جۇما, 3 مامىر 2024
جاڭالىقتار 6667 0 پىكىر 14 تامىز, 2009 ساعات 15:02

داستان ەلدەسوۆ. كازاحسكي اپوكاليپسيس

ساموە «بەلوە پياتنو» ۆ يستوري كازاحستانا س حۋ111 ۆەكا - نە زاۆوەۆانيە ي كولونيزاتسيا كازاحسكيح ستەپەي تسارسكوي روسسيەي (يلي «پريسوەدينەنيە(!) كازاحستانا ك روسسي»، كاك پيشەتسيا ۆ «يستوري كازاحستانا»), نە ۆوينا كازاحسكيح حانوۆ پروتيۆ روسسي، داجە نە دجۋنگارسكوە ناشەستۆيە، ا پەريود نوۆەيشەي يستوري، پروشەدشي نا گلازاح ناشيح دەدوۆ ي وتتسوۆ. ەتو 20-30-ىە گگ. حح ۆەكا. يبو يستوريوگرافيا نەزاۆيسيموگو كازاحستانا پوستروەنا نا سوۆەتسكوي كونتسەپتۋالنوي وسنوۆە، ناچينايا س «تاتارو-مونگولسكوگو يگا» ي كونچايا ميفامي سوۆەتسكيح ۆرەمەن، سووتۆەتستۆەننو كوتوروي يمەيۋتسيا «پروۆالى» پامياتي ي زاسيلە سوۆەتسكوي يدەولوگي. «جەستوچايشي زاۆوەۆاتەل»، «چەرنايا دىرا ۆ يستوري نارودوۆ»، بەسپوششادنوە «يگو» ي در. ۆەرسي بىلي پريزۆانى دليا پرينيجەنيا يستوري تيۋركو-مونگولسكيح نارودوۆ ي سلۋجيلي سوۆەتسكومۋ رۋكوۆودستۆۋ سۆوەوبرازنىم جۋپەلوم دليا سوكرىتيا سوبستۆەننىح پرەستۋپلەني، ۋنەسشيح ميلليونى جيزنەي.

ساموە «بەلوە پياتنو» ۆ يستوري كازاحستانا س حۋ111 ۆەكا - نە زاۆوەۆانيە ي كولونيزاتسيا كازاحسكيح ستەپەي تسارسكوي روسسيەي (يلي «پريسوەدينەنيە(!) كازاحستانا ك روسسي»، كاك پيشەتسيا ۆ «يستوري كازاحستانا»), نە ۆوينا كازاحسكيح حانوۆ پروتيۆ روسسي، داجە نە دجۋنگارسكوە ناشەستۆيە، ا پەريود نوۆەيشەي يستوري، پروشەدشي نا گلازاح ناشيح دەدوۆ ي وتتسوۆ. ەتو 20-30-ىە گگ. حح ۆەكا. يبو يستوريوگرافيا نەزاۆيسيموگو كازاحستانا پوستروەنا نا سوۆەتسكوي كونتسەپتۋالنوي وسنوۆە، ناچينايا س «تاتارو-مونگولسكوگو يگا» ي كونچايا ميفامي سوۆەتسكيح ۆرەمەن، سووتۆەتستۆەننو كوتوروي يمەيۋتسيا «پروۆالى» پامياتي ي زاسيلە سوۆەتسكوي يدەولوگي. «جەستوچايشي زاۆوەۆاتەل»، «چەرنايا دىرا ۆ يستوري نارودوۆ»، بەسپوششادنوە «يگو» ي در. ۆەرسي بىلي پريزۆانى دليا پرينيجەنيا يستوري تيۋركو-مونگولسكيح نارودوۆ ي سلۋجيلي سوۆەتسكومۋ رۋكوۆودستۆۋ سۆوەوبرازنىم جۋپەلوم دليا سوكرىتيا سوبستۆەننىح پرەستۋپلەني، ۋنەسشيح ميلليونى جيزنەي.
ۆ ساموم دەلە، چتو مى زناەم و توم اپوكاليپسيچەسكوم پەريودە، ۆ تەچەنيە كوتوروگو چيسلەننوست كازاحوۆ ۆ ميرنوە ۆرەميا(!) سوكراتيلوس بولەە چەم ناپولوۆينۋ، ت.ە. ۋمەر وت گولودا كاجدىي ۆتوروي(!) كازاح، ا يح چەتۆەرتايا چاست بەجالا ۆ سوسەدنيە سترانى؟ ەتو نەبىۆالىي سلۋچاي نە تولكو ۆ كازاحسكوي يستوري. ترۋدنو پريپومنيت نەچتو پودوبنوە ۆو ۆسەي يستوري چەلوۆەچەستۆا حح ۆەكا. چتو زا «ۆىججەننايا زەمليا» كازاحسكوي يستوري: ني سۆيدەتەلستۆ، ني دوكۋمەنتوۆ، ني تسەلنوگو وپيسانيا ستول ماسشتابنوي كاتاستروفى؟ دو توگو سيلنو دىحانيە سوۆەتسكوي رەپرەسسيۆنوي سيستەمى، چتو يستوريكي نە بەرۋتسيا راسكرىت مراچنىە سترانيتسى ناشەي يستوري. 
منوگيە دوكۋمەنتى تەح لەت «پرەدۋسموتريتەلنو» بىلي ۋنيچتوجەنى نكۆد ي كگب. ەست يسسلەدوۆانيا كازاحستانسكيح يستوريكوۆ م.تاتيموۆا، ا.گالي، ت.وماربەكوۆا، م.كويگەلديەۆا ي در.، ودناكو دو سيح پور مى زناەم ليش «ايسبەرگ» نەبىۆالوگو ۆ نوۆەيشەي ميروۆوي يستوري گولودومورا. «و ساموي ستراشنوي تراگەدي كازاحوۆ، و گيبەلي پوچتي 40 پروتسەنتوۆ ناسەلەنيا وت گولودا - نيكاكيح سۆيدەتەلستۆ. ۆ گوسۋدارستۆەننوم ارحيۆە نيكاكيح دوكۋمەنتوۆ و گولودە نە بىلو. سلوۆنو نيكاكوي بەدى ۆ كازاحستانە ناچالا 30-ح ۆوۆسە نە پرويزوشلو. تو لي ۆسە پودچيششەنو، تو لي ۆسە داۆنو ۋنيچتوجەنو، تو لي - سكرىتو زا سەميۋ پەچاتيۋ» (ۆالەري ميحايلوۆ، يز ينتەرۆيۋ راديو ازاتتىك، 09.12.2008).

«چەرنايا دوسكا»
كاك يزۆەستنو، ۆەرحوۆنايا رادا ۋكراينى پرينيالا ۆ 2006 گ. زاكونوپروەكت و پريزناني گولودومورا 1932-1933 گگ. نا ۋكراينە گەنوتسيدوم. ۆ 2003 گ. وون پرينيالا «سوۆمەستنوە زاياۆلەنيە» وب وسۋجدەني گولودومورا نا ۋكراينە ۆ 1932-1933 گگ. بەز ۋپومينانيا گەنوتسيدا. ودناكو سلوۆا «گولود» ي «گولودومور» وتليچايۋتسيا پو سەمانتيكە. گولودومور وزناچاەت «موريت گولودوم» ي يمەەت دوپولنيتەلنىي كونتەكست - سمەرت وت يسكۋسستۆەننوگو گولودا. يۋريديچەسكايا ستورونا پروبلەمى: ياۆليايۋتسيا لي جەرتۆى تسەلەناپراۆلەننوگو گولودا جەرتۆامي گەنوتسيدا (س ۋچەتوم ناليچيا سرەدي نيح نەبولشوگو كوليچەستۆا پرەدستاۆيتەلەي درۋگيح ەتنيچەسكيح گرۋپپ) يلي نەت.
تەما گولودومورا نا ۋكراينە پولۋچيلا وگلاسكۋ سرازۋ پوسلە تراگەدي بلاگوداريا ۋكراينسكوي دياسپورە ي زاپادنىم يسسلەدوۆاتەليام. سوۆەتسكيە يدەولوگي وتۆەتيلي ۆەرديكتوم: ۆسە ەتو ينسينۋاتسي زاپادا، نا ساموم دەلە بىلي نەپرودۋماننايا كوللەكتيۆيزاتسيا، «پەرەگيبى» ي نەۋروجاي، كوتورىە ستالي پريچينوي گولودا ۆ ريادە رەسپۋبليك ي كراەۆ سسسر. نيكاكوگو گەنوتسيدا، ا ليش بوربا پروتيۆ كۋلاچەستۆا ي سەلسكيح سوبستۆەننيكوۆ. تەما گولودا ۆ ينوي ينتەرپرەتاتسي بىلا پود زاپرەتوم.
وفيتسيالنوە پريزنانيە ۋكراينى تراگەدي كاك گەنوتسيدا ۋكراينسكوگو نارودا، ا ميروۆىم سووبششەستۆوم گولودومورا ۆىزۆالو وتۆەتنۋيۋ رەاكتسيۋ روسسيسكيح يستوريكوۆ ي پوليتيكوۆ. ەتو ناستوياششايا بيتۆا رازنىح پوزيتسي ي يدەولوگي! پريچينا «يستوريچەسكوي بيتۆى» نە تولكو يز-زا كوليچەستۆا جەرتۆ: نا ۋكراينە گوۆوريات و 7-10 ملن.، ۆ روسسي - و 4 ملن. گلاۆنوە - بىل لي نامەرەننىي گولود نا ۋكراينە، ناپراۆلەننىي پروتيۆ ۋكراينتسەۆ (گەنوتسيد، ەتنوتسيد) يلي «وبششي» گولود پو سسسر يز-زا كوللەكتيۆيزاتسي ي نەۋروجايا، كوتورىي زاترونۋل ۆ وسنوۆنوم زەرنوۆىە رەسپۋبليكي ي رايونى. كستاتي، سرەدي روسسيسكيح يستوريكوۆ ەست نەمالو ستوروننيكوۆ پەرەسموترا سوۆەتسكوي ۆەرسي گولودا 30-ح گگ. ودناكو «يستوريچەسكايا بيتۆا» سكورەە زاكونچيتسيا نيچەم، يبو پريزنانيە گەنوتسيدا ۋكراينتسەۆ روسسيەي بۋدەت وزناچات ۆىپلاتۋ وگرومنوي كومپەنساتسي ۋكراينە ي پەرەسموترا يدەولوگي روسسيسكوي يستوريچەسكوي ناۋكي ي ساموي يستوري 30-ح گگ. حح ۆەكا.
ەست ي توچكي سوپريكوسنوۆەنيا: ۆ رامكاح روسسيسكو-ۋكراينسكوگو ناۋچنوگو پروەكتا «سوۆرەمەننايا روسسيسكو-ۋكراينسكايا يستوريوگرافيا گولودومورا 1932-33 گگ.» ەتۋ پروبلەمۋ پىتايۋتسيا پەرەمەستي يز وبلاستي پوليتيكي ۆ وبلاست يسسلەدوۆاني. ۆ چاستنوستي، ۆ.مالينكوۆيچ، ديرەكتور ۋكراينسكوگو وتدەلەنيا مەجدۋنارودنوگو ينستيتۋتا گۋمانيتارنو-پوليتيچەسكيح يسسلەدوۆاني سكازال: «پرەجدە، چەم پرينيمات اكتى، پريزنايۋششيە گەنوتسيد يلي نە پريزنايۋششيە گولود 1933 گودا گەنوتسيدوم، نادو پروۆەستي مەجدۋنارودنوە يسسلەدوۆانيە. پريۆلەچ سپەتسياليستوۆ نە تولكو يز ۋكراينى ي روسسي، نو ي يز كازاحستانا، ي ۆەدۋششيح ميروۆىح يستوريكوۆ، يزۋچايۋششيح ەتۋ پروبلەمۋ. ا تاكجە ۆەدۋششيح يۋريستوۆ. ۆ توم گودۋ بولشە ۆسەح جەرتۆ بىلو نە سرەدي ۋكراينتسەۆ، ا سرەدي كازاحوۆ. پوچتي ميلليون كازاحوۆ پوگيبلو. نيكاكوگو ەتنوگەنوتسيدا نە بىلو! زاگرادوتريادى بىلي نا سەۆەرنوم كاۆكازە. زاگرادوتريادى ۆ ۋكراينە بىلي نە تولكو پو گرانيتسە روسسي، نو ي پو گرانيتسە رايونوۆ. تە 86 رايونوۆ، كوتورىە ۋكراينسكوە رۋكوۆودستۆو زانەسلو ۆ ت.ن. «چەرنۋيۋ دوسكۋ» - س ناسەلەنيەم 4 ملن.، ي ۆسە پوگيبلي. ا ۆەد زاگرادوتريادى زاششيششالي كيەۆ وت كرەستيان. ستاريكي پومنيات، چتو ۆوزلە ۆوكزالا ستويالي وتريادى س پۋلەمەتامي ي نە پۋسكالي گولودايۋششيح ۆ گورود».
«چەرنايا دوسكا» وزناچالو ناسيلستۆەننىي وتبور «يزليشكوۆ» زەرنا «پود مەتەلكۋ» ۋ كرەستيان، چتو وستاۆليالو يح بەز سرەدستۆ ك سۋششەستۆوۆانيۋ. كازۋيستيكا ەتوگو حاراكتەرنوگو ۆىسكازىۆانيا زاكليۋچاەتسيا ۆ توم، چتو پريزناەتسيا گەنوتسيد كرەستيان پۋتەم يسكۋسستۆەننوگو گولودا ۆپلوت دو ۆوورۋجەننوي بلوكادى(!) ۆ رايوناح س وتسۋتستۆيەم پرودوۆولستۆيا. ودناكو ۋمالچيۆاەتسيا، چتو سەلسكوە ناسەلەنيە ۋكراينى ي كازاحستانا ۆ وسنوۆنوم سوستويالو يز كورەننوگو ناسەلەنيا رەسپۋبليك. ك تومۋ جە ەست ماسسا ۆوپروسوۆ، كوتورىە «وبحوديات» پري پودوبنوم وبسۋجدەني.
ك پريمەرۋ، گولود زاترونۋل كرومە ۋكازاننىح رەسپۋبليك پوۆولجە، كۋبان، دون، ۋرال، زاپادنۋيۋ سيبير، نو نە زاترونۋل ۆ توي مەرە تسەنترالنو-چەرنوزەمنۋيۋ وبلاست، حوتيا ونا زانيمالا 3-ە مەستو پو حلەبوزاگوتوۆكام پوسلە ۋكراينى ي سەۆەرنوگو كاۆكازا (كۋباني). پو كاكوي پريچينە؟ يزۆينيتە زا كوششۋنستۆەننىي ۆوپروس، نو پوچەمۋ گولود وبوشەل سرەدنيۋيۋ ازيۋ، حوتيا ي تام بىلي دەحكانە ي سكوتوۆودى؟ راۆنو ي درۋگيە رەسپۋبليكي؟ رازۆە تام نە بىلو سەلسكيح سوبستۆەننيكوۆ؟ «يزبيراتەلنوست» گولودا، وسوبەننو سمەرتنوستي وت نەگو وچەۆيدنا. دا، گولود سۆيرەپستۆوۆال پو حلەبنىم رايونام، ودناكو وسنوۆنايا ماسسا پوگيبشيح ۆ كازاحستانە ي ۋكراينە.
ەتا تابليتسا يز ستاتي «گولودومور نا ۋكراينە» (http//ru.wikipedia.orq/wiki/) پوكازىۆاەت، چتو يز نارودوۆ سسسر كازاحي ي ۋكراينتسى پونەسلي نايبولشيە ليۋدسكيە پوتەري ۆ پەريود 1926-1937 گودوۆ. ەسلي ۆ 1926 گودۋ كازاحي بىلي 4-ىم پو چيسلەننوستي نارودوم ۆ سسسر، تو چەرەز 11 لەت وني نا 6-وم مەستە (ۋستۋپيۆ ۋزبەكام ي تاتارام).
وسنوۆنىم فاكتوروم رەپرەسسي پروتيۆ كرەستيان بىلو رەشەنيە رۋكوۆودستۆا سسسر وب يزياتي ۆسەح «يزليشكوۆ» زەرنا دليا پوكرىتيا ينوستراننىح كرەديتوۆ نا زاكۋپكۋ يمپورتنوگو پرومىشلەننوگو وبورۋدوۆانيا دليا يندۋسترياليزاتسي سترانى. دليا ەتوگو بىل نەوبحوديم گەنوتسيد كرەستيانستۆا - پرودۋكتسيا زاكۋپالاس پو سيلنو زانيجەننىم تسەنام. ەتو «سووتۆەتستۆوۆالو» ي مانياكالنوي تەوري ستالينا و ۆوزراستاني كلاسسوۆوي بوربى پو مەرە سترويتەلستۆا سوتسياليزما. ەسلي ۆوجد پروۆوديل بى گەنوتسيد كازاحوۆ ي ۋكراينتسەۆ وتكرىتو، ۆوزموجنو، ەتو نە يمەلو بى تاكوگو «ۋسپەحا». پود ۆيدوم جە كوللەكتيۆيزاتسي ستالين ۋبيل دۆۋح «زايتسەۆ».
«ترۋدنو سكازات، كوگدا ستالينۋ پريشلا ۆ گولوۆۋ مىسل و توم، چتو سوپروتيۆليايۋششيەسيا رەگيونى موجنو وبەسكروۆيت پۋتەم يسكۋسستۆەننوگو گولودا. ۆەروياتنو، ...سپەتسسووبششەنيا وگپۋ و ماسسوۆوي سمەرتنوستي سرەدي سپەتسپەرەسەلەنتسەۆ ۆ رەزۋلتاتە ميزەرنوي ۆىداچي حلەبا يلي پروستو پرەكراششەنيا دوۆولستۆيا. پۋتەم نەپومەرنىح حلەبوزاگوتوۆوك پوستاۆيت ناسەلەنيە نەپوكورنىح وبلاستەي نا گران ۆىجيۆانيا، زاستاۆيۆ وتكازاتسيا وت سوپروتيۆلەنيا. كوسۆەننىم پودتۆەرجدەنيەم پودوبنوگو رودا نامەرەني موگۋت سلۋجيت سلوۆا ۆ.مولوتوۆا، زاياۆيۆشەگو نا زاسەداني پوليتبيۋرو تسك ۆكپ(ب) لەتوم 1932 گ.: «مى ستويم دەيستۆيتەلنو پەرەد پريزراكوم گولودا، ي ك تومۋ جە ۆ بوگاتىح حلەبنىح رايوناح» (كيريلل الەكساندروۆ، كانديدات يستوريچەسكيح ناۋك، سانكت-پەتەربۋرگ). كستاتي، ك.الەكساندروۆ ۆسلەد زا ي.زەلەنينىم، د.ي.ن.، سوترۋدنيكوم ينستيتۋتا روسسيسكوي يستوري ران، ۋكازىۆاەت، چتو ۆ 1932 گ. نە بىلو زاسۋحي ي نەۋروجايا.

«ني ودنوگو پارشيۆوگو
كوزلەنكا»
حوتيا كازاحستان نە ۆحوديل ۆ چيسلو كرۋپنەيشيح زەرنوۆىح رايونوۆ سسسر، وسنوۆنىە رەپرەسسي پريشليس نا ستەپنۋيۋ رەسپۋبليكۋ. پوچەمۋ؟ ەتو وسنوۆنوە نەسووتۆەتستۆيە سوۆەتسكوي ۆەرسي - ۆ كازاحستانە نە بىلو بولشوگو زەرنا، چتوبى ۆەستي پوليتيكۋ «چەرنوي دوسكي»: كازاحسكوە ناسەلەنيە، كوتوروە زاترونۋل گولود، ۆ وسنوۆنوم بىلو سكوتوۆودچەسكوە. يمەەتسيا ناتيانۋتىي وتۆەت: يز-زا مياسا دليا گورودوۆ. نو ۆەد سكوت بىل نە تولكو ۆ كازاحستانە.
وسنوۆنايا ماسسا «وبوبششەستۆلەننوگو» سكوتا ۆ رەسپۋبليكە پالا يز-زا وتسۋتستۆيا كورما ي پومەششەني، چتو پريۆەلو ك سوكراششەنيۋ پوگولوۆيا سكوتا ۆ 10(!) راز. ەسلي پادەج سكوتا بىل بى ۆ وتدەلنىح رايوناح، ەتو موجنو وتنەستي ك «پەرەگيبام» كوللەكتيۆيزاتسي. نو ەتو پرويزوشلو ۆو منوگيح رايوناح، پوچتي پوۆسەمەستنو، چتو ناۆوديت نا مىسل و تسەلەناپراۆلەننوي ليكۆيداتسي سكوتا ي سكوتوۆودستۆا، چتوبى ۆىزۆات گولود پو ۆسەمۋ كازاحستانۋ. ۆەد مەستنىە پارتينىە ورگانى پرينيمالي رەشەنيا و پولنوم وبوبششەستۆلەني سكوتا، «نە وستاۆليايا ني ودنوگو پارشيۆوگو كوزلەنكا ۆ ينديۆيدۋالنوم پولزوۆاني».
كازاحستانۋ بىلا ۋگوتوۆلەنا نەزاۆيدنايا رول. بوگاتىە پريرودنىە رەسۋرسى پرەدۋسماتريۆالي سوزدانيە زدەس كرۋپنوي يندۋستريالنوي بازى، ودناكو رابوچايا سيلا دولجنا بىت يزۆنە، يز تسەنترالنىح رەگيونوۆ روسسي ي ۋكراينى. دەيستۆيتەلنو، دليا سترويتەلستۆا پرومىشلەننىح پرەدپرياتي ۆ پرەدۆوەننىە گودى ۆ كازاحستان بىلو پەرەسەلەنو 1 ملن. 300 تىسياچ چەلوۆەك، ۆ وسنوۆنوم يز ەۆروپەيسكوي چاستي. ەتو نە سچيتايا سوسلاننىح 250 تىسياچ كرەستيان يز تسەنترالنىح رايونوۆ ۆو ۆرەميا كوللەكتيۆيزاتسي. كازاحي، كاك كوچەۆنيكي ي سكوتوۆودى، نە ۆپيسىۆاليس ۆ بۋدۋششۋيۋ سيستەمۋ «سوتسياليستيچەسكوگو كازاحستانا». پوەتومۋ گولوششەكين س سوگلاسيا ستالينا ۆىبرال تە مەتودى كوللەكتيۆيزاتسي، كوتورىە ۆىزۆالي پولنىي رازۆال كازاحسكوگو حوزيايستۆا ي ۆىميرانيە تسەلوگو نارودا، ت.ە. بىل شيروكوماسشتابنىي گەنوتسيد (يستوريا رەسپۋبليكي كازاحستان - «مالىي وكتيابر» ي كوللەكتيۆيزاتسيا ۆ كازاحستانە).
فيليپپ يساەۆيچ گولوششەكين (شايا يتسكوۆيچ), ۋچەنيك ياكوۆا سۆەردلوۆا، ۋچاستنيك راسسترەلا تسارسكوي سەمي، «فيلوسوفستۆوۆال»: «يزياتيە ساموگو نەوبحوديموگو يز ودەجدى ي دوماشنەي ۋتۆاري، پولنوە ليشەنيە پرودوۆولستۆيا پوروجداەت سوچۋۆستۆەننوە وتنوشەنيە ك كۋلاتسكيم سەميام سەرەدنياكوۆ ي داجە بەدنياكوۆ، بەرۋششيح يح نا پروكورملەنيە». زدەس گولوششەكين ستولكنۋلسيا س رازۆيتوي سيستەموي ستەپنوگو گراجدانسكوگو وبششەستۆا: چلەنى رودا، اۋلا ماتەريالنو پوددەرجيۆالي درۋگ درۋگا، پوەتومۋ دليا ليكۆيداتسي كۋلاكوۆ ون سموريل س گولودا «زاودنو» ي وستالنىح.
چتوبى يسكليۋچيت «پروكورملەنيە»، پروۆوديلوس توتالنوە يزياتيە سكوتا ي پرودوۆولستۆيا ۋ سەلسكوگو ناسەلەنيا، سرەدي كوتوروگو راسپروسترانيلوس ترۋپوپوەدانيە ي كاننيباليزم، ي بىلو منوگو بولنىح ي سۋماسشەدشيح. ۆوت وپيسانيە وچەۆيدتسا: «گولودنىي ليۋد ناچال ستەكاتسيا ۆ اكمولينسك. ۆسكورە تولپى گولودايۋششيح زاپولنيلي ۆەس اكمولينسك. ي كاك تولكو ستال سحوديت سنەگ، وتكرىلاس ستراشنايا كارتينا. ۆو ۆرەميا پوەزدوك پو ستەپي بليز اكمولينسكا ۆسيۋدۋ ۆيدەلي ترۋپى ۋمەرشيح وت گولودا ليۋدەي. پىتاليس يح حورونيت، نو ترۋپوۆ س كاجدىم دنەم ستانوۆيلوس ۆسە بولشە. تو جە ساموە پرويسحوديلو نا ۋليتساح اكمولينسكا. ترۋپى سۆاليۆالي ۆ وگرومنىە براتسكيە موگيلى. كوگدا زاپولنيالاس ودنا ياما - پەرەحوديلي ك سلەدۋيۋششەي». گولودنىە بۋنتى جەستوكو پوداۆلياليس: گولودنىح ليۋدەي راسسترەليۆالي بەز سۋدا ي سلەدستۆيا.
ۆى كوگدا-نيبۋد سلىشالي و گولودنىح بۋنتاح بەدنياكوۆ ۆ كازاحسكوي ستەپي دوسوۆەتسكوگو ۆرەمەني؟ نەت. يبو رودوۆىە وتنوشەنيا نە پوزۆوليالي چەلوۆەكۋ ۋمەرەت س گولودۋ - ليۋبوي چەلوۆەك بەز سرەدستۆ ك سۋششەستۆوۆانيۋ موگ نانياتسيا ك بايۋ نا رازليچنىح ۋسلوۆياح: ەدينوۆرەمەننوي بەزۆوزمەزدنوي پوموششي، پوموششي نا ۆوزۆراتنوي وسنوۆە، كورميتسيا زا سچەت «ارەندنوگو» ۋحودا زا سكوتوم حوزياينا ي ت.د.
راسپروسترانەننىي سوۆەتسكي ميف: رۋكوۆوديتەلي سسسر، ۆ چاستنوستي ستالين، نە سۋمەلي پولۋچيت ينفورماتسيۋ و ماسشتاباح گولودا. كاك ستالين نە زنال و گولودە، ەسلي پروۆوديل پوليتيكۋ گولودومورا؟! وبششەيزۆەستەن وتۆەت ستالينا نا پيسمو م.شولوحوۆا و پىتكاح ي رەپرەسسياح پروتيۆ حلەبوروبوۆ: ۆوجد وبۆينيل كرەستيان ۆ «سابوتاجە» ي «تيحوي» ۆوينە پروتيۆ سوۆەتسكوي ۆلاستي.
كازاحسكايا ينتەلليگەنتسيا ۆ ليتسە ت.رىسكۋلوۆا، م.دۋلاتوۆا، س.سادۆاكاسوۆا ي در. نەودنوكراتنو پيسالا ستالينۋ. ناپريمەر، ت.رىسكۋلوۆ ۆ پيسمە وت 9 مارتا 1933 گ. ستالينۋ، مولوتوۆۋ، كاگانوۆيچۋ پيسال: «سمەرتنوست نا پوچۆە گولودا ي ەپيدەمي ۆ ريادە كازاحسكيح رايونوۆ پرينيماەت تاكيە رازمەرى، چتو نۋجنو سروچنوە ۆمەشاتەلستۆو تسەنترالنىح ورگانوۆ. چاست ناسەلەنيا وتكوچەۆالا ۆ زاپادنىي كيتاي. بلاگوسوستويانيە بولشينستۆا كازاحسكوگو ناسەلەنيا نا 3/4 بازيروۆالوس نا سكوتوۆودستۆە (6 كازاحسكايا پارتكونفەرەنتسيا پودچەركنۋلا، چتو «پوسكولكۋ 90% كورەننوگو ناسەلەنيا زانيماەتسيا جيۆوتنوۆودستۆوم، پوستولكۋ ەتوت ۆوپروس ياۆلياەتسيا ۆ زناچيتەلنوي ستەپەني ناتسيونالنىم ۆوپروسوم»)». ۆ ەتوم پيسمە پريۆەدەنى داننىە و پوگيبشيح وت گولودا ۆ رازليچنىح رايوناح كازاحستانا. ت.رىسكۋلوۆ راسسماتريۆال تراگەديۋ ۆ ناتسيونالنوم پلانە كاك انتيكازاحسكۋيۋ: «ماحروۆىي شوۆينيزم ي يگنوريروۆانيە ينتەرەسوۆ وكرۋجايۋششەگو كازاحسكوگو ناسەلەنيا پروياۆليايۋتسيا سو ستورونى تسەلوگو ريادا سوۆحوزوۆ» (سوۆەتسكوە رۋكوۆودستۆو. پەرەپيسكا. 1928-1941 گگ. روسسپەن، 1999).

كازاحسكي اپوكاليپسيس
چتوبى سكرىت ۋجاسايۋششيە پوسلەدستۆيا گولودومورا، ستالين وبياۆيل، چتو ناسەلەنيە سسسر ك كونتسۋ 1933 گ. دوستيگلو 168 ملن.، پريباۆيۆ ك ستاتيستيچەسكيم داننىم وكولو 7 ملن. چەلوۆەك (سوتسيولوگيچەسكي جۋرنال. №4, 2003). پوەتومۋ سوۆەتسكايا ستاتيستيكا نە ۆىزىۆاەت دوۆەريا. پو وتسەنكام رازنىح يستوچنيكوۆ دو گراجدانسكوي ۆوينى كازاحوۆ بىلو پوچتي 6 ملن. چەلوۆەك، نامنوگو بولشە ۋزبەكوۆ. گراجدانسكايا ۆوينا ي، پرەجدە ۆسەگو، گولود، ۆىزۆاننىي دەيستۆيامي نوۆوي ۆلاستي، ۋنەس جيزني وكولو 1 ملن. 700 تىسياچ كازاحوۆ. ۆ گولودومورە 30-ح گگ. پوگيبلو 2 ملن. 300 تىسياچ كازاحوۆ ي 200 تىسياچ پرەدستاۆيتەلەي درۋگيح ناتسيونالنوستەي (م.ءتاتiموۆ. قازاق الەمi. الماتى، 1993). پولۋچاەتسيا، وبششەە كوليچەستۆو پوگيبشيح تولكو وت گولودا زا سوۆەتسكي پەريود سوستاۆلياەت وكولو 4 ملن.(!) چەلوۆەك يلي وكولو 65% وت چيسلەننوستي دوسوۆەتسكوگو ۆرەمەني. كستاتي، گولود ۆ گودى ۋستانوۆلەنيا سوۆەتسكوي ۆلاستي، كاك ي 300 ۆوسستاني كازاحوۆ پروتيۆ نەە تاكيە جە «بەلىە پياتنا»، كاك «اپوكاليپسيس» 30-ح گگ. ەسلي بى نە «چەرنىە مەتكي»، كازاحوۆ سەيچاس بىلو بى 30-40 ملن.
پرودولجەنيەم پوليتيكي گولودومورا ياۆيليس پوليتيچەسكيە رەپرەسسي 1937-1938 گگ.، ۋنەسشيح جيزنەي 25 تىسياچ چەلوۆەك، وسنوۆنوگو سوستاۆا كازاحسكوي پوليتيچەسكوي، تۆورچەسكوي ەليتى. ۆسلەد زا فيزيچەسكيم ۋنيچتوجەنيەم پيساتەلەي، پوەتوۆ، ۋچەنىح ناستال چەرەد يازىكوۆوگو، كۋلتۋرنوگو ي رەليگيوزنوگو «گولودومورا» وكازاۆشەگوسيا ۆ مەنشينستۆە كازاحسكوگو نارودا. ۆۆەدەننايا ۆمەستو ارابيتسى لاتينسكايا گرافيكا ياكوبى دليا پريوبششەنيا ك پروگرەسسۋ ي ليكۆيداتسي بەزگراموتنوستي پوروديلا ەششە بولشۋيۋ بەزگراموتنوست، بەسكۋلتۋرە ي نەۆەجەستۆەننىي اتەيزم. لاتينيتسا پونادوبيلاس ليش دليا دۆوينوگو يزمەنەنيا گرافيكي، چتوبى وكونچاتەلنو «زاپۋتات» وسنوۆۋ يازىكا ي پرەرۆات كۋلتۋرنو-يستوريچەسكۋيۋ سۆياز پوكولەني.
وب ەتوم تسينيچنو پيسال گولوششەكين ۆ پيسمە ستالينۋ («سوۆەتسكايا ستەپ»، 20. 11. 1927): «...ۆ پياتىي پەريود - ۋنيچتوجيت وستاۆشۋيۋسيا ينتەلليگەنتسيۋ، ەششە راز يزمەنيت كازاحسكي الفاۆيت; تاكيم وبرازوم پودراستايۋششەە پوكولەنيە نە بۋدەت يمەت ۆوزموجنوستي چيتات يستوريۋ سۆوەگو نارودا». كرەملەۆسكي «نەبوجيتەل» وفيتسيالنو ۋتۆەرديل ەتوت «پلان»: «توۆاريشش گولوششەكين! پو-موەمۋ، ۋپوميانۋتايا ۆ سلۋجەبنوم پيسمە پوليتيكا ۆ وسنوۆە ەدينستۆەننو ۆەرنايا» (ەۆرازيا-kz, 23. 02. 2007).
تاك ناچالسيا نەبىۆالىي «ەكسپەريمەنت» ناد يازىكوم ي دۋشوي كازاحوۆ، كوتورىي تيانەتسيا دو سيح پور. كرومە دۆوينوگو يزمەنەنيا گرافيكي، ۆ كازاحسكي يازىك پود ۆيدوم زايمستۆوۆاني حلىنۋل پوتوك رۋسسكيح سلوۆ سو سپەتسيفيچەسكيمي بۋكۆامي (، ، يو، تس، چ، شش، ە، يۋ، يا), چتو پرەۆراتيلو ەگو ۆ «كازاحسكو-رۋسسكي ديالەكت» ي ۆىزۆالو وبەدنەنيە لەكسيكي ي «ەروزيۋ» يازىكا.
پروبلەما نە ۆ توم، چتوبى ۆسلەد زا ۋكراينوي پرينيات زاكونوپروەكت و گەنوتسيدە كازاحوۆ، حوتيا ون ي نۋجەن. ەتو نەپروحوديمايا ي زاتاەننايا بول ۆ ناشيح دۋشاح، كوتورايا وستالاس پوسلە اپوكاليپسيچەسكوگو يسحودا كازاحوۆ، پرەدستاۆيتەلەي درۋگيح ناتسيونالنوستەي. ي س ەتوي بوليۋ نادو چتو-تو دەلات. پارلامەنت سترانى دولجەن دات سۆويۋ وتسەنكۋ ي پرينيات سووتۆەتستۆۋيۋششي زاكونوپروەكت. ۆ چاستنوستي، كاك وتمەتيل پيساتەل سماگۋل ەلۋباي، دەن 31 مايا دولجەن زۆۋچات كاك «دەن پامياتي جەرتۆ گولودا ي پوليتيچەسكيح رەپرەسسي»، ا نە كاك «دەن پامياتي جەرتۆ پوليتيچەسكيح رەپرەسسي»، كوتورىي اسسوتسيرۋەتسيا تولكو س 1937-1938 گگ. ي يمەەت لوكالنىي حاراكتەر پو وحۆاتۋ «كراسنوگو تەررورا». يلي ەتو دولجەن بىت وتدەلنىي دەن پامياتي جەرتۆ گولودومورا. پريشلو ۆرەميا وسوزنات سۆويۋ يستوريۋ، ۆ توم چيسلە ي تراگيچەسكۋيۋ.

كازاحسكيە مەتاستازى
يزۆەستنو، چتو ۋبىل ناسەلەنيا نا ترەت ۆىزىۆاەت ەستەستۆەننىە نەگاتيۆنىە تەندەنتسي ۆ ناتسيونالنوم ساموسوزناني، يازىكە ي كۋلتۋرە. ۆ تەچەنيە 15 پەرۆىح سوۆەتسكيح لەت كازاحسكي نارود سوكراتيلسيا نا 4 ملن. چەلوۆەك، پريبليزيتەلنو نا 65%(!). پريتوم تولكو وت گولودومورا! ەتو نەبىۆالىي ۆ نوۆوي ميروۆوي يستوري گەنوتسيد. ۆ تاكوي سيتۋاتسي ۋ درۋگوگو نارودا ۆىرابوتالسيا بى ينستينكت ساموسوحرانەنيا ي ۆىجيۆانيا. ا ۋ ناس - بەلىە پياتنا يستوريچەسكوي پامياتي.
ۆ 1993 گودۋ يزۆەستنىم ۋچەنىم-دەموگرافوم ماكاشەم تاتيموۆىم بىلا ناپيسانا كنيگا نا وسنوۆە رازنووبرازنوي ستاتيستيكي: پەرەپيسەي ناسەلەنيا، روجداەموستي، كوليچەستۆا شكولنىح مەست، پريزىۆنيكوۆ، زاكليۋچەننىح براكوۆ ي ت.د. (ماكاش ءتاتiموۆ. قازاق الەمi. الماتى، 1993. تيراج - 60 000.) منوگوچيسلەننىە ستاتيستيچەسكيە داننىە دالي اۆتورۋ وسنوۆانيە گوۆوريت و گيبەلي 2 ملن. 300 تىسياچ كازاحوۆ وت گولودا ۆ 1932-1933 گگ.، چتو سوستاۆليالو پولوۆينۋ كورەننوگو ناسەلەنيا. ا س ۋچەتوم 1 ملن. 700 تىسياچ ۋمەرشيح وت گولودا ۆ گودى گراجدانسكوي ۆوينى ۋبىل ناسەلەنيا سوستاۆيلا 65%. م.تاتيموۆ ودين يز پەرۆىح يسسلەدوۆاتەلەي، كوتورىي وپرەدەليل كازاحسكي «اپوكاليپسيس» كاك گەنوتسيد.
پو وفيتسيالنوي ستاتيستيكە ۆ 1930 گودۋ بىلو 40 ملن. سكوتا، كوتورىي چەرەز تري گودا سوكراتيلسيا ۆ 10 راز(!). پو داننىم 90-لەتنەگو ەتنولوگا جاگدا بابالىك-ۋلى، ۆ ناچالە حح ۆەكا ۋ كازاحوۆ ناسچيتىۆاليس 20 ملن. لوشادەي ي 120 ملن. وۆەتس. نادو ۋچەست ۆوسستانيە 1916 گودا، گودى گراجدانسكوي ۆوينى، يزياتيە سكوتا دو 1930 گودا ي منوگوچيسلەننىە وتكوچەۆكي زاجيتوچنىح كازاحوۆ زا رۋبەج دو كازاحسكوگو «اپوكاليپسيسا» 1932-1933 گودوۆ.
ودنا يز وسنوۆنىح پروبلەم سۋۆەرەنيتەتا كازاحستانا زاكليۋچاەتسيا ۆ توم، چتو ۋ ناس نە بىلا پروۆەدەنا دەكولونيزاتسيا نا سيستەمنوي وسنوۆە س ۋچەتوم مەجدۋنارودنوگو پراۆا ي وپىتا، ناۋچنىي اناليز ي ليكۆيداتسيا پوسلەدستۆي كولونيزاتسي. ۆ سيلۋ ەتيح ي درۋگيح پريچين كازاحستان نە پروۆوديت ۆ يزۆەستنوي مەرە ساموستوياتەلنۋيۋ ينفورماتسيوننۋيۋ، يدەولوگيچەسكۋيۋ، كۋلتۋرنۋيۋ، ەكونوميچەسكۋيۋ ي در. پوليتيكۋ. ك سوجالەنيۋ، وتدەلنىە كازاحستانسكيە دەياتەلي «زاپۋتىۆايۋت» ي ناتسيونالنۋيۋ تراگەديۋ 30-ح گگ.
داجە پوۆەرحنوستنىي اناليز گوۆوريت و تسەلەناپراۆلەننوي ليكۆيداتسي سكوتا ي سكوتوۆودستۆا، چتوبى ۆىزۆات گولودومور پو ۆسەمۋ كازاحستانۋ. ۆسە ەتو نە يمەلو نيچەگو وبششەگو س كوللەكتيۆيزاتسيەي، و كوتوروي گوۆوريات نەكوتورىە اۆتورى، پوتومۋ چتو بولشايا چاست «وبوبششەستۆلەننوگو» سكوتا پالا وت وتسۋتستۆيا كورموۆ، پومەششەني ي زيمنيح حولودوۆ. سوۆەتسكوي ۆلاستي ەتو ي بىلو نۋجنو، يبو كازاحي-سكوتوۆودى بىلي ەكونوميچەسكي نەزاۆيسيمىمي ي سوستوياتەلنىمي.
«كوچەۆوي وبراز جيزني نە ۆىدەرجال يسپىتانيا كوللەكتيۆيزاتسيەي. ۋزبەكي، كوتورىە پاحالي زەمليۋ ۆ 30-ە گودى، وت گولودا نە پوسترادالي» (ولجاس سۋلەيمەنوۆ). ەتو نە سووتۆەتستۆۋەت دەيستۆيتەلنوستي: ۋكراينتسى - نە كوچەۆنيكي ي پاحالي زەمليۋ، نو تاك جە پوسترادالي، كاك ي كازاحي. پوسترادالي يز-زا يزياتيا زەرنا، ودناكو گولود نە زاترونۋل ۆ توي مەرە تسەنترالنو-چەرنوزەمنۋيۋ وبلاست ي درۋگيە رەگيونى. بىلا يزبيراتەلنوست ي پروگرامما گولودومورا.
كوللەكتيۆيزاتسي ۆ كازاحستانە نە بىلو، يبو ەتو بىلا وبىچنايا ەكسپروپرياتسيا سكوتا س پوسلەدۋيۋششيم ەگو زابوەم، پەرەداچي ەگو درۋگيم ليتسام، س ەگو گيبەليۋ يز-زا وتسۋتستۆيا كورما، حولودا ي ت.د. كوللەكتيۆيزاتسيا سكوتا بىلا، ك پريمەرۋ، ۆ مونگولي بەز ۋمەنشەنيا ەگو كوليچەستۆا. كستاتي، سەيچاس ۋ ناس وۆەتس نامنوگو مەنشە، چەم ۆ ەتوي مالەنكوي رەسپۋبليكە.
ولجاس سۋلەيمەنوۆ پريزىۆاەت نە كريتيكوۆات ستالينا، بلاگوداريا كوتورومۋ، حوت ي بىل گولودومور 30-ح گودوۆ، ۋ ناس پوياۆيليس زاۆودى ي فابريكي(!) ي كازاحستان ستال يندۋستريالنوي سترانوي. ستراننو، چتو پوەت نە زناەت و 300 ۆوسستانياح كازاحوۆ ۆ تە گودى، و ميلليوناح وتكوچەۆاۆشيح كازاحاح ۆ سوسەدنيە سترانى! ەتو بىل ناستوياششي يسحود كوچەۆنيكوۆ. ا زاۆودى ي فابريكي پوياۆيليس نە ۆ 30-ىە گودى ي نە بلاگوداريا يندۋسترياليزاتسي - وني ۆ وسنوۆنوم پوياۆيليس ۆ سۆيازي س يح ەۆاكۋاتسيەي ۆ گودى وتەچەستۆەننوي ۆوينى يز ەۆروپەيسكوي چاستي سسسر ۆ كازاحستان. ك تومۋ جە گورودا ي زاۆودى سترويليس نە دليا كورەننوگو ناسەلەنيا - ۆ توي جە الما-اتە بىلو ۆسەگو 17% كازاحوۆ.
ستراننا ساما مىسل وپراۆدانيا گەنوتسيدا كازاحوۆ يز-زا زاۆودوۆ ي فابريك. تاك گوۆوريات وبىچنو كولونيزاتورى، كوتورىە «نەسۋت كۋلتۋرۋ ي پروگرەسس» ۆ كولوني. ەسلي بى نە رۋسسكايا كولونيزاتسيا ي سوۆەتسكي گەنوتسيد، كازاحستان بىل بى ودنيم يز سەلسكوحوزيايستۆەننىح ليدەروۆ س منوگوچيسلەننىم ناسەلەنيەم. ۆەد ۆ ميرە نەمالو ستران، كوتورىە ۋسپەشنو رازۆيۆايۋتسيا بلاگوداريا جيۆوتنوۆودستۆۋ، ا ۋ ناس ك تومۋ جە بوگاتىە پريرودنىە رەسۋرسى.
كستاتي، نەچتو پودوبنوە سكازال ي دوكتور يستوريچەسكيح ناۋك تالاس وماربەكوۆ. «پو كراينەي مەرە، ني ودنوگو پودوبنوگو دوكۋمەنتا (ۋنيچتوجيت كازاحوۆ) زا پودپيسيۋ ستالينا يا ۆ ارحيۆاح نە ناشەل. پريچينى گولودا - ۆ وشيبوچنىح رەفورماح رۋكوۆودستۆا سترانى ي رەسپۋبليكي. فيليپپ گولوششەكين پو پروفەسسي بىل زۋبنىم تەحنيكوم س چەتىرميا كلاسسامي وبرازوۆانيا، دا ك تومۋ جە نە زنال وسوبەننوستەي ۋكلادا جيزني كازاحوۆ. نۋ، كاك ون موگ پرەدۆيدەت پوسلەدستۆيا سۆوەي كامپانەيششينى؟» - زاياۆيل يستوريك ۆ ينتەرۆيۋ گازەتە «كاراۆان» (9. 01. 2009).
ەتو نە پروستو نەناۋچنىي پودحود، ەتو نايۆنوست. منوگيە رۋكوۆوديتەلي تەح لەت ۆو گلاۆە س لەنينىم نە كونچالي ۋنيۆەرسيتەتوۆ - زانيماليس سامووبرازوۆانيەم. دوستاتوچنو پروچيتات تە جە گازەتنىە ستاتي گولوششەكينا - ۆپولنە گراموتنايا پوستانوۆكا «پروبلەمى» بوربى س كلاسسوۆىم ۆراگوم ۆ سووتۆەتستۆي س مانياكالنوي «تەوريەي» ستالينا و ناراستاني كلاسسوۆوي بوربى پو مەرە سترويتەلستۆا سوتسياليزما. ا بولشينستۆو سكوتوۆودوۆ پو وپرەدەلەنيۋ بىلي كلاسسوۆىمي ۆراگامي-«سابوتاجنيكامي». پوسلە سنياتيا س دولجنوستي گولوششەكين نە پريزنال سۆوەي ۆينى: پو ەگو سلوۆام، ۆسە پروۆوديلوس سوگلاسنو پوليتيكە پارتي. ۆەد گولودنىە بۋنتى، و كوتورىح زنال ستالين، كاك ۆ كازاحستانە، تاك ي ۆ ۋكراينە، پوداۆليالي سيلوي - راسسترەليۆالي. گولوششەكين وچەن تونكو پودمەتيل رودوۆۋيۋ ي اۋلنۋيۋ سوليدارنوست، رازۆيتوست گراجدانسكوگو وبششەستۆا (ەتو ناسچەت ۋكلادا), ي پوەتومۋ وتبيرال ۆسە دو پوسلەدنەگو كوزلەنكا.
(نا ناشيح گلازاح بىلا پروۆەدەنا وپەراتسيا «مەتەل» ۆ دەكابرە 1986 گودا، ۆ حودە كوتوروگو كاك بۋدتو پوگيبلي ۆسەگو 3 چەلوۆەكا(!). ي سەيچاس نە ۋزنات و كوليچەستۆە پوگيبشيح، نە گوۆوريا و «پودوبنوم دوكۋمەنتە» س پودپيسيۋ گورباچەۆا.)
كازاحي گوۆوريات: «ءولi ريزا بولماي، تiرi بايىمايدى». نە موجەت بىت بلاگودەنستۆيا بەز ۋسپوكوەنيا دۋش جەرتۆ «تەررورا گولودوم»، وسوبەننو استانى، پوستروەننوي نا مەستاح ماسسوۆىح زاحورونەني. نەوبحوديمو پومينوۆەنيە پوگيبشيح ۆ گولودومورە، ناۋچنىە يسسلەدوۆانيا پريچين كازاحسكوگو «اپوكاليپسيسا»، ەگو پوليتيچەسكايا، يۋريديچەسكايا وتسەنكا نا گوسۋدارستۆەننوم ۋروۆنە. نەوبحوديم ەسلي نە وتكرىتىي سۋدەبنىي پروتسەسس پو دەياتەلنوستي كوممۋنيستيچەسكوي پارتي، ورگانيزوۆاۆشەي گولود، كاك پرەدلاگاەت سماگۋل ەلۋباي، تو، پو كراينەي مەرە - زاپرەت كوممۋنيستيچەسكوي پارتي ي يدەولوگي. مى دولجنى وسۆوبوديتسيا وت بەسپامياتستۆا، رابسكوي يدەولوگي، نايتي مەستا ماسسوۆىح زاحورونەني ي ۋستانوۆيت مەموريالنىە كومپلەكسى. ۆ ەتوي سۆيازي وسوبوە زناچەنيە يمەەت رازنوستوروننەە يزۋچەنيە ي وتسەنكا نا گوسۋدارستۆەننوم ۋروۆنە كازاحسكوگو «اپوكاليپسيسا» 30-ح گودوۆ حح ۆەكا، چتو نەوبحوديمو دليا ۆىرابوتكي كونتسەپتسي بەزوپاسنوستي سترانى.

«جاس قازاق ءۇنى» گازەتى، 01.08.2009

 

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 703
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 512
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 429
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 444