
ءبىزدىڭ قازاق جەرىندە قونىستانىپ وتىرعان ۇلتتاردىڭ سانى 130 دەسەك، 131-ءشى ەتىپ جاپاندا قالعان جالعىز باۋىرلارىمىزدى وزدەرىنىڭ ەجەلگى وتاندارىنا – قازاق جەرىنە شاقىرايىق! شاقىرىپ قانا قويماي، ولارعا بالقاش كولىنىڭ اينالاسىنان، تىم بولماسا، 50 جىلعا جالعا جەر بەرىپ قونىستاندىرساق، بۇل تاريحي ماعىناسى زور كەرەمەت قادام بولعان بولار ەدى قازاق ۇلتى تاراپىنان.
بالقاش كولىنىڭ جاعاسىنا اتوم ستانتسياسىن سالىپ سۋىن، اۋاسىن ۋلاندىرعاننان گورى جانە مەزەتسىز كەلەتىن اپاتىنان اۋلاق، وسىنداي ونەرلى-ونەگەلى، بىلىمگە وتە جەتىك، ەڭبەكقور تەكتى حالىقتى قاسيەتتى جەرىمىزگە قونىستاندىرساق ەڭ الدىمەن بالقاش كولىن تازارتۋعا جانە ساقتاپ قالۋعا جاپون باۋىرلارىمىزدىڭ سەپتىگى كوپتەپ تيەر ەدى.
وسى ۋاقىتقا دەيىن قازاق حالقى ەشكىمدى دە ءوز جەرىنە قونىستاندىرۋعا ء وز ەركىمەن شاقىرماعانى تاريح شىندىعى ەكەنى راس بولسا، وسى جولى بىزدەر – قازاق ۇلتى، جاپونياداعى جاپون باۋىرلارىمىزدى ەلىمىزگە شاقىرۋعا تولىق قۇقىمىز بار!
جوڭعارلاردىڭ باسقىنشىلىعىن ايتپاعاننىڭ وزىندە كەزىندە قازاق ەلىن قان قاقساتىپ بوداندىقتا ۇستاعان ورىس پاتشالىعى ءبىزدىڭ قاسيەتتى جەرىمىزگە ميلليونداعان «قارا شەكپەندىلەرىن» قاپتاتىپ، ولارعا قازاقتىڭ جەرىنەن ويىپ-ويىپ تۇرىپ ەڭ شۇرايلى سۋلى-نۋلى دەگەن جەرلەرىمىزدى تارتىپ الىپ قونىستاندىردى، قارسى شىققان قازاق ۇلتىن زەڭبىرەكتەرىنىڭ ۇڭعىسىنا بايلاپ قويىپ اتتى، كارى-جاس، بالا-شاعا دەمەي قىلىشتارىمەن قىناداي قىرىپ تاستادى. «قىزىلدار قىرعىنى» كەزىندە «قۋجاق» اتانعان قانىشەر گولوششەكيننىڭ كەزىندە 1930 جىلدارى ءۇش جارىم ميلليون قازاق ۇلتى قولدان جاسالعان اشتىقتىڭ سالدارىنان جاپپاي قىرىلدى. ودان بەرىدە قىزىل كوممۋنيستەر زامانىندا ستالين، ودان كەيىن حرۋششەۆ «تىڭ جەرلەردى» يگەرۋ دەگەن سىلتاۋمەن قانشاما ميلليون اننان قاشقان مىننان قاشقان «تيۋرەمششيكتەرىن» قازاق جەرىنە اكەلىپ توكتى، وعان دا توزدىك، كوندىك... قازاقتىڭ جەرىن اتوم بومبالارىمەن تومپەشتەپ، دەنەمىزدى وراسان جالىنىنا قاقتاپ، جەرىمىزدى، سۋىمىزدى ۋلاعاندارى ازداي ەندى مىنە قانشاما جىل بولدى «پروتون» دەگەن راكەتالارىن ۇشىرىپ باسىمىزعا گەپتيل ۋىن شاشىپ جاتىر. كەلەسى ۇرپاقتارىمىزدىڭ تاعدىرى نە بولماق، وعان باس قاتىرىپ جاتقان ەشكىم جوق، «ءلاپباي، تاقسىر» دەپ قۇلدان دا جامان باس شۇلعىپ وتىرىسىمىز مىناۋ.
ال ەندى ءوز قولىمىز ءوز اۋىزىمىزعا جەتىپ ەگەمەندى ەل بولدىق دەسەك، ءوز باۋىرلارىمىزدى ءوز ەلىمىزگە قونىستاندىرساق ونىڭ قانداي سوكەتتىگى بولماق؟! اتا-بابالارىمىزدىڭ ارۋاقتارى ريزا بولسىن دەسەك، تىم بولماسا كىشكەنتاي ءبىر ۇلاعاتتى ءىس ىستەپ، اللا تاعالانىڭ ريزاشىلىعىمەن بۇكىل ۇلت بولىپ وسىنداي قاراكەتكە بارۋ ءۇشىن باس بىرىكتىرىپ، قولداپ قانا قويماي ارەكەت ەتەلىك – 300 مىڭ جاپون باۋىرلارىمىزدى ءوز جەرىمىزگە، اتا-بابالارىمىزدىڭ بىلەكتىڭ كۇشى، نايزانىڭ ۇشىمەن قورعاپ، بىزدەرگە مۇراعا قالدىرعان اتا-مەكەنىمىزگە قونىستاندىرۋعا كۇش سالايىق!
ەلىم دەپ ەڭىرەگەن، جەرى ءۇشىن شىبىن جانىن بەرەتىن قازاقتىڭ ازاماتتارى:
- عابباس قابىشۇلى، جازۋشى;
- سوۆەت-حان عابباس، جازۋشى;
- قازاقتىڭ ءادىلحانى;
- نازاربەك قانافيا، جازۋشى;
- كارىشال اسان-اتا، جازۋشى;
- ماقسۇت ورازاي، قوعام قايراتكەرى;
- مۇرات ءنۇسىپ، شەبەر;
- قۋانىش مۇقتاي، اقىن;
- جانگەلدى ەستەنباي، جۋرناليست;
- گۇلميرا تويبولدى، جۋرناليست;
- گۇلجانات شوناباي، جۋرناليست;
- قاجىمۇقان عابدوللا، جۋرناليست;
- جۇماباي دوسپانوۆ، جۋرناليست;
- ەركىن سارى، جازۋشى;
- ەرتاس وتارباي، جەلتوقسانشى;
- حالەلحان ءادىلحانوۆ، قوعام قايراتكەرى;
- اۋەلحان شونجان، قوعام قايراتكەرى;
- تولەۋبەك قارامەندى، قوعام قايراتكەرى;
- نۇرلان امىرەقۇلوۆ، تاريحشى، عالىم;
- حايروللا عابجاليلوۆ، تاريحشى، عالىم;
P.S. ۇندەۋ Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىنىڭ ەمەس، ۇندەۋگە قول قويعان ازاماتتاردىڭ ەركىندەگى ماسەلە ەكەندىگىن ەسكەرتەمىز.
Abai.kz
