سەيسەنبى, 14 مامىر 2024
جاڭالىقتار 3802 0 پىكىر 12 شىلدە, 2012 ساعات 07:23

شالقار قانياتبەكۇلى. «اي قاراڭعىسى» رومانىنداعى اتتەگەن-اي

مەن سىنشى ەمەسپىن، جازۋشى دا، ادەبيەتشى دە ەمەسپىن. قاراپايىم وقىرمانمىن.  شاشىراپ كەتكەن كوپ قازاقتىڭ ءبىرىمىن. قىتايدا تۇرامىن.
شەتتەگى قازاقتار ءۇشىن، ءوز تاريحىن ءبىلۋ - قيىننىڭ قيىنى. بۇعان سەبەپ كوپ. «مىناۋ سەنىڭ تاريحىڭ، وقىپ ال»، دەپ تاريحقا قاتىستى كىتاپتاردى ەشكىم الدىمىزعا اكەپ بەرمەيدى. ونىڭ ۇستىنە، بۇل جاقتاعى ءوزى ساناۋلى قازاققا قاتىستى تاريحي كىتاپتاردىڭ قانداي «اتموسفەرانىڭ» اياسىندا جازىلاتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ارينە، قازاقستاندا شىققان كىتاپتار بۇل جاقتا جوق.

وسىندايدا،   عالامتوردىڭ عالاماتىنا سۇيەنبەي تۇرا المايسىڭ! سول عالامتوردىڭ بىزگە بەرگەنى ۇشان-تەڭىز: عالامتوردان ءبىر جاعىنان سانامىزداعى تاريحىمىزعا قاتىستى اقتاڭداقتاردى تولىقتاساق،   ەندى ءبىر جاعىنان  قازاق ەلىنىڭ كۇندەلىكتى تىنىس - تىرشىلىگىنەن حاباردار بولىپ، اتا جۇرتىمىزدىڭ قۋانىشىنا قۋانىپ، قايعىسىنا كۇيىنەمىز!    
جاقىندا سول عالامتورداعى قازاق ءتىلدى تور بەكەتتەردىڭ بىرىنەن جەلتوقسان تاريحىنا قاتىستى    جازىلعان جازۋشى تۇرىسبەك ساۋكەتاي اعامىزدىڭ «اي قاراڭعىسى» رومانىنىڭ ەلەكتروندىق  نۇسقاسىن وقىپ شىقتىم.

مەن سىنشى ەمەسپىن، جازۋشى دا، ادەبيەتشى دە ەمەسپىن. قاراپايىم وقىرمانمىن.  شاشىراپ كەتكەن كوپ قازاقتىڭ ءبىرىمىن. قىتايدا تۇرامىن.
شەتتەگى قازاقتار ءۇشىن، ءوز تاريحىن ءبىلۋ - قيىننىڭ قيىنى. بۇعان سەبەپ كوپ. «مىناۋ سەنىڭ تاريحىڭ، وقىپ ال»، دەپ تاريحقا قاتىستى كىتاپتاردى ەشكىم الدىمىزعا اكەپ بەرمەيدى. ونىڭ ۇستىنە، بۇل جاقتاعى ءوزى ساناۋلى قازاققا قاتىستى تاريحي كىتاپتاردىڭ قانداي «اتموسفەرانىڭ» اياسىندا جازىلاتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ارينە، قازاقستاندا شىققان كىتاپتار بۇل جاقتا جوق.

وسىندايدا،   عالامتوردىڭ عالاماتىنا سۇيەنبەي تۇرا المايسىڭ! سول عالامتوردىڭ بىزگە بەرگەنى ۇشان-تەڭىز: عالامتوردان ءبىر جاعىنان سانامىزداعى تاريحىمىزعا قاتىستى اقتاڭداقتاردى تولىقتاساق،   ەندى ءبىر جاعىنان  قازاق ەلىنىڭ كۇندەلىكتى تىنىس - تىرشىلىگىنەن حاباردار بولىپ، اتا جۇرتىمىزدىڭ قۋانىشىنا قۋانىپ، قايعىسىنا كۇيىنەمىز!    
جاقىندا سول عالامتورداعى قازاق ءتىلدى تور بەكەتتەردىڭ بىرىنەن جەلتوقسان تاريحىنا قاتىستى    جازىلعان جازۋشى تۇرىسبەك ساۋكەتاي اعامىزدىڭ «اي قاراڭعىسى» رومانىنىڭ ەلەكتروندىق  نۇسقاسىن وقىپ شىقتىم.

بۇل روماننىڭ قانداي جازىلعاندىعىن باعالاۋ - سىنشىلاردىڭ، ادەبيەتشىلەردىڭ، جازۋشىلاردىڭ  ەنشىسىندە. قاراپايىم وقىرمان رەتىندە ءوز باسىم رومانعا مىنانداي «اتتەگەن-ايدا» بولدىم: روماننىڭ كوپتەگەن جەرىندە ورىسشا   ديالوگتار  قازاقشاعا اۋدارىلماي نە قازاقشا تۇسىندىرمەسى ەسكەرتىلمەي ورىس تىلىمەن بەرىلگەن.
سونىمەن بۇل روماندى وقىپ بولعاننان كەيىن ماعان مىنانداي ەكى وي كەلدى.      
ءبىرىنشىسى، اۆتور بۇل رومانىن تەك عانا ورىس ءتىلىن بىلەتىن قازاقتار ءۇشىن ارناپ جازعان با؟ سىرتتاعى قازاقتاردىڭ وقۋىنا بولماي ما؟ دەگەن وي.
ارينە، قازاقستانداعى ورىس ءتىلىن بىلەتىن قانداستارىمىز بۇل رومانداعى ورىسشا بەرىلگەن سوزدەردى تۇسىنە بىلەدى، بىراق، قازاقستاننان سىرت جەردە شاشىراپ جۇرگەن  بىزدەر ءۇشىن ورىس ءتىلى- تىلسىم دۇنيە. رومانداعى سول ورىسشا ديالوگتاردىڭ نە ايتىپ، نە قويعانىن بىلمەي دال بولدىم. مەنىڭ بىلۋىمشە، شىعارما ءمالىم ادامدارعا نە ءمالىم توپتارعا باعىتتالىپ جازىلماۋى كەرەك. ادەبيەت ورتاق. قازاق تىلىندە جازىلعان ءار قانداي رومان  بۇكىل دۇنيەگە شاشىراپ كەتكەن ءاربىر قازاق انا تىلىندە وقىپ تۇسىنە الاتىنداي ەتىلىپ جازىلۋى كەرەك.

ەكىنشى، بۇل رومان قازاقشا جانە ورىسشا ەكى ارالاس تىلدە جازىلعان با؟ دەگەن وي.

مەن بىلسەم، رومان تازا ءبىر تىلدە عانا جازىلادى، ودان بارىپ باسقا ۇلتتىڭ تىلىنە اۋدارىلادى.  ال بۇل روماندا قازاقشا جازىپ كەلە جاتىپ، اراسىندا ورىسشا سايراي جونەلەدى، تۇسىنسەم بۇيىرماسىن. جوق، الدە قازاقستاندا شىعارما  وسىلاي جازىلا ما؟(بۇرىن ازاتتىق راديوسىنان كورۋشى ەدىك،  قازاقشا حابارلارىن بەرىپ كەلە جاتىپ «دوڭگەلەك ۇستەل» سۇحباتىن ورىسشا سايراتۋشى ەدى، بەينە «شەتتەگى قازاقتار، سەندەر ەستىمەي-اق قويىڭدار، سەندەرگە قاجەتى جوق»  دەگەندەي ادامنىڭ مىسىن قۇرتۋشى ەدى)
روماندا كوپتەگەن ديالوگتار ورىس تىلىندە بەرىلگەننەن سىرت، كوپتەگەن اتاۋلار ورىسشا بەرىلگەن، مىسالى، رەپەتيتور، گرافين، بۋتەربرود، ۆرەميكا،تۋمبوچكا، تسەللوفان  ت.ب. تولىپ جاتىر. بۇگىنگى كۇنى ونسىز دا جاعدايى ءماز ەمەس،  انا ءتىلىمىزدىڭ تۇنىعىن ساقتاۋ - ءار قازاقتىڭ بورىشى بولۋى ءتيىس. اسىرەسە، اقىن-جازۋشىلارىمىزدى انا  ءتىلىمىزدىڭ ەڭ باستى   جاناشىرلارى، قورعاۋشىلارى دەپ بىلەم. مەنىڭ ايتپاقشى بولعانىم - جازۋشى اعالارىمىز قازاق ءتىلىنىڭ قايماعىن قالىڭداتسا دەگەن تىلەك عانا! 

قىتاي، التاي قالاسى
2012-جىلى 6-شىلدە

«اباي-اقپارات»

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1993
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2411
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1968
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1576