ەرمۇرات زەيىپحان. ەكى دۇنيەدە جالعىزىم - قازاقستان!
اقىن، سازگەر، جازۋشى سەگىز ەمەس، سەكسەن قىرلى سەرى ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ دا دۇنيەدەن كوشكەنىنە كەشە، 21-ءنشى ماۋسىمدا جىل تولدى. كوزى تىرىسىندە قازاق ونەرى، قازاق ادەبيەتىنە بارىن سالىپ، ادال قىزمەت ەتكەن ەرەكەڭنىڭ ەرتە كەتكەنى قالىڭ قازاقتىڭ قابىرعاسىنا قاتتى باتتى. تاس تۇسكەن جەرىنە اۋىر بولدى.
ەرمۇرات زەيىپحاندى ءولدى دەۋگە سىيمايدى. ونەر جاساعان جاننىڭ ولمەيتىنى الىمساقتان بەلگىلى اقيقات. مىنە، ەندى، ەرمۇراتتىڭ دا ونەرىنىڭ ءومىرى باستالدى. ول ونەر - ولمەس ونەر ەكەن. وعان «كوك تۋىم - ءانىم» اتتى ەرمۇرات زەيىپحاندى ەسكەن الۋ كەشىنە بارعاندا تولىق كوز جەتىپ، كوڭىل سەندى. ەرەكەڭنىڭ ەلى بار ەكەن. ەرەكەڭ ەلمەن بىرگە ماڭگى جاسايدى. وتانعا، تۋعان جەرگە دەگەن ۇلى ماحابباتقا تولى ەرمۇرات اندەرى مەن ولەڭدەرىن ەستىپ، كوز الدىمىز دىمدانىپ وتىرىپ ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ ونەرىنىڭ - ەكىنشى ءومىرىنىڭ، ءوزى جاراتقاننان كەيىن جانىنداي سۇيگەن ۇلتىمەن بىرگە ماڭگى جاساي بەرەر جاسامپاز جولىن كوردىك.
ەرەكەڭنىڭ اعايىن-تۋىسى مەن ونەردەگى جان اياماس دوستارى ۇيىمداستىرعان ەسكە الۋ كەشى وتكەن ستۋدەنتتەر سارايىنىڭ زالى لىق تولدى. ءاربىر ورىندالعان ءاندى ەرمۇراتقا دەگەن ەلىنىڭ ىستىق ىقىلاسى كومىپ كەتىپ جاتتى.
كەشتى ۇيىمداستىرۋشىلار ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ اندەرىنەن «كوك تۋىم - ءانىم» اتتى ءان تاباق شىعارىپتى. ءان تاباقتاعى بارلىق ءان كەش بويىندا قازاقتىڭ ءداستۇرلى ءھام ەسترادا انشىلەرىنىڭ ورىنداۋىندا شىرقالدى.
اقىن، سازگەر، جازۋشى سەگىز ەمەس، سەكسەن قىرلى سەرى ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ دا دۇنيەدەن كوشكەنىنە كەشە، 21-ءنشى ماۋسىمدا جىل تولدى. كوزى تىرىسىندە قازاق ونەرى، قازاق ادەبيەتىنە بارىن سالىپ، ادال قىزمەت ەتكەن ەرەكەڭنىڭ ەرتە كەتكەنى قالىڭ قازاقتىڭ قابىرعاسىنا قاتتى باتتى. تاس تۇسكەن جەرىنە اۋىر بولدى.
ەرمۇرات زەيىپحاندى ءولدى دەۋگە سىيمايدى. ونەر جاساعان جاننىڭ ولمەيتىنى الىمساقتان بەلگىلى اقيقات. مىنە، ەندى، ەرمۇراتتىڭ دا ونەرىنىڭ ءومىرى باستالدى. ول ونەر - ولمەس ونەر ەكەن. وعان «كوك تۋىم - ءانىم» اتتى ەرمۇرات زەيىپحاندى ەسكەن الۋ كەشىنە بارعاندا تولىق كوز جەتىپ، كوڭىل سەندى. ەرەكەڭنىڭ ەلى بار ەكەن. ەرەكەڭ ەلمەن بىرگە ماڭگى جاسايدى. وتانعا، تۋعان جەرگە دەگەن ۇلى ماحابباتقا تولى ەرمۇرات اندەرى مەن ولەڭدەرىن ەستىپ، كوز الدىمىز دىمدانىپ وتىرىپ ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ ونەرىنىڭ - ەكىنشى ءومىرىنىڭ، ءوزى جاراتقاننان كەيىن جانىنداي سۇيگەن ۇلتىمەن بىرگە ماڭگى جاساي بەرەر جاسامپاز جولىن كوردىك.
ەرەكەڭنىڭ اعايىن-تۋىسى مەن ونەردەگى جان اياماس دوستارى ۇيىمداستىرعان ەسكە الۋ كەشى وتكەن ستۋدەنتتەر سارايىنىڭ زالى لىق تولدى. ءاربىر ورىندالعان ءاندى ەرمۇراتقا دەگەن ەلىنىڭ ىستىق ىقىلاسى كومىپ كەتىپ جاتتى.
كەشتى ۇيىمداستىرۋشىلار ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ اندەرىنەن «كوك تۋىم - ءانىم» اتتى ءان تاباق شىعارىپتى. ءان تاباقتاعى بارلىق ءان كەش بويىندا قازاقتىڭ ءداستۇرلى ءھام ەسترادا انشىلەرىنىڭ ورىنداۋىندا شىرقالدى.
تومەندە «كوك تۋىم - ءانىم» كونتسەرتىندە ورىندالعان ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ اندەرىنە ءبىر توپ ولەڭدەرىن قوسا جاريالاپ وتىرمىز.
«اباي-اقپارات»
قاڭتار تۋعان جانىمدى وتتاي كور دە،
توقتاي كورمە جۇرەگiم -
توقتاي كورمە.
Iڭiر رەڭدەس ءتانiمدi تاستاماعىن،
مەنەن باسقا جوقتاي كوك،
جوقتاي جەردە.
بۇلكiلدەتiپ انانىڭ ءاز قۇرساعىن،
ءومiر دەپ ءدۇرسiل قاقان سول بiر سارىن -
مىڭ قۇبىلعان دۇنيە، ءدۇر جالعانمەن
تiنi بiر - باعى ورتەپ، توڭدىرسا مۇڭ.
تiرلiكتi بولەپ ىزعار، مول جالىنعا،
جۇرەگiڭ - كۇن سەكiلدi,
ول - جانۋ دا.
كەۋدەمنiڭ وڭ جاعى ەمەس، ورتاسى ەمەس،
سىر بار-اۋ، ورنىققانى سول جاعىندا.
سەن مەنi
بiر بۇيىرعان باقتاي كور دە -
توقتاي كورمە، جۇرەگiم،
توقتاي كورمە.
***
بۇل ومiردەن وزباقتىڭ وزدى ءبارi,
وزعانداردىڭ -
قالعاندار كوز-قۇلاعى.
جالاڭ قىلىش، جالاڭ ءتوس بابالاردىڭ،
ورلiگi ۇرپاق قانىن قوزدىرادى.
اۋەلدە قونىپ جۇردiك، كوشiپ جۇردiك،
دالانى جەلمەن بiرگە ەسiپ، جىر عىپ.
ات جالى، تۇيە قومى - شۇبىر، كەرۋەن...
جاتار-دى شاڭ كوتەرiپ ەسiل قۇرلىق.
ارى دا، بەرi دە اسىپ كوكجيەكتەن،
اتانجiلiك، اتپالدار جول جۇدەتكەن -
تەبiنگiسiن شiرiتiپ ورالاتىن،
ءۇش جۇرتىنا جۇرەگiن ەلجiرەتكەن.
ەل شەتiن باسقان جاۋمەن قيدالاسىپ،
جان الىسۋ، جان بەرۋ - بۇل دا ءناسiپ.
ەسەن-امان ورالار الاماندار،
قارا قوس، قارا بالا قىلعان اسىق.
بابام - دالا قورعانى، ورمان، ىعى،
ءوستi, ءوندi ۇرپاعى، ءتول، مامىرى...
قانىمىزدى قىزدىرعان رۋح-كۇشi,
امان ساقتا دەگەنi قولداعىنى.
جاتتا قالعان iز، قورىم، بەلەس، بەلگi...
قۋ جاندى وي كەمiرiپ، ەگەس جەيدi.
سارى قۇرلىق كوز سالسام الابىنا،
بابالارىم سايلاۋىت ەلەستەيدi...
جاعدا-داستان
ول تۋعاندا كۇلدi اقپان،
كۇش تەبiندi قۇنداقتان.
ول وسكەندە اتا جۇرت -
قالجىراعان بۇلعاقتان.
ەل قايعىسى تىم باتقان،
ەت جۇرەگiن تۋلاتقان -
قالاممەن دە، قارۋمەن،
جاتقا قارسى ءۇن قاتقان.
جاراتقانعا مىڭ ماقتان!
جولىن كۇنi-ءتۇن باققان -
تاۋەلسiزدiك ۇلى ارمان،
الاۋلادى نۇرلى اق تاڭ.
جاڭىلماي تۇلپار بiر باپتان،
قاندىرىپ ءشولiن ءۇر باقتان -
جونەلدi توقسان ۇشiندە،
پارمەن كەلiپ بiر حاقتان.
تىنا قالدى تىڭداتقان
تاعدىرلى ءان، قىمباتتى ءان...
پاكيزات ءتان جەپ-جەڭiل، -
وسيەتi مىڭ باتپان!
جوڭعار قاقپاسىن كورگەندە
قانشا بايلىق كiسi بويى قۇبىرمەن،
ارعى جاقتىڭ ارانىنا جۇگiرگەن...
بiز بiلمەيمiز،
بiلەمiز تەك اللادان -
مەدەت تiلەۋ اتار تاڭمەن، iڭiرمەن.
قانشاما جەر قالدى ەكەن ارىدا،
سۋارىلعان بابالار تەر، قانىنا...
بiز بiلمەيمiز،
تiلەيمiز تەك اللادان -
كiر تۇسپەسiن الاشىمنىڭ ارىنا.
قانشاما ورمان بiزدەرگە ءتان بۇتالىپ،
قانشاما ارمان ۇلگiرە الماي تۇتانىپ...
بiز بiلمەيمiز،
تiلەيمiز تەك اللادان -
دالامىزدان كەتپەسە ەكەن قۇت اۋىپ.
***
بوساۋ ءۇشiن ساناداعى الەكتەن،
بiر قۇدايعا بولىڭدار دەپ تاۋەلدi.
حاق جولىندا كوز جاستارىن ءنار ەتكەن،
پايعامبارلار اقىن ەدi اۋەلگi.
جاراتقاننىڭ قاناتىنىڭ استىندا،
دەرت-دەربەزسiز ولار ءجۇردi سەنiممەن.
جىر جاۋھارى - الدە ۇقساپ تاسقىنعا،
الدە ايان نۇرى بولىپ سەبiلگەن.
كوكتەن تۇسكەن - مۇعجيزە،
ءتالiم، تاعىلىم،
اۋەلi سول ەلشiلەرگە بەرiلگەن.
بولار سوسىن كۇللi جۇرتقا ماعۇلىم،
ايتپەسە ولار نەنi ۇعىپ، نە بiلگەن...
الاكول
(نايمانعاليعا)
اتىڭ جەتسە شارلا قالا، دالا كور،
بiراق، قايدا، مەكەنiڭدەي دارا جەر.
ءوز-وزiنەن قىزعاناتىن قازەكەم،
وزگەلەردiڭ كوزقۇرتى عوي - الاكول.
ءنار-تامىرىن جىرلاماسا ولەڭ بە ول،
تۇرۋ كەرەك قاي-قاشاندا توبەڭدە ەل!
بۇل الاكول - بۇلا مiنەزi ەرلەردiڭ،
بۇل الاكول - ەڭ تازا، ەڭ تەرەڭ كول.
بارلىق مۇندا، جوڭعار الاتاۋى بار،
بەۋ، بارقىتبەل - سەن دەپ كوڭiل اۋىرار...
قابانبايدىڭ تەرi, دەمi سiڭگەن جەر،
توڭiرەكتەن iزiن، بالام، تاۋىپ ال.
شىڭعىس حاندا مۇندا مالىپ كەكiلiن،
ايالداپتى جەتi اي ما، جەتi كۇن...
عارىشكەرلەر زىمىراننان تۇسە ساپ،
كول نارiمەن تولتىرار كەم-كەتiگiن.
ار جاعى ارال، كوكتۇما عوي بiز جاعى،
كوكتۇمانىڭ كەتەر مە ەستەن تۇز-ءدامi...
شiلدە، تامىز - وسىندا ءجۇر، وسىندا،
شارتاراپتىڭ ەڭ ادەمi قىزدارى.
ار عوي بۇل كول - تاپتاتادى ارىن كiم؟!
ايبالتاڭمىن، قارىڭا ەلiم تاعىنعىن!
مۇندا تۋىپ، وسپەسەم دە، باعىزى -
يسiن سەزەم، شiركiن، بابالارىمنىڭ.
***
مەدەۋ، بوگەن، جاقتاۋدا...
(بiزگە ەندi بۇدان جاقىن جاق بار ما).
الماتىنىڭ يiسi سiڭگەن يiندi,
يسiندiرiپ الاتاۋىم جاتتى الدا.
وندا بiزدەر بيiكتە ەدiك تاعدىردان،
بيiكتەدiك قول ۇستاسىپ قار-قىردان.
شۋاقتانىپ، قۋاتتانىپ بالقىدىق،
تەك ەكەۋمiز، بار راحىمان، بار نۇردان.
ۇمىتتىق بiز - ماڭدايداعى جازۋدى،
ۇمىتتىق بiز - شاقىرلاعان ازۋدى.
تىنىس الدىق ساف اۋامەن دۋاسىز،
توپتان وقشاۋ پەيiلi ءزار، نازى ۋلى.
ءوتتi كۇندەر....
ءوتتi اي، جىل...
باقىتتى ەك -
ءلاززاتتى دا،
ازاپتى دا تاتىپ كوپ.
قايدا جۇرسەم، جارىق شاشىپ
ول تۇردى،
تاعدىرىمنىڭ ماڭدايىندا
جاھۇت بوپ...
(...كۇن مەن تۇندەي، الما-كەزەك سور باقىت)
ماعان نۇرىن سولعىن شاشىپ سول جاھۇت -
اشپاي قويدى - كەزدەسكەندە قاباعىن،
باسپاي قويدى - بiرگەجۇرگەن جولعا تۇك.
نازiك ەدi, ودان قاتتى جوق ەندi,
بiرiكپەيدi ەكi ايىرىلعان جول ەندi.
مەن ءومiردiڭ بۇزا المادىم بۇعاۋىن،
ول بiرەۋدiڭ iزiن باعىپ جونەلدi...
مەدەۋ، بوگەن، جاقتاۋدا...
(ەندi بiزگە ودان الىس جاق بار ما؟!.)
ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ اندەرى:
كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى - ولەڭى اقىن الماس احمەتبەكۇلى، ورىنداعان - مايرا مۇحاممەدقىزى
كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى by Omirzhan Abdihalyh
كۇنەس-اي - ورىنداعان - التىناي جوراباەۆا
كۇنەس-اي by Omirzhan Abdihalyh
شامشا ساعىنىشى - ورىنداعان جەڭىس ىسقاقوۆا
شامشا ساعىنىشى by Omirzhan Abdihalyh
ادۋىنكەر ارمان - تاڭات مامىرحان
ادۋىنكەر ارمان by Omirzhan Abdihalyh
جايلاۋىم - ءانىم - ورىنداعان - يگور بلاگودارنىي
جايلاۋىم ءانىم by Omirzhan Abdihalyh
بي كەشىندەگى بيكەش - ورىنداعان - "ساعىنىش" توبى
بي كەشىندەگى بيكەش by Omirzhan Abdihalyh
جانار قىز - ورىنداعان - "دەنار" توبى
جانار قىز by Omirzhan Abdihalyh
ءساۋىردىڭ بۇلتى سۇر شۋلان - ءسوزى اقىن الماس احمەتبەكۇلىنىكى، ورىنداعان - ەربول ابەن
ءساۋىردىڭ بۇلتى سۇر شۋلان by Omirzhan Abdihalyh
جيىرما بەسىم، وتىز بەسىم، اي-حاي ارلان - ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ ولەڭى - وقىعان باقتيار قوجا
جيىرما بەسىم، وتىز بەسىم، اي-حاي، ارلان by Omirzhan Abdihalyh
الەمنەن ساعان تەڭ ىزدەمەن... - ورىنداعان - تىلەۋبەك قوجان
الەمنەن ساعان تەڭ ىزدەمەن... by Omirzhan Abdihalyh
توبىلعىجارعان - ءسوزى اقىن نۇرلان ماۋكەنۇلىنىكى - ورىنداعان - بايان نۇرمىشەۆا
توبىلعىجارعان by Omirzhan Abdihalyh
ەكى دۇنيەدە جالعىزىم - قازاقستان! - ورىنداعان - قايىرجان بەردىباي
ەكى دۇنيەدە جالعىزىم - قازاقستان! by Omirzhan Abdihalyh
ەرمۇرات زەيىپحان اندەرىنە پوپۋرري - ورىنداعان - "ارايلى اقتوبە" فولكلورلىك ءانسامبلى
ەرمۇرات زەيىپحان اندەرىنە پوپۋرري by Omirzhan Abdihalyh
قايران دا مەنىڭ ەرەكەم - ءسوزى اقىن ب.شورماقۇلىنىكى - ورىنداعان - ومىرقۇل اينيازوۆ
