سارسەنبى, 15 مامىر 2024
جاڭالىقتار 3400 0 پىكىر 4 ماۋسىم, 2012 ساعات 09:24

قايىم مۇحاممەدحانوۆ. ابايدىڭ ادەبيەت مەكتەبى (ديسسەرتاتسيالىق كەڭەس ستەنوگرامماسى) (جالعاسى)

بەكماحانوۆ:

يا پودروبنو نە ۋسپەل وزناكوميتسيا س اۆتورەفەراتوم ديسسەرتاتسي. زدەس پراۆيلنو ۆىستۋپالي توۆاريششي دجۋماليەۆ، ميتروفان سەمەنوۆيچ، چتو يا دو سيح پور دۆيجەنيە كەنەسارى كاسىموۆا وسۆەششال س بۋرجۋازنو-ناتسيوناليستيچەسكيح پوزيتسي. ەتۋ ناشۋ لينيۋ سوۆەرشەننو پراۆيلنو وسۆەتيلا «پراۆدا» نا سۆويح سترانيتساح ۆ ستاتە «زا ماركسيستسكوە وسۆەششەنيە ۆوپروسا و دۆيجەني كەنەسارى كاسىموۆا». يا، ۆ چاستنوستي، بىل پلەنەن ليتەراتۋروي، تاك نازىۆاەموي بۋرجۋازنو-ناتسيوناليستيچەسكوي ليتەراتۋروي كاك دورەۆوليۋتسيوننوگو، تاك ي پوسلەرەۆوليۋتسيوننوگو پەريودا.

ي كوگدا مى سەگودنيا وبسۋجداەم ديسسەرتاتسيۋ، پوسۆياششەننۋيۋ شكولە ابايا، منە كاجەتسيا ستراننىم، پوچەمۋ ديسسەرتانت پري اناليزە تۆورچەستۆا ەگو ۋچەنيكوۆ ي تەم بولەە پوسلە ۆىحودا ستاتي ۆ «پراۆدە»، رازوبلاچايۋششەي دۆيجەنيە كەنەسارى كاسىموۆا، نە دال دولجنوي رازوبلاچايۋششەي وتسەنكي ەتيم پرويزۆەدەنيام؟ ەتو وچەن سەرەزنىي پروبەل ديسسەرتاتسي، كوتورىي نۋجنو ۋچەست ۆ دالنەيشەي رابوتە.

تەپەر نەسكولكو سلوۆ و ساموم اباە. يا س مۋحتاروم ومارحانوۆيچەم ۆ سۆوە ۆرەميا كاك-تو بەسەدوۆال دو ۆىحودا ەگو رومانا «اكىن-اگا». يا گوۆوريل:       پەرۆىە دۆە چاستي «ابايا» - زامەچاتەلنىە پرويزۆەدەنيا. نو تەپەر ستارايتەس پوكازات ابايا ۆ سلەدۋيۋششەم رومانە ۆسەستوروننە ي ساموە گلاۆنوە - پوكاجيتە پۋتي ەگو دالنەيشەگو ميروۆوززرەنيا ي ت.د.

بەكماحانوۆ:

يا پودروبنو نە ۋسپەل وزناكوميتسيا س اۆتورەفەراتوم ديسسەرتاتسي. زدەس پراۆيلنو ۆىستۋپالي توۆاريششي دجۋماليەۆ، ميتروفان سەمەنوۆيچ، چتو يا دو سيح پور دۆيجەنيە كەنەسارى كاسىموۆا وسۆەششال س بۋرجۋازنو-ناتسيوناليستيچەسكيح پوزيتسي. ەتۋ ناشۋ لينيۋ سوۆەرشەننو پراۆيلنو وسۆەتيلا «پراۆدا» نا سۆويح سترانيتساح ۆ ستاتە «زا ماركسيستسكوە وسۆەششەنيە ۆوپروسا و دۆيجەني كەنەسارى كاسىموۆا». يا، ۆ چاستنوستي، بىل پلەنەن ليتەراتۋروي، تاك نازىۆاەموي بۋرجۋازنو-ناتسيوناليستيچەسكوي ليتەراتۋروي كاك دورەۆوليۋتسيوننوگو، تاك ي پوسلەرەۆوليۋتسيوننوگو پەريودا.

ي كوگدا مى سەگودنيا وبسۋجداەم ديسسەرتاتسيۋ، پوسۆياششەننۋيۋ شكولە ابايا، منە كاجەتسيا ستراننىم، پوچەمۋ ديسسەرتانت پري اناليزە تۆورچەستۆا ەگو ۋچەنيكوۆ ي تەم بولەە پوسلە ۆىحودا ستاتي ۆ «پراۆدە»، رازوبلاچايۋششەي دۆيجەنيە كەنەسارى كاسىموۆا، نە دال دولجنوي رازوبلاچايۋششەي وتسەنكي ەتيم پرويزۆەدەنيام؟ ەتو وچەن سەرەزنىي پروبەل ديسسەرتاتسي، كوتورىي نۋجنو ۋچەست ۆ دالنەيشەي رابوتە.

تەپەر نەسكولكو سلوۆ و ساموم اباە. يا س مۋحتاروم ومارحانوۆيچەم ۆ سۆوە ۆرەميا كاك-تو بەسەدوۆال دو ۆىحودا ەگو رومانا «اكىن-اگا». يا گوۆوريل:       پەرۆىە دۆە چاستي «ابايا» - زامەچاتەلنىە پرويزۆەدەنيا. نو تەپەر ستارايتەس پوكازات ابايا ۆ سلەدۋيۋششەم رومانە ۆسەستوروننە ي ساموە گلاۆنوە - پوكاجيتە پۋتي ەگو دالنەيشەگو ميروۆوززرەنيا ي ت.د.

يا، پراۆدا، ك موەمۋ ستىدۋ، ەششە نە چيتال «اكىن-اگا»، نو منە كاجەتسيا، چتو ەتي ۆوپروسى دولجنى نايتي وتراجەنيە ۆ ەتوم رومانە. اباي ۆ 1860-1870-ە گودى - ەتو ودنو. ا اباي ۆ كانۋن دەموكراتيچەسكوي رەۆوليۋتسي - ەتو سوۆەرشەننو درۋگايا ليچنوست. منە دۋماەتسيا، ەسلي بى ابايا وسۆەششالي ۆ پەريود، وپيساننىي ۆ كنيگە، بىلو بى نە سوۆسەم پراۆيلنو. ي س ەتوي توچكي زرەنيا نادو پودويتي ك شكولە ابايا.

ۋچەنيكي ابايا پرودولجايۋت تراديتسي ابايا ي دولجنى بىلي پويتي پو نوۆومۋ پۋتي، نوۆىم تراديتسيام. منوگيە ۋچەنيكي ابايا دوجيلي دو 1924-1926 گ.گ. ا چتو پرەدستاۆلياەت سوبوي كانۋن حح ۆەكا؟ ون پولون گەرويچەسكيمي رەۆوليۋتسيوننىمي سوبىتيامي: رەۆوليۋتسيا 1905 گودا، كوگدا ... ماسسا اكتيۆنو ۆتياگيۆاەتسيا ۆ نارودنۋيۋ بوربۋ. ۆ ەتوت پەريود جيۆۋت ۋچەنيكي ابايا.

پريحوديت ۆەليكايا وكتيابرسكايا سوتسياليستيچەسكايا رەۆوليۋتسيا. ي ەتوت پەريود ياۆلياەتسيا پەريودوم دۆۋح پروتيۆوپولوجنىح ناپراۆلەني ليتەراتۋرنوي شكولى - دەموكراتيچەسكوي ي بۋرجۋازنوي. كاك زدەس ۋچەنيكي ۆيديات زارودىشي، ناچالو بۋدۋششەگو، پروگرەسسيۆنوگو ۆ وبششەستۆەننوي جيزني كازاحستانا، يلي وني ستويالي ۆ ستورونە وت ەتوي بۋرنوي جيزني، پوترياسشەي ۆەس ورگانيزم كازاحستانا؟

ۆەد ەسلي پودويتي س ەتوي توچكي زرەنيا، تو كارتينا پولۋچيلاس بى ياسنايا، ي توگدا ديسسەرتانتۋ موجنو بىلو بى ۆيدەت پروگرەسسيۆنىە تۆورچەسكيە يسكانيا ۋچەنيكوۆ ابايا، نا كاكوم ەتاپە پرەوبلادايۋت پروگرەسسيۆنىە ناپراۆلەنيا، نا كاكوم رەاكتسيوننىە.

تولكو پري تاكوم ۆدۋمچيۆوم اناليزە ۆ تۆورچەستۆە ەتيح ۋچەنيكوۆ موجنو ۋستانوۆيت، دەيستۆيتەلنو لي وني ياۆليايۋتسيا ۋچەنيكامي، پرودولجاتەليامي تراديتسي ابايا ۆ ۋسلوۆياح نوۆوگو سترويا. منە پرەدستاۆلياەتسيا، چتو ەتي ۋچەنيكي، كوتورىە ۆوسپيتىۆاليس نا حوروشيح رەاليستيچەسكيح تراديتسياح ۆ نوۆىح وبششەستۆەننىح ۋسلوۆياح، نە موگلي بىت ۆ ستورونە وت ەتوي كيپياششەي جيزني ۆ كازاحستانە ي پو ۆسەي سترانە.

ۆتوروە زامەچانيە. كوگدا يدەت رەچ و شكولە ابايا، منە كاجەتسيا، داۆنو پورا رازدۆينۋت رامكي ەتوگو پونياتيا. يا نە حوچۋ تاكوگو پونياتيا، چتو اباي - ەتو تولكو گەروي چينگيستاۋ. منە حوتەلوس بى ۆيدەت ابايا ۆ رازۆيتي ۆسەگو كازاحستانا. توگدا شكولا شلا بى پو ليني ۆوزدەيستۆيا ەگو وگرومنوگو تۆورچەسكوگو سوزدانيا نا ۋروۆنە پەرەدوۆىح ليۋدەي توگو ۆرەمەني. منە كاجەتسيا، ەتا رابوتا ستراداەت مەستنيچەستۆوم. س ەتيم داۆنو پورا پوكونچيت.

دالشە. نەسكولكو زامەچاني پو پوۆودۋ تەكستا. ديسسەرتانت پيشەت: «ۆ سيلۋ وتستاۆانيا وبششەستۆا ۆ سوتسيالنو-ەكونوميچەسكوم وتنوشەني، ليتەراتۋرنايا شكولا ابايا نە سۋمەلا پودنياتسيا دو يزمەنەنيا وبششەستۆەننوگو سترويا دو ماتەرياليستيچەسكوگو ميروۆوززرەنيا».

زناچيت، نادو پولاگات، چتو ۋچەنيكي ابايا وستاليس نا ۋروۆنە اباەۆسكيح ۆرەمەن، ۆ لۋچشەم سلۋچاە ۆىستۋپايۋت ەپيگونامي، ا ۆ نوۆىح ۋسلوۆياح وبششەستۆەننوگو رازۆيتيا نيچەگو پەرەدوۆوگو، پوستۋپاتەلنوگو ەتي ۋچەنيكي نە ۆيديات.

دالەە، يا نە سوگلاسەن س درۋگيم تەزيسوم: «ەگو شكولا ...(زاچيتىۆاەت تسيتاتۋ).

توۆاريششي، زدەس پراۆيلنو بىلو سدەلانو زامەچانيە، نە پومنيۋ كەم، كاك پراۆيلنو نادو پونيمات درۋجبۋ نارودوۆ، درۋجبۋ كازاحسكوگو نارودا س ۆەليكيم رۋسسكيم نارودوم ي ۆليانيە ۆەليكوي رۋسسكوي رەۆوليۋتسيوننو-دەموكراتيچەسكوي كۋلتۋرى. ۆليانيە رۋسسكوي كۋلتۋرى ۆرەمەن ابايا - ەتو ودنو. ي نوۆىم سودەرجانيەم ناپولنەنو ۆليانيە پەرەدوۆوي رۋسسكوي رەۆوليۋتسيوننو-دەموكراتيچەسكوي كۋلتۋرى حح ۆەكا. كۋدا دەنەتە ۆليانيە رەۆوليۋتسيوننوي رومانتيكي ناچالا حح ۆەكا؟ رازۆە ەتو نە ساموە لۋچشەە ۆىراجەنيە پلودوتۆورنوگو رەۆوليۋتسيوننو-رومانتيچەسكوگو ۆليانيا نا ۋچەنيكوۆ ابايا، ي كاك ەتي يدەي پرەتۆورياليس ۆ ۋسلوۆياح كازاحسكوي دەيستۆيتەلنوستي؟ منە كاجەتسيا، چتو ەتو ترەبوۆانيە ۆپولنە زاكوننو. ي تاك نادو بىلو بى وسۆەتيت ەتي ۆاجنەيشيە ۆوپروسى. نە زنايۋ، ۆ كاكوي ستەپەني ناشلو ەتو وتراجەنيە ۆ ساموي ديسسەرتاتسي، نو نا ەتي ۆوپروسى نادو بىلو دات وتۆەت.

نەكوتورىە ۋچەنيكي ابايا پرەدستاۆليايۋتسيا س شيروكيم كرۋگوزوروم. وني داجە پيشۋت وب افريكە، وني ۆ كۋرسە سوبىتي ۆ دالەكوي افريكە. پوچەمۋ وني وتتۋدا بەرۋت سيۋجەت دليا سۆويح پەسەن، دليا سۆويح پرويزۆەدەني، كوگدا نا يح گلازاح رازۆەرنۋتى سوبىتيا وگرومنوي گيگانتسكوي سيلى ۆ ساموم كازاحستانە ي پو ۆسەي سترانە؟ منە كاجەتسيا، چتو س ەتوي توچكي زرەنيا نۋجنو پودحوديت ك تۆورچەسكيم يسكانيام ۋچەنيكوۆ ابايا. منە حوتەلوس بى، چتوبى وني نە بىلي پروستىمي پرودولجاتەليامي، ەپيگونامي، ا بىلي ناستوياششيمي تۆورتسامي نوۆوي وبششەستۆەننوي جيزني، شەدشيمي نا ۋروۆنە نوۆىح زاداچ، ۆىدۆيگاەمىح ساموي جيزنيۋ. نەلزيا منوگوە ترەبوۆات وت نيح، نو ۆ وسنوۆنىح ۆەيانياح ەپوحي جيت يمپۋلسوم ساموي جيزني وني دولجنى بىلي.

سلەدۋيۋششايا تسيتاتا: «ودنيم يز ۆەليچايشيح ...(پريۆوديت تسيتاتۋ).

منە دۋماەتسيا،  زا ەتي تەرمينى مى نە دولجنى ۆوسحۆاليات ابايا، ا دولجنى رۋگات. پراۆدا، ۆ پوسلەدۋيۋششيح پرويزۆەدەنياح ون وسۆوبوديلسيا وت نيح، ۆەديا بوربۋ س ەتوي ميستيكوي. نو سمازىۆات تاكيە نەگاتيۆنىە ستورونى ۆ  تۆورچەستۆە ابايا نە سلەدوۆالو بى. داجە ۆەليچايشي گەني لەۆ تولستوي ناريادۋ س گەنيالنىمي پرويزۆەدەنيامي يمەل سەرەزنىە پروبەلى. ي منە دۋماەتسيا، چتو پراۆيلنوە ۆوسپيتانيە ناشيح ليتەراتوروۆ ي ناشيح يسسلەدوۆاتەلەي وسۋششەستۆيم توگدا، كوگدا سۋمەەم دات پراۆديۆۋيۋ وتسەنكۋ ەگو شكولە، ەگو ناپراۆلەنيۋ.

پرەدسەداتەل:

سلوۆو پرەدوستاۆلياەتسيا دوتسەنتۋ توۆ. تۋرگانباەۆۋ.

تۋرگانباەۆ:

تۋرگانباەۆ گوۆوريت نا كازاحسكوم يازىكە.

تۇرعانباەۆتىڭ ءسوزى:

ەڭ الدىمەن ديسسەرتاتسيا XIX عاسىر ادەبيەتىندەگى زەرتەلمەي جاتقان ءبىر بولىك ماسەلەنى قوزعايدى. «ابايدىڭ ادەبي مەكتەبى» دەگەن تىڭ ماسەلە. بۇل ماسەلە اقتۋالدىق جاعىنان جوعارى مەكتەپتەردىڭ وقۋشىلارى ءۇشىن وتە ماڭىزدى ماسەلە.

بۇل ديسسەرتاتسيانى قورعاعان ادام 10-12 جىلدان بەرى ماتەريال جىيىپ، ەڭبەك ەتىپ كەلە جاتقان كىسى. بۇل ديسسەرتاتسياعا كىرىسكەلى دە التى جىل ءوتتى. ادەبيەتكە كەزدەيسوق كەلگەن ادام ەمەس. اباي تۋرالى، ابايدىڭ مەكتەبىنىڭ شاكىرتتەرى تۋرالى جىيىلعان ماتەريال از كورىنبەيدى. ول شاكىرتتەردىڭ پروگرەسستىك جاعىنان اۆتور تولىق دالەلدەر كەلتىرگەن. ودان كەيىنگى تاراۋىندا ابايدان ونەگە العان مەكتەپتىڭ پروگرەسسىن كەڭىنەن كورسەتەدى. ورىس مادەنيەتىنەن ۇلگى العاندىعىن كورسەتەدى. بۇرىن ەشبىرەۋدىڭ ەڭبەگىندە جانە باسپادا بولىپ كورمەگەن حاليوللا وسكەمباەۆ تۋرالى ايتقاندارى بولسا، بۇل بىزگە جەتكەن جاڭا ماتەريال.

اقىن كىسىلەر ءىرى تۇلعالار، اقىندىق مەكتەبى بار تۇلعالاردىڭ ايماعىنا جىينالۋشىلار، ورىس مادەنيەتىنەن كەلگەن جانالىقتى الا كەلۋگە دۇرىس جانە ورىندى.

اۆتوردىڭ كوپ توقتالاتىنى: اقىلباي، ماعاۋيا، كوكپاي، ءارىپ، اسەتتەر. اقىلبايدىڭ «داعىستان» پوەماسىن بىلەمىز. وندا جىرلايتىنى قاي ۋاقىتتا ادىلدىك جەڭەدى دەگەن ەمەس پە! مۇڭدا دا اقىلباي پۋشكين، لەرمونتوۆ ىزىمەن شەشكەن. ال «زۇلىس» پوەماسىندا زۇلىس جەرىنە قاناۋشى اعىلشىن يمپەرياليستەرىنىڭ كەلۋى ايتىلسا، اقىر-اياعىندا زۇلىستىڭ ءبىر قارت كىسىسى «بۇلار پالە الا كەلدى» دەپ قۋىپ جىبەردى. اداستىرىپ جىبەردى. بۇ دا اعىلشىن يمپەرياليستەرىنە قارسى كۇرەسىن كورسەتەدى.

1890 جىلدارى اباي مەكتەبىنەن شىققان ابايدىڭ شاكىرتتەرى سول جىلداردىڭ وزىندە اعىلشىن يمپەرياليستەرىنىڭ قاناۋشىلىق نيەتىن سەزىپ، كورسەتە بىلگەننىڭ ءوزىن ءبىر قۋانىشتى نارسە دەيمىز.

«ەڭلىك-كەبەك» پوەماسىندا، بۇكىل توبىقتىعا «اۋليە» اتانعان كەڭگىربايدى «قابان» دەپ، «شوشقا» دەپ اتاسا، بۇل سىننىڭ قاتان ءتۇرى ەمەس پە! بۇل پوەما ارقىلى ۇلگى اكەلمەسە، جاماندىق اكەلمەيدى. ءبىز وسى پوەمالار ارقىلى اباي مەكتەبىنەن شىققان اقىنداردىڭ پروگرەسسيۆتىك باعىتتا تاربيەلەنگەندىگىن كورەمىز.

«مەدعات-قاسىم» پوەماسىندا قۇلداردىڭ تارتىسىن كورسەتەدى. جانە سول پوەمادا قۇلدار جەنىپ شىعادى. بۇل پوەمادان رەاكتسيالىق ەشتەڭە كورمەيمىز.

كوكپايدىڭ «سابالاق» پوەماسىندا ابلايدى ءجونسىز دارىپتەگەندىگىن كورسەتەدى. بىراق كوپ تالداماعان دەسە ءجون.

ديسسەرتانتتىڭ كەمشىلىگى - باي تۋرالى اۋەزوۆتىڭ ماقالالارىن جانە سوعان قوسا ءسابيتتىڭ، جۇماليەۆتىڭ ماقالالارىنىڭ كەمشىلىگىن كورسەتپەگەندىگىن مەن بەرگەن باعامدا اتاعان ەدىم. اباي تۋرالى اۋەزوۆتىڭ كەمشىن پىكىرى ابايدىڭ 100 جىلدىعىنا دەيىن بولىپ كەلىپ ەدى. ەكىنشى كەمشىلىگى - ورىس سوتسيال دەموكراتتارىنىڭ يدەياسى اباي شاكىرتتەرىنە تارالۋى ارقىلى دەموكراتتىق ۇعىم الدى ما، وسىنى كەم كورسەتتى دەگەن ەدىم.

مەن ەندى ديسسەرتاتسيا بويىنشا سويلەگەن جولداستاردىڭ پىكىرىنە توقتالايىن. قاجىم مەن نۇرىشەۆ جولداستار اباي اينالاسىنا ءوز تۋىسقاندارىن توپتادى دەيدى. «ابايدىڭ شاكىرتتەرى» دەپ اسەرى تيگەن اقىنداردىڭ ءبارىن توپتايتىن بولساق، ءبىزدىڭ سابيتكە دەيىن اكەلۋگە بولادى. ونىڭ ءبارىن ءبىر ديسسەرتاتسياعا سىيعىزۋ وڭاي بولمايدى. سوندىقتان، سابيتكە دەيىن كەلمەدى ەكەن دەپ، «ابايدىڭ مەكتەبى اباي تۋىسقاندارىنىڭ كولەمىندە قالىپ قويدى» دەگەن ۇعىم شىعا ما؟ اباي مەكتەبىندەگىلەر تەك قانا ابايدىڭ تۋىسقاندارى ەكەن دەۋ دۇرىس ەمەس. ءارىپ كىم؟ اسەت كىم؟ الماعامبەت كىم؟

«ءارى-بەرىدەن سوڭ بىلاي قاراۋمىز كەرەك قوي: اباي مەكتەبىنە دارىندىلىعى بار ادامدار جىينالعان ەمەس پە؟ اقىلبايدىڭ «زۇلىسى» تۆورچەستۆولىق ەڭبەك ەمەس دەۋ دۇرىس بولمايدى. زۇلىس تاقىرىبى حاگاردتان الىنعانى راس: بىراق وتارشىلىق ساياساتتى حاگارد وندا كورسەتپەيدى. اقىلباي سول تاقىرىپتى الا وتىرىپ، اعىلشىن يمپەرياليستەرىنىڭ وتارشىلىق ساياساتىن اشكەرلەپ، تۆورچەستۆولىق جولمەن جازعاندىعىن كورەمىز:

كوكپايدىڭ قايشىلىعى «سابالاق» پوەماسىندا عانا. كوكپايدىڭ مولدالىعى تۋرالى «اباي» رومانىندا ايتىلعان ەمەس پە! كوكپايدىڭ قايشىلىعى تۋرالى بۇل ديسسەرتاتسيادا اشىق كورسەتىلەدى. بۇل پوەمادا كورسەتىلگەن قاسىم، كەنەسارى، ناۋرىزبايلاردى تولىق توقتاپ تالداماعان دەۋگە سىيادى. وسى سىياقتى كەمشىلىگى بار ەكەن دەپ انتيناۋچنىي دەپ كوكپايدى الىپ تاستاۋ دەگەن ءجون بولا ما؟

«پراۆداعا» شىققان ماقالاعا دەيىن، ءولىپ قالعان كوكپاي تۇرماق، ءتىرى وزدەرىڭىزدىڭ دە قاتالىقتارىڭ بولىپ كەلدى عوي. جەتپىس جىل بۇرىن جازىلعان پوەماسى ءۇشىن كوكپايدى قايتا كومىمۋىمىزدىڭ ءجونى جوق.

كوكپايدىڭ شاكىرت بولا المايتىنى ۇستازى ابايدى باسىپ وزا الماعانىننان دەۋ دۇرىس بولمايدى. كوكپاي تۇرماق وسى كۇندە دە ۇستازىن باسىپ وزعان شاكىرت از. ابايعا جەتە المادى دەپ شاكىرت ەمەس دەۋ دۇرىس بولمايدى. كوكپايدى ءبىر «سابالاق» پوەماسى ءۇشىن «انتيناۋچنىي» دەسەك، وندا ابايدى دا ايتۋىمىز كەرەك. ابايدىڭ ءوز باسىندا قايشىلىق بولعان جوق پا؟ بولدى. اباي بولىس بولدى ما؟ بولدى. «قۋدايدىڭ ءوزى دە راس، ءسوزى دە راس» دەگەن نە؟ سول سىياقتىنى كوكپايدىڭ باسىنداعى قايشىلىعى دەپ قاراۋىمىز كەرەك.

قاجىمنىڭ ەشبىر عىلىمدىق زەرنوسى جوق ديسسەرتاتسيا دەۋى ءتىپتى دۇرىس ەمەس. بۇل تەندەنتسيوزنىي پىكىر.وسى سىياقتى تارتىس ادەبيەتشىلەردەن باستالادى. ءسىزدىڭ ءسوزىڭىز اۋەزوۆتىڭ باسىندا، ديسسەرتاتسيادان تىس جاتقان ماسەلە. بۇل ۇلكەن ادەبيەتشىلەردىڭ اراسىندا بولسا، جازۋشىلاردىڭ اراسىندا دا بار. بۇل بىزشە، شىرىك ادەت. «ەكى ارادا شىبىن ولەدى» دەگەندەي، سىزدەردىڭ شىرىك ادەتتەرىڭىز ءۇشىن ون جىل ەڭبەك ەتكەن مۇحامەدحانوۆتىڭ ەڭبەگى ءولۋى كەرەك پە!

نۇرىشەۆتىڭ سوزىنەن دە تەندەتسيوزنىي پىكىر ەكەنىنىڭ ءيسى اڭقىپ تۇر. ءسىزدىڭ «لەنينشىل جاس» گازەتىنە شىققان ماقالانىزدىڭ تۇبىرىنەن قاتا ەكەنىن بۇكىل ستۋدەنتتەر دە بىلەدى. ءسىز سول ماقالانىزدى اقتاپ الۋ ءۇشىن سويلەپ وتىرسىز. كوممۋنيست جولداستارعا مۇنداي ءسوز دۇرىس ەمەس. سول ءوزىنىزدىڭ بەس بەتتىك ەڭبەگىنىز ءۇشىن «بۋرجۋازيالىق بەت» دەپ اپارۋىڭىزعا بولا ما؟ «ادەبيەتتى شىعىسقا اپارا جاتىر» دەۋ بۇكىل قازاق ادەبيەتىن كىرلەۋ بولىپ شىقپاي ما؟ سول ءسىزدىڭ ايتىپ وتىرعان  «شىعىسقا اپارا جاتىر» دەگەن ءسوز سىماعىڭىز «اقىن اعا» بولماسا «اباي» رومانىنىڭ قاي جەرىندە ايتىلعان؟

جالپى ايتقاندا، اۋەزوۆ ءوزىنىڭ 1933-1934 جىلدارداعى ماقالاسىنىڭ كەمشىلىگى تۋرالى ءوزى ايتىپ كەتتى. ونى كوپشىلىك ەستىدى. سونى جولداس نۇرىشەۆتىڭ قايتالاپ جاتارلىق، ونى جارتى ساعات ءسوز ەتەرلىك قاندايلىق قاجەتى بولدى ەكەن!

بۇل ەڭبەك - ون جىلدان ارتىق ەڭبەك سىنىرگەن، زەرتتەگەن ادەبيەتشىنىڭ ەڭبەگى، ادەبيەتتە بۇل كىسى كەزدەيسوق ادام ەمەس، سوندىقتان فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى اتاعىن الۋعا جارايدى دەيمىن.

پرەدسەداتەل:

سلوۆو يمەەت توۆ. سۋلەيمەنوۆ

سۋلەيمەنوۆ:

يا سچيتايۋ سۆويم دولگوم وپرەدەليت ليچنو سۆوە وتنوشەنيە ك ديسسەرتاتسيوننوي رابوتە توۆ. مۋحامەدحانوۆا، وبسۋجداەموي نا داننوم ۋچەنوم سوۆەتە، پرەدستاۆلەننوي يم نا سويسكانيە ۋچەنوي ستەپەني كانديداتا فيلولوگيچەسكيح ناۋك.

ۋ مەنيا سوزدالوس تاكوە ۆپەچاتلەنيە، چتو ديسسەرتاتسيا توۆ. مۋحامەدحانوۆا وستاەتسيا ۆ ستورونە وت وبسۋجدەنيا. پولەميكا يدەت مەجدۋ توۆ. دجۋماليەۆىم ي توۆ. اۋەزوۆىم. پريچەم، توۆ. دجۋماليەۆ پوسترويل سۆوە ۆىستۋپلەنيە نا ستارىح پرويزۆەدەنياح توۆ. اۋەزوۆا، نە ۋچيتىۆايا ەگو پوسلەدنيح رابوت، كوتورىە سوۆەرشەننو پراۆيلنو ستويات نا ماركسيستسكوي توچكە زرەنيا.

ۆ پروشلوم گودۋ يا ۆىستۋپال س ەتوي جە تريبۋنى پو پوۆودۋ ستاتي م.اۋەزوۆا، وپۋبليكوۆاننوي ۆ جۋرنالە ...№ 5. ۆىستۋپال ي توۆاريشش دجۋماليەۆ، نو پوچەمۋ-تو ون، ني ودنيم سلوۆوم نە وبمولۆيلسيا وب وشيبكاح توۆ. اۋەزوۆا.

يا سچيتايۋ، چتو مۋحتار اۋەزوۆ ۆ ۆوپروساح اباەۆەدەنيا ياۆلياەتسيا نوۆاتوروم ي ۆ سۆويح پوسلەدنيح پرويزۆەدەنياح ستويت نا ماركسيستسكوي پوزيتسي. ەگو رابوتا «اباي» ي پوسلەدنيە رابوتى، پومەششەننىە نا سترانيتساح سويۋزنوي ي رەسپۋبليكانسكوي پەچاتي، كاك «درۋجبا نارودوۆ» ي درۋگيە ۆ ناشەي پەچاتي، ۆ اكادەمي ناۋك، ۆسە ەتي رابوتى ۆىراجايۋت ماركسيستسكۋيۋ توچكۋ زرەنيا. ەتو وتمەچەنو ۆ 1949-1950 گ.گ. ۆ ترەح پەرەدوۆيتساح «پراۆدى» - ورگانە تسك ۆكپب. ەتو رەداكتسيوننىە ستاتي، نە گوۆوريا و ستاتياح فادەەۆا ي درۋگيح رۋسسكيح كريتيكوۆ ي ليتەراتۋروۆەدوۆ، پوسۆياششەننىح رابوتام م.اۋەزوۆا ي پەچاتاۆشيحسيا نا سترانيتساح «پراۆدى».

پوەتومۋ يا سچيتايۋ، چتو ەتوت ۆوپروس مى موگلي بى وبسۋديت كاك-نيبۋد ۆ سلەدۋيۋششي راز، وتكرىۆ دليا ەتوگو سپەتسيالنوە پولەميچەسكوە زاسەدانيە.

توۆ. اۋەزوۆۋ زۆانيە لاۋرەاتا ستالينسكوي پرەمي پريسۋديلي زا تو، چتو ون ۆپەرۆىە پوكازال كازاحسكيح پروسۆەتيتەلەي كاك پوسلەدوۆاتەلەي رۋسسكوي رەۆوليۋتسيوننو-دەموكراتيچەسكوي مىسلي. ۆپەرۆىە ۆ سۆويح ترۋداح پيسال و ۆلياني رۋسسكوي كۋلتۋرى، درۋجبە رۋسسكوگو ي كازاحسكوگو نارودوۆ نا پريمەرە رۋسسكيح ي كازاحسكيح پروسۆەتيتەلەي. زا ەتو پارتينايا ي سوۆەتسكايا وبششەستۆەننوست ي وتسەنيلا ەگو ترۋدى.

چتو كاساەتسيا ەگو پەرۆىح ترۋدوۆ، تو تام ەست منوگو پۋتانيتسى، تاكجە كاك ي ۆ ترۋداح س.مۋكانوۆا. ودناكو بولشايا زاسلۋگا م.اۋەزوۆا زاكليۋچاەتسيا ۆ توم، چتو ون پودنيالسيا نا پروچنۋيۋ پوزيتسيۋ، ي مى دولجنى سۋديت و نەم پو پوسلەدنيم رابوتام، ا نە پو پەرۆىم رابوتام. كونەچنو، مى يح توجە دولجنى وگوۆوريت، نو دليا ەگو وتسەنكي پوسلەدنيە رابوتى دولجنى يمەت رەشايۋششەە زناچەنيە.

ەتيم زاكانچيۆايۋ سۆوە ۆىستۋپلەنيە ۆ وتنوشەني م.اۋەزوۆا، تاك كاك نە ون زاششيششاەت ديسسەرتاتسيۋ، ا توۆ. مۋحامەدحانوۆ.

كاك يا وپرەدەليايۋ سۆوە وتنوشەنيە ك ەگو رابوتە؟

ۆو-پەرۆىح، ۆىستۋپاۆشيە زدەس توۆاريششي پوسترويلي سۆوي دوۆودى نا وتريتساني شكولى ابايا. ەتو نەپراۆيلنو. وتريتسات شكولۋ ابايا، ۆەليكيە تراديتسي ابايا كۋنانباەۆا، چوكانا ۆاليحانوۆا، التىنسارينا - ەتو زناچيت وتريتسات رول ي زناچەنيە ۆەليكوي رۋسسكوي دەموكراتيچەسكوي كۋلتۋرى، تراديتسي رۋسسكوگو رەاليزما ۆ كازاحسكوي ليتەراتۋرە.

دجۋماليەۆ:

ۆى منوگو پونيماەتە ۆ رەاليزمە؟ پو سۋششەستۆۋ، ەتو زناچيت وتريتسات زناچەنيە ۆەليكوگو وكتيابريا ۆ كازاحستانە.

سۋلەيمەنوۆ:

س موەي توچكي زرەنيا، حاجيم دجۋماليەۆ نە ياۆلياەتسيا كرۋپنىم يسسلەدوۆاتەلەم پو اباەۆەدەنيۋ (اپلوديسمەنتى ۆ زالە).

يا ليچنو پونيمايۋ ستولكو، سكولكو ح.دجۋماليەۆ پونيماەت پو ۆوپروسام اباەۆەدەنيا. (اپلوديسمەنتى).

گوۆوريا و ليتەراتۋرنوي شكولە ابايا، ديسسەرتانت سوۆەرشەننو پراۆيلنو پوسترويل سۆويۋ ديسسەرتاتسيۋ. چەم، پو-ناشەمۋ، ۆىگودنو وتليچايۋتسيا ۋچەنيكي ابايا؟ داۆايتە وبراتيمسيا ك يستوري كازاحستانا ناچالا حح ۆەكا، ۆ پەريود بۋرنىح بۋرجۋازنو-دەموكراتيچەسكيح رەۆوليۋتسي، ۆ پەريود وبوسترەنيا كلاسسوۆوي بوربى، كلاسسوۆىح پروتيۆورەچي. ۆ ەتو ۆرەميا وبوستريايۋتسيا پانيسلاميستسكيە تەچەنيا، كوتورىە پروپوۆەدۋيۋتسيا الاشوردينتسامي. پوكاجيتە كونكرەتنو، بىلي لي ۋچەنيكي ابايا الاشوردينتسامي. ەسلي ۆى دوكاجەتە ەتو، توگدا موجنو ۆىچەركيۆات ودنوگو، درۋگوگو ۋچەنيكا ابايا.

ۆاشي ۋتۆەرجدەنيا، چتو اباي وستاەتسيا ودينوچكوي، چتو رۋسسكايا دەموكراتيچەسكايا ليتەراتۋرا سو سمەرتيۋ ابايا وستاەتسيا بەسسيلنوي، پرەكراششاەت وكازىۆات ۆليانيە نا كازاحسكي نارود - نەپراۆيلنو. يا سچيتايۋ، چتو ني ودين سوۆەتسكي چەلوۆەك نە سوگلاسيتسيا س ۆاشيمي دوۆودامي، ەسلي حوت راز پروچيتاەت «كراتكي كۋرس يستوري ۆكپب».

ۆتوروي ۆوپروس، و كوكپاە، و ەگو پوەمە «سابالاك». نۋجنو سكازات، چتو كوكپاي - ەتو وشيبوچنوە پولوجەنيە، ەتو پروتيۆورەچيە. مى دولجنى ۋچەست تاكوە پولوجەنيە، چتو زدەس وتمەچاەتسيا، چتو ۆ سيلۋ وتستالوستي كازاحسكوگو وبششەستۆا ۆ سوتسيالنو-كۋلتۋرنوم وتنوشەني، ليتەراتۋرنايا شكولا ابايا نە سۋمەلا پودنياتسيا دو يدەي وبششەستۆەننوگو سترويا، دو يدەي دوماركسوۆوي فيلوسوفي، پوسكولكۋ ....

ۆوزميتە توحتاگۋلا، ۆىدايۋششەگوسيا پرەدستاۆيتەليا كيرگيزسكوگو نارودا، ۋمەرشەگو ۆ 1942 گ. ون پرينيات ۆ فيلوسوفيۋ، حوتيا ي وستاەتسيا يدەاليستوم دوماركسوۆوي فيلوسوفي.

دالشە و سابالاكە. ەتو پروتيۆورەچيە، چتو سام اباي نە پونيمال ەتوگو پرەدستاۆيتەليا دوماركسوۆوي فيلوسوفي ..............، ا زاسلۋگا توۆ. مۋحامەدحانوۆا زاكليۋچاەتسيا ۆ توم، چتو ون رازوبلاچاەت ەتي ......................

تەپەر وبراتيمسيا ك ترۋدام ناشيح پوسلەدۋيۋششيح ليتەراتۋروۆەدوۆ. گوۆوريم، چتو كوكپاي ناپيسال «سابالاك»، چتو ون وشيبسيا، ەگو نۋجنو ۆىچەركنۋت يز چيسلا ۋچەنيكوۆ ابايا. ا كاك جە توۆ. دجۋماليەۆ ۆوسحۆالياەت شورتامبايا، اۋباكيرا ي درۋگيح، ا ەگو يز يستوري ۆىچەركنۋت نەلزيا؟

دجۋماليەۆ:

ناستوياششايا لوج. ۆى - لجەتس!

نۋرۋشەۆ:

ۆى نا ۆسەح  كلەۆەششەتە س ەتوي تريبۋنى!

سۋلەيمەنوۆ:

دالشە، منە بى وچەن حوتەلوس وستانوۆيتسيا نا ميروۆوززرەني، ۆەرنەە وب يستوچنيكاح ميروۆوززرەنيا ابايا. نە موگۋ نە سوگلاسيتسيا س نۋرۋشەۆىم ي دجۋماليەۆىم. دجۋماليەۆ رانشە ۆ سۆويح رابوتاح، ۆ دوكتورسكوي ديسسەرتاتسي «يازىك ابايا» پيسال: «دومينيرۋيۋششەە ۆليانيە نا ابايا يمەلي پروسۆەتيتەلي ۆوستوچنوي ليتەراتۋرى».

دجۋماليەۆ:

ەتو لوج!

سۋلەيمەنوۆ:

ۆى تاك پيسالي ۆ سۆوەي رابوتە، ا سەگودنيا، ۆى وتريتساەتە، كاكوە بى تو ني بىلو،  ۆليانيە كۋلتۋرى نارودوۆ سوۆەتسكوگو ۆوستوكا.

رەپليكا: ا اۋگانى؟

سۋلەيمەنوۆ:

ەتو ۆ رابوتاح اۋەزوۆا 1930 گ. وب يستوچنيكاح ميروۆوززرەنيا ابايا. س موەي توچكي زرەنيا يمەيۋتسيا تري يستوچنيكا ي زدەس سوۆەرشەننو پراۆ م. اۋەزوۆ:

1. رۋسسكايا كۋلتۋرا - دومينيرۋيۋششەە ۆليانيە.

2. ساموبىتنايا دەموكراتيچەسكايا كازاحسكايا كۋلتۋرا.

3. ساموبىتنايا دەموكراتيچەسكايا كۋلتۋرا نارودوۆ سوۆەتسكوگو ۆوستوكا.

س ەتيم نە سوگلاسيتسيا نيكاك نەلزيا.

س. مۋكانوۆ ۆ 1923 گ. پيسال، چتو ۋ كازاحوۆ تري ۆراگا - ەتو اباي كۋنانباەۆ، چوكان ۆاليحانوۆ ي يبراي التىنسارين. تو، چتو ۆ 1930 گودۋ اۋەزوۆ وشيبالسيا - ەتو پراۆيلنو، نو بۋدەم سۋديت يح پو پوسلەدنيم ترۋدام.

منە بى حوتەلوس سكازات و توم، چتو مى، ناپريمەر، دولجنى سۋديت ۋچەنيكوۆ ابايا تاكجە پو يح روستۋ: كاك وني روسلي، پري ەتوم پوسلەدني پەريود يح جيزني يگرال رەشايۋششۋيۋ رول. ەسلي ۋچەنيكي ابايا ۆ الاش وردە نە بىلي، ەسلي پروتيۆ سوۆەتسكوي ۆلاستي نە ۆىستۋپالي، ەسلي پوستەپەننو، مەدلەننو روسلي ي ۋميرالي س ۆوسحۆالەنيەم ۆەليكوگو لەنينا، تو يح سۋديت يناچە نەلزيا كاك ۆ تراديتسياح ۆەليكوگو ابايا. (اپلوديسمەنتى ۆ زالە).

توۆاريششي نە پونيمايۋت ودنوگو. ديسسەرتانت پونيماەت پراۆيلنو، نو نە دەلاەت نۋجنىح ۆىۆودوۆ. ۆىستۋپاۆشيە توۆاريششي نە پونيمايۋت ودنوگو ي سچيتايۋت، چتو ەسلي اباي پروپوۆەدوۆال بۋرجۋازنىي ستروي، تو اباي - رەاكتسيونەر. ەسلي ون پروپوۆەدوۆال رەاكتسيوننىي ستروي، تو ون - رەاكتسيونەر.

پروگرەسسيۆنىە ۆزگليادى ابايا، ۆاليحانوۆا ي التىنسارينا ي يح شكولى ۆ حIح ۆەكە زاكليۋچايۋتسيا ۆ توم، چتو وني پروپوۆەدوۆالي بۋرجۋازنىە وتنوشەنيا. ا ۆى چتو حوتيتە، ۆى يششيتە ۆ كازاحسكوم اۋلە توگو ۆرەمەني سوتسياليزم، كوگدا ون نە مينوۆال كاپيتاليستيچەسكوگو سترويا؟ پروگرەسسيۆنوست يح زاكليۋچاەتسيا ۆ توم، چتو وني ۆىستۋپالي ي وسۋجدالي پاتريارحالنو-فەودالنىە وتنوشەنيا، كوتورىە ياۆليايۋتسيا رەاكتسيوننىمي. ا ميستيكي-پوەتى ستويالي نا پوزيتسياح پاتريارحالنو-فەودالنىح وتنوشەني، مەجدۋ تەم كاك اباي، ۆاليحانوۆ ي التىنسارين ستويالي  پروتيۆ ەتيح وتنوشەني.

ۆ.ي.لەنين پراۆ، چتو وني نە پودنياليس دو ۋروۆنيا چەرنىشەۆسكوگو، وني - پروسۆەتيتەلي، نو پروسۆەتيتەلي بۋرجۋازنىە. مى دولجنى تراكتوۆات يح ۆ سۆەتە يستوري كازاحسكوگو نارودا، ا نە وتورۆانو وت ەتوي يستوري.

تەپەر رازرەشيتە منە وتمەتيت نەكوتورىە نەدوستاتكي.

نەدوستاتكي زاكليۋچايۋتسيا ۆ توم، چتو ديسسەرتانت نە سوۆسەم سمەلو كريتيكوۆال. ەمۋ نۋجنو بىلو كريتيكوۆات ي اۋەزوۆا، ي دجۋماليەۆا نە تولكو پو ۆوپروسام ليتەراتۋرى، نو ي اباەۆەدەنيە نۋجنو بىلو پودۆەرگنۋت ستروگوي يدەينوي كريتيكە.

ۆتوروە. نۋجنو بىلو بولەە شيروكو پوكازات ۆليانيە بۋرجۋازنو-دەموكراتيچەسكوي رەۆوليۋتسي نا شكولۋ ابايا. ۆ ەتوم يا پريسوەدينيايۋس ك منەنيۋ پروفەسسورا بەكماحانوۆا.

تاكيم وبرازوم، ۋ مەنيا تاكوە ۆپەچاتلەنيە، چتو ۆ تسەلوم رابوتا نوۆاتورسكايا. ۆوت توۆ. كەدرينا پودچەركيۆاەت نەدوستاتوك ۆليانيا نا كازاحسكۋيۋ سوۆەتسكۋيۋ ليتەراتۋرۋ، ونا پيشەت ..... (زاچيتىۆاەت).

ۆ ەتوم وتنوشەني ونا گوۆوريت، چتو وتريتسات شكولۋ ابايا - زناچيت وتريتسات شكولۋ رەاليزما رۋسسكوي ليتەراتۋرى.

يا پەرەحوجۋ ك ۆىۆودۋ، چتو، نەسومنەننو، توۆ. مۋحامەدحانوۆ ترۋديلسيا چەستنو. پراۆدا، يمەيۋتسيا نەكوتورىە نەدوستاتكي ۆ رابوتە، نو رابوتا زاسلۋجيۆاەت پريسۋجدەنيا ەە اۆتورۋ ۋچەنوي ستەپەني كانديداتا فيلولوگيچەسكيح ناۋك.

 

ساۋرانباەۆ:

توۆاريششي، نەوبحوديمو، چتوبى ۆىستۋپايۋششيە كاساليس تولكو ديسسەرتاتسي، ۆىسكازىۆالي منەنيا ۆ وتنوشەني ديسسەرتاتسي. يلي توگدا نۋجنو وتكرىت سپەتسيالنۋيۋ ديسكۋسسيۋ پو ەتومۋ ۆوپروسۋ.

 

سلوۆو پرەدوستاۆلياەتسيا پروفەسسورۋ م.اۋەزوۆۋ:

 

م. اۋەزوۆ:

ۆىستۋپلەنيا پو پوۆودۋ ديسسەرتاتسي توۆ. مۋحامەدحانوۆا ۆ تسەلوم، زا يسكليۋچەنيەم دۆۋح تەندەنتسيوزنىح وراتوروۆ، پراۆيلنو ۋكازىۆالي نا دوستوينستۆا ي وتدەلنىە نەدوستاتكي ديسسەرتاتسي.

تاك كاك ۆ سۆوي رابوتە توۆ. مۋحامەدحانوۆ سسىلاەتسيا نا موي ستاتي، ي، سسىلاياس نا راننيە يز نيح،  نە ۋكازىۆال نا يح وشيبكي، و چەم يا وتمەتيل ۆ سۆوەي رەتسەنزي، ا توۆ. دجۋماليەۆ ي توۆ. نۋرۋشەۆ وبرۋشيليس نا ديسسەرتاتسيۋ ي نا مەنيا زاودنو، يا دۋمايۋ، چتو وبيازان وتۆەتيت يم نا داننوم زاسەداني.

پۋست دوروگيە توۆاريششي، چلەنى ۋچەنوگو سوۆەتا وتسەنيات سامي، بىلي لي ەتي دۆا ۆىستۋپلەنيا وبەكتيۆنو-ناۋچنىمي، وبەكتيۆنو-سپراۆەدليۆىمي، پرينتسيپيالنو-كريتيچەسكيمي يلي وني بىلي ۆ ناستوياششەم سمىسلە سلوۆا زاۋشاتەلسكيمي، وگۋلنىمي ي ۆو منوگيح مەستاح پەرەدەرگيۆايۋششيمي فاكتى؟ پو-موەمۋ، وني تاكيمي ي بىلي. ەتو بىلا سامايا بەسپاردوننايا، ۋنيچتوجايۋششايا، زاۋشاتەلسكايا كريتيكا، و چەم سەيچاس ۆ پارتينوي پەچاتي پيشەتسيا كاجدىي دەن ي چتو وسۋجداەتسيا.

ەسلي ەتو نە زاۋشاتەلسكايا كريتيكا، توگدا يا زادايۋ سلەدۋيۋششي ۆوپروس. موجنو لي، گوۆوريا و رابوتاح اۋەزوۆا، نا كوتورىە سسىلاەتسيا ي ديسسەرتانت ي ۆىستۋپيۆشيە توۆاريششي، ابسوليۋتنو نە ۋپومينات ناريادۋ س راننيمي رابوتامي پاراللەلنو س نيمي ۆىشەدشيە ستاتي؟ موجنو لي ابسوليۋتنو زابىت، چتو دەلاەت اۋەزوۆ پوسلەدنيە پياتنادتسات لەت پو اباەۆەدەنيۋ؟ ۆى سلىشالي، چتو ني ۆ ودنوم سلۋچاە، ني توۆ. دجۋماليەۆ، ني توۆ. نۋرۋشەۆ ابسوليۋتنو نە وبمولۆيليس وب ەتوم. ەسلي ۆاشي ۆىستۋپلەنيا بىلي سپراۆەدليۆىمي ي وبەكتيۆنو-ناۋچنىمي، تو نەۋجەلي، توۆ. دجۋماليەۆ ي توۆ. نۋرۋشەۆ، ۆاشا گراجدانسكايا سوۆەست نە پودسكازالا ۆام، چتو نادو ۆسە-تاكي وگوۆوريتسيا، چتو ۋ اۋەزوۆا ۆ وتنوشەني پونيمانيا ەپوحي ي دەياتەلنوستي ابايا ي و جيزني كازاحسكوگو نارودا حIح ۆەكا ەست ۆەششي ستوياششيە ۋپومينانيا؟

ۆەد رومان «اباي» - ەتو ناپولوۆينۋ يتوگ ناۋچنو-يسسلەدوۆاتەلسكوي رابوتى منوگيح لەت ي ۆ نەم پولنوستيۋ ۆوپلوششەنى پوسلەدنيە يتوگوۆىە مىسلي، ۆزگليادى اۋەزوۆا وب اباە. كاك ۆى موگلي وبويتي، ەسلي نە بىلي تەندەنتسيوزنىمي، ەتي وبستوياتەلستۆا؟

يا دۋمايۋ، چتو زا تاكۋيۋ بولەزنەننۋيۋ ودنوستوروننوست ناشا وبششەستۆەننوست وسۋديت ۆاس، ي ۆام پريدەتسيا پوستىديتسيا زا نەە. ۋ ۆاس ۆىحوديت تاك، كاك بۋدتو نە بىلو اۋەزوۆا پوسلە ودنوي ەگو وشيبوچنوي ستاتي 1934 گودا. كتو ۆام پوزۆوليت ۋمولچات ي وبويتي ۆسە گلاۆنىە ترۋدى اۋەزوۆا؟ يا نادەيۋس، ناشا پارتينو-سوۆەتسكايا وبششەستۆەننوست پەرۆايا نە پوزۆوليت ۆام ەتوگو. ۆ كاكوي ستەپەني نادو پەرەدەرگيۆات فاكتى، چتوبى بەزوگوۆوروچنو وبۆينيت ۆ پانيسلاميزمە تەپەر: كاك بۋدتو بى اۋەزوۆ پريزىۆال ي پريزىۆاەت پودمەنيت ماركسيزم-لەنينيزم پانيسلاميزموم. ۆەد ك ەتومۋ سۆەلوس وبۆينەنيە توۆ. نۋرۋشەۆا.

دالەە. پوچەمۋ ۆى، ەسلي نە تەندەنتسيوزنى، ەسلي نە ودەرجيمى، نە پونياتنىم دليا مەنيا پريستراستيەم، ۋپومينايا رابوتى اۋەزوۆا 1934 گودا، نە ۋپوميناەتە وب ەگو يسسلەدوۆاتەلسكيح رابوتاح، كوتورىە يزۆەستنى نا كازاحسكوم ي رۋسسكوم يازىكاح؟

ۆوزمەم اباەۆسكي سبورنيك ستيحوۆ 1940 گ. نا رۋسسكوم يازىكە «ليريكا ي پوەمى». رازۆە تام، ۆ ستاتە اۋەزوۆا «جيزن ي تۆورچەستۆو ابايا» وتراجاەتسيا حوت ۆ كاكوي-ليبو مەرە پانيسلاميزم؟ تام وتراجاەتسيا نە تو، چتو ۆى وبا حوتيتە ناۆيازات اۋەزوۆۋ، ا ۆىراجەنا وبەكتيۆنو-ناۋچنايا ي پراۆيلنايا ماركسيستسكايا پوزيتسيا اۋەزوۆا.

ەسلي ۆى حوتيتە وبۆينيت اۋەزوۆا ۆ توم، چتو ون گوۆوريت و ۆلياني ۆوستوچنوي پوەزي نا ابايا، تو نادو پوستاۆيت تاكوي ۆوپروس: و كاكوم ۆوستوكە زدەس يدەت رەچ؟ يا ۆ ەتوم وتنوشەني بلاگودارەن ۆام، توۆاريشش نۋرۋشەۆ، زا ۆاشە ۆىستۋپلەنيە ۆ گازەتە «لەنيشيل جاس» س يزلوجەنيەم ۆاشيح ۆزگليادوۆ، زا تو، چتو ۆى دالي منە پوۆود ۆ پەچاتي ۆىسكازاتسيا، ي پولنوستيۋ وتۆەتيت ۆام پو ەتومۋ پوۆودۋ. ۆى پرەدستاۆيلي ۆ سۆوەي ستاتە نيگيليستيچەسكۋيۋ توچكۋ زرەنيا گولوگو وتريتسانيا دوستيجەني ناشەي ناۋكي ۆ اباەۆەدەني.

ۆسە، چتو دەلالوس ۆ اباەۆەدەني، چتو دوستيگنۋتو ۆ نەم، ۆى حوتەلي وتمەنيت ودنيم روسچەركوم پەرا، پريچەم سام نە ۆنەسيا ني ودنوي دولي ترۋدا، نە داۆايا ني ودنوي ناۋچنوي رابوتى پو ەتومۋ پوۆودۋ.

نە سلۋچاينو پوەتومۋ، چتو ۆى نە سسىلاەتەس نا ستاتي، يسسلەدوۆانيا، سوليدنىە وبەميستىە ترۋدى س 1939-1940 گ.گ.

ۆى گوۆوريتە و ۆوستوكە، ا كاكوي ەتو ۆوستوك؟ يا ۆسەگدا گوۆوريل، چتو نا ابايا ۆليال نە ۆوستوك ميستيكوۆ....، ا ۆليالي پرويزۆەدەنيا كلاسسيكوۆ سوۆەتسكوگو ۆوستوكا، كوتورىە نىنە پريزنانى درەۆنەيشيمي كلاسسيكامي ۆسەي سوۆەتسكوي سترانى. و نيح يا بۋدۋ گوۆوريت ي دالشە، ي نازىۆات ۋپومينانيا وب ەتوي سۆيازي س پانيسلاميزموم: ەست ليش كلەۆەتا، ا نە ناۋچنايا كريتيكا.

ۆى دۋماەتە نا ەتوم پوسترويت وبۆينەنيە اۋەزوۆا، پريۆەلي مويۋ ستاتيۋ 1934 گ. نا كازاحسكوم يازىكە ۆ سۆوەم پرويزۆولنوم پەرەۆودە ي سكرىۆاەتە درۋگوە ەە پولوجەنيە، گوۆوريۆشەە و رۋسسكوم ۆلياني نا ابايا.

وچەن لەگكي سپوسوب وپروۆەرگنۋت پروتيۆنيكا، كوگدا ۆسە پولوجيتەلنىە ستورونى ۋمالچيۆايۋتسيا، وتبراسىۆايۋتسيا يز ەگو رابوت ي ودنوستوروننە وتبيرايۋتسيا تولكو وتريتساتەلنىە. پۋست ۆ موەي ستاتە 1934 گ. بىلا وشيبكا، كوگدا يا گوۆوريل و پرەۆاليرۋيۋششەم ۆلياني ۆوستوچنوي پوەزي ي كازاحسكوي نارودنوي وسنوۆە. نو كوگدا-نيبۋد يا ۋمالچيۆال  و ۆلياني رۋسسكوي ليتەراتۋرى؟ نەت، ەتوگو نە بىلو.

ۋ مەنيا ك ۆام، توۆاريشش دجۋماليەۆ، ەست ي درۋگيە ۆوپروسى. ۆى گوۆوريتە، چتو يز-زا توگو، چتو كوكپاي پەل حۆالەبنىە پەسني كەنەسارى، مى نە دولجنى ەگو سچيتات ۋچەنيكوم ابايا. ودناكو ۆ پروگراممە ليتەراتۋرى حIح ۆەكا، سوستاۆلەننوي پود ۆاشەي رەداكتسيەي، ي ۆ ۆاشەم ۋچەبنيكە دليا 9 كلاسسا، ۆى رازۆە نە گوۆوريتە دو سيح پور و كوكپاە كاك ۋچەنيكە ابايا؟ گوۆوريتە، دا؟ (اپلوديسمەنتى ۆ زالە).

زادايۋ ۆام ي درۋگوي ۆوپروس. ەسلي زا تو، چتو كوكپاي ۆوسحۆاليال كەنەسارى ۆ كونتسە حIح ۆەكا، ەگو نادو ۆىچەركنۋت يز چيسلا ۋچەنيكوۆ ابايا، تو كاك نادو پوستۋپيت س ۆامي؟ ۆەد ۆو ۆسەح رەداكتسياح پروگرامم ۆ ۋچەبنيكاح ۆاشيح  س 1941-1942 گ.گ. ي دونىنە دوپۋسكاەتە ستولكو پوليتيچەسكيح وشيبوك، گورازدو بولشە، چەم كتو بى تو ني بىل، ياۆلياەتەس اپولوگەتوم پوەتوۆ فەوداليزما، يدەاليزاتوروۆ فەودالنو-حانسكوگو پروشلوگو. كاك ۆى وحاراكتەريزوۆالي نىسامبايا ۆ پروگراممە 1949 گ.؟ ا ون سامىي زاكونچەننىي يدەاليزاتور، ۆوستورجەننىي پەۆەتس دەياني كەنەسارى.

زاتەم، داجە پوسلە ۆىستۋپلەنيا توۆ. شاياحمەتوۆا ۆ 1947 گ. پو ەتومۋ ۆوپروسۋ، سكولكو ۋ ۆاس پۋتانيتسى ۆ ۋچەبنيكە. ۋ ۆاس دو سيح پور نەۆەرنايا، بۋرجۋازنايا وتسەنكا مۋراتا. ۆناچالە ۆى وگوۆاريۆاەتەس و رەشەني تسك ۆكپ(ب) پو ەتومۋ ۆوپروسۋ، ا پوتوم ۆ رازبورە پوەم مۋراتا ۆو ۆتوروي چاستي، ۆى ۆەد ۆوسحۆالياەتە ەگو.

دالشە. كوگدا رەچ يدەت و ستيحوتۆورەنياح اريپا ي كوكپايا، پوسۆياششەننىح لەنينۋ ي ناپيساننىح ۆ 1923 ي 1924 گوداح، ۆى داجە نە حوتيتە سلىشات وب ەتوم فاكتە. ودناكو كاك ۋ ۆاس يازىك پوۆوراچيۆاەتسيا وتريتسات ەتو؟ يز ەتوگو يا ۆيجۋ: ۆام نە كوكپاي نۋجەن، ي نە اباي، ۆام نۋجنو راسسچيتاتسيا س ۆاشيمي پروتيۆنيكامي (اپلوديسمەنتى ۆ زالە). كاك موجنو دوگوۆوريتسيا دو تاكيح ۆەششەي ي ۆسە پودۆەرگات سومنەنيۋ: «كتو سكازال؟».

داۆايتە بۋدەم پوسلەدوۆاتەلنى ۆ ەتوم ۆوپروسە، پو پوۆودۋ ۆسەگو كازاحسكوگو فولكلورا ي كازاحسكوي ليتەراتۋرى 18 ي 19 ۆەكوۆ. رادلوۆ سوبيرال كازاحسكيە وبرازتسى. ۆاليحانوۆ ي التىنسارين سوبيرالي كازاحسكي فولكلور. وني سوبيرالي نەيزۆەستنو س چيح ۋست. ي مى نە زاداەم يم ۆوپروسا:  س چيح ۋست وني ەتو سوبيرالي. ۆمەستو توگو چتوبى پودۋمات وب ەتيح ۋسلوۆياح سوبيرانيا يزۋستنىح تۆورەني ۋ ناس، كاك ۋ نارودا ملادوپيسمەننوگو، ۆى رەشيلي، وتريتسايا ۆسيۋ ديسسەرتاتسيۋ زاياۆيت: «ني ودنوگو راتسيونالنوگو زەرنا ۆ نەي نەت!». ۆى سۆوە ۋپريامستۆو ۆوزۆوديتە ۆ يدەال، نە پونيمايا توگو، چتو ەتو، پرەجدە ۆسەگو، پريزناك وگرانيچەننوستي چەلوۆەكا. ۋ ۆاس پولۋچاەتسيا گوتتەنتوتسكايا مورال: «مويۋ جەنۋ ۋكرادۋت - پلوحو. چۋجۋيۋ جەنۋ ۋكرادۋت - حوروشو». «دجۋماليەۆ سوبرال - ۆەرتە. درۋگيە سوبرالي - نە ۆەرتە».

ۆوت ۆى منوگو گوۆوريتە و كوكپاە، نە جەلايا پريزنات ەگو ۋچەنيكوم ابايا. ا سام اباي و كوكپاە ناپيسال چەتىرە ستيحوتۆورەنيا، پريزناۆايا ەگو لۋچشيم ۋچەنيكوم (زاچيتىۆاەت ۆىدەرجكۋ نا كازاحسكوم يازىكە). تري رازا سامو يميا كوكپايا ۋپوميناەتسيا ۆ ستيحاح ابايا. ا كوكپاي ي پري جيزني ابايا، ي پوسلە ەگو سمەرتي، ي ۆ كونتسە سۆوەي جيزني نەودنوكراتنو ۋپوميناەت ۆ سۆويح ستيحاح ابايا. ۆى دو سيح پور نە پونيماەتە، چتو زناچيت شكولا. زدەس سوۆەرشەننو ۆ درۋگوم پونيماني ستاۆيتسيا سلوۆو «شكولا». پۋست ەتي ليۋدي نە ستول ودارەننىە كاك اباي، نە ستول شيروكوگو كرۋگوزورا كاك اباي. ەتي ليۋدي نە پوشلي، كاك گوۆوريتسيا، پو شيروكومۋ رۋسلۋ سۆوەگو ۋچيتەليا، نو رازۆە ەتو وتنيماەت پراۆو نازىۆات يح پرەدستاۆيتەليامي شكولى ابايا؟ كوگدا وني پولۋچالي تەمى وت ابايا، پيسالي پرويزۆەدەنيا نا ەتي تەمى. س ەتيح ليۋدەي دولجنو ناچاتسيا يزۋچەنيە يستوري كازاحسكوي ليتەراتۋرى پوسلەاباەۆسكوگو پەريودا. ليتەراتۋرنىي پروتسەسس پوسلە ابايا دولجەن يزۋچاتسيا، ناچينايا س نيح. ي ۋجە پوسلە ەتوگو دولجنو يزۋچاتسيا ۆليانيە ابايا نا كازاحسكۋيۋ ليتەراتۋرۋ ۆ شيروكوم پلانە. نۋجنو ۆسكرىۆات ي ۆسە يح پروتيۆورەچيا. نۋجنو يح نازىۆات تاكجە ي ۋ ساموگو ابايا. تاكيم وبرازوم، وني ۆپولنە زاسلۋجيۆايۋت توگو، چتوبى نازىۆاتسيا ۋچەنيكامي. پۋست ۋ نيح كرۋگوزور گورازدو ۋجە، چەم ۋ ابايا. پۋست ۋ نيح منوگو سرىۆوۆ ي وشيبوك. نادو گوۆوريت و نيح، نيچۋت، نە يدەاليزيرۋيا ني يح، ني ساموگو ابايا. ي نادو گوۆوريت، كوگدا نا ەتو ەست وسنوۆانيا، سۆيازىۆايا فاكتى س اباەم. بايماگامبەت نە سۆوي سكازكي راسسكازىۆال. ون راسسكازىۆال چيتاننىە اباەم كنيگي، رومانى ي راسپروسترانيال يح ۆ نارودە. ۆى ۆيديتە، چتو داجە ۋ سكازوچنيكا ي تو بىلا سۆويا سۆياز س اباەم.

نۋرۋشەۆ سسىلاەتسيا نا مويۋ ستاتيۋ 1934 گودا، ا نە سسىلاەتسيا نا ستاتي، گدە يا گوۆوريۋ و ترەح يستوچنيكاح ابايا. يا گوۆوريۋ و سۆيازي ابايا س نارودنوي كازاحسكوي وسنوۆوي. ۆو ۆسەح رابوتاح پوسلە 1934 گودا ۋ مەنيا اباي پرەدستاۆلياەتسيا پوەتوم، ۆوسپرينياۆشيم تراديتسي رۋسسكوگو رەاليزما.

سەگودنيا ۆى حوتيتە وترۋبيت وت ابايا ەگو ليتەراتۋرنوە وكرۋجەنيە ۆمەستو توگو، چتوبى پروسلەديت، پرودۋمات ي ناپيسات يسسلەدوۆاتەلسكۋيۋ سەرەزنۋيۋ رابوتۋ. ەتو ۆام نۋجنو نە دليا ناۋچنوگو ينتەرەسا، ا چتوبى ۋششەميت مولودوگو ناۋچنوگو رابوتنيكا، كوتورىي سەرەزنو، چەستنو پرورابوتال ۆ تەچەنيە دۆەنادتساتي لەت ي سەگودنيا پوكازال پەرەد چلەنامي ۋچەنوگو سوۆەتا، چتو ون، بەزۋسلوۆنو، سەرەزنىي ناۋچنىي رابوتنيك، تالانتليۆىي ي ستاراتەلنىي يسسلەدوۆاتەل. پۋست ۋ نەگو ەست وشيبكي: ۆى دولجنى پوپراۆيت يح. ا گدە ۆاشا پارتينايا پرينتسيپيالنوست، وبەكتيۆنو-ناۋچنوە وتنوشەنيە ك ينتەرەسام ناۋكي؟ ۆى حوتيتە وتورۆات وت ابايا ەگو ۋچەنيكوۆ؟ ۆى حوتيتە دوكازات، چتو ۋ ابايا نە بىلو ني ۆ كاكوي مەرە ۆوستوكا ي پروتيۆورەچي؟ ا ۋ نەگو بىلو منوگو پروتيۆورەچي. ي يا سەيچاس ناپيسال مونوگرافيۋ ۆ 16 پەچاتنىح ليستوۆ، گدە دوكازىۆايۋ نا فاكتاح ەتي مىسلي. تام يا ۋستاناۆليۆايۋ منوگو ەگو پروتيۆورەچي يدەينو-پوليتيچەسكوگو پوريادكا; ناحوجۋ، ۆ توم چيسلە، ەتي پروتيۆورەچيا ۆ وتنوشەني كەنەسارى كاسىموۆا.

ۆى ۆىستۋپاەتە منيمىمي زاششيتنيكامي ابايا. ۆى دۋماەتە، چتو وكاجەتە بولشۋيۋ ۋسلۋگۋ ابايۋ، ەسلي سكروەتە ەگو نەدوستاتكي، سكروەتە ەگو سۆياز س ۆوستوچنوي پوەزيەي، ەگو رەليگيوزنوست. يا دوكازىۆايۋ، ناپريمەر، چتو پوەما «يسكاندەر» ابايا ناپيسانا نا سيۋجەت نيزامي. نو ون ۆنەس منوگو سۆوەگو، پەرەرابوتال، ۆستاۆيل، ناپريمەر، ۆمەستو پروروكا حيزرو اريستوتەليا ي ت.د. (پريۆوديت ۆىدەرجكۋ نا كازاحسكوم يازىكە). نو سۆياز سيۋجەتوۆ نيزامي ي ابايا وچەۆيدنا، بەسسپورنا.

ا رازۆە تەما پوەمى «ماسگۋت» - نە ۆوستوچنايا تەما؟ (ۆىدەرجكا نا كازاحسكوم يازىكە). نو ۆى نە زاگليادىۆاەتە تۋدا، ۆاشە دەلو وبۆينيت اۋەزوۆا يلي ديسسەرتانتا ي ۆ پانتيۋركيزمە، ي ۆ پانيسلاميزمە. ۆوستوك بىل ۋ ابايا، نو رازۆە اۋەزوۆ ي ديسسەرتانت مۋحامەدحانوۆ گوۆوريات، چتو اباي نە ۋچيلسيا ۋ پۋشكينا ي لەرمونتوۆا؟ ناوبوروت، وني وبا گوۆوريات و توم، چتو ساموە رەشايۋششەە ي وپرەدەليايۋششەە دليا ابايا زناچەنيە يمەلا ەگو ۋچەبا ۋ رۋسسكيح كلاسسيكوۆ. يا ەششە داۆنو پيسال و توم، چتو اباي پوسلە سۆوەگو زناكومستۆا س رۋسسكوي كلاسسيچەسكوي ليتەراتۋروي گوۆوريل: «دليا مەنيا تەپەر ۆوستوك ستال زاپادوم، ا زاپاد - ۆوستوكوم، چتو كاابا پوۆەرنۋلاس ۆ ستورونۋ زاپادا». ا ۆام يزۆەستنو، چتو ۆ تە گودى مى، نازىۆايا «زاپادوم» ەۆروپۋ، ۆسەگدا يمەلي ۆۆيدۋ روسسيۋ؟ ي نەچەگو زدەس پەرەدەرگيۆات فاكتى. وبۆينيايا داجە زا تو، چتو يا ۋپوترەبليال سلوۆو «ەۆروپا» ۆمەستو «روسسيا». ي ەتو ۆنوۆ پوكازىۆاەت، ناسكولكو ۆى تەندەنتسيوزنى.

ۆى ۆىسكازىۆالي منوگو وبۆينەني، سسىلاياس ليش نا ودنۋ راننيۋيۋ ستاتيۋ اۋەزوۆا. ا ۋ اۋەزوۆا وب اباە يمەەتسيا وكولو دۆادتساتي ستاتەي  نا كازاحسكوم ي نا رۋسسكوم يازىكاح.

ۆى زاكرىۆاەتە گلازا نا تو، چتو اۋەزوۆ ۆ مەرۋ سۆويح سيل ۆىدۆيگاەت اباەۆەدەنيە ۆپەرەد. ۆى دۋماەتە، چتو ۆمەستە س ۆامي ۆسيا ناشا زدوروۆايا ي ترەزۆايا وبششەستۆەننوست ي پارتيا زاكرويۋت گلازا؟ نەت، ەتو ۆام نە پرويدەت! ەتو ۆاشا تەندەنتسيوزنوست ۆىحوديت زا رامكي وبسۋجدەنيا ناۋچنوي پروبلەمى، زا رامكي زاششيتى ديسسەرتاتسي. ۆى ۆدۆوەم پودگوتوۆيليس زارانەە، چتوبى ۋششەميت چەرەز ەتۋ ديسسەرتاتسيۋ اۋەزوۆا. ا ەتو - چيستەيشايا بەسپرينتسيپنايا سكلوكا ي نيچەگو ينوە.

دجۋماليەۆ:

دايتە منە سلوۆو دليا سپراۆكي توۆ. م. اۋەزوۆۋ.

پرەدسەداتەل:

سەگودنيا نا زاسەداني پودنيمايۋتسيا ۆوپروسى، كاسايۋششيەسيا نە ديسسەرتاتسي، ا ديسكۋسسيوننوگو حاراكتەرا. توۆاريششي دجۋماليەۆ ي نۋرۋشەۆ ەششە پروسيات سلوۆا. توگدا مى بۋدەم بەز كونتسا گوۆوريت ي ني ك كاكومۋ رەشەنيۋ نە پريدەم. پوەتومۋ يا سلوۆا توۆ. دجۋماليەۆۋ نە دايۋ، پوتومۋ چتو ون بۋدەت گوۆوريت نە پو سۋششەستۆۋ.

دجۋماليەۆ:

ەتو نارۋشەنيە! ۆى زناەتە، ۆ «پراۆدە»  پيسالوس، چتو ودنۋ ديسسەرتاتسيۋ وبسۋجدالي تري دنيا، پوەتومۋ يا پروشۋ دات منە سلوۆو.

پرەدسەداتەل:

ەسلي بى ۆاشە ۆىستۋپلەنيە كاسالوس ديسسەرتاتسي، سلوۆو ۆام بى دالي. نو ۆى حوتيتە دات سپراۆكۋ توۆ. اۋەزوۆۋ، ەتوگو نە ترەبۋەتسيا.

اۋەزوۆ:

سوگلاسنو ستاتۋسا، ۋتۆەرجدەننوگو سوۆەتوم مينيستروۆ سويۋزا سسر، ۋچەنومۋ سوۆەتۋ پرەدوستاۆلياەتسيا پراۆو ۆىسلۋشات ودين راز ۆسەح ۆىستۋپايۋششيح پو داننوي ديسسەرتاتسي. چتو كاساەتسيا ۆىستۋپلەنيا ۆو ۆتوروي راز، ەتو زاۆيسيت وت ۋچەنوگو سوۆەتا: ون موجەت دات پراۆو يلي نە دات ۆ زاۆيسيموستي وت تسەلەسووبرازنوستي. پوەتومۋ يا پرەدلاگايۋ گولوسوۆات: دات سلوۆو توۆ. دجۋماليەۆۋ يلي نەت.

دجۋماليەۆ:

ۆى دۋماەتە، چتو ودين تولكو زناەتە پراۆيلا ستاتۋسا، ۋتۆەرجدەننوگو سوۆەتوم مينيستروۆ؟ پروشۋ دات منە سلوۆو پو ديسسەرتاتسي!

پرەدسەداتەل:

سلوۆو يمەەت توۆ. دجۋماليەۆ.

دجۋماليەۆ:

زدەس ۆىستۋپايۋششيە يسكاجايۋت مىسلي. نيكتو نە گوۆوريت، چتو اۋەزوۆ -

ەتو ...مى گوۆوريم و ديسسەرتاتسي، پوتومۋ چتو داننايا ديسسەرتاتسيا س ناچالا ي دو كونتسا پروپيتانا يدەيامي توي ستاتي، و كوتوروي مى گوۆوريلي. ەسلي ۆى گوۆوريتە، چتو يا يسكاجايۋ، تو يا موگۋ ەتو وپروۆەرگنۋت.

ۆ ديسسەرتاتسي نا 5-ي سترانيتسە ۋكازىۆاەتسيا ەتا ستاتيا.

سۋلەيمەنوۆ:

داۆايتە، چيتايتە، گدە ۋكازىۆاەتسيا.

دجۋماليەۆ:

چتو ۆى زاپرەششاەتە گوۆوريت. ەتو جە اراكچەەۆششينا! نا ەتوي سترانيتسە ستاتي اۋەزوۆا نيكاكوگو يسكاجەنيا نەت.

سۋلەيمەنوۆ:

يا كاك چلەن ۋچەنوگو سوۆەتا ترەبۋيۋ، چتوبى ۆى چيتالي ەتو مەستو ۆ ديسسەرتاتسي.

دجۋماليەۆ:

لوج ۆسەگدا وپاسنا. سەكرەتار ۋچەنوگو سوۆەتا زانيمالسيا لوجيۋ پەرەد ۆسەي اۋديتوريەي. پوچەمۋ؟ پوتومۋ چتو توۆ. سۋلەيمەنوۆ، نە زنايا نيچەگو، نە پونيمايا نيچەگو ۆ ليتەراتۋرە، سسىلاەتسيا نا مويۋ رابوتۋ ي نا رابوتى درۋگيح.

سۋلەيمەنوۆ:

ۋ ناس ەست پارتينايا پەچات.

رەپليكا س مەستا:

و ديسسەرتاتسي يمەيۋت پراۆو گوۆوريت نە تولكو ليتەراتورى، نو ي يستوريكي، ي درۋگيە سپەتسياليستى.

دجۋماليەۆ:

ۆى كريتيكۋەتە ۆەزدە، ۆىستۋپايا پروتيۆ كەنەسارى. ا زدەس، ۆ ەتوي ديسسەرتاتسي ۆوسپەۆاەتسيا كەنەسارى.

 

سۋلەيمەنوۆ:

ا ۆى پريۆەديتە مەستو ۆ ديسسەرتاتسي، گدە ۆوسپەۆاەتسيا كەنەسارى.

دجۋماليەۆ:

ۆوت زدەس گوۆوريتسيا: «ناۋرىزباي ...... (پريۆوديت تسيتاتۋ). ودنوي رۋكوي «زا» كريچات، ا درۋگوي «پروتيۆ».

سۋلەيمەنوۆ:

ا گدە تام ۆوسحۆالياەتسيا كەنەسارى؟

دجۋماليەۆ:

نا سترانيتسە 212 گوۆوريتسيا: «كوكپاي ....(زاچيتىۆاەت ۆىدەرجكۋ). سلەدوۆاتەلنو، پوەت ناپيسال تاكوە ستيحوتۆورەنيە، گدە گوۆوريتسيا: «.....» (زاچيتىۆاەت تسيتاتۋ). ەتو ستيحوتۆورەنيە توگو پوەتا، كوتوروگو ۆى سچيتاەتە ۆەرنىم ۋچەنيكوم ابايا، پرودولجاتەلەم ابايا.

سۋلەيمەنوۆ:

نو ۆەد وب ەتوم ۆ ديسسەرتاتسي نيچەگو نە گوۆوريتسيا.

دجۋماليەۆ:

اۆتورا ەتوگو ستيحوتۆورەنيا  ۆى سچيتاەتە ۆەرنىم ۋچەنيكوم ابايا. ەتو دوكازىۆاەت ۆاشۋ لەگكومىسلەننوست، وگرانيچەننوست.

مۋحتار ومارحانوۆيچ، يا نە وتريتسايۋ ۆاشيح زاسلۋگ، نو كوگدا زدەس تسيتيرۋيۋت ۆاشي رابوتى، ۆاشي وشيبوچنىە كونتسەپتسي 1934 گ.، تو پوچەمۋ نيكتو يز چلەنوۆ ۋچەنوگو سوۆەتا نە زاياۆيل، چتو زدەس وشيبكي؟

رەپليكا:

يا گوۆوريل وب ەتوم.

دجۋماليەۆ:

دو ۆىستۋپلەنيا دولجنى بىلي سكازات.

رەپليكا:

نە ۆسە تام وشيبوچنو.

دجۋماليەۆ:

تام ەست وشيبوچنىە پولوجەنيا. سناچالا ي دو كونتسا ۆى سچيتاەتە ۋچەنيكوم ابايا ەتوگو ماحروۆوگو پانيسلاميستا. دالەە. اۋەزوۆ گوۆوريل ۆ وتنوشەني وشيبوك، پروتيۆورەچي ي ت.د. دا، ەتو بىلي وشيبكي، ي ون يح يسپراۆيل. نو ەتو نە داەت نيكاكوگو پراۆا سەگودنيا نا سترانيتساح ديسسەرتاتسي پروپۋستيت ۆوسحۆالەنيە دۆيجەنيا كەنەسارى كاسىموۆا. زدەس مى دولجنى پريامو سكازات، چتو نەلزيا ەتوگو دەلات. ەسلي تام يمەيۋتسيا وشيبكي، تو تاك ي نۋجنو سكازات، ۆەد پارتينايا پەچات كاجدىي دەن پيشەت و توم، چتو ۆسياكيە پودوبنىە پروياۆلەنيا نۋجنو رازوبلاچات. ا پولۋچاەتسيا تاك، چتو ۆچەرا رازوبلاچالي، ا سەگودنيا زاششيششاەتە.

سۋلەيمەنوۆ:

نو ۆەد ۆى ني ودنوگو مەستا يز ديسسەرتاتسي نە پريۆەلي، گدە ۆوسحۆالياەتسيا كەنەسارى؟

پرەدسەداتەل:

رازرەشيتە منە سكازات پارۋ سلوۆ كاك چلەنۋ ۋچەنوگو سوۆەتا.

توۆاريششي، منە كاجەتسيا، چتو ۆ سۆەتە ديسسەرتاتسي توۆ. مۋحامەدحانوۆا ۆىريسوۆىۆاەتسيا رياد ۆوپروسوۆ، كوتورىە دەيستۆيتەلنو نازرەلي سەيچاس. ەتو گوۆوريت و توم، چتو منوگيە ناشي پرەدستاۆلەنيا ي ۆىۆودى، كوتورىە دەلاليس 10-15 لەت تومۋ نازاد پو ۆوپروسام كازاحسكوي ليتەراتۋرى، يستوري ي ت.د.، وكازاليس ۋستارەۆشيمي. ي سەيچاس ۆوزنيكايۋت نوۆىە مىسلي ي نوۆىە ۆزگليادى نا ەتي ۆوپروسى. ي كاك راز وني ۆ ەتوي ديسسەرتاتسي ۆسپلىۆايۋت. ەتو، ۆ چاستنوستي، ۆوپروس يستوري كازاحسكوي ليتەراتۋرى سۆيازان س يمەنەم ابايا.

يا دۋمايۋ، چتو يز ۆىستۋپلەني توۆاريششەي ياۆستۆۋەت، چتو نەوبحوديمو ورگانيزوۆات سپەتسيالنۋيۋ ديسكۋسسيۋ پو ەتومۋ ۆوپروسۋ ۆ ستەناح ينستيتۋتا س پريۆلەچەنيەم سپەتسياليستوۆ، س پودگوتوۆكوي. توگدا، يا دۋمايۋ، مى سۋمەەم نايتي وبششي يازىك. يناچە مى موجەم سپوريت ي سەگودنيا، ي ۆسيۋ نوچ، ي زاۆترا، ي نيكوگدا نە پريدەم ك ودنومۋ ۆىۆودۋ.

يا سچيتايۋ، چتو ديرەكتسيا ينستيتۋتا ي پرەزيديۋم زايمۋتسيا ەتيم ۆوپروسوم ۆ بليجايشيە دني. نۋجنو پروسموترەت رۋسسكۋيۋ ي كازاحسكۋيۋ ليتەراتۋرۋ، ي توگدا مى بۋدەم گوۆوريت سپەتسيالنو و تەح جە ستاتياح اۋەزوۆا. ناسكولكو تسەلەسووبرازنو وترۋبيت ستاتي، كوتورىە بىلي رانشە. منە كاجەتسيا، رەشيت ەتي ۆوپروسى نا ودنوم زاسەداني نەلزيا. ۆىستۋپلەنيا نەكوتورىح توۆاريششەي نوسيلي ودنوستورونني حاراكتەر.

تەپەر حوچۋ سكازات ۆ وتنوشەني ديسسەرتاتسي توۆ. مۋحامەدحانوۆا.

گوۆوريت و شكولە ابايا نۋجنو. ەتوت ۆوپروس وستاەتسيا نەپونياتىم بەز ديسكۋسسي. ۆوت، ەتو سامو پونياتيە «شكولا». يا پرەدستاۆليايۋ ابايا كاك چەلوۆەكا وپرەدەلەننوگو ميروۆوززرەنيا، كوتورىي نە تولكو پوەت، نو ياۆلياەتسيا ۆ تو جە ۆرەميا نوسيتەلەم وپرەدەلەننوگو ميروۆوززرەنيا. موجنو لي وتورۆات ەگو پوسلەدوۆاتەلەي، ەگو ۋچەنيكوۆ وت ەگو ميروۆوززرەنيا؟

ەسلي راسسماتريۆات س ەتوي توچكي زرەنيا، تو كاكوە وتراجەنيە ەتو يمەەت ۆ ديسسەرتاتسيوننوي رابوتە؟

توت كوكپاي، توت جە اۋباكير ياۆليايۋتسيا پوسلەدوۆاتەليامي ابايا. س درۋگوي ستورونى، ەسلي وني بۋدۋت راسپروسترانيتەليامي پەسەن ي ستيحوۆ ابايا، تو تاك ي نۋجنو رازگرانيچيۆات. ەتوت ۆوپروس دو سيح پور نە پونياتەن.

رەپليكا:

اۋ... نە بىل ۋچەنيكوم ابايا!

پرەدسەداتەل:

ي ۆوت ەتوت ۆوپروس نادو بۋدەت راسسموترەت ي س توي، ي س درۋگوي توچەك زرەنيا. يا سچيتايۋ، چتو ديسسەرتاتسيا س ەتوي توچكي زرەنيا يمەەت تسەننوست. بەزۋسلوۆنو، ەست سپورنىە ۆوپروسى. ديسسەرتاتسيا زاسلۋجيۆاەت ۆنيمانيا.

سلوۆو دليا زاكليۋچەنيا يمەەت توۆ. مۋحامەدحانوۆ.

مۋحامەدحانوۆ:

توۆاريششي، پرەجدە ۆسەگو منە حوچەتسيا ۆىرازيت ۆام گلۋبوكۋيۋ بلاگودارنوست، ۆسەم چلەنام وبەدينەننوگو ۋچەنوگو سوۆەتا ي ۆ وسوبەننوستي مويم ۋۆاجاەمىم وپپونەنتام م.و.اۋەزوۆۋ ي م.س.سيلچەنكو زا يسكليۋچيتەلنو ۆنيماتەلنوە، ۆدۋمچيۆوە ي چۋتكوە وتنوشەنيە ك موەي رابوتە. يا ۆىراجايۋ تاكجە گلۋبوكۋيۋ پريزناتەلنوست ۆسەم توۆاريششام، ۆىستۋپاۆشيم زدەس ي سدەلاۆشيم رياد ۆەسما ۆاجنىح ي سۋششەستۆەننىح كريتيچەسكيح زامەچاني، كوتورىە يا، بەزۋسلوۆنو، ۋچتۋ ۆ سۆوەي دالنەيشەي رابوتە.

موي ۋۆاجاەمىي وپپونەنت پروفەسسور م.و.اۋەزوۆ سدەلال رياد سوۆەرشەننو پراۆيلنىح زامەچاني، س كوتورىمي يا نە موگۋ نە سوگلاسيتسيا.

پروفەسسور اۋەزوۆ سوۆەرشەننو پراۆيلنو ۋكازىۆاەت، چتو منە ۆ ديسسەرتاتسي سلەدوۆالو ەششە رەزچە پودچەركنۋت وشيبوچنوست پوزيتسي كوكپايا، دا ي ساموگو ابايا، ستول رەزكو ۆىرازيۆشۋيۋسيا ۆ پوەمە «سابالاك» پري وتسەنكە پوتومكوۆ حانا ابلايا ي حانا كەنەسارى.

ۆسە يستوريچەسكيە داننىە گوۆوريات و توم، چتو دۆيجەنيە كەنەسارى نە بىلو ني رەۆوليۋتسيوننىم، ني پروگرەسسيۆنىم. ەتو بىلو رەاكتسيوننوە دۆيجەنيە، كوتوروە تيانۋلو كازاحسكي نارود نازاد ك ۋكرەپلەنيۋ پاتريارحالنو-فەودالنىح تراديتسي، ك رەستاۆراتسي سرەدنەۆەكوۆوي حانسكوي ۆلاستي، وترىۆۋ كازاحستانا وت روسسي ي ۆەليكوگو رۋسسكوگو نارودا. ەتو سلەدوۆالو نە تولكو وتمەتيت، كاك سدەلانو منويۋ، نو رەزكو ي رەشيتەلنو پودچەركنۋت، چتوبى نە بىلو نيكاكيح كريۆوتولكوۆ.

ودناكو يا سچيتايۋ نەوبحوديمىم ناپومنيت، چتو پوەما «سابالاك» نە تولكو نە يزدانا، نو نە سوحرانيلاس داجە ۆ رۋكوپيسي. كرومە توگو، سام كوكپاي نيكوگدا ك ەتوي تەمە بولشە نە ۆوزۆراششالسيا، ي ۆو ۆسەح سۆويح درۋگيح پرويزۆەدەنياح نەيزمەننو ۆىستۋپال كاك يارىي نەناۆيستنيك حانوۆ، كازاحسكيح فەودالوۆ، باەۆ.

كاك يا ۋجە وتمەچال، ەتا وشيبكا، دوپۋششەننايا كوكپاەم نەحاراكتەرنا دليا يدەينو-پوليتيچەسكوگو ناپراۆلەنيا ليتەراتۋرنوي شكولى ابايا ي ساموگو ابايا، ناپراۆلەنيا پەرەدوۆوگو، دەموكراتيچەسكوگو، پروگرەسسيۆنوگو، كراەۋگولنىم كامنەم كوتوروگو ياۆلياەتسيا درۋجبا كازاحسكوگو نارودا س ۆەليكيم رۋسسكيم نارودوم، نەۋستاننايا پروپاگاندا پريوبششەنيا كازاحوۆ ك ۆەليكوي رۋسسكوي كۋلتۋرە.

پراۆ، ۋۆاجاەمىي پروفەسسور اۋەزوۆ گوۆوريا و توم، چتو نۋجنو بىلو بولەە چەتكو ۋكازات نا نەدوچەتى ۆ پوەمە اكىلبايا «داگەستان»، ۆ چاستنوستي، نا توت نالەت رەليگيوزنو-ميستيچەسكيح موتيۆوۆ، كوتورىە پروسكالزىۆايۋت ۆ نەي.

پوسكولكۋ ەتا پوەما ۆپەرۆىە ياۆلياەتسيا پرەدمەتوم ناۋچنوگو يسسلەدوۆانيا، يا سچيتال نەوبحوديمىم، پرەجدە ۆسەگو، وتمەتيت ەە نەسومنەننىە ي كرۋپنىە پولوجيتەلنىە كاچەستۆا ي پوتومۋ تولكو ۆسكولز ۋپوميانۋل وب ەە نەدوچەتاح.

ابسوليۋتنو پراۆ موي وپپونەنت، كوگدا ون گوۆوريت، چتو سلەدوۆالو زناچيتەلنو بولەە پودروبنو وستانوۆيتسيا نا گلۋبوكو زنامەناتەلنوم فاكتە وبراششەنيا پرەدستاۆيتەلەي ليتەراتۋرنوي شكولى ابايا - اريپا ي كوكپايا ك ۆەليكومۋ وبرازۋ گەنيا چەلوۆەچەستۆا ۆ.ي.لەنينا. يا بى سكازال بولشە - نا ۆسەم يح تۆورچەستۆە ۆ سوۆەتسكۋيۋ ەپوحۋ.

ۆەد يمەننو سۆويمي پرويزۆەدەنيامي، سوزداننىمي ۆ ەتۋ ەپوحۋ، اريپ ي كوكپاي پەرەكينۋلي موست مەجدۋ ليتەراتۋرنوي شكولوي ابايا ي كازاحسكوي سوۆەتسكوي ليتەراتۋروي. مالو توگو، سامي ۆوشلي ۆ ەە ريادى. ەتوت فاكت ودنوۆرەمەننو ي زنامەناتەلەن، ي زاكونومەرەن، ەششە راز سۆيدەتەلستۆۋيا و توم، چتو وبا ەتي تالانتليۆىە پرەدستاۆيتەلي ليتەراتۋرنوي شكولى ابايا ۆ تەچەنيە ۆسەي سۆوەي جيزني پرودولجالي بلاگورودنوە دەلو سۆوەگو ۆەليكوگو ۋچيتەليا ابايا، سلەدوۆالي زاۆەششاننىم يم تراديتسيام. ەتو، بەسسپورنو، ناگليادنو دوكازىۆاەت پودليننۋيۋ پروگرەسسيۆنوست، دەموكراتيچنوست، نارودنوست ليتەراتۋرنوي شكولى ابايا، ەە ورگانيچەسكۋيۋ سۆياز س كازاحسكيم نارودوم، ەە يستوريچەسكۋيۋ رول سلاۆنوي پرەدشەستۆەننيتسى كازاحسكوي سوۆەتسكوي ليتەراتۋرى.

يا بلاگودارەن درۋگومۋ موەمۋ وپپونەنتۋ، ۋۆاجاەمومۋ م.س.سيلچەنكو زا سوۆەرشەننو پراۆيلنىە كريتيچەسكيە زامەچانيا، سدەلاننىە يم.

نەسومنەننو، چتو منە سلەدوۆالو پودروبنەە وستانوۆيتسيا نا راسكرىتي پريچين سوزدانيا رومانتيچەسكيح پوەم اكىلباەم، ماگاۆەي ي درۋگيمي ۋچەنيكامي ابايا - ۋچاستنيكامي ەگو ليتەراتۋرنوي شكولى. سلەدوۆالو تاكجە بولەە دەتالنو وستانوۆيتسيا نا پروبلەمە مەستنوگو كولوريتا ي زناچەني پەيزاجا; ۆسەستوروننە وسۆەتيت ەتوت ۆوپروس س سوتسيالنو-پوليتيچەسكوي ي يستوريكو-ليتەراتۋرنوي توچكي زرەنيا.

يا رازدەليايۋ تاكجە پوجەلانيا ۋۆاجاەموگو وپپونەنتا و توم، چتو سلەدۋەت دەتاليزيروۆات تۆورچەسكي پۋت اريپا، كوكپايا ي درۋگيح، ۆ چاستنوستي، ۆ گودى رەۆوليۋتسي 1905 گودا. منويۋ ۋكازانو، چتو يمەننو ۆ ەتۋ ەپوحۋ يمي بىلي سوزدانى ستيحي و ۆرەدە كالىما، و نەوبحوديموستي تۆورچەسكوگو سۆوبودنوگو ترۋدا، و بايسكوم پرويزۆولە; ستيحي، ۆ كوتورىح بىل ياركو ۆىراجەن سوتسيالنىي پروتەست ي وتراجەنى ناستروەنيا نارودا. نو ەتوگو، كونەچنو، نەدوستاتوچنو. ۆ پروتسەسسە دالنەيشيح يسسلەدوۆاني يا، نەسومنەننو، ۋتوچنيۋ، ي رازوۆيۋ ەتوت ۆوپروس، پوچتي نەيسسلەدوۆاننىي ۆ داننوە ۆرەميا.

يا س بلاگودارنوستيۋ پرينيمايۋ دەلوۆىە كريتيچەسكيە زامەچانيا، سدەلاننىە ۆىستۋپاۆشيمي زدەس توۆاريششامي، ي پريلوجۋ ۆسە سۆوي سيلى ك تومۋ، چتوبى نا وسنوۆە ەتيح پراۆيلنىح ۋكازاني ۋگلۋبيت، رازۆيت، ي راسشيريت سۆويۋ رابوتۋ.

كاك يا ۋجە وتمەچال، ي كاك ۋكازىۆالي موي ۋۆاجاەمىە وپپونەنتى، داننايا رابوتا ۆپەرۆىە وسۆەششاەت ۆوپروسى دوسەلە پوچتي نەيزۋچەننىە ي نەيسسلەدوۆاننىە. سچاستليۆو نايدەننىە منويۋ پرويزۆەدەنيا ۋچاستنيكوۆ ليتەراتۋرنوي شكولى ابايا ۆپەرۆىە وتكرىۆايۋت پەرەد يسسلەدوۆاتەليامي، ليتەراتۋروۆەدامي ۆوزموجنوست ۋگلۋبلەننوگو اناليزا، پوزۆوليايۋت پودروبنو راسسموترەت ي وتسەنيت تۆورچەسكۋيۋ دەياتەلنوست ليتەراتۋرنوي شكولى ابايا ۆ تسەلوم ي كاجدوگو يز ەە ۋچاستنيكوۆ ۆ وتدەلنوستي. كونەچنو، مويا رابوتا ۆ ەتوم سمىسلە ياۆلياەتسيا تولكو ناچالوم، ي يا نادەيۋس، چتو سوۆمەستنىمي ۋسيليامي ناشيح ليتەراتۋروۆەدوۆ ەتا رابوتا بۋدەت پرودولجەنا ي دوۆەدەنا دو كونتسا.

وتريتسانيە شكولى ابايا - ەتو وتريتسانيە ساموگو ابايا. اباي گوۆوريل، چتو «ۋچەنىي بەز ۋچەنيكوۆ - ۆدوۆەتس».

چەرنىشەۆسكي پيسال و گوگولە: «نو چرەزۆىچاينوە زناچەنيە گوگوليا دليا رۋسسكوي ليتەراتۋرى ەششە نە سوۆەرشەننو وپرەدەلياەتسيا وتسەنكوي ەگو سوبستۆەننىح تۆورەني: گوگول ۆوزنيك نە تولكو كاك گەنيالنىي پيساتەل، نو ۆمەستە س تەم ي كاك گلاۆا شكولى».

مەنيا ۆەسما ۋديۆيلو ۆىستۋپلەنيە ۋۆاجاەموگو پروفەسسورا دجۋماليەۆا، نە تولكو داۆشەگو رەزكو وتريتساتەلنۋيۋ حاراكتەريستيكۋ موەي رابوتە، نو ي ۆىستۋپيۆشەگو س ريادوم كراينە نەوبوسنوۆاننىح ۋتۆەرجدەني. منە حوتەلوس بى وتمەتيت، چتو ۆسە پرەدىدۋششيە ۆىسكازىۆانيا پروفەسسورا دجۋماليەۆا ۆ كورنە راسحودياتسيا س ەگو سەگودنياشنيم ۆىستۋپلەنيەم. تاك، ۆ «وچەركاح پو يستوري كازاحسكوي سوۆەتسكوي ليتەراتۋرى»، ۆىشەدشەي ۆ 1949 گودۋ پود رەداكتسيەي پروفەسسورا دجۋماليەۆا، گوۆوريتسيا و پولوجيتەلنىح كاچەستۆاح اريپا تانيربەرگەنوۆا، پريچەم سپەتسيالنو وتمەچاەتسيا ەگو ستيحوتۆورەنيە، پوسۆياششەننوە ۆ.ي.لەنينۋ. ۆوت چتو سكازانو زدەس نا ستانيتساح 21-22 ....(تسيتيرۋەت نا كازاحسكوم يازىكە).

ۆ سۆوەي دوكتورسكوي ديسسەرتاتسي «دواباەۆسكايا كازاحسكايا پوەزيا ي پوەتيچەسكي يازىك ابايا» پروفەسسور دجۋماليەۆ پيشەت و ليتەراتۋرنوي شكولە ابايا نا ستر.37, 38 ي درۋگيح ي پەرەچيسلياەت ۋچەنيكوۆ ابايا، نازىۆاەت يمەنا كوكپايا، اريپا، اكىلبايا، ماگاۆي، تۋراشا، بايماگامبەتا ي درۋگيح، داۆايا ۆىسوكۋيۋ وتسەنكۋ يح تۆورچەستۆۋ.

ۆ ۋچەبنيكە «كازاحسكايا ليتەراتۋرا» دليا 9 كلاسسا، ناپيساننوم پروفەسسوروم دجۋماليەۆىم سوۆمەستنو س سابيتوم مۋكانوۆىم، (يزد. 1950 گ.), پو كوتورومۋ سەيچاس ۋچاتسيا شكولنيكي، داەتسيا سامايا پولوجيتەلنايا حاراكتەريستيكا كوكپايا، كوتوروگو پروفەسسور دجۋماليەۆ پريامو نازىۆاەت ۋچەنيكوم ابايا.

چيسلو پودوبنىح ۆىسكازىۆاني پروفەسسورا دجۋماليەۆا، سوۆپادايۋششيح س پريۆەدەننوي ۆ ديسسەرتاتسي وتسەنكوي  رولي ليتەراتۋرنوي شكولى ابايا ي ەە پرەدستاۆيتەلەي، ۆ چاستنوستي، كوكپايا، اريپا، موجنو بىلو بى زناچيتەلنو ۋمنوجيت. پولاگايۋ، ودناكو، چتو ي سكازاننوگو دوستاتوچنو.

پريچينى ستول ۋديۆيتەلنو نەوجيداننوي ەۆوليۋتسي ۆزگليادوۆ پروفەسسورا دجۋماليەۆا نيچەگو وبششەگو س ناۋكوي نە يمەيۋت،  پوەتومۋ يا نە بۋدۋ وستاناۆليۆاتسيا نا ەتوم. تەم بولەە چتو پروفەسسور اۋەزوۆ ۋجە وتۆەتيل ەمۋ.

ۆنە راموك ناۋچنوگو وبسۋجدەنيا ناحوديتسيا ي ۆىستۋپلەنيە نۋرۋشەۆا، وبنارۋجيۆشەگو ناستولكو وچەۆيدنو پولنوە نەزنانيە ي نەپونيمانيە پرەدمەتا، چتو وتۆەچات نا ەتو سچيتايۋ يزليشنيم. نا ەتو ۋكازىۆالي ي درۋگيە ۆىستۋپايۋششيە، ك منەنيۋ كوتورىح يا پريسوەدينيايۋس.

ۆ زاكليۋچەنيە يا پوزۆوليۋ سەبە ەششە راز ۆىرازيت مويۋ سەردەچنۋيۋ بلاگودارنوست ۆسەم توۆاريششام، پوچتيۆشيم سۆويم ۋچاستيەم مويۋ زاششيتۋ، ەششە راز حوچۋ پوبلاگوداريت سۆويح ۋۆاجاەمىح وپپونەنتوۆ، ۆىستۋپاۆشيح توۆاريششەي زا يح دەلنىە كريتيچەسكيە ۋكازانيا ي پرينەستي وسوبۋيۋ بلاگودارنوست شتابۋ ناۋكي ۆ كازاحستانە - اكادەمي ناۋك كازسسر، ۆ سيستەمە كوتوروي وسۋششەستۆلەنا داننايا رابوتا.

ي سامو سوبوي پونياتنو، چتو سامايا مويا گورياچايا بلاگودارنوست وبراششەنا ك ۆەليكوي پارتي، پود مۋدرىم رۋكوۆودستۆوم كوتوروي كازاحسكي نارود، رۋكا وب رۋكۋ س ۆەليكيم رۋسسكيم نارودوم ي درۋگيمي براتسكيمي سوتسياليستيچەسكيمي ناتسيامي ناشەي رودينى سترويت ۆەليچەستۆەننوە زدانيە كوممۋنيزما. تولكو ۆ ەتيح ۋسلوۆياح ي ۆوزموجەن راستسۆەت ناتسيونالنوي پو فورمە ي سوتسياليستيچەسكوي پو سودەرجانيۋ كۋلتۋرى كازاحسكوگو نارودا، راستسۆەت ەە ليتەراتۋرى، بەزگرانيچنىە پەرسپەكتيۆى ەگو ۆسەستوروننەگو بليستاتەلنوگو رازۆيتيا ي پروگرەسسا، و كوتوروم مەچتال اباي ي پرودولجاتەلي ەگو دەلا - ەگو تالانتليۆىە ۋچەنيكي ي سوراتنيكي، كوتورىم ي پوسۆياششەنا مويا ديسسەرتاتسيا.

وبياۆلياەتسيا پەرەرىۆ نا 10 مينۋت.

پوسلە پەرەرىۆا

پرەدسەداتەل:

Cلوۆو دليا وگلاشەنيا رەزۋلتاتوۆ تاينوگو گولوسوۆانيا يمەەت پرەدسەداتەل سچەتنوي كوميسسي توۆ. بايشەۆ.

بايشەۆ:

پروتوكول سچەتنوي كوميسسي وبەدينەننوگو ۋچەنوگو سوۆەتا ينستيتۋتا يازىكا ي ليتەراتۋرى، ينستيتۋتا يستوري، ەتنوگرافي ي ارحەولوگي اكادەمي ناۋك  كازاحسكوي سسر.

سلۋشالي:

پودۆەدەنيە يتوگوۆ تاينوگو گولوسوۆانيا پو زاششيتە ديسسەرتاتسي ك.مۋحامەدحانوۆىم نا سويسكانيە ۋچەنوي ستەپەني كانديداتا فيلولوگيچەسكيح ناۋك نا تەمۋ «ليتەراتۋرنايا شكولا ابايا».

سچەتنايا كوميسسيا ۋستانوۆيلا: يز وبششەگو چيسلا چلەنوۆ وبەدينەننوگو ۋچەنوگو سوۆەتا پرينيمالو ۋچاستيە ۆ گولوسوۆاني 17 چەلوۆەك، ت.ە. بولەە 2/3 سپيسوچنوگو سوستاۆا. روزدانو 17 بيۋللەتەنەي. ۆ ۋرنە وكازالوس 17 بيۋللەتەنەي. ۆسە وني دەيستۆيتەلنى.

ۆ رەزۋلتاتە پودسچەتا يتوگوۆ تاينوگو گولوسوۆانيا:

زا پريسۆوەنيە ك.مۋحامەدحانوۆۋ ۋچەنوي ستەپەني كانديداتا فيلولوگيچەسكيح ناۋك پودانو 10 گولوسوۆ.

پروتيۆ 7 گولوسوۆ.

(اپلوديسمەنتى).

پرەدسەداتەل:

نا وسنوۆاني رەزۋلتاتوۆ تاينوگو گولوسوۆانيا ك.مۋحامەدحانوۆۋ  پريسۋجداەتسيا ۋچەنايا ستەپەن كانديداتا فيلولوگيچەسكيح ناۋك. (پرودولجيتەلنىە اپلوديسمەنتى).

 

پ ر و ت و ك و ل  № 4

وبەدينەننوگو ۋچەنوگو سوۆەتا ينستيتۋتا يازىكا ي ليتەراتۋرى

ي ينستيتۋتا يستوري، ارحەولوگي ي ەتنوگرافي

اكادەمي ناۋك كازاحسكوي سسر

 

گ. الما-اتا                                                           7 اپرەليا 1951 گودا.

 

 

پريسۋتستۆوۆالي: چلەنى سوۆەتا، پروفەسسورا - س.ا.امانجولوۆ، م.و.اۋەزوۆ، م.ب.بالاكاەۆ، ە.ب.بەكماحانوۆ، ح.ج.جۋماليەۆ، ا.ك.جۋبانوۆ، س.ك.كەنەسباەۆ، س.ن.پوكروۆسكي، ن.ت.ساۋرانباەۆ،

ۆ.ي.تيموسكو، ي.م.بروۆەر;

كانديداتى ناۋك  - س.ب.بايشەۆ، م.گابدۋللين،س.يا.ەفيموۆ، ا.ي.يسكاكوۆ، م.س.سيلچەنكو، ب.س.سۋلەيمەنوۆ.

 

س ل ۋ ش ا ل ي: ديسسەرتاتسيۋ توۆ. مۋحامەدحانوۆا نا تەمۋ «ليتەراتۋرنايا شكولا ابايا»، پرەدستاۆلەننوي نا سويسكانيە ۋچەنوي ستەپەني كانديداتا فيلولوگيچەسكيح ناۋك.

وفيتسيالنىە وپپونەنتى: پروفەسسور م.و.اۋەزوۆ ي كانديدات فيلولوگيچەسكيح ناۋك م.س.سيلچەنكو.

پوستانوۆيلي: نا وسنوۆاني رەزۋلتاتوۆ تاينوگو گولوسوۆانيا (سوگلاسەن 10      نە سوگلاسەن 7) پريسۋديت توۆ. مۋحامەدحانوۆۋ گ.م. ۋچەنۋيۋ ستەپەن كانديداتا فيلولوگيچەسكيح ناۋك.

 

پرەدسەداتەل وبەدينەننوگو ۋچەنوگو سوۆەتا

گۋمانيتارنىح ينستيتۋتوۆ ان كازسسر،

دوكتور فيلولوگيچەسكيح ناۋك                         ( پروف. ن.ت.ساۋرانباەۆ)

 

ۋچەنىي سەكرەتار سوۆەتا، كانديدات

فيلولوگيچەسكيح ناۋك                                              (ب.س.سۋلەيمەنوۆ)

پودپيسي

پەچات

(جالعاسى بار)

«اباي-اقپارات»

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 2057
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2486
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 2076
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1600