«ايقىن» گازەتىنىڭ وتكەن سانىندا ءبىر توپ زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ پاۆلودار قالاسىن نۇركەنت، وبلىستى نۇرارقا دەپ اتاۋ تۋرالى باستاما كوتەرگەنى حابارلانعان. بۇل قوعامدىق پىكىرگە قوزعاۋ سالىپ، ساراپشىلاردىڭ ءبىرى پاۆلودارعا كەرەكۋ دەگەن اتاۋدى ءجون كورسە، قالاعا قوناەۆ ەسىمىن ۇسىنۋشىلار دا بار. بىراق بارلىعى قالانىڭ رەسەي پاتشالىعىنان قالعان ەسكى ەسىمىنەن ارىلىپ، ماعىنالى قازاقشا اتاۋدى العانىن قالايدى.

ەرلان قارين، «نۇر وتان» پارتياسى حاتشىسى، ساياساتتانۋشى:

- ارينە، رەسەيدىڭ ءتىپتى كەڭەستىك ءداۋىرى ەمەس، پاتشالىق زامانىنان قالعان ەسكى اتاۋىنان گورى كەز كەلگەن قازاقى اتاۋدى قولدار ەدىم. «نۇركەنت» پەن «نۇرارقانىڭ» استارىن دا ءتۇسىنىپ وتىرمىن. دەگەنمەن ماسەلەنى تالداي قاراساق، ونوماستيكالىق ساياساتتاعى ماقسات - ءبىر اتاۋدى ەكىنشىسىمەن مەحانيكالىق تۇردە اۋىستىرىپ، ايتەۋىر قازاقى اتاۋدى بەرۋ ەمەس، بەلگىلى ءبىر تاريحي زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەسىندە ايماقتاردىڭ ءتول اتاۋلارىن قالپىنا كەلتىرۋ بولۋى ءتيىس. سوندا بۇل اتاۋلار قوعامدا دۇرىس قابىلدانىپ، بىردەن ءسىڭىستى بولىپ كەتەدى.

ءبىز قالانىڭ اتاۋىنا قاتىستى جيىرما جىل بويى داۋلاسىپ كەلەمىز. كەرەكۋ، ەرتىس، سارىرارقا، باياناۋىل سياقتى ونشاقتى اتاۋ ۇسىنىلدى.

«ايقىن» گازەتىنىڭ وتكەن سانىندا ءبىر توپ زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ پاۆلودار قالاسىن نۇركەنت، وبلىستى نۇرارقا دەپ اتاۋ تۋرالى باستاما كوتەرگەنى حابارلانعان. بۇل قوعامدىق پىكىرگە قوزعاۋ سالىپ، ساراپشىلاردىڭ ءبىرى پاۆلودارعا كەرەكۋ دەگەن اتاۋدى ءجون كورسە، قالاعا قوناەۆ ەسىمىن ۇسىنۋشىلار دا بار. بىراق بارلىعى قالانىڭ رەسەي پاتشالىعىنان قالعان ەسكى ەسىمىنەن ارىلىپ، ماعىنالى قازاقشا اتاۋدى العانىن قالايدى.

ەرلان قارين، «نۇر وتان» پارتياسى حاتشىسى، ساياساتتانۋشى:

- ارينە، رەسەيدىڭ ءتىپتى كەڭەستىك ءداۋىرى ەمەس، پاتشالىق زامانىنان قالعان ەسكى اتاۋىنان گورى كەز كەلگەن قازاقى اتاۋدى قولدار ەدىم. «نۇركەنت» پەن «نۇرارقانىڭ» استارىن دا ءتۇسىنىپ وتىرمىن. دەگەنمەن ماسەلەنى تالداي قاراساق، ونوماستيكالىق ساياساتتاعى ماقسات - ءبىر اتاۋدى ەكىنشىسىمەن مەحانيكالىق تۇردە اۋىستىرىپ، ايتەۋىر قازاقى اتاۋدى بەرۋ ەمەس، بەلگىلى ءبىر تاريحي زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەسىندە ايماقتاردىڭ ءتول اتاۋلارىن قالپىنا كەلتىرۋ بولۋى ءتيىس. سوندا بۇل اتاۋلار قوعامدا دۇرىس قابىلدانىپ، بىردەن ءسىڭىستى بولىپ كەتەدى.

ءبىز قالانىڭ اتاۋىنا قاتىستى جيىرما جىل بويى داۋلاسىپ كەلەمىز. كەرەكۋ، ەرتىس، سارىرارقا، باياناۋىل سياقتى ونشاقتى اتاۋ ۇسىنىلدى.

ەندى ونىڭ ۇستىنە «نۇركەنت» پەن «نۇرارقانى» قوسساق، ەلدى ودان بەرى شاتاستىرىپ، داۋدى ۇلعايتىن جىبەرەمىز. وسىلاي قازاق قوعامى، زيالى قاۋىم اراسىندا ايماقتىڭ اتاۋىنا قاتىستى ورتاق پىكىردىڭ جوقتىعىن، قايتا كەلىسپەۋشىلىكتىڭ بار ەكەندىگىن كورسەتىپ قالامىز. سونىڭ سالدارىنان بەلگىلى ءبىر اتاۋدى نەگە قازىر جانە وسىلاي اتاۋ كەرەكتىگىن ناقتى تۇسىندىرە المايمىز. سوندىقتان قالانىڭ اتاۋىنا قاتىستى پىكىرتالاستى سوزدىرتپاي، ءبىر ورتاق اتاۋ بويىنشا توقتامعا تەزىرەك كەلىپ، ونى قولدانىسقا ەنگىزۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. ال بەلگىلى ءبىر نارسەنى وزگەرتپەس بۇرىن، ەڭ الدىمەن، وزىمىزدە ورتاق پىكىر مەن ناقتى تۇسىنىكتىڭ بار ەكەنىن باسقالارعا كورسەتۋگە ءتيىسپىز.

عاريفوللا ەسىم، سەناتور، اكادەميك:

- مەن ءوزىم وسى وڭىردەگى لەبياجە اۋدانىندا تۋىپ ءوستىم. سوندا بالا كەزىمنەن بەرى كەرەكۋ دەگەن اتاۋ ابدەن قۇلاعىما ءسىڭىپ قالعان. ءالى كۇنگە دەيىن كەرەكۋ دەپ ايتامىن. سول جاقتا تۇراتىن ەشبىر قازاق ءوزارا سويلەسكەندە پاۆلودار دەمەيدى. بۇل اتاۋ وتە ەرتە زاماننان قالىپتاسقان. قازىر عالىمدار كەرەكۋ ءسوزى ماحمۇد قاشقاريدىڭ سوزدىگىندە بار دەپ جاتىر. ءتىپتى افريكا ەلىندە پاتشالىق قۇرعان ءبىر ديناستيانىڭ كەرەكۋ اتالۋى دا تەگىن ەمەس. ءوزارا ۇندەس، وسى وڭىرگە قاتىستى قيىق، قيماق، كەرەكۋ سياقتى كونە قىپشاق سوزدەرى ءمالىم. سوندىقتان نەگە ەلگە تانىس، ءارى جاتىق بايىرعى كەرەكۋ اتاۋىن پايدالانباسقا؟

ايدوس سارىم، ساياساتتانۋشى:

- ءوز باسىم پاۆلودار مەن پەتروپاۆلدىڭ اتاۋلارىن وزگەرتىلگەنىن قالايمىن. بۇل - بارشا قازاق قاۋىمىنىڭ ساياسي تالاپ-تىلەگى. بىراق جاڭاعىداي نۇركەنت، نۇرارقا دەپ وزگەرتىلۋىنە قارسىمىن. مەنىڭ ويىمشا، ەگەر ولاردىڭ اتاۋلارىن وزگەرتۋ تۋرالى ناقتى شەشىم قابىلدانىپ جاتسا، ول قالالارعا لايىقتى اتاۋلار دا، تاريحي تۇلعالار دا جەتىپ جاتىر. ماسەلەن، پاۆلودارعا بەلگىلى قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرى دىنمۇحاممەد قوناەۆتىڭ ەسىمىن بەرۋ قاجەت دەپ سانايمىن. كەزىندە ديمەكەڭ وسى قالانىڭ كوركەيۋى، دامۋى، ونداعى ءوندىرىس ورىندارىنىڭ سالىنۋىنا قىرۋار ەڭبەك ەتتى. ەگەر قالانىڭ اتى قوناەۆ دەپ وزگەرىپ جاتسا، تۇسىنۋىمشە، وعان قازاق قاۋىمى دا، ورىس دياسپوراسى دا قارسى شىعا الماس.

ال پەتروپاۆلعا كەلسەك، ونىڭ قىزىلجار دەگەن تاريحي اتاۋى بار. قالا اتاۋلارىنىڭ قازاقىلانۋى - سانانى، قوعامدى وتارسىزداندىرۋدىڭ العاشقى قادامدارىنىڭ ءبىرى. ماسەلە - تەك قانا سول قالالاردىڭ اتاۋلارىنىڭ وزگەرگەنىندە عانا ەمەس، ولاردىڭ بولمىسىنا، تۇرمىسىنا، پىشىنىنە قازاقى قۇندىلىقتاردىڭ، قازاق ديزايننىڭ كوپتەپ ەنۋىندە. بايقاساڭىز، ەگەر سول پاۆلودار مەن پەتروپاۆلدان كوشەلەرىنىڭ قازاقى اتاۋلارى مەن قازاق تۋلارىن الىپ تاستاساڭىز، رەسەيدىڭ كەز كەلگەن قالاسىنان اينىماي قالاتىنى حاق. سول جاعىن دا ەسكەرۋىمىز قاجەت. ولاردىڭ اتاۋلارىن وزگەرتۋ ءۇشىن قازاق قاۋىمى بىرىگىپ، بەلسەندى قىزمەت اتقارۋى كەرەك-اق. ويىمىز، ءىسىمىز، تالاپتارىمىز ءبىر جەردەن شىعىپ وتىرۋى اۋاداي قاجەت. ال بۇگىنگىدەي ءبىرىمىز - كەرەكۋ، ەكىنشىمىز - قيماق، ءۇشىنشىمىز - سارىارقا، ءتورتىنشىمىز - «تاريحي اتىنا تيىسۋگە بولمايدى» دەپ، بەسىنشىمىز - «نۇردى» قوسىپ جاتساق، بۇل جاقسىلىققا اپارمايدى. ءتىپتى ۇلكەن ماڭىزى بار يدەيانىڭ قۇنىن كەتىرىپ الۋىمىز دا مۇمكىن. دۇرىسى، پاۆلودار جۇرتشىلىعىنىڭ جيىنىن وتكىزىپ، ناقتى شەشىمگە كەلىپ، سونى بارشا قازاقتىڭ ۇرانىنا اينالدىرعانىمىز ابزال.

رS: كەزىندە ونوماستيكا ماسەلەسىنە نازار اۋدارىپ كەلگەن پاۆلودار وبلىسى اكىمى ەرلان ارىننىڭ دا پىكىرىن بىلگىمىز كەلىپ، قابىلداۋ بولمەسىنە حابارلاسقان ەدىك. بىراق حاتشىسىمەن سويلەسكەننەن كەيىن: «جاقىن قىزمەتكەرىنىڭ ءوزى ءبىر اۋىز قازاقشا سويلەي المايتىن باسشى قالانىڭ اتىن قايتىپ قازاقشالاسىن؟!» دەگەن ويعا قالدىق.

ايجان كوشكەنوۆا

«ايقىن» گازەتى