تۇرىكستاندىق ءبىر جەرلەسىم توقسانىنشى جىلداردىڭ باسىندا نامانگانعا ساۋدا-ساتتىق جاساپ بارىپتى. تاڭەرتەڭ قوناق ءۇيدىڭ قىلتيماسىنان كوشەگە قاراسا، قاراقۇرىم ءنوپىر حالىق مايدانداسپاسا دا ءبىر-بىرىنە قارسى كەلىپ، ىعى-جىعى يتجىعىس ءتۇسىپ، ۋ دا شۋ بولىپ جاتىر ەكەن. دۇرمەككە ەرىپ، ول دا جۇگىرە كوشەگە شىعىپتى. باقسا، بىرنەشە باسىنا سالدە وراعان ءتۇسى سۋىق ساقالدى كىسىلەر ورىمدەي جاپ-جاس بالانى قان-جوسا عىپ ساباپ، دەدەكتەتىپ بارادى. قارا حالىق «وبال بولدى-اي» دەپ الگىلەردىڭ جان-جاعىن قاۋمالاپ زىر جۇگىرۋدە ەكەن. ءسويتىپ، بەيشارانى «ويبايلاعانىنا» قاراماستان بازاردىڭ كۇنباتىس جاعىندا ورنالاسقان مەشىتكە قاراي سۇيرەپ الىپ كەتىپتى. «بۇل بالا سونشا تاياق جەيتىندەي نە ىستەپ قويدى؟ سوققىعا جىعىپ جاتقان مىنا سالدە تارتقاندار كىمدەر؟» دەپ قاۋمالاعان جۇرتتان سۇراپ كورسە، الگى بايقۇس اكە-شەشەدەن تۇل جەتىم قالعان بالا ەكەن. كوشە كەزىپ، قايىر سۇراپ كۇنىن كورەدى ەكەن. ءبىر جولى قاتتى اشىعىپ، بازارداعى ناۋبايشىنىڭ ىستىق تاندىر نانىن الا قاشىپتى. قۋىپ ءجۇرىپ ۇستاپ العان ناۋبايشى جەتىمەكتى جازاسىن بەرمەك ءۇشىن مولدالاردىڭ قولىنا تاپسىرىپتى. مولدالار دا ۇرلىعى ءۇشىن ساۋساعىن كەسۋگە مەشىتكە ايداپ اكەتكەن كورىنەدى. كوپ ۇزاماي-اق مەشىت جاقتان جەتىمەكتىڭ قۇلىن داۋسى قۇراققا كەتكەن ءۇنى شىقتى دەپ، جانتۇرشىگەرلىك وقيعانى جەتكىزگەن ەدى.

تۇرىكستاندىق ءبىر جەرلەسىم توقسانىنشى جىلداردىڭ باسىندا نامانگانعا ساۋدا-ساتتىق جاساپ بارىپتى. تاڭەرتەڭ قوناق ءۇيدىڭ قىلتيماسىنان كوشەگە قاراسا، قاراقۇرىم ءنوپىر حالىق مايدانداسپاسا دا ءبىر-بىرىنە قارسى كەلىپ، ىعى-جىعى يتجىعىس ءتۇسىپ، ۋ دا شۋ بولىپ جاتىر ەكەن. دۇرمەككە ەرىپ، ول دا جۇگىرە كوشەگە شىعىپتى. باقسا، بىرنەشە باسىنا سالدە وراعان ءتۇسى سۋىق ساقالدى كىسىلەر ورىمدەي جاپ-جاس بالانى قان-جوسا عىپ ساباپ، دەدەكتەتىپ بارادى. قارا حالىق «وبال بولدى-اي» دەپ الگىلەردىڭ جان-جاعىن قاۋمالاپ زىر جۇگىرۋدە ەكەن. ءسويتىپ، بەيشارانى «ويبايلاعانىنا» قاراماستان بازاردىڭ كۇنباتىس جاعىندا ورنالاسقان مەشىتكە قاراي سۇيرەپ الىپ كەتىپتى. «بۇل بالا سونشا تاياق جەيتىندەي نە ىستەپ قويدى؟ سوققىعا جىعىپ جاتقان مىنا سالدە تارتقاندار كىمدەر؟» دەپ قاۋمالاعان جۇرتتان سۇراپ كورسە، الگى بايقۇس اكە-شەشەدەن تۇل جەتىم قالعان بالا ەكەن. كوشە كەزىپ، قايىر سۇراپ كۇنىن كورەدى ەكەن. ءبىر جولى قاتتى اشىعىپ، بازارداعى ناۋبايشىنىڭ ىستىق تاندىر نانىن الا قاشىپتى. قۋىپ ءجۇرىپ ۇستاپ العان ناۋبايشى جەتىمەكتى جازاسىن بەرمەك ءۇشىن مولدالاردىڭ قولىنا تاپسىرىپتى. مولدالار دا ۇرلىعى ءۇشىن ساۋساعىن كەسۋگە مەشىتكە ايداپ اكەتكەن كورىنەدى. كوپ ۇزاماي-اق مەشىت جاقتان جەتىمەكتىڭ قۇلىن داۋسى قۇراققا كەتكەن ءۇنى شىقتى دەپ، جانتۇرشىگەرلىك وقيعانى جەتكىزگەن ەدى.

«ءدال وسىعان ۇقساس وقيعا الماتى قالاسىنىڭ ءبىر مەشىتىندە دە ورىن العان بولاتىن، - دەپ جالعاستىردى اڭگىمەسىن جەرلەسىم. - نايب يمام ساكەن: «اي سايىن مەشىتتىڭ جاشىگىن كوميسسيامەن اشىپ، ەسەپ-قيسابىن شىعاراتىنبىز. ءبىر جولى جاشىكتىڭ كىلتى قۇلپىنا سيماي اۋرەگە ءتۇسىردى. امال جوق ساداقا قۇتىسىن سىندىرىپ اشتىق. قاراساق جاشىگىمىزدە تيىن-تەبەننەن باسقا دانەڭە دە جوق. بۇل جاعداي بارىمىزگە دە اۋىر تيدى. سەبەبى، مەشىت قىزمەتكەرلەرى جالاقىسىن وسى ساداقانىڭ ەسەبىنەن الاتىن. كەلەسى ايدا دا ءدال وسىنداي جاعداي قايتالاندى. كۇن-كورىس ناپاقامىزدى ەلدىڭ ساداقا-قايىرىنان ايىراتىن بىزگە بۇل جاعداي تاعى دا اسا اۋىر ءتيدى. الىستان جاۋ كەلمەيتىنىن سەزسەك تە، ناقتى دالەلىمىز بولماعاندىقتان، ءبىر-بىرىمىزگە ەشتەڭە ايتا المادىق. نە ىستەرىمىزدى بىلمەي، اقىرىندا مەشىتتىڭ جوندەۋ جۇمىسىنا دەپ اشىلعان قوردىڭ ەسەبىنەن بەينە باقىلاۋ قۇرىلعىسىن ساتىپ الىپ، ءدۇربىسىن ءدال جاشىككە قاراتا بەكىتىپ قويدىق. كەلەر ايدىڭ سوڭىنا تامان ساداقا قۇتىسىن اشپاس بۇرىن بەينە باقىلاۋدى ءبىر قاراپ كورسەك، ءمىشىتىمىزدىڭ جاپ-جاس تازالىق قىزمەتكەرىنىڭ جاشىكتىڭ قۇلپىن سىندىرىپ، اقشاشىن الىپ، سىنعان قۇلىپتىڭ ورنىنا جاڭا قۇلىپ سالعانى ايپاراداي انىق تاسپاعا باسىلىپتى.

مۇنى كورە سالا قۋات (ەكىنشى ناي يمام) ەكەۋمىز الگىنىڭ جىلاپ-سىقتاعانىنا قاراماي جەلكەسىنەن ءتۇيىپ-ءتۇيىپ جىبەرىپ، دەدەكتەتىپ باس يمام الدىنا الىپ كەلدىك. باسەكەڭنىڭ قۇزىرىنا كەلە سالىسىمەن سۇقاناق قىزمەتكەرىمىز ءوزىنىڭ تۇل جەتىم، ىشىرگە اسى، كيەرگە كيىم جوق ەكەنىن ايتىپ ويبايدى كەپ سالدى دەيسىڭ. ەرمەك ەكەۋمىز ونىڭ بۇل جانۇشىرقان ايقايىن ءيا ارتىستىككە ءيا اقياتقا بالارىمىزدى بىلمەي ابدىراپ تۇرعانبىز. ءبىر قاراساق باسەكەڭ ەبىل-دەبىل بولىپ جىلاپ، «باۋىرىم-اۋ، مۇنىڭدى نەگە بۇرىن ايتپاعانسىڭ؟ باۋىرىم-اۋ، باۋىرىم...» دەپ زار قاعىپ تۇر. ونىسىمەن قويماي، سەيفىن اشىپ، ەلۋ مىڭ تەڭگەنى قولىنا ۇستاتىپ: «باۋىرىم-اۋ، تاعى دا اقشادان تارىقساڭ ايتارسىڭ. ءبىز قازاق جەتىمى مەن جەسىرىن جىلاتپاعان ەلمىز. قولدان كەلەر كومەگىمىزدى اياماسپىز» دەپ الگىنى ۇزاق ۋاقىت قۇشاعىنا قىسىپ تۇردى» دەپ بولعان ءجايتتى قاز-قالپىندا بايان ەتكەن-ءدى...

Abai.kz