تاياۋدا ۋكراينا پارلامەنتى - جوعارعى راداسى ۋكراينانىڭ كەيبىر ورىس تۇرعىندارى باسىم وڭىرلەردە ورىس تىلىنە دە مەملەكەتتىك تىلمەن بىردەي مارتەبە بەرۋ جونىندە شەشىم قابىلدادى. بۇل ماسەلە تالقىلانۋ كەزىندە تەك ۋكراينانىڭ پارلامەنتى عانا ەمەس، سونداي-اق كوپتەگەن قالالارى مەن استاناسىندا جۇرتشىلىق كوشەگە شىعىپ نارازىلىقتارىن ءبىلدىرىپ، ايعاي-شۋ بولعانى حالىقتىڭ بۇل ماسەلەگە قارسىلىعىن دا ۇقتىرعانداي بولدى. ۋكراينادا ورىسى باسىم ءوڭىر­لەردە ورىس ءتىلى مەملەكەتتىك تىلمەن بىردەي دارەجەدە قولدانىلادى دەگەن شەشىم رەسەيدىڭ شوۆينيستىك-يمپەرياشىل ساياساتكەرلەرى مەن ساياساتتانۋشىلارىنا وتقا ماي قۇيعانداي اسەر ەتتى. قاشاندا وزگە ەلدەرگە رەسەيدىڭ ۇستەمدىگىن ورناتۋدى كوكسەيتىن مۇندايلار «ۋكراينادا كوپ ۇزاماي ورىس ءتىلى مەملەكەتتىك مارتەبە الاتىن بولدى» دەگەن ماندە بولجامدار جاساپ، ساۋەگەيلىك تانىتا باستادى.

تاياۋدا ۋكراينا پارلامەنتى - جوعارعى راداسى ۋكراينانىڭ كەيبىر ورىس تۇرعىندارى باسىم وڭىرلەردە ورىس تىلىنە دە مەملەكەتتىك تىلمەن بىردەي مارتەبە بەرۋ جونىندە شەشىم قابىلدادى. بۇل ماسەلە تالقىلانۋ كەزىندە تەك ۋكراينانىڭ پارلامەنتى عانا ەمەس، سونداي-اق كوپتەگەن قالالارى مەن استاناسىندا جۇرتشىلىق كوشەگە شىعىپ نارازىلىقتارىن ءبىلدىرىپ، ايعاي-شۋ بولعانى حالىقتىڭ بۇل ماسەلەگە قارسىلىعىن دا ۇقتىرعانداي بولدى. ۋكراينادا ورىسى باسىم ءوڭىر­لەردە ورىس ءتىلى مەملەكەتتىك تىلمەن بىردەي دارەجەدە قولدانىلادى دەگەن شەشىم رەسەيدىڭ شوۆينيستىك-يمپەرياشىل ساياساتكەرلەرى مەن ساياساتتانۋشىلارىنا وتقا ماي قۇيعانداي اسەر ەتتى. قاشاندا وزگە ەلدەرگە رەسەيدىڭ ۇستەمدىگىن ورناتۋدى كوكسەيتىن مۇندايلار «ۋكراينادا كوپ ۇزاماي ورىس ءتىلى مەملەكەتتىك مارتەبە الاتىن بولدى» دەگەن ماندە بولجامدار جاساپ، ساۋەگەيلىك تانىتا باستادى.

ال ءبىزدىڭ قازاقستانعا كەلسەك، ەل ىشىندە رەسەيشىل-يم­پەرياشىل پيعىلداعى ازاماتتار دا ۇشىراساتىنى جاسىرىن ەمەس. سولاردىڭ ەڭ بەلسەندىلەرىنىڭ ءبىرى پەتر سۆويك ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى قازاقستاندى قايتادان رەسەيگە قوسۋ، قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك مارتەبەسىن جويىپ، كەڭەس زامانىنداعىداي ورىس ءتىلىن عانا مەملەكەتتىك تىلگە اينالدىرۋ جونىندە پىكىر تاراتۋدان جاڭىلار ەمەس. ونىڭ وسىنداي ۇشقارى كوزقاراستارى - قازاقتى ۇلت رەتىندە مەنسىنبەۋ، قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك مارتەبە العانىن مويىنداماۋ، قا­زاقتىڭ تاريحى مەن مادەنيەتىنە اس­تامسي قاراۋ پيعىلدارى قازاق باس­پاسوزىندە از سىنالىپ جۇرگەن جوق.
ارينە، مۇندايلار تاريحتىڭ دوڭ­­عالاعىن كەرى اينالدىرۋعا بول­مايتىنىن بىلسە دە ەل ىشىندە ىرىتكى سالۋعا اۋەس ەكەنى دە بەلگىلى. كوپتەگەن جالاقورلىق پىكىرلەردى مۇندايلار ادەيى قاساقانا تاراتادى دەۋگە بولادى. ايتپەسە، پەتر سۆويك سەكىلدىلەردىڭ قازاقستاننىڭ ىشكى-سىرتقى ساياساتىن، وتكەنى مەن بۇگىنگى جەتىستىكتەرىن بىلۋگە، حالقىمىزدىڭ بولاشاعىن بولجاۋعا ءبىلىمى مەن بىلىگى جەتەتىنى داۋسىز. ماسەلەن، ەلباسىمىز ن.ءا.نازارباەۆ 2020 جىلدىڭ بەدەرىندە قازاقستاننىڭ مەكتەپ تۇلەكتەرى تۇگەلدەي قازاق ءتىلىن مەڭگەرەتىن بولادى، «قازاقستاننىڭ بولاشاعى - قازاق تىلىندە» دەگەندەي تۇجىرىمدارىن بۇلار جاقسى بىلسە كەرەك. سونىمەن قاتار تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى 20 جىلدا قازاقتار ۇلە­سى ەل حالقىنىڭ 40 پايىزدان 60-70 پايىزعا دەيىن وسكەنىن، الداعى ۋاقىتتا مۇنان دا جوعارى كورسەتكىش­كە جەتەتىنىن سۆويك اڭعارمايدى ەمەس. الايدا ولارعا رەسەي يمپەرياشىل­دارىنا يتارشى بولۋ جاراساتىن سەكىلدى. بۇلاي دەيتىنىمىز، قازاق حال­قىنىڭ مادەنيەتى مەن ونەرى قارقىندى دامۋعا، تاريحى تەرەڭ زەرت­تەلۋگە باعىت العان كەزدە، ءتىپتى رەسەيدى بىلاي قويىپ، باتىستىڭ مادەنيەتى مەن عىلىمى شىعىس ەلدەرىنەن، سونىڭ ىشىندە التايدان قىرىمعا دەيىن مەكەندەگەن ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىزدان باستاۋ الاتى­نىن بۇلار جاقسى بىلەدى. سولاي بول­سا دا ۋكرايناداعى مەملەكەتتىك ءتىل جونىندەگى ماسەلەنىڭ ۋشىعۋىنا وراي قاشاندا قازاققا قارسى سويىل سىلتەپ قالعىسى كەلەتىن پەتر سۆويكتىڭ پيعىلىن «www.total.kz» اقپاراتتىق پورتالىنا بەرگەن مىنانداي سوزدەرىنەن دە ايقىن اڭعارۋعا بولادى.
«ەسلي لۋكاۆو-فەودالنۋيۋ يازىكوۆۋيۋ پوليتيكۋ پومەنيات نا سوۆرەمەننۋيۋ، پريدەتسيا يسحوديت يز توي رەالي، چتو گوسۋدارستۆەننىم يازىكوم ۆ كازاحستانە ياۆلياەتسيا رۋسسكي. ۆ توم چيسلە، بلاگوداريا نەوبراتيمو سوستوياۆشەمۋسيا رۋسسكويازىچيۋ كازاحسكيح ەليت. كازاحسكي جە يازىك، يسحوديا يح تەح جە رەالي، رانو يلي پوزدنو پريدەتسيا پرەۆراششات ۆو ۆتوروي. چەرەز دەيستۆيتەلنوە وبۋچەنيە ۆ شكولاح، ستيمۋلى ي ترەبوۆانيا دۆۋيازىچيا دليا كانديداتوۆ ۆ دەپۋتاتى، مينيستروۆ ي رۋكوۆوديتەلەي گوسورگانوۆ. تولكو تاك ۋداستسيا پودنيات كازاحسكي دو ۆتوروگو گوسۋدارستۆەننوگو يازىكا». بىز سۆويكتىڭ ءسوزىن دالەلىمىز ناقتى بولسىن دەپ اۋدارماي بەرىپ وتىرمىز. مۇنىڭ ءوزى ونىڭ ازاماتتىعىنىڭ، ساياسي بەت بەينەسىنىڭ قانداي ەكەنىن، ءوزى نانىن جەپ، سۋىن ءىشىپ وتىرعان مەملەكەتتىڭ ءتول حالقىنا، ونىڭ تىلىنە دەگەن جەككورىنىشتى كوزقاراسىن ايقىن بىلدىرسە كەرەك. مۇندايدى حالقىمىز «يت ۇرەدى، كەرۋەن كوشەدى» دەيدى. ارينە، پەتر سۆويكتىڭ كوكسەگەنى بولا قويمايتىنى قازاقستان حالقىنىڭ تاتۋلىعى مەن ءوزارا تۇسىنىستىگى ۋاقىت وتكەن سايىن بەكەمدەنىپ، مەملەكەتتىك تىلىمىزگە دەگەن قۇرمەتى ارتىپ كەلە جاتقانىن كورىپ-ءبىلىپ جۇرگەن اركىم-اق اڭعارا الاتىنى كۇمانسىز.

تاقىرىپقا وراي:

دامير بايماديەۆ، ساياساتتانۋشى:

- سوڭعى كەزدەرى مەملەكەتتىك ءتىلىمىزدى مەنسىنبەي، ونى كەمسىتىپ، بولاشاعىن بۇلىڭعىر سانايتىن ازاماتتاردىڭ پىكىرلەرى ءورىستىلدى باق بەتتەرىندە ءجيى ايتىلىپ جۇرگەنى كوپشىلىككە ءمالىم. ماسەلەن، بەلگىلى سايا­ساتكەر پەتر سۆويكتىڭ قازاق تىلىنە قاتىستى «Total.kz» اقپاراتتىق پورتالىنا بەرگەن پىكىرى اناۋ ايتارلىقتاي ساليقالى ويدان تۋعان دەۋگە اۋىز بارمايدى. ساياساتكەردىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدە ورىس ءتىلى ءاۋ باستان-اق مەملەكەتتىك ءتىل بولىپ تابىلادى ەكەن. بىراق تا، ونىڭ بۇل پىكىرى ەش لوگيكاعا كەلمەيدى. نەگە دەسەڭىز، ءبىز تاۋەلسىزدىك العالى 20 جىلدا قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋشىلەر قاتارى كوبەيىپ كەلەدى. ءبىز ەشكىمگە ءماجبۇرلى تۇردە ءتىلىمىزدى تانىپ جاتقانىمىز جوق. دەگەنمەن، قازاق ءتىلىنىڭ بولاشاعىنا قىزىعا قارايتىن ازاماتتار ءوز ەركىمەن مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلۋگە تالپىنۋدا. پ.سۆويك قوستىلدىلىك ساياساتىن قانشا ايتقانىمەن، ونى ءوز باسىم شوۆينيستىك پيعىلداعى ازاماتتاردىڭ الدامشى ءۇمىتى سياقتى قابىلدايمىن. سوندىقتان ونىڭ قازاق تىلىنە قاتىستى وعاش پىكىرى ەش دايەكسىز دەسەك بولادى.

قۋانبەك بوقاەۆ

«انا ءتىلى» گازەتى