تۇندە الماتىداعى ورتالىق مەشىتتە بولىپ قادىر ءتۇنىنىڭ عيباداتتارىنا قاتىستىق. باس يمامنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا قادىر تۇنىنە جينالعان ۇلكەن-كىشىگە قۇتتىقتاۋ ايتىپ، ارتىنان قازاقستانداعى مەشىتتەردىڭ جايىن اڭگىمەلەپ بەردىم.

ينتەرنەت جەلىسىندە: «مەشىتتەر نەگە كوبەيىپ كەتتى؟»، «مەشىت ورنىنا مەكتەپ نەگە سالىنبايدى؟» دەگەن ءتارىزدى ءتۇرلى سۇراقتار (كەيبىرەۋى ارانداتۋشىلىق پيعىلدا) تۋىنداپ جاتادى. بۇل شىنىمەن دە وسىنداي ما؟ بۇكىل الەمدەگى جاعداي قانداي؟ قازاقستانداعى جاعداي قانداي؟

قازاقستاندا ءدال بۇگىنگى كۇندە جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ سانى – 7475. جەكە مەنشىك مەكتەپتەر 400-دەن استى. مەملەكەتتىك مەكتەپ قۇرىلىستارى تولىقتاي بيۋدجەت ەسەبىنەن سالىنادى. ال مەملەكەت ەسەبىنەن بىردە ءبىر مەشىت سالىنعان ەمەس! مەشىت قۇرىلىستارى تولىقتاي جەكەمەنشىك تۇلعالاردىڭ قايىرىمدىلىق قىزمەتىنىڭ ارقاسىندا جرگىزىلەدى. مەشىت سالۋدا حالىقارالىق دەڭگەيمەن سالىستىرعاندا قازاقستان قاي تۇستا؟ ەندى وسى سۇراقتارعا بىرتىندەپ جاۋاپ بەرىپ كورەلىك.

مۇسىلماندار سانى ەڭ كوپ مەملەكەت ۇندەنەزيا (ينديانى ءۇندىستان دەگەنىمىز سياقتى يندونەزيا قازاقشا ۇندەنەزيا بولادى) حالقىنىڭ 90 پايىزى مۇسىلمان، شامامەن 250 ملن مۇسىلمان بار دەپ ەسەپتەلەدى. ۇندەنەزيادا مەشىتتەردىڭ جالپى سانى 1 ملن-نان استام ەكەن! پاكستاندا مەشىتتەر سانى 600 مىڭداي.

يراندا 1979 جىلى 25 000 مەشىت بولسا، قازىر مەشىتتەر سانى ءۇش ەسە كوبەيىپ 79 000-عا جەتكەن.

تۇركيادا مەشىتتەر سانى جىلدان جىلعا كوبەيىپ كەلەدى. سوڭعى دەرەكتەردە تۇركياداعى مەشىتتەر سانى 90 مىڭعا تاياعان. ءبىر ستامبۇلدىڭ وزىندە جۇما ناماز وتەلەتىن 3370 ءجامي-مەشىت بار. ال تەك قالاداعى نامازحانالار سانى 40 مىڭنان اساتىن كورىنەدى.

امەريكا قۇرما شتاتتارىندا مەشىتتەر سانى 2800. ءبىر نيۋ-يوركتە 257 مەشىت جۇمىس ىستەيدى. اقش-تا قازىر 10 ملن-نان استام مۇسىلمان بار ەكەن.

فرانتسيادا 2600 دەي مەشىت بار. ءبىر ءپاريجدىڭ وزىندە جۇزگە تارتا مەشىت جۇمىس ىستەيدى.

انگليادا ەڭ العاشقى مەشىت 1924 جىلى سالىنسا قازىر مۇسىلمان عيباداتحانالارىنىڭ سانى 2500-گە جەتىپ قالدى. 2001 جىلدان بەرى لوندوندا ادام كەلمەيتىندىكتەن 500-دەن استام شىركەۋ جابىلىپ، كەرىسىنشە ولاردىڭ ورنىنا 423 مەشىت اشىلعان. بريتاندىقتار قازىر «اعىلشىندىق حريستياندىقتىڭ قيراندىلارى ورنىندا گۇلدەنگەن لوندونستان پايدا بولىپ كەلەدى» دەپ قالجىڭدايتىن بولدى. ءتىپتى لوندوننىڭ حيتروۋ اۋەجايىندا ناماز وقيتىن ورىن بار.

رەسەيدە 25 ملن-عا جۋىق مۇسىلمان بولسا وعان 2500-دەي مەشىت قىزمەت ەتەدى.

يتاليادا 500-دەن استام مەشىت بار.

سوڭعى ون جىلدا جاپونيادا مۇسىلماندار سانى ەكى ەسەگە كوبەيگەن. قازىر جاپونيادا 110 مەشىت جۇمىس ىستەيدى. مۇندا ەڭ ۇلكەن پروبلەما – مۇسىلمانداردى جەرلەۋ. ورىن جەتىستپەيدى.

وڭتۇستىك كورەيادا 300 مىڭداي مۇسىلمان بار.

سوناۋ الىستاعى برازيليادا 150 مەشىت بار.

قازاقستانداعى مەشىتتەر سانى 2500-دەي عانا. ونىڭ كوبى 50 ادامدىق، ءجۇز ادامدىق شاعىن اۋىلدىق مەشىتتەر. 2 ملن-نان استام حالىق تۇراتىن الماتىدا ناماز وقۋعا ىنتالى 500 مىڭنان استام ادام بولادى دەپ ەسەپتەسەك، حالىقارالىق نورما بويىنشا وعان 300-دەن استام مەشىت قاجەت ەكەن. الماتىدا قازىر بارى 53 قانا مەشىت!

بيىل قازاقستان حالقى 20 ملن-عا جەتكەلى وتىر. ونىڭ كەمىندە 15 ملن-ى مۇسىلمان. ءبىر عيباداتحاناعا ورتاشا ەسەپپەن شەتەلدىك ولشەمدە 1600 ادام كەلەدى دەپ ەسەپتەسەك 15 ملن مۇسىلمانعا كەمىندە 7500 مەشىت قاجەت. سوندىقتان ءپىتىر، زەكەت، ساداقا سياقتى قايىر-يحساندارىڭىزدى كارىپ-كاسىر، ءمۇساپىر جاندارمەن بىرگە مەشىت قۇرىلىستارىنا باعىشتاۋ دا ۇلكەن ساۋاپ بولىپ تابىلادى.

مارات توقاشباەۆ،

جازۋشى-پۋبليتسيست

Abai.kz