ساكەن الداشباەۆ. ءان مەن ءسوز ساندالىپ، سايقىمازاققا اينالىپ بارادى
بۇگىندە «ءشوپ تە ءان، شوڭگەدە ءان» دەمەكشى اندەرىمىزدىڭ ءمانى دە، ءسانى دە قۇلدىراۋ شەگىنە كەلىپ جەتىپ وتىر. مۋزىكا سالاسىندا جۇرگەن بىرقاتار تۇلعالار قازىرگى شىعىپ جاتقان اندەردى سىناعاندا جەردەن الىپ، جەرگە سالىپ جاتادى. ناشار قۇراستىرىلعان دەگەنى بىلاي تۇرسىن ساۋاتسىز، سىرتتان ۇرلاعان دەپ جازعىرىپ جاتادى. بىراق قوعامىمىز مەڭىرەۋ مە، كەرەڭ بە وعان سەلت ەتەر ەمەس. مۇمكىن ونى وزەكتى ماسەلە ەمەس عوي دەر. ال اندەرىمىزگە جازىلعان سوزدەر شە؟ ۇيقاس قۋالاپ، نە بولسا سونى ايتىپ، ەڭ اياعى قىزدارىمىزدى قورلاۋعا دەيىن جەتتى. «تىڭدارماندا تالعام بولماسا، ايتارماندا ار قالمايدى» دەمەكشى سول اندەردى سول قاراكوز قىزدارىمىز قۇمارلانا تىڭداپ، ءماز بولىپ، ونى ايتقان ادامدى دا، جازعان ادامدى دا كوگىنە كوتەرىپ قۇرمەتتەپ ءجۇر.
ماسەلەن «جىگىتتەر» توبى مەن روزا القوجانىڭ ورىنداۋىنداعى اندە ولار «سەنسەم بە ەكەن-اي، كونسەم بە ەكەن-اي، قۇشاعىڭا ەنسەم بە ەكەن-اي» دەپ سوعادى. سوندا بۇنىسى نە؟ كادىمگى ۇيىڭىزدەگى قاراكوز قارىنداسىڭىز بىرەۋگە سەنسەم بە ەكەن، قۇشاعىنا ەنسەم بە ەكەن، بۇل جىگىت تاعى الداپ كەتپەي مە، ءاي الداپ كەتسە ودان دا قالا سالارمىن دەگەن ويدى ايتىپ وتىر ەمەس پە؟ بۇل ءاندى ايتقىزۋعا، تىڭداتۋعا، جالپى جارىققا شىعارۋعا نەگە جول بەرىلدى. اعالىق، اكەلىك نامىس قايدا؟ قارىنداسىڭ، نە قىزىڭ ءسويتىپ جۇرگەنىن قالايسىڭ با؟
بۇگىندە «ءشوپ تە ءان، شوڭگەدە ءان» دەمەكشى اندەرىمىزدىڭ ءمانى دە، ءسانى دە قۇلدىراۋ شەگىنە كەلىپ جەتىپ وتىر. مۋزىكا سالاسىندا جۇرگەن بىرقاتار تۇلعالار قازىرگى شىعىپ جاتقان اندەردى سىناعاندا جەردەن الىپ، جەرگە سالىپ جاتادى. ناشار قۇراستىرىلعان دەگەنى بىلاي تۇرسىن ساۋاتسىز، سىرتتان ۇرلاعان دەپ جازعىرىپ جاتادى. بىراق قوعامىمىز مەڭىرەۋ مە، كەرەڭ بە وعان سەلت ەتەر ەمەس. مۇمكىن ونى وزەكتى ماسەلە ەمەس عوي دەر. ال اندەرىمىزگە جازىلعان سوزدەر شە؟ ۇيقاس قۋالاپ، نە بولسا سونى ايتىپ، ەڭ اياعى قىزدارىمىزدى قورلاۋعا دەيىن جەتتى. «تىڭدارماندا تالعام بولماسا، ايتارماندا ار قالمايدى» دەمەكشى سول اندەردى سول قاراكوز قىزدارىمىز قۇمارلانا تىڭداپ، ءماز بولىپ، ونى ايتقان ادامدى دا، جازعان ادامدى دا كوگىنە كوتەرىپ قۇرمەتتەپ ءجۇر.
ماسەلەن «جىگىتتەر» توبى مەن روزا القوجانىڭ ورىنداۋىنداعى اندە ولار «سەنسەم بە ەكەن-اي، كونسەم بە ەكەن-اي، قۇشاعىڭا ەنسەم بە ەكەن-اي» دەپ سوعادى. سوندا بۇنىسى نە؟ كادىمگى ۇيىڭىزدەگى قاراكوز قارىنداسىڭىز بىرەۋگە سەنسەم بە ەكەن، قۇشاعىنا ەنسەم بە ەكەن، بۇل جىگىت تاعى الداپ كەتپەي مە، ءاي الداپ كەتسە ودان دا قالا سالارمىن دەگەن ويدى ايتىپ وتىر ەمەس پە؟ بۇل ءاندى ايتقىزۋعا، تىڭداتۋعا، جالپى جارىققا شىعارۋعا نەگە جول بەرىلدى. اعالىق، اكەلىك نامىس قايدا؟ قارىنداسىڭ، نە قىزىڭ ءسويتىپ جۇرگەنىن قالايسىڭ با؟
ەركىن نۇرجاننىڭ ورىنداۋىنداعى «اينالايىن سەن ماعان ۇناپ قالدىڭ، دەپ كەلەتىن اندە «سەنى كورىپ ورنىمنان قۇلاپ قالدىم» دەپ ساندالىپ كەتەدى. بۇل قانداي اقىماقتىڭ ءسوزى. ادام اتتان، تاقتان، جوعارىدان قۇلاپ قالۋى مۇمكىن. الايدا مەن قازاق سوزىنەن ورنىمنان قۇلاپ قالدىم دەگەندى ەستىگەن جوقپىن.
سول سياقتى ساكەن مايعازيەۆ دەگەن ءانشىمىز بەن «اراي» توبىنىڭ ايقايلاپ، شىڭعىرىپ ايتاتىن «سەن» دەگەن انىندە «جارقىراپ، جارىق ساۋلەڭ شاقىرات، جەت، جەت» دەپ كوكيدى قىز بالاعا. قاراقتارىم-اۋ قىزدى جىگىت ەمەس، جىگىتتى ىزدەپ قىز جۇگىرەتىن بولعان با؟ اۋىلىندا تۇرىپ قىزعا «جەت» دەسە سورلى بيشارا قىزدار جەتىپ بارا ما سوندا. الدە انشىلەردىڭ قارىنداستارى سونداي ارسىز با؟ كەشە قوعامدىق كولىكتە كەلە جاتىپ «اينالايىن ەنەدەن باجا ءۇشىن قىز تۋعان» - دەپ دالباسالانعان ءبىر ءاندى تىڭدادىم. قاراقتارىم-اۋ قاراكوز قىزدارىمىزدىڭ نامىسى بىلاي تۇرسىن ەندى قىزدىڭ اناسىن قورلاي باستاعاندارىڭ قالاي؟ سەنىڭ اناڭا بىرەۋ سولاي ايتىپ جاتسا جاقسى ما؟
سىرىم يسابەكوۆ دەگەن بىرەۋ مەن قايرات نۇرتاس دەگەن ءسوز ۇقپاس «مەن سەنى سۇيەدى ەكەنمىن» انىندە «مەن سەنى سۇيەدى ەكەنمىن باقىتتىڭ قۇلى بولىپ» دەگەن سوزىندە ول قانداي باقىتتىڭ قۇلى بولىپ ءجۇر. ەگەر باقىت وعان جاقىنداسا سۇيگەنى قولىنا قونباي ما؟ جالپى مەن بۇرىن سەزىمنىڭ قۇلى بولعاندى ەستىدىم، بىراق باقىتتىڭ قۇلى بولعاندى ەستىمەپپىن. بۇل ولاردىڭ نە تەڭەۋى؟ ءسوزدى تۇسىنبەيتىندەر نەگە انگە ولەڭ جازادى وسى؟
اسان پەردەشوۆتىڭ ءبىر قۇداي اتقان انىندە (سولاي دەمەسكە لاج جوق) «اشۋلانىپ ۇرىسساڭ دا تۇرادى ول كۇلىپ. اپا، ونىڭ شاشتارى قاپ-قارا ۇزىن، تاماعىڭا ءدام كىرگىزىپ سالادى تۇزى. اپا ونىڭ پىسىرگەن نانى دا جۇمساق»دەپ قايماق ءسوزدىڭ قاسيەتىن قاشىرىپ، ءاجۋا سۋرەتتەپ زىبقىرتادى. سودان كەلەدى دە «قوناق كەلسە سونى جۇمسايسىڭ، ونىڭ مىنەزى جاقسى» دەپ سۋرەتتەگەن بولادى. بۇل نە دەگەن ماحاببات، نە دەگەن ءسوز. اۋزىڭداعى ءسوز تۇزەلمەي، ءىس تۇزەلمەس دەگەن اندەرىمىزدىڭ ءسوزى نە بولىپ بارادى؟ ونى ۇيىپ تىڭدايتىن جاستاردىڭ دا اقىل-ەس، ار نامىسى قالماعان با؟ ولاردى قويشى ءاي، دەيتىن اجا قايدا؟
«قارا ءسوزدى باسىمىزدان اسىرماعان حالىقپىز» دەپ ماقتانامىز. ال اندەرىمىز باسىمىزدان اسپماق تۇگىلى قىزىمىزدى بەتىمىزگە سالىق ەتىپ، جەر قىلىپ بارادى. سوندىقتان مۇنى مادەنيەت مينيستىرىنەن باستاپ قولعا الىپ، ءاندى بۇرىنعىداي ارنايى ساراپتامادان وتكىزىپ بارىپ حالىققا جولداۋ كەرەك شىعار. بولماسا بو.. سوزگە ءۇيىر بولىپ، قىزدارىمىزدىڭ نامىسىن تاپتاي بەرەمىز.
«اباي-اقپارات»
